«ΟΙ ΧΩΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ»

Transcript

1 Νομική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διατμηματικό ΠΜΣ: «Κτηματολόγιο: Νομικές, Τεχνικές και Περιβαλλοντικές Διαστάσεις» «ΟΙ ΧΩΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ» Διπλωματική Εργασία για τη Νομική και Τεχνική διάσταση των μεταβολών επί των Κτηματολογικών Δεδομένων της φοιτήτριας Ιωάννας Σιμοπούλου ΑΜ: ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ : Απόστολος Αρβανίτης Καθηγητής ΑΠΘ Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος

2 2 Με ιδιαίτερη εκτίμηση στον καθηγητή μου, κύριο Απόστολο Αρβανίτη

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝA ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 3 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 7 ABSTRACT ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η έννοια των Χωρικών Μεταβολών σε Εθνικό και Διεθνές επίπεδο H Έννοια των Αρχικών Εγγραφών Ο Κωδικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου Το Κτηματολογικό Διάγραμμα και το απόσπασμα Κτηματολογικού Διαγράμματος Το Κτηματογραφικό Διάγραμμα Το Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών Η ταυτότητα του ακινήτου και η απόκλιση εμβαδού ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Εγγραπτέες πράξεις που επιφέρουν Γεωμετρικές Μεταβολές Γενικό Πλαίσιο Η αγωγή κατά το άρθρο 6 2 του Ν. 2664/1998 (άρθρο 2 2 του Ν. 4164/2013) Η αίτηση κατά το άρθρο 6 3 του Ν. 2664/1998 (άρθρο 2 3 του Ν. 4164/2013) Η αίτηση κατά το άρθρο 6 8 του Ν. 2664/1998 (άρθρο 2 6 του Ν. 4164/2013) Οι Διοικητικές πράξεις που επιφέρουν Χωρικές Μεταβολές μεγάλης Έκτασης Η Διόρθωση Γεωμετρικών Στοιχείων με Διοικητικές Διαδικασίες- με απόφαση προϊσταμένου Κτηματολογικού Γραφείου Γενικό πλαίσιο Η αίτηση Διόρθωσης Γεωμετρικών Στοιχείων με τη διαδικασία του Άρθρου 6 4 του Ν. 2664/1998 ( άρθρο 2 5 του Ν. 4164/2013) Η αίτηση Διόρθωσης Γεωμετρικών Στοιχείων με τη διαδικασία του Άρθρου 18 του Ν. 2664/1998 (Αίτηση διόρθωσης Πρόδηλου Σφάλματος) Η αίτηση Διόρθωσης Γεωμετρικών Στοιχείων με τη διαδικασία του Άρθρου 19 2 του Ν. 2664/ Η διαδικασία της υποβολής, του ελέγχου, της καταχώρησης και της συντέλεσης επί των Κτηματολογικών Διαγραμμάτων των αιτήσεων κατά το άρθρο 19 2 του Ν. 2664/ Προσφυγή στον Κτηματολογικό Δικαστή κατά το άρθρο 19 2 σε συνδυασμό με άρθρο 16 5 του Ν.2664/1998 (άρθρο 2 παρ. 16 του Ν. 4164/2013) Η αίτηση κατά το άρθρο 19 3 του Ν. 2664/1998- Κύρωση Αναδασμού Η αίτηση Διόρθωσης Γεωμετρικών Στοιχείων με τη διαδικασία του Άρθρου 19Α Η αίτηση διόρθωσης Γεωμετρικών Στοιχείων με τη διαδικασία του Άρθρου 19 4 Ν.2664/1998: Ακίνητα σε περιοχές που δεν υφίσταται Δασικός Χάρτης

4 3.3.8 Αμφισβήτηση δικαιώματος του Δημοσίου για ακίνητα σε περιοχές που υφίσταται κυρωμένος δασικός χάρτης Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΑΙΤΗΣΗ ΠΟΥ ΕΝΕΧΕΙ ΧΩΡΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ Η ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΝΟΜΙΚΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Γενικό πλαίσιο Νομικοτεχνικοί προβληματισμοί επί των αιτήσεων καταχώρησης συμβολαιογραφικών εγγράφων Νομικο-τεχνικοί προβληματισμοί επί των αιτήσεων καταχώρησης Δικαστικών Αποφάσεων Νομικο-τεχνικοί προβληματισμοί επί των αιτήσεων καταχώρησης Μεμονωμένων Διοικητικών Πράξεων Νομικο-τεχνικοί προβληματισμοί επί των αιτήσεων Διόρθωσης Γεωμετρικών Στοιχείων Αρχικών Εγγραφών κατά το άρθρο 19 2 του Ν. 2664/ Νομικο-τεχνικοί προβληματισμοί επί των αιτήσεων Διόρθωσης Προδήλου σφάλματος που αφορά σε διόρθωση γεωμετρικών στοιχείων ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ Εισαγωγικά Διόρθωση Πρόδηλου Σφάλματος κατά τις Διατάξεις του Άρθρου 19 2 του Ν. 2664/ Διόρθωση με τη Διαδικασία Πρόδηλου Σφάλματος (Ανακρίβεια Αρχικών Εγγραφών) Διόρθωση με τη Διαδικασία Προδήλου Σφάλματος (Ενιαίο και όχι Διαιρετά Γεωτεμάχια) Διόρθωση με τη Διαδικασία του Πρόδηλου Σφάλματος αντί της Διόρθωσης Γεωμετρικών Στοιχείων Αρχικών Εγγραφών κατά το άρθρο 19 2 του Ν. 2664/ Διόρθωση με εμβαδόν γεωτεμαχίου εντός των ορίων ανοχής Μεμονωμένες Πολεοδομικές Διοικητικές Πράξεις Διορθωτική Πράξη Κυρωμένου Αναδασμού ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Τοπογραφικό Διάγραμμα του Τίτλου Κτήσης Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών του Τίτλου της εγγραπτέας πράξης Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών των αιτήσεων Διόρθωσης Γεωμετρικών Σοιχείων ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ EΠΙΜΕΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΚ ΑΚ ΕΚΧΑ ΑΕ ΚΔ Εθνικό Κτηματολόγιο Αστικός Κώδικας Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Ανώνυμη Εταιρεία Κτηματογραφικό Διάγραμμα ΤΧΜ Τμήμα Χωρικών Μεταβολών ΔΛΚ Διεύθυνση Λειτουργούντος Κτηματολογίου ΚΦ Κτηματολογικό Φύλλο ΚΓ Κτηματολογικό Γραφείο ΤΔ Τοπογραφικό Διάγραμμα ΔΓΜ Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών ΠΜΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών ΔΠ Διοικητική Πράξη ΠΕ Πράξη Εφαρμογής ΕΓΣΑ 87 Εθνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 ΚΑΕΚ Κωδικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου 5

6 ΣΠΕΚ ΥΠΕΝ Σύστημα Πληροφορικής Εθνικού Κτηματολογίου Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ΟΚΧΕ Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφίας Ελλάδας ΟΤΑ μκγ Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης μεταβατικό Κτηματολογικό Γραφείο ΚΠολΔ Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας ΦΕΚ ΥΠΕΧΩΔΕ Ν.Π.Δ.Δ ΔΠΕ Φύλλο Εφημερίδας Κυβέρνησης Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Διορθωτική Πράξη Εφαρμογής ΜΔΠ Μεμονωμένη Διοικητική Πράξη ΜΠΕ Μεμονωμένη Πράξη Εφαρμογής ΥΓ Υπουργός Γεωργίας GIS Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών 6

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα εργασία εξετάζονται οι Χωρικές Μεταβολές οι οποίες συντελούνται σε καθεστώς Λειτουργούντος Κτηματολογίου, υπό τις διατάξεις ενός νομικού πλαισίου το οποίο έχει καθιερώσει το Κτηματολογικό Δίκαιο ως μέρος της σύγχρονης έννομης τάξης. Παράλληλα, προβάλλεται η αναγκαιότητα των Χωρικών Μεταβολών, στη λογική ότι ο δικαιούχος του εμπράγματος δικαιώματος έχει εκ του νόμου την υποχρέωση να καταχωρίζει και εκ της ηθικής να γνωρίζει το περιεχόμενο και τη θέση του δικαιώματός του στο Κτηματοκεντρικό Σύστημα Οργάνωσης Πληροφοριών του Εθνικού Κτηματολογίου. Συνεπώς, έχει το δικαίωμα να προβαίνει σε διόρθωση εάν αντιληφθεί ότι υφίστανται εσφαλμένες εγγραφές. Ως απαρχή όσων παρουσιάζονται στη συνέχεια, αναλύονται οι έννοιες των βασικών όρων που είναι θεμιτό να έχουν γνώση όσοι συνδιαλέγονται με το Εθνικό Κτηματολόγιο. Πρωτίστως γίνεται αναφορά στη σημασία του όρου των Χωρικών Μεταβολών στην Ελλάδα και ακολουθεί μια παρουσίαση στη σημασία και στην υπόσταση που αυτές έχουν λάβει σε Διεθνές Επίπεδο. Στο πεδίο εφαρμογής των Χωρικών Μεταβολών γίνεται ένας αρχικός διαχωρισμός σε μεταβολές, με τις οποίες διορθώνονται τα στοιχεία των αρχικών κτηματολογικών εγγραφών και σε μεταβολές που επέρχονται στα Κτηματολογικά Διαγράμματα κατόπιν κατάθεσης αιτήσεων καταχώρησης εγγραπτέων πράξεων. Η επόμενη ανάλυση ανταποκρίνεται στη διάκριση των Χωρικών Μεταβολών οι οποίες καταχωρίζονται με διοικητικές διαδικασίες, δηλαδή μετά από την έκδοση της απόφασης του Προϊσταμένου του Κτηματολογικού Γραφείου και σε εκείνες οι οποίες επέρχονται από την εφαρμογή τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων, κατόπιν της προσφυγής στον Κτηματολογικό Δικαστή εκείνου που έχει έννομο συμφέρον. Η μετάβαση από τη μια διάκριση στην άλλη συνάδει στην ορθολογική οργάνωση του τρόπου με τον οποίο επιδρά η κάθε μεταβολή τόσο στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου όσο και στη χωρική τοποθέτηση αυτού επί του κτηματολογικού χάρτη ανάλογα με την αιτία και το σκοπό αυτής. Για το λόγο αυτό έχουν οργανωθεί οι παραπάνω πληροφορίες σε αντίστοιχους πίνακες. Στη συνέχεια περιγράφεται η διοικητική διαδικασία που ακολουθείται από τη στιγμή της πρωτοκόλλησης μιας αίτησης που ενέχει Χωρική Μεταβολή έως την οριστικοποίηση αυτής στα Κτηματολογικά Διαγράμματα. Στη διαδικασία αυτή αναλύονται οι ενέργειες στις οποίες προβαίνει το τμήμα των Χωρικών Μεταβολών, της διεύθυνσης του Λειτουργούντος 7

8 Κτηματολογίου της ΕΚΧΑ ΑΕ, στο οποίο διαβιβάζονται οι αιτήσεις των Χωρικών Μεταβολών αυτεπαγγέλτως, από το οικείο Κτηματολογικό Γραφείο. Σημαντικό κομμάτι αυτής της εργασίας αποτελεί η καταγραφή σε πίνακες των συστηματικών τεχνικών προβλημάτων όπως αυτά αναδεικνύονται παράλληλα με το νομικό πλαίσιο που υποστηρίζει η εκάστοτε αίτηση Χωρικής Μεταβολής και αφού διαπιστωθεί η ουσία του προβλήματος προτείνονται οι κατάλληλες ενέργειες. Η διευθέτηση αυτού του εγχειρήματος έγινε κατηγοριοποιώντας τις αιτήσεις των Χωρικών Μεταβολών σε αυτές που επέρχονται με την καταχώρηση αιτήσεων εγγραπτέων πράξεων και σε εκείνες που αφορούν σε διορθώσεις αρχικών εγγραφών με τη διαδικασία όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 19 παρ. 2 του Ν. 2664/1998 και στο άρθρο 18 και υπό τις διατάξεις του άρθρου 19 παρ. 2 του ίδιου Νόμου. Εν προκειμένω και με στόχο την κατανόηση της άμεσης σύνδεσης που έχει η νομική με την τεχνική υπόσταση των αιτήσεων των Χωρικών Μεταβολών, παρατίθενται παραδείγματα περιπτώσεων για τις οποίες απαιτείται ο συγκερασμός της έμπειρης νομικής γνωμάτευσης και του εμπεριστατωμένου τεχνικού ελέγχου για τη δυνατότητα απόδοσης των αιτούμενων διορθώσεων επί των στοιχείων που τηρούνται στην Κτηματολογική Βάση Δεδομένων. Τέλος, από την καταγραφή των νομικοτεχνικών προβλημάτων καθώς και την ανάλυση συγκεκριμένων παραδειγμάτων αιτήσεων Χωρικών Μεταβολών, διατυπώνονται συμπερασματικές προτάσεις προβάλλοντας τη δυνατότητα της θεραπείας πολλών από τους προβληματισμούς που λειτουργούν ανασταλτικά για την έγκαιρη εκπλήρωση των συναλλαγών με τα Κτηματολογικά Γραφεία. Εν κατακλείδι, για την ολοκληρωμένη προσέγγιση των Χωρικών Μεταβολών στο Εθνικό Κτηματολόγιο, παρουσιάζεται το πρόσφατο έργο των ηλεκτρονικών υπηρεσιών που αφορά στην υποχρέωση της ηλεκτρονικής υποβολής των Τοπογραφικών Διαγραμμάτων και των Διαγραμμάτων Γεωμετρικών Μεταβολών που τις συνοδεύουν στον ψηφιακό Υποδοχέα-βάση της ΕΚΧΑ ΑΕ από τον συντάκτη μηχανικό αυτών. 8

9 ABSTRACT This post-graduate thesis entitled «Spatial Changes of the Operative Cadastre» elaborated in order to fulfill the obligations of the Interdisciplinary Program "Cadastre: Legal, Technical and Environmental Dimensions" of the Aristotle University of Thessaloniki. This thesis examines the Spatial Changes that take place on properties in the areas that fall within the jurisdiction of the Operative Cadastre, under the provisions of a legal framework that has been established by the Cadastral Law as part of the contemporary legal order. At the same time, the necessity of Spatial Changes is underlined in the sense that the right holder is legally obliged to register and ethically bound to know the content and the position of his / her right in the Cadastral Information System of the National Cadastre. Therefore, he/she has the right to make corrections should he/she realize that there are incorrect entries of a registrable deed. As a starting point, the concepts of the basic terms legitimate for those involved in the National Cadastre to be aware of are fully analyzed. Primarily reference is made to the importance of the term "Spatial Change in Greece", followed by a presentation on the importance and the status they have assumed at International level. In the scope of the Spatial Changes, an initial separation is made to the changes undertaken while correcting the elements of the initial cadastral records and the changes made to the Cadastral Diagrams accompanied by applications filled for the entry of registrable deeds. The analysis which follows underlines the distinction of Spatial Changes registered through administrative procedures, mainly after the decision issued by the Head of the Land Registry Office and those resulting from the implementation of the final court decisions following the appeal to the Land Registration Court from the individual who has legal interest in the property. The transition from one distinction to another is consistent with the rational organization of the way in which each change affects both the property status of the registrable deed and its spatial positioning on the cadastral map according to its cause and purpose. For this reason the above information has been organized in corresponding tables. The administrative procedure followed from the moment of the filing of an application involving Spatial Change to its finalization in the Cadastral Diagrams is described below. This procedure analyzes the actions undertaken by the Department of Spatial Changes, 9

10 the Directorate of the Operative Cadastre of the NCMA SA, to which the applications for Spatial Changes are ex officio forwarded by the relevant Cadastral Office. An important part of this work is the registration in the form of tables of the technical problems as they appear on the system concurrently with the legal framework supported by the respective Application for Spatial Change and as soon as the cornerstone of the problem is detected the appropriate actions are proposed. The settlement of this project was made by categorizing the applications of the Spatial Changes to those that occur with the registration of applications for registrable deeds and those concerning corrections of initial registrations in accordance with the procedure provided for in the article 19 (2) Law 2664/1998 and in the article 18 as well as in accordance with the provisions of Article 19 (2) of the same Law. In this regard, and in order to understand the direct connection between the legal and the technical nature of the applications for Spatial Change, examples of cases requiring the combination of the experienced legal opinion and the thorough technical inspection of the feasibility of the requested corrections on the data stored in the Cadastral Database. Finally, from the registration of legal problems and the analysis of specific examples of applications for Spatial Changes, conclusions are drawn up highlighting the possibility of treating the majority of the problems that are inhibiting the timely fulfillment of the transactions within the Cadastral Offices. In conclusion, for an integrated approach of Spatial Changes in the National Cadastre, the recent work of the electronic services on the compulsory electronic submission of the Cadastral Diagram Extracts accompanied by the Geometric Changes Diagrams in the Greek Digital Cadastre System Recipient-base of the NCMA SA by the respective engineer is presented. 10

11 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Εθνικό Κτηματολόγιο(ΕΚ) είναι ένα ενιαίο σύστημα καταγραφής των ακινήτων και των δικαιωμάτων επί αυτών. Σύμφωνα με το άρθρο 948 του Αστικού Κώδικα(ΑΚ), ως «ακίνητο» νοείται «το έδαφος και τα συστατικά του μέρη». Στο Εθνικό Κτηματολόγιο ως ακίνητο ορίζεται ένα αυτοτελές και ενιαίο ιδιοκτησιακό αντικείμενο που ανήκει εξ αδιαιρέτου σε έναν ή περισσότερους συγκυρίους 1. «Ως ακίνητα χαρακτηρίζονται τα γεωτεμάχια, οι οριζόντιες, κάθετες και οι σύνθετες κάθετες ιδιοκτησίες, τα μεταλλεία, καθώς και ειδικά ιδιοκτησιακά αντικείμενα που μπορεί να υφίστανται σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας με βάση το εθιμικό δίκαιο» 2. Ακίνητα θεωρούνται όχι μόνο τα γεωτεμάχια αλλά και οι δρόμοι, τα ρέματα, τα ποτάμια κλπ 3. Η λειτουργία του Εθνικού Κτηματολογίου αποσκοπεί στη δημιουργία ενός σύγχρονου αρχείου ακίνητης περιουσίας, με τη συλλογή, την καταγραφή, την οργάνωση και τη διαχείριση των τεχνικών και νομικών πληροφοριών επί των ακινήτων και των δικαιωμάτων επί αυτών με την ευθύνη και την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου 4. Ανάμεσα στις θεμελιώδεις αρχές που υπηρετεί, είναι η αρχή της δημοσιότητας και η αρχή της διασφάλισης της δημόσιας πίστης, δηλαδή της προστασίας κάθε καλόπιστου συναλλασσόμενου που στηρίζεται στις κτηματολογικές εγγραφές. Στόχοι λοιπόν, του Εθνικού Κτηματολογίου είναι όχι μόνο η τυπική δημοσιότητα αλλά η ουσιαστική δημοσιότητα, η οποία κατατείνει στην προστασία του καλόπιστου συναλλασσόμενου που εμπιστεύεται τις κτηματολογικές εγγραφές 5 και ως εκ τούτου πρωταρχικός σκοπός του είναι η ορθότητα των εγγραφών στη βάση του. Για το λόγο αυτό προβλέπει τρόπους διόρθωσης σφαλμάτων των αρχικών εγγραφών προκειμένου της αποκατάστασης των υπαρχόντων σφαλμάτων. Συγκεκριμένα για τα σφάλματα που αφορούν και στα χωρικά δεδομένα των ακινήτων(αντικείμενο που 1 Τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών Μελετών Κτηματογράφησης για τη δημιουργία Εθνικού Κτηματολογίου στη Χώρα, σελ Τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών Μελετών Κτηματογράφησης, ο.π., βλ. υποσ. 1, σελ Α. Αρβανίτης, Τεχνικές Διαστάσεις του Θεσμού της Χρησικτησίας στην Ελλάδα, στο Χρησικτησία και Εθνικό Κτηματολόγιο, Εκδόσεις Σάκκουλα 2017, σελ Α. Αρβανίτης, Το κτηματολόγιο ως σύστημα διοίκησης γης και διαχείρισης γεωπληροφορίας, Κτηματολόγιο 2020, (2017), σελ Γεώργιος Ν. Διαμαντόπουλος, στο Η Δίκη των αντιρρήσεων ενώπιον του Κτηματολογικού Δικαστή, Εκδόσεις Σάκκουλα 2015, σελ

12 απασχολεί την παρούσα μεταπτυχιακή εργασία), υφίσταται η διαδικασία των Γεωμετρικών/ Χωρικών Μεταβολών. Οι Γεωμετρικές Μεταβολές, μετά την οριστικοποίησή τους, αποτυπώνουν στα Κτηματολογικά Διαγράμματα(ΚΔ) τη νέα ταυτότητα των ακινήτων, που αφορά στα νέα τεχνικά χαρακτηριστικά τους και ενδεχομένως και στα νέα νομικά δεδομένα, επιβεβαιώνοντας τον εκ της φύσης του δυναμικό χαρακτήρα του Εθνικού Κτηματολογίου. Ο δυναμικός χαρακτήρας του Κτηματολογίου, που σχετίζεται με την απεικόνιση των ακινήτων, επιβεβαιώνεται και με την παρακολούθηση κάθε μεταβολής, η οποία πραγματοποιείται τόσο στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά όσο και στη θέση των ακινήτων στο χώρο ως συνέπεια οποιασδήποτε μεταγενέστερης εμπράγματης μεταβολής η οποία επέρχεται με συμφωνίες μεταξύ προσώπων (φυσικών ή νομικών) είτε μέσω διοικητικών αποφάσεων και τέλος μέσω φυσικών μεταβολών στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των ακινήτων. Συνοψίζοντας λοιπόν, η καταγραφή στο Εθνικό Κτηματολόγιο κάθε μεταβολής στα χωρικά ή γεωμετρικά στοιχεία ενός ή περισσότερων ακινήτων αφορά σε δύο συνιστώσες σχετικές με τον χρόνο, το αντικείμενο, το υποκείμενο και τον σκοπό των εγγραφών και οι οποίες μπορεί να συμβαίνουν ταυτόχρονα ή ξέχωρα: o σε μεταβολές που διορθώνουν αρχικές εγγραφές (διόρθωση των σφαλμάτων της Κτηματογράφησης) σύμφωνα με τους τίτλους κτήσης της κυριότητας και απόκτησης του δικαιώματος και o σε μεταβολές ως συνέπεια της καταχώρησης επιγενόμενων (μεταγενέστερων) των πρώτων εγγραφών πράξεων. Η σύνταξη της παρούσας εργασίας αποσκοπεί παράλληλα με την ανάλυση της νομικής πραγματικότητας, η οποία πλαισιώνει τις αιτήσεις των Γεωμετρικών/ Χωρικών Μεταβολών και στην προβολή της τεχνικής τους διάστασης δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο επιδρά η τεχνική αξιολόγηση των αιτήσεων στην απόδοση της αιτούμενης μεταβολής επί των στοιχείων του Εθνικού Κτηματολογίου. Μέσα από την προσπάθεια να προσδιοριστούν τα προβλήματα και να προταθούν λύσεις, επισημαίνεται η αναπόσπαστη σχέση μεταξύ του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ακινήτων και της ορθής απεικόνισης της κάθε ιδιοκτησίας στα Κτηματολογικά Διαγράμματα. Το Τμήμα Χωρικών Μεταβολών(ΤΧΜ) της Διεύθυνσης του Λειτουργούντος Κτηματολογίου(ΔΛΚ) της Ε.Κ.ΧΑ. ΑΕ, έχει αναλάβει τον τεχνικό έλεγχο αυτών των αιτήσεων ώστε να διαπιστωθεί εάν είναι τεχνικά εφικτή η αποτύπωση των επερχόμενων 12

13 γεωμετρικών μεταβολών και στη συνέχεια να αποτυπώσει τις μεταβολές επί των Κτηματολογικών Διαγραμμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, εντοπίζονται οι αδυναμίες στις ως άνω διαδικασίες και προτείνονται λύσεις για τη λειτουργικότερη και αποδοτικότερη υλοποίηση των χωρικών μεταβολών ως μέσο αποκατάστασης των ανακριβειών στη Βάση Δεδομένων του Εθνικού Κτηματολογίου και ενημέρωσης των Κτηματολογικών Διαγραμμάτων και Κτηματολογικών Φύλλων(ΚΦ) με την καταχώρηση κάθε δικαιοπραξίας, η οποία επιφέρει Χωρική Μεταβολή. Στην Ελληνική Βιβλιογραφία δεν υπάρχει ιδιαίτερη ενασχόληση ούτε μεγάλη εμβάθυνση στο αντικείμενο των Χωρικών Μεταβολών, είτε αυτές αφορούν σε χωρικές μεταβολές ενός ή περιορισμένου πλήθους γεωτεμαχίων που καταχωρούνται από αιτήσεις διόρθωσης ή αιτήσεις καταχώρησης εγγραπτέων πράξεων ή μεμονωμένων Διοικητικών Πράξεων από τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, είτε αφορούν σε μαζικές χωρικές μεταβολές οι οποίες προκαλούνται ως συνέπεια εκτεταμένων διορθώσεων ή εκτεταμένων μεταβολών στην Κτηματολογική Βάση με την εφαρμογή ευρείας έκτασης Διοικητικών Πράξεων. Υποστηρικτικά και σε διοικητικό πλαίσιο έχουν συνταχθεί, και σε τακτά χρονικά διαστήματα, επικαιροποιούνται οδηγίες από την ΕΚΧΑ Α.Ε. για την λειτουργία των Κτηματολογικών Γραφείων(ΚΓ), οδηγίες προς Μηχανικούς για τη σύνταξη Διαγραμμάτων Γεωμετρικών Μεταβολών(ΔΓΜ) και οδηγίες για τη διαχείριση των Διοικητικών Πράξεων(ΔΠ) ευρείας έκτασης (Πράξεις Εφαρμογής(ΠΕ) και Αναδασμοί). Ένας από τους βασικούς στόχους του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών(ΠΜΣ), στα πλαίσια του οποίου εκπονείται η παρούσα εργασία, είναι να προσεγγίσει σε βάθος και με επιστημονικό τρόπο τα αντικείμενα που αφορούν στη νομική, τεχνική και περιβαλλοντική διάσταση του Κτηματολογίου και αυτό προσπαθεί να υλοποιήσει η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία. Η εργασία μεθοδολογικά στηρίχθηκε σε καταγραφή και διερεύνηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των χωρικών μεταβολών, μέσα από την ανάλυση της νομοθεσίας, των τεχνικών οδηγιών και την παράθεση περιπτώσεων χωρικών μεταβολών, από την επαγγελματική ενασχόληση της συγγραφέως. Για γραφειοκρατικούς και διοικητικούς λόγους δεν κατέστη εφικτή η πρόσβαση και η χρήση πραγματικών περιπτώσεων σε ευρεία γεωγραφική και περιπτωσιολογική κλίμακα, που θα επέτρεπαν παραπέρα ποσοτικές και ποιοτικές στατιστικές αναλύσεις. Στην εργασία αρχικά δίδονται οι ορισμοί των βασικών εννοιών, που έχουν άμεση σχέση με τη διαδικασία των Γεωμετρικών Μεταβολών και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πραγματικότητας που αυτές αντιπροσωπεύουν. Ακολούθως, παρουσιάζονται τα στάδια που περιλαμβάνει η διαδικασία η οποία ακολουθείται από τη χρονική στιγμή που η αίτηση 13

14 κατατίθεται στο κατά τόπους αρμόδιο Κτηματολογικό Γραφείο έως την ολοκλήρωση αυτής μετά από την καταχώρησή της στην Κτηματολογική Βάση Δεδομένων. Συγκεκριμένα, γίνεται η ανάλυση τόσο των διοικητικών διαδικασιών όσο και η κατά τα άρθρα του Ν. 2664/1998, ερμηνεία, των ανά περίπτωση διαδικασιών, αναφορικά με τις εγγραπτέες πράξεις (συμβολαιογραφικά έγγραφα, διοικητικές πράξεις, δικαστικές αποφάσεις) και στη συνέχεια, για τις χωρικές μεταβολές που συντελούνται με εξωδικαστική διαδικασία, δηλαδή με την έκδοση απόφασης του Προϊσταμένου του Κτηματολογικού Γραφείου. Για την αποτελεσματικότερη εξέταση αυτών γίνεται η ταξινόμησή τους σύμφωνα με μια σειρά από παράγοντες, κυρίως με βάση τα όσα προβλέπονται από τη νομοθεσία και ανάλογα με τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά. Η παράθεση και ανάλυση των παραδειγμάτων που ακολουθούν, αποτελεί σημαντικό κομμάτι για την κατανόηση αυτής της διάκρισης. Επίσης καταγράφονται ταξινομούνται και αναλύονται τα βασικά τεχνικά και νομικά (ή συνδυαστικά) προβλήματα που προκύπτουν από την καθημερινή διαχείριση των Χωρικών Μεταβολών. Στο τελευταίο μέρος της εργασίας διατυπώνονται συγκεκριμένες προτάσεις για την επίλυση τεχνικών προβλημάτων, τα οποία έχουν εντοπισθεί τόσο από την γενική θεώρηση της Διεθνούς και Ελληνικής νομικής και τεχνικής βιβλιογραφίας, νομοθεσίας, τεχνικών οδηγιών και προδιαγραφών, όσο και από την εμπειρία της συγγραφέως, ως στελέχους του Τμήματος Χωρικών Μεταβολών της Διεύθυνσης του Λειτουργούντος Κτηματολογίου της ΕΚΧΑ Α.Ε. 14

15 2. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 2.1 Η έννοια των Χωρικών Μεταβολών σε Εθνικό και Διεθνές επίπεδο «Κτηματολογική μεταβολή είναι η διαδικασία εκείνη κατά την οποία μεταβάλλεται χωρικά το γεωτεμάχιο, η χρήση του γεωτεμαχίου, τα εμπράγματα δικαιώματα επί γεωτεμαχίου ή συνδυασμός των παραπάνω». Ο ορισμός αυτός δίνει έμφαση στις μεταβολές που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το γεωτεμάχιο, ενώ ως κτηματολογική μεταβολή θα πρέπει να οριστεί η οποιαδήποτε μεταβολή των κτηματολογικών στοιχείων 6. «Κτηματική μεταβολή, θεωρείται η παραμικρή αλλαγή στα όρια των γεωτεμαχίων, η αποκοπή έστω και ενός ελάχιστου κομματιού γης, και φυσικά περιπτώσεις κτηματικής μεταβολής είναι οι συνενώσεις ακινήτων, οι κατατμήσεις ακινήτων, οι απαλλοτριώσεις τμημάτων των ακινήτων για δημιουργία δρόμων κ.λπ. Κάθε φορά λοιπόν, που πραγματοποιείται και η παραμικρή μεταβολή το κτηματολογικό σύστημα καλείται να αποτυπώσει τη νέα υπάρχουσα κατάσταση και να απεικονίσει την αλλαγή στο χαρτογραφικό υπόβαθρο» 7. Η κτηματολογική μεταβολή, ως αναπόσπαστο μέρος του Κτηματολογίου επηρεάζεται και καθορίζεται από ένα σύνολο παραγόντων. Κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση των κτηματολογικών μεταβολών παίζουν τα πρόσωπα. Τα πρόσωπα αποτελούν οι δικαιούχοι των ακινήτων και τα φυσικά, νομικά ή δημόσια πρόσωπα που συμβάλλουν νομικά, τεχνικά ή διοικητικά στη διεκπεραίωση της μεταβολής. Με τον όρο «Γεωμετρικές Μεταβολές» νοείται κάθε μεταβολή η οποία συντελείται στα Κτηματολογικά Διαγράμματα επιφέροντας τροποποίηση στο σχήμα, στις διαστάσεις και πολλές φορές και στη θέση ενός γεωτεμαχίου. Ο όρος «Γεωμετρικές Μεταβολές» στην πράξη χρησιμοποιείται ως ταυτόσημος με τον όρο «Χωρικές Μεταβολές». Διεθνώς ο όρος «Spatial Changes» είναι αυτός που κυριαρχεί και χρησιμοποιείται από την ΕΚΧΑ Α.Ε. στην αγγλική έκδοση της ιστοσελίδας της αλλά σποραδικά εμφανίζεται ο όρος «Geometric Changes», τόσο στη διεθνή βιβλιογραφία όσο 6 Σύμφωνα με τον Mattson (1997), όπως αναφέρεται από τον Α. Αρβανίτη, στο «Το Κτηματολόγιο ως σύστημα διοίκησης γης και διαχείρησης γεωπληροφορίας, Κτηματολόγιο 2020», σελ Σύμφωνα με τον R. Simpson (1976) όπως αναφέρεται από τον Α. Αρβανίτη, στο «Το Κτηματολόγιο ως σύστημα διοίκησης γης και διαχείρησης γεωπληροφορίας, Κτηματολόγιο 2020», σελ

16 και στην ίδια αγγλική έκδοση της ιστοσελίδας της ΕΚΧΑ Α.Ε. Κάποιες φορές στην προαναφερόμενη ιστοσελίδα εμφανίζονται οι δύο αυτοί όροι στην ίδια πρόταση 8. Εάν σε θεωρητικό επίπεδο, γίνει προσπάθεια για την εννοιολογική προσέγγιση αυτών των όρων θα ήταν εύστοχο να αναφερθεί ότι οι Χωρικές Μεταβολές αφορούν στη χωρική ταυτοποίηση του ακινήτου και επομένως κατά κύριο λόγο στη θέση που αυτό έχει στα Κτηματολογικά Διαγράμματα και στο χώρο, προσδιοριζόμενο από τις συντεταγμένες των κορυφών του και τοπολογικά συνδεδεμένο με τα όμορα γεωτεμάχια, ενώ οι Γεωμετρικές Μεταβολές προσδιορίζουν και τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά αυτού, δηλαδή τις πλευρικές διαστάσεις, την περίμετρο και το εμβαδόν. Η έννοια των Χωρικών Μεταβολών δύναται να συμπεριλαμβάνει και την έννοια των Γεωμετρικών Μεταβολών, καθώς τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των γεωτεμαχίων προκύπτουν από τις συντεταγμένες των κορυφών τους, με τη χρήση μαθηματικών τύπων. Δεν υφίσταται όμως το αντίθετο. Στην πράξη, η οποιαδήποτε διάκριση μεταξύ αυτών των όρων, ελλοχεύει τον κίνδυνο της λανθασμένης ερμηνείας των αιτούμενων διορθώσεων και ενδεχομένως επικείμενων παρεξηγήσεων. Αυτό επαληθεύεται από το γεγονός ότι κατά τις συναλλαγές με τα Κτηματολογικά Γραφεία, που έχει κάθε άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενο πρόσωπο ή φορέας, τα έντυπα των προς κατάθεση αιτήσεων, χρησιμοποιούν τον όρο «Χωρικές Μεταβολές» ενώ η ισχύουσα νομοθεσία με άξονα το Ν. 2664/1998, όπως ισχύει, χρησιμοποιεί τον όρο «Γεωμετρικές Μεταβολές». Για αυτό το λόγο στην παρούσα διατριβή, παρότι θεωρείται ως πλέον δόκιμος ο όρος «Χωρικές Μεταβολές» και χρησιμοποιείται στον τίτλο της, θα διαβαστεί και ο όρος «Γεωμετρικές Μεταβολές», ιδίως όταν γίνεται αναφορά στη νομοθεσία και σε άλλες επίσημες πηγές της βιβλιογραφίας. Οι Χωρικές Μεταβολές πραγματοποιούνται με συγκεκριμένες διαδικασίες και σε περιοχές όπου υπάρχει Κτηματολόγιο σε Λειτουργία με την κατάθεση αιτήσεων στα κατά τόπους αρμόδια Κτηματολογικά Γραφεία. Όταν κάποιος έχοντας έννομο συμφέρον, αιτείται τη μεταβολή των γεωμετρικών στοιχείων του ακινήτου/ γεωτεμαχίου του, αυτό έχει πάντοτε ως συνέπεια την συσχέτιση των κοινών ορίων του με τα όμορα γεωτεμάχια, που το περιβάλλουν. Μια γενική προσέγγιση είναι η περίπτωση της συμβατότητας ή μη των χαρακτηριστικών του ακινήτου(περιγραφικών και τεχνικών), τα οποία τηρούνται στο Κτηματολογικό Φύλλο και στο Κτηματολογικό Διάγραμμα, συγκριτικά με όσα θα

17 περιγράφονται σε μια νέα σύμβαση, η οποία θα κατατεθεί προς καταχώρηση στο κατά τόπους οικείο Κτηματολογικό Γραφείο. Εάν υπάρχει ασυμβατότητα, αυτή προσδιορίζεται και επιλύεται ώστε να αποκαθίσταται οι ανακρίβειες στις εγγραφές του Εθνικού Κτηματολογίου και προκειμένου να ακολουθήσει η καταχώρηση της εμπράγματης δικαιοπραξίας ως πράξης προς καταχώρηση. Ωστόσο, δεν αποκλείεται η εκδοχή κατά την οποία η ασυμβατότητα να είναι τέτοια ώστε να επιτρέπει την καταχώρηση της πράξης και στη συνέχεια να προτείνεται η διόρθωση αυτής με διαδικασία η οποία θα παρουσιαστεί στη συνέχεια. Γενικά, οι πράξεις που επιφέρουν χωρικές μεταβολές διακρίνονται σε τρεις επιμέρους κατηγορίες: σε αυτές που επιφέρουν αλλοίωση του χωρικού στοιχείου, όπως είναι η πράξη προσκύρωσης ή αλλαγή ορίων των γεωτεμαχίων κ.α., σε πράξεις που επιφέρουν κατάργηση του χωρικού στοιχείου, όπως είναι η συνένωση γεωτεμαχίων, η πράξη εφαρμογής, η εκούσια ή δικαστική διανομή κλπ 9. και τέλος, σε πράξεις που επάγονται τη δημιουργία χωρικού στοιχείου όπως είναι η κατάτμηση αγροτεμαχίων ή οικοπέδων. Εφόσον η πράξη της οποίας ζητείται η καταχώρηση επιφέρει γεωμετρική μεταβολή στα Κτηματολογικά Διαγράμματα, συνυποβάλλεται υποχρεωτικά Κτηματογραφικό Διάγραμμα αντί του αποσπάσματος Κτηματολογικού Διαγράμματος και Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών. Σε διεθνές επίπεδο όπως και στην Ελλάδα διακρίνεται και ο όρος «Χωρικές Μεταβολές» (Spatial Changes) και ο όρος «Γεωμετρικές Μεταβολές» (Geometric ή Geometrical Changes) για να αποδοθεί, η πραγματική κατάσταση, δηλαδή κάθε μορφής Κτηματολογική μεταβολή, η οποία επηρεάζει τα χωρικά ή γεωμετρικά στοιχεία των ακινήτων και πιο συγκεκριμένα τη θέση, το μέγεθος και τις διαστάσεις τους. Αυτή δηλαδή η έννοια η οποία αποδίδεται από τον Simpson και προαναφέρθηκε ως Κτηματική Μεταβολή. Επί της ουσίας ως προς την τεχνική τοπογραφική διάσταση οι μεταβολές αυτές εκφράζονται μέσα από τον προσδιορισμό ή τον επαναπροσδιορισμό της θέσης ενός ή περισσότερων ακινήτων, με τον υπολογισμό και την εγγραφή των συντεταγμένων των κορυφών των πλευρών τους. Τεχνικά και σε όρους Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών οι μεταβολές αυτές υλοποιούνται με την εισαγωγή, διόρθωση ή διαγραφή σημείων (points), γραμμών (lines) ή πολυγώνων (polygons), τα οποία προσδιορίζονται τα μεν σημεία από τις τιμές των συντεταγμένων τους, οι γραμμές από το σύνολο των κορυφών (vertexes) τους και τα πολύγωνα ως κλειστά σχήματα που διαμορφώνονται από μία ή περισσότερες γραμμές. 9 Α. Αρβανίτης, Το Κτηματολόγιο ως σύστημα διοίκησης γης και διαχείρισης γεωπληροφορίας, Κτηματολόγιο 2020 (2017), σελ

18 Τοπολογικά τα σημεία, οι γραμμές και τα πολύγωνα, ως βασικά δομικά στοιχεία ενός GIS, αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο και η τοπολογία τους «κτίζεται» με ιδιαίτερη για το καθένα μορφή ώστε να εντοπίζονται στο χώρο οι συνδέσεις και οι συσχετίσεις μεταξύ των βασικών δομικών στοιχείων. Διοικητικά το βασικό ζήτημα το οποίο διεθνώς αντιμετωπίζεται είναι εκείνο το οποίο αφορά στη μορφή του Συστήματος Διοίκησης της Γης (Land Administration System) σε κάθε χώρα. Στις περιπτώσεις που τα χωρικά και τα νομικά δεδομένα διαχειρίζονται ενιαία στο πλαίσιο ενός Συστήματος, όλα τα ζητήματα τεχνικά και νομικά που αφορούν σε μια χωρική μεταβολή αντιμετωπίζονται είτε αποκλειστικά από στελέχη του Κτηματολογικού Συστήματος είτε με ανάθεση αντικειμένου σε ιδιώτες μηχανικούς. Στην περίπτωση που τα χωρικά δεδομένα αντιμετωπίζονται από ένα φορέα (π.χ. την Τοπογραφική Υπηρεσία κάποιου κράτους ή ενός Δήμου) και τα νομικά από άλλο φορέα (π.χ. από ένα κεντρικό φορέα ή τα τοπικά δικαστήρια) τότε υπάρχουν διακριτές διαδικασίες για κάθε αντικείμενο και η τελική καταχώρηση υλοποιείται από το φορέα που έχει την ευθύνη για τη νομική διάσταση του θέματος, ο οποίος οριστικοποιεί και τους προσδιοριστικούς κωδικούς του ή των γεωτεμαχίων που επηρεάζονται από μια χωρική μεταβολή. Σύμφωνα με τους Alkan και Polat 10 οι διαχρονικές μεταβολές (temporal changes) στα δεδομένα των ακινήτων (real estate data) διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: Ownership Changes (Μεταβολές ιδιοκτητών) Ownership Rights Changes (Μεταβολές δικαιωμάτων) Geometrical Changes (Γεωμετρικές Χωρικές Μεταβολές) Type Changes (Μεταβολές στον τύπο των δεδομένων) Στην εικόνα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο πίνακας στον οποίο φαίνονται παραδείγματα διαχρονικών μεταβολών, από την παρουσίαση των συγκεκριμένων συγγραφέων Alkan, Polat 2017, (Mehmet Alkan & Zeynel Abidin Polat, 2017, Design and Determine the Spatio-Temporal Cadastral Data Infrastructure for LADM (Presentation), FIG Working Week 2017 : Surveying the World of Tomorrow : From Digitalisation to Augmented Reality, Helsinki,Finland) 11 Alkan, Polat

19 Στιγμιότυπο 1. Πίνακας μεταβολών Σύμφωνα με τους Wei και Fu 12 τα γεωτεμάχια έχουν μια δυναμική μορφή, καθώς μεταβάλλονται στο χώρο και στο χρόνο για μια σειρά από αιτίες. Κατά συνέπεια τα γεωτεμάχια μπορούν να περιγραφούν ως χωρο-χρονικά αντικείμενα (spatio-temporal objects), τα οποία μεταβάλλονται συχνά μέσα στο χρόνο. Τα γεωτεμάχια δημιουργήθηκαν μέσω της αρχικής εγγραφής και μεταβάλλονται μέσω της διαδικασίας της εγγραφής των μεταβολών. Οι μεταβολές στα γεωτεμάχια διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες (μορφές) σύμφωνα με το περιεχόμενο της μεταβολής: Χωρική μεταβολή (Spatial change) Μεταβολή των θεματικών ιδιοτήτων (Thematic attributes change) Μεταβολή και των χωρικών και των θεματικών ιδιοτήτων (Spatial and thematic attribute change). Γενικά σύμφωνα με τους ίδιους συγγραφείς 13, υπάρχουν τέσσερις βασικές περιπτώσεις, που έχουν ως αποτέλεσμα μεταβολές στη γεωμετρία ή στην τοπολογία των ακινήτων, όπως φαίνονται και στο σχήμα που ακολουθεί: 12 Wei Song, Fu Zhan,2014, SPATIO-TEMPORAL TOPOLOGICAL RELATIONSHIPS BETWEEN LAND PARCELS IN CADASTRAL DATABASE,The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences,Volume XL-6, 2014,ISPRS Technical Commission VI Symposium, May 2014, Wuhan, China 13 Wei Song, Fu Zhan,

20 (a) κατάτμηση - split (Στιγ.2a); (b) συνένωση - union, (Στιγ.2b); (c) επαναχωροθέτηση - reallocation (Στιγ.2c); (d) μεταβολή της θέσης του κοινού ορίου - modification of the common border (Στιγ.2d). Στιγμιότυπο 2. Χωρική μεταβολή γεωτεμαχίων 14 Σύμφωνα με τους Matijević et al 15 οι οποίοι αναφέρονται στο διεθνές πρότυπο για την διοίκηση της γης (ISO 19152/12), η χωρική αναπαράσταση των κτηματολογικών αντικειμένων βασίζεται σε διαγράμματα, σημεία, κείμενα, μη δομημένες γραμμές, πολύγωνα και πλήρεις τοπολογικές δομές δεδομένων. Ανάλογα με τη χρήση κάθε περίπτωσης αυξάνεται και η πολυπλοκότητα κατά την εκτέλεση των χωρικών μεταβολών ώστε να διατηρείται η συνέπεια κάθε επιλογής στην πράξη. Προφανώς η υλοποίηση των χωρικών μεταβολών με πλήρεις τοπολογικές δομές δεδομένων είναι πιο προηγμένη από την άποψη της εξασφάλισης της συνέπειας των δεδομένων και της αξιοπιστίας του Συστήματος. Εντούτοις όμως μια σύνθετη μεθοδολογία υλοποίησης των μεταβολών δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Τα περισσότερα σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα όσον αφορά στην διαχείριση του γεωμετρικού τμήματος των κτηματολογικών δεδομένων βασίζονται σε γεωμετρία πολυγώνων εξαιτίας της βέλτιστης αναλογίας μεταξύ της πολυπλοκότητας, της αξιοπιστίας του Συστήματος και των διαθέσιμων μέσων τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση στην πράξη της χωρικής μεταβολής. Οι ίδιοι συγγραφείς στον πίνακα που ακολουθεί προτείνουν μια ταξινόμηση των κτηματολογικών μεταβολών ανάλογα με την κάλυψη της περιοχής που αφορά η κάθε μεταβολή. 14 Wei Song, Fu Zhan, Matijević, Hrvoje & Biljecki, Zvonko & Vranić, Saša, 2011, CORRECTNES PRECONDITIONS FOR CHANGES ON GEOMETRY OF CADASTRAL PARCELS WITH ANALYSIS OF IMPLEMENTATION OPTIONS., 20

21 Πίνακας 1. Κατηγοριοποίηση των μεταβολών ανάλογα με την κάλυψη της περιοχής που αφορά η μεταβολή Στιγμιότυπο 3. Αναπαράσταση της μορφής της Κτηματολογικής μεταβολής 16 Στο Ισραήλ σύμφωνα με τους Klebanov και Forrai 17 : «Οποιαδήποτε μεταβολή (συγχώνευση ή υποδιαίρεση υπαρχόντων γεωτεμαχίων) στον αρχικό διακανονισμό δικαιωμάτων γης θα πρέπει να υλοποιείται μέσω της προετοιμασίας των σχεδίων χωρικών μεταβολών. Σύμφωνα με τον Ισραηλινό Νόμο Σχεδιασμού και Δόμησης, η προετοιμασία των σχεδίων χωρικών μεταβολών πρέπει να γίνεται με βάση τα Πολεοδομικά Σχέδια του εκάστοτε Δήμου, τα οποία έχουν εγκριθεί από τις αρμόδιες τοπικές αρχές. Το Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου, το οποίο έχει πραγματοποιηθεί με βάση κάποιον τοπογραφικό χάρτη και τα υπάρχοντα γεωτεμάχια που πρόκειται να υποστούν τη μεταβολή, περιγράφει την κατά προσέγγιση θέση των νέων κτηματολογικών ορίων και την επιδιωκόμενη χρήση νέων γεωτεμαχίων (π.χ. αστική περιοχή, βιομηχανική ζώνη, δημόσιος χώρος κλπ). Η ακριβής θέση των ορίων καθορίζεται σε ένα σχέδιο χωρικών μεταβολών βασισμένο σε ακριβή αποτύπωση. Ο έλεγχος της επεξεργασίας των σχεδίων χωρικών μεταβολών αρχίζει στην 16 Matijević, Hrvoje & Biljecki, Zvonko & Vranić, Saša, Michael Klebanov and Joseph Forrai,2006,«Experience of Cadastral Information Supply via Internet», Shaping the Change, XXIII FIG Congress, Munich, Germany, October 8-13,

22 Κεντρική Τοπογραφική Υπηρεσία (SOI) σε ένα από τα Περιφερειακά Γραφεία αυτής, όπου φυλάσσονται τα αρχικά κτηματολογικά σχέδια, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την προετοιμασία των σχεδίων χωρικών μεταβολών από πιστοποιημένους Τοπογράφους. Το πιο σημαντικό τμήμα της διαδικασίας ελέγχου, αφορά στον ορθό επαναπροσδιορισμό των ορίων των γεωτεμαχίων σύμφωνα με τις διαθέσιμες νόμιμες πηγές, ενώ στο μεταξύ η περιοχή των αρχικών γεωτεμαχίων διατηρείται αυστηρά ως έχει. Ένα άλλο τμήμα της διαδικασίας ελέγχου ασχολείται με τη διεργασία ηλεκτρονικού προελέγχου των υποβληθέντων αρχείων, τα οποία έχουν δεχθεί επεξεργασία σύμφωνα με προκαθορισμένα μοντέλα. Αυτά τα αρχεία, μετά από επιτυχή διαδικασία ελέγχου, μεταφορτώνονται στη βάση δεδομένων του Κτηματολογικού Γεωγραφικού Συστήματος Συντεταγμένων (GIS). Ο τοπογράφος δίνει στα νέα γεωτεμάχια του κάθε σχεδίου χωρικών μεταβολών έναν προσωρινό αριθμό (συνήθως αρχίζοντας με τον αριθμό 1) και υπολογίζει περιοχές νέων γεωτεμαχίων. Αμέσως μόλις το σχέδιο γίνει δεκτό από την Κεντρική Τοπογραφική Υπηρεσία (SOI) ως «εγκεκριμένο προς καταχώρηση», μπορεί πλέον να προσκομιστεί στο Γραφείο Καταγραφής (Εγγραφής) Γης, το οποίο δίνει στα νέα γεωτεμάχια την τελική αρίθμηση (αρχίζοντας από τον επόμενο αριθμό από αυτόν που είχε το τελευταίο δηλωμένο γεωτεμάχιο, στο συγκεκριμένο τετράγωνο) και καταχωρεί τις περιοχές των νέων γεωτεμαχίων και την ιδιοκτησία τους. Η «τελική αρίθμηση» των νέων γεωτεμαχίων μεταφέρεται τότε πίσω στην Κεντρική Τοπογραφική Υπηρεσία (SOI) για να καταχωρισθεί η αρίθμηση των νέων γεωτεμαχίων στα σχέδια χωρικών μεταβολών, στον κτηματολογικό χάρτη του τετραγώνου και στις πληροφοριακές βάσεις δεδομένων». Στην Αυστρία παρέχονται αρκετές δυνατότητες για τη λύση προβλημάτων που σχετίζονται με τα όρια των ακινήτων. Σύμφωνα με τους Rammer et all 18 : «Σε περίπτωση απουσίας υλοποιημένων ορίων, τα όρια ίσως να μην είναι αναγνωρίσιμα. Εάν η γραμμή ορίων (ή πιο συγκεκριμένα ένα από τα δύο γεωτεμάχια εκατέρωθεν της γραμμής ορίων) είναι καταχωρισμένη στο κτηματολόγιο, η απλή οριοθέτηση των σημείων ορίων λύνει το πρόβλημα. Εάν η γραμμή ορίων δεν υπάρχει καταχωρισμένη στο Κτηματολογικό Σύστημα, τότε κρίνεται απαραίτητη η διαπραγμάτευση ανάμεσα στους ιδιοκτήτες των ακινήτων με την παρουσία ενός πιστοποιημένου τοπογράφου ώστε να καθοριστούν νέα όρια. Η διαπραγμάτευση βασίζεται στα αποτελέσματα της μελέτης της τρέχουσας κατάστασης σε σύγκριση με προηγούμενες μελέτες και στοιχεία. Παρόλα αυτά, ο πιστοποιημένος Τοπογράφος δύναται να παρέχει μόνον εξειδικευμένη στήριξη και δεν προβαίνει στον 18 Rammer et all,

23 προσδιορισμό των ορίων. Ο προσδιορισμός των ορίων θα πρέπει να γίνει από τους ιδιοκτήτες των ακινήτων. Εάν αυτοί δεν συμφωνούν ως προς τη γραμμή ορίων, με δικαστική απόφαση δύναται να τεθεί τέρμα στη διαμάχη όπου είναι δυνατόν να παρίσταται και ο Τοπογράφος ως ειδικός. Η Δικαστική απόφαση αποφαίνεται επί των ορθών ορίων των ακινήτων. Το Κτηματολόγιο μπορεί να αναδιαμορφωθεί για μία ολόκληρη κοινότητα εάν λείπει το σχετικό αρχείο ή αν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Αυτό συνέβη παραδείγματος χάρη μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το μητρώο του Κτηματολογίου χάθηκε ή δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε 185 κοινότητες. Το μειονέκτημα σε αυτή τη διαδικασία είναι η μεγάλη διάρκεια. Η αναδιαμόρφωση των 185 κοινοτήτων άρχισε το 1928 και τελείωσε το Μία παραπλήσια διαδικασία για αγροτικές περιοχές είναι ο επαναπροσδιορισμός γης (Agrarverfahren). Το βασικό ζήτημα εδώ είναι ότι η αγροτική γη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οικονομική εκμετάλλευση, αν τα γεωτεμάχια είναι πολύ μικρά ή είναι κατακερματισμένα σε μεγάλο βαθμό». Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας 19, «το θέμα της επαναχωρομέτρησης» απασχόλησε την Κυπριακή Δημοκρατία κατ επανάληψη τα τελευταία χρόνια και αυτό εξαιτίας των πολλών ανακριβειών που παρουσιάζουν τα υφιστάμενα (εν χρήσει) Κτηματολογικά Διαγράμματα, που όπως είναι γνωστό ετοιμάστηκαν πριν το Το έργο της επαναχωρομέτρησης άρχισε δοκιμαστικά στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με πιλοτικά προγράμματα στην Αγία Νάπα, στον Άγιο Τύχωνα και στην Κοκκινοτριμυθιά, με σκοπό την οριστικοποίηση των διαδικασιών και τη συμπλήρωση των προγραμμάτων και του σεναρίου ενός Σύστημα Πληροφοριών Γης. Μετά από εμπεριστατωμένη μελέτη που έγινε για το πιο πάνω θέμα, με τη στήριξη του Υπουργείου Εσωτερικών και την έγκριση που δόθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, άρχισε μέσα στο 2000, η υλοποίηση του στρατηγικού σχεδίου της επαναχωρομέτρησης, με αφετηρία την ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου, η οποία έχει ήδη ολοκληρωθεί. Η επαναχωρομέτρηση έχει αναπτυχθεί ως ξεχωριστή δραστηριότητα με αντίστοιχο μηχανισμό του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, στον οποίο συμμετέχουν όλοι οι Κλάδοι. Οι διαδικασίες οι οποίες έχουν αναπτυχθεί είναι αποτελεσματικές και αυτό αποδεικνύεται από την καθολική σχεδόν αποδοχή των σχεδίων, που δημοσιεύονται από το κοινό και τον πολύ περιορισμένο αριθμό ενστάσεων που υποβάλλονται. Ο μηχανισμός αυτός ετοιμάζει σχέδια, σποραδικά, σε επιλεγμένες περιοχές όπου τα υφιστάμενα σχέδια κρίνονται εντελώς ανεπαρκή και αναξιόπιστα. Το έργο της επαναχωρομέτρησης το 2014 είχε περιοριστεί λόγω των

24 προτεραιοτήτων που τέθηκαν, σε σχέση με τα μέτρα που επιβλήθηκαν μέσω του Μνημονίου Συναντίληψης με την Τρόικα. Με τη συμπλήρωση των εργασιών του Μνημονίου, το Τμήμα θα ενισχύσει τις εργασίες της επαναχωρομέτρησης αφού πρόκειται για εργαλείο, το οποίο όταν ολοκληρωθεί, θα αναβαθμίσει τις λειτουργίες όλου του Τμήματος. Με την ολοκλήρωση του έργου της Επαναχωρομέτρησης, θα προκύψουν πολλαπλά οφέλη, πιο σημαντικά από τα οποία είναι: Επιτυχής λειτουργία του Συστήματος Πληροφοριών Γής, αφού θα τροφοδοτηθεί με υψηλής ακριβείας και αξιοπιστίας χωρομετρικά δεδομένα βασισμένα στο νέο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς, ΓΣΑ 93. Άμεσος και ακριβής προσδιορισμός των συνόρων της ακίνητης ιδιοκτησίας και εξάλειψη των σημερινών χρονοβόρων διαδικασιών, που οδηγούν στην αμφισβήτηση των υποδείξεων των συνόρων ή στην αξιοποίηση της ακίνητης ιδιοκτησίας χωρίς επίσημες υποδείξεις και με αποτέλεσμα τη δημιουργία επεμβάσεων, φιλονικιών και ταλαιπωρίας του κοινού. Γρήγορος σχεδιασμός και υλοποίηση αναπτυξιακών έργων, αφού θα στηρίζονται σε ακριβή και αξιόπιστα Κτηματολογικά στοιχεία. Δυνατότητα ορθής και αποτελεσματικής συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στις διάφορες εργασίες του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας και ιδιαίτερα στις χωρομετρικές / σχεδιαστικές. Σταδιακή εξοικονόμηση παραγωγικού χρόνου. Το έργο της Επαναχωρομέτρησης έχει ως στόχο τη διεξαγωγή νέας χωρομετρίας σε όλη την ελεύθερη Κύπρο και την ετοιμασία νέων ψηφιακών, υψηλής ακρίβειας και αξιοπιστίας, κτηματολογικών σχεδίων, τα οποία θα αποτελέσουν τις γεωγραφικές βάσεις δεδομένων του Κυπριακού Συστήματος Πληροφοριών Γης». Μια αρκετά αναλυτική περιγραφή της ισχύουσας διεθνώς κατάστασης σε σχέση με τις χωρικές μεταβολές δίνεται στο άρθρο των CHEN, ZHOU και LI 20. Μια Κτηματολογική Βάση Δεδομένων είναι συνήθως μια κτηματοκεντρική και ενήμερη βάση δεδομένων για τη γη, η οποία συνήθως περιλαμβάνει μια γεωμετρική περιγραφή των γεωτεμαχίων (όπως η θέση και το μέγεθος) συνδεδεμένη με άλλες εγγραφές, που περιγράφουν τη φύση των συμφερόντων (π.χ. δικαιώματα, περιορισμοί και ευθύνες) (Stoter & Oosteroom, 2006). Τα 20 Jun CHEN, Xiaoguang ZHOU, Zhilin LI, 2007, EVENT-DRIVEN INCREMENTAL UPDATING OF CADASTRAL SPATIAL DATABASE CONSIDERING TOPOLOGICAL INTEGRITY, ISPRS Workshop on Updating Geo-spatial Databases with Imagery & The 5th ISPRS Workshop on DMGISs, August 28-29, 2007, Urumchi, Xingjiang, China. Οι επιμέρους παραπομπές μεταφέρονται αυτούσια από το συγκεκριμένο άρθρο. 24

25 γεωτεμάχια δεν πρέπει να επικαλύπτονται ούτε να υπάρχουν κενά μεταξύ τους. Με στόχο την εξασφάλιση της πληρότητας και της συνέπειας, οι κόμβοι (nodes), οι ακμές (edges) και οι όψεις (faces) των γεωτεμαχίων πρέπει να πληρούν αυτούς τους τοπολογικούς περιορισμούς ακεραιότητας. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας μιας τέτοιας χωρικής βάσης δεδομένων, μια συνολική στρατηγική υιοθετείται ώστε να δομηθεί η τοπολογική συσχέτιση μεταξύ των γεωτεμαχίων. Ένα σύνολο από ελέγχους και προσαρμογές εκτελούνται ώστε να εξασφαλισθεί η συνέπεια. Η κατάσταση είναι διαφορετική όταν ενημερώνεται η Χωρική Κτηματολογική Βάση Δεδομένων. Στο Γαλλικό Κτηματολόγιο περιλαμβάνεται ένα σύνολο από επίσημες κτηματολογικές γεωγραφικές μεταβολές: division, merge, rectification, passage, Reallocation and Expropriation (Claramunt & Libourel, 1999). Όλες αυτές οι κτηματολογικές χωρικές μεταβολές εμπλέκουν ένα ή περισσότερα γεωτεμάχια και την τοπολογία τους, σημειώνεται δε πως περίπου το 50% των ενημερώσεων αφορά σε μεταβολές που αφορούν σε ένα ή δύο γεωτεμάχια. Καθώς η χωρική κτηματολογική μεταβολή είναι τοπική, μόνο λίγα γεωτεμάχια εμπλέκονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή που πρέπει να ενημερωθεί κάποια χρονική στιγμή. Η συνολική διαδικασία της ενημέρωσης, απαιτεί πως όλες οι τοπολογικές συνδέσεις πρέπει να αναδημιουργηθούν με την ανίχνευση όλων των τομών των γραμμών και στη συνέχεια να κατασκευασθούν όλα τα όρια και τα πολύγωνα. Μια κατάλληλη διαδικασία ενημέρωσης πρέπει να εκτελεσθεί σε τοπικό επίπεδο. Οι Κτηματολογικές μεταβολές (που περιλαμβάνουν μεταβολές που προκαλούνται μέσω νομικών πράξεων ή χωρικών μεταβολών) συμβαίνουν σχεδόν κάθε μέρα σε μια μεγάλη πόλη π.χ., από την καθημερινή δραστηριότητα. Οι διαφορετικές καθημερινές συναλλαγές προκαλούν διαφορετικές χωρικές μεταβολές, και οι διαφορετικές χωρικές μεταβολές προκαλούν τη διαφορετική διαδικασία ενημέρωσης. Μένει να αποφασισθεί σε ψηφιακό επίπεδο εάν αυτές οι μεταβολές θα διαχειρίζονται σε ημερήσια βάση, σε ωριαία βάση ή ανά λεπτό, ώστε να επιτευχθεί ο βέλτιστος βαθμός ενημέρωσης της πληροφορίας. 2.2 H Έννοια των Αρχικών Εγγραφών Ως αρχικές εγγραφές στο Κτηματολογικό Φύλλο ενός ακινήτου νοούνται εκείνες οι οποίες έχουν καταχωριστεί στα Κτηματολογικά Βιβλία κατά τη μεταφορά αυτών από τους τελικούς αναμορφωμένους Κτηματολογικούς Πίνακες της ανάρτησης (η οποία αποτελεί και το τελευταίο στάδιο της διαδικασίας της Κτηματογράφησης μιας περιοχής) και πριν από 25

26 την έναρξη της λειτουργίας του Κτηματολογίου στην προκειμένη περιοχή. Στις εγγραφές αυτές στηρίζεται κάθε μεταγενέστερη εγγραφή δικαιώματος επί του ακινήτου. Η διόρθωση οποιασδήποτε ανακριβούς πρώτης εγγραφής δύναται να πραγματοποιηθεί σε προθεσμία επτά ετών από την ημερομηνίας δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας(ΥΠΕΝ (όπως προβλέπεται από το άρθρο 1 παρ. ε του Ν. 2664/1998, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει)). Εξαίρεση αποτελούν οι περιοχές που κηρύχθηκαν υπό κτηματογράφηση πριν από τη δημοσίευση και έναρξη ισχύος του Ν. 3481/2006, για τις οποίες η προθεσμία είναι τα δεκατέσσερα έτη. Με το πέρας των ως άνω προθεσμιών, οι αρχικές εγγραφές καθίστανται οριστικές και παράγουν αμάχητο τεκμήριο ως προς την ακρίβειά τους. Το είδος του σφάλματος στις αρχικές εγγραφές καθορίζει και τη διαδικασία που ακολουθείται για τη διόρθωση. Διόρθωση επέρχεται είτε κατόπιν αίτησης καταχώρησης δικαστικής απόφασης, η οποία προκύπτει από τη συζήτηση ενώπιον Δικαστηρίου αγωγών και αιτήσεων σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6 2, 6 3 και 6 8 του Ν. 2664/1998,είτε με διοικητικές διαδικασίες. Οι τελευταίες είναι οι αιτήσεις διόρθωσης που κατατίθενται στα κατά τόπους αρμόδια ΚΓ, με βάση το άρθρο 19 2 του Ν. 2664/1998 ή με αιτήσεις προδήλου σφάλματος κατά το άρθρο 18, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διατάξεις του άρθρο 19 2 του Ν. 2664/1998, για τις οποίες, οι μεταβολές που επιφέρουν καταχωρούνται οριστικά με την έκδοση της απόφασης του Προϊσταμένου του Κτηματολογικού Γραφείου με την οποία αποφαίνεται επί των αιτούμενων διορθώσεων. 2.3 Ο Κωδικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου Ο δωδεκαψήφιος Κωδικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου είναι μοναδικός για κάθε ακίνητο. Έχει ως τα δύο πρώτα του ψηφία τον Νομό στον οποίο βρίσκεται το γεωτεμάχιο, τα τρία επόμενα προσδιορίζουν το Δήμο ή την κοινότητα, τα δύο επόμενα τον Κτηματολογικό Τομέα, τα δύο επόμενα την Κτηματολογική Ενότητα και τα τρία τελευταία προσδιορίζουν τον αύξοντα αριθμό του γεωτεμαχίου εντός της Ενότητας. Οι ΚΑΕΚ των δρόμων και άλλων Ειδικών Εκτάσεων (όπως ποτάμια, ρέματα, αιγιαλοί, παράλιες) αποτελούνται επίσης από δώδεκα ψηφία. Τα δύο πρώτα του ψηφία προσδιορίζουν τον Νομό στον οποίο βρίσκεται το γεωτεμάχιο, τα τρία επόμενα το Δήμο ή την κοινότητα και ακολουθούν οι χαρακτήρες ΕΚ (αρχικά της ειδικής έκτασης), τα δύο 26

27 επόμενα αποδίδουν τη Κτηματολογική Ενότητα και τα τρία τελευταία αναφέρονται τον αύξοντα αριθμό εντός της Ενότητας. 2.4 Το Κτηματολογικό Διάγραμμα και το απόσπασμα Κτηματολογικού Διαγράμματος Αντικείμενο των κτηματολογικών εγγραφών κατά το άρθρο 4 παρ. 1 του Ν. 2664/1998, αποτελούν τα εγγραπτέα δικαιώματα που αφορούν σε ακίνητα κατά την έννοια του άρθρου 948 του Αστικού Κώδικα και κάθε αυτοτελές συνδεδεμένο με το έδαφος ιδιοκτησιακό αντικείμενο. Κάθε ακίνητο απεικονίζεται στα Κτηματολογικά Διαγράμματα και εμφαίνεται με τον αποκλειστικό Κωδικό Αριθμό Εθνικού Κτηματολογίου. Για την καταχώρηση στα Κτηματολογικά Φύλλα οποιασδήποτε πράξης συνυποβάλλεται κυρωμένο απόσπασμα Κτηματολογικού Διαγράμματος. Το «Κτηματολογικό Διάγραμμα» αποτελεί την χωρική αποτύπωση με την οποία προσδιορίζεται μοναδικά το ιδιοκτησιακό καθεστώς ενός ακινήτου και χαρακτηρίζεται από τον αντίστοιχο ΚΑΕΚ. Τα Κτηματολογικά Διαγράμματα, στο σύνολό τους αποτελούν τον «κτηματολογικό χάρτη» ο οποίος έχει συνταχθεί για τα ακίνητα που εμπίπτουν σε μια κτηματογραφημένη περιοχή 21. Ως «Απόσπασμα Κτηματολογικού Διαγράμματος» νοείται η απεικόνιση των ορίων του ακινήτου με έντονη συνεχόμενη γραμμή, εντός του κτηματολογικού χάρτη, σε κλίμακα 1 προς 1000 αποτελώντας απόσπασμα κάνναβου στο σύστημα ΕΓΣΑ Το Κτηματογραφικό Διάγραμμα Το «Κτηματογραφικό Διάγραμμα» είναι η αποσπασματική αναλυτική μορφή της ψηφιακής χωρικής βάσης του Εθνικού Κτηματολογίου και αποτελεί το υπόβαθρο βάσει του οποίου συντάσσεται το Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών, στο οποίο απεικονίζεται η αιτούμενη γεωμετρική μεταβολή των Κτηματολογικών Διαγραμμάτων 22. Γενικότερα η αίτηση για έκδοση και χορήγηση του ΚΔ είναι απαραίτητη για κάθε αίτηση, η οποία ενέχει χωρική μεταβολή. Το Κτηματογραφικό Διάγραμμα το οποίο χορηγείται κατόπιν αίτησης ΥΑ 378/2011 σε: Παπαστερίου Δημήτριος, Κτηματολογικό Δίκαιο, Κατ άρθρο ερμηνεία, Ν. 2308/1995 και Ν. 2664/1998 όπως τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν από το Ν. 4164/2013 (2013), σελ

28 του ενδιαφερομένου στο οικείο Κτηματολογικό Γραφείο, αποτυπώνει στην πρώτη σελίδα το γεωτεμάχιο της αίτησης υπό κλίμακα, το εμβαδόν αυτού σύμφωνα με τα στοιχεία του Κτηματολογίου και την τιμή της γραμμικής παραμόρφωσης στο ΕΓΣΑ 87. Στη δεύτερη σελίδα υπάρχει ο πίνακας των συντεταγμένων του γεωτεμαχίου καθώς και το εμβαδόν του. Για τη συμπλήρωσή της είναι απαραίτητος ο Κωδικός Αριθμός του Εθνικού Κτηματολόγιου (ΚΑΕΚ) του γεωτεμαχίου ή των γεωτεμαχίων που αφορά η μεταβολή. Οι κατηγορίες των αιτήσεων για έκδοση Κτηματογραφικού Διαγράμματος(έως την 14/09/2017) είναι αυτές που παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα 23 : 23 Εγχειρίδιο ΣΠΕΚ Κτηματογραφικά Διαγράμματα 12/04/

29 Πίνακας 2. Κατηγορίες αιτήσεων για την έκδοση Κτηματογραφικού Διαγράμματος (έως την 14/09/2017) ΑΠΛΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΝΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΚΥΡΩΣΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΟΡΙΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ Αφορά στις Αφορά στις Αφορά τις περιπτώσεις Αφορά τον περιπτώσεις περιπτώσεις προσκύρωσης εντοπισμό εγγραπτέων συνένωσης 2 ή τμήματος ή όλου ολόκληρης ή πράξεων που περισσότερων ειδικής έκτασης σε τμήματος επιφέρουν χωρικές γεωτεμαχίων για τη γεωτεμάχιο και Ειδικής μεταβολές και σε δημιουργία ενός τμήματος ή όλου Έκτασης με έλεγχο ορίων γεωτεμαχίου σε αναφορά ένα ή κτηματολογικών γεωτεμάχιο περισσότερα εγγραφών γεωτεμάχια. Αναγράφεται μόνο Μία αίτηση όπου Μία αίτηση όπου Αναγράφεται ο ο ΚΑΕΚ του αναγράφονται όλοι αναγράφονται οι ΚΑΕΚ ΚΑΕΚ της γεωτεμαχίου που οι ΚΑΕΚ των του γεωτεμαχίου και Ειδικής Έκτασης αφορά γεωτεμαχίων που της Ειδικής Έκτασης ή και ο ΚΑΕΚ του συνενώνονται οι ΚΑΕΚ όλων των γεωτεμαχίου γεωτεμαχίων που προσδιορίζει το ζητούμενο τμήμα της Ειδικής Έκτασης (από ΚΑΕΚ έως ΚΑΕΚ..). Για χρήση Για χρήση Για χρήση Για χρήση ΣΥΝΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΚΥΡΩΣΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΟΡΙΩΝ Εκδίδεται ένα Εκδίδεται ένα Εκδίδεται διάγραμμα με Εκδίδεται Εκδίδεται διάγραμμα με τις διάγραμμα με τις τις συν/νες όλων των διάγραμμα με τις διάγραμμα με τις συν/νες μόνο του συν/νες όλων των ΚΑΕΚ που συν/νες του συν/νες του ΚΑΕΚ που αφορά η ΚΑΕΚ αναγράφονται στην. γεωτεμαχίου που ΚΑΕΚ της αίτηση αίτηση αφορά η αίτηση Ειδικής Έκτασης και των όμορων του εκτός από τις Ειδικές Εκτάσεις* 29

30 Στο πλαίσιο της αρχής ενός σύγχρονου και συνεχώς εξελισσόμενου Συστήματος Πληροφορικής του Εθνικού Κτηματολογίου(ΣΠΕΚ), πραγματοποιήθηκε προσφάτως(από τις 14/09/2017 και ολοκληρώθηκε στις 25/09/2017), κατόπιν αιτήσεως της ΕΚΧΑ ΑΕ προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας(ΥΠΕΝ) και την έκδοση απόφασης από τον Υπουργό 24, η πρώτη αυτόματη μετάπτωση των χωρικών δεδομένων του Συστήματος Πληροφορικής Εθνικού Κτηματολογίου με στόχο την αναβάθμιση του συστήματος σε νεότερη έκδοση, οπότε και πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από τεχνικές αναβαθμίσεις του Συστήματος Πληροφορικής του Εθνικού Κτηματολογίου ώστε να υποστηρίζει νέες λειτουργίες σε σχέση με τη διαχείριση των χωρικών δεδομένων και την έκδοση των Κτηματογραφικών Διαγραμμάτων. Κατόπιν των ανωτέρω, αλλάζει το έντυπο χορήγησης Κτηματολογικού Φύλλου και χορήγησης αποσπάσματος Κτηματολογικού Διαγράμματος ενώ διατίθενται πλέον δύο έντυπα για την χορήγηση Κτηματογραφικού Διαγράμματος τα οποία αντιστοιχούν σε δύο κατηγορίες Κτηματογραφικού Διαγράμματος ανάλογα με τον σκοπό χρήσης αυτών. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις εξής κατηγορίες αιτήσεων: Κατηγορία 1. Εκδίδεται Κτηματογραφικό Διάγραμμα για ένα μόνο γεωτεμάχιο αλλά αποδίδονται και οι συντεταγμένες των κορυφών των όμορων του. Η αίτηση χορήγησης αυτού του συγκεκριμένου αποσκοπεί στην υλοποίηση διορθώσεων των ορίων γεωτεμαχίων. Κατηγορία 2. Εκδίδεται Κτηματογραφικό Διάγραμμα για αριθμό γεωτεμαχίων από ένα έως δέκα και αποδίδονται οι συντεταγμένες αποκλειστικά αυτών και όχι των όμορων τους. Η χρήση αυτής της κατηγορίας έκδοσης Κτηματογραφικού Διαγράμματος αποσκοπεί στην υλοποίηση των Χωρικών Μεταβολών της κατάτμησης και της συνένωσης /2017(ΦΕΚ Β 1763) απόφαση Υπουργού ΠΕΝ 30

31 Πίνακας 3. Κατηγορίες αιτήσεων για έκδοση Κτηματογραφικού Διαγράμματος (μετά την 14/09/2017) ΕΙΔΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΠΛΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ ΣΥΝΕΝΩΣΗ Η Κατηγορία 1 επιλέγεται ώστε να αποτελεί τον απόλυτο χωρικό προσδιορισμό του γεωτεμαχίου αλλά χαρακτηρίζεται από την τεχνική αδυναμία απόδοσης συγκεκριμένου αριθμού κορυφών, πέραν του οποίου επιλέγεται αναγκαστικά η Κατηγορία 2 Επιλέγεται η Κατηγορία 2 διότι η κατάτμηση πραγματοποιείται εντός των ορίων του γεωτεμαχίου και επομένως δεν συντρέχει λόγος απόδοσης των συν/νων των κορυφών όμορων γεωτεμαχίων Επιλέγεται η Κατηγορία 2 διότι η συνένωση πραγματοποιείται διατηρώντας τα όρια των γεωτεμαχίων- δεν συντρέχει λόγος απόδοσης των συν/νων των κορυφών όμορων γεωτεμαχίων- και αφορά δύο ή περισσότερα γεωτεμάχια 31

32 ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΟΡΙΩΝ ΠΡΟΣΚΥΡΩΣΗ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ(ΕΚ) Η κατηγορία 2 επιλέγεται όταν η διόρθωση ορίων αφορά στο κοινό όριο μεταξύ δύο γεωτεμαχίων και στην περίπτωση που η αίτηση διόρθωσης αφορά σε περισσότερα του ενός γεωτεμάχια. Σε κάθε άλλη περίπτωση, επιλέγεται η Κατηγορία 1 Όμοίως με την Διόρθωση ορίων Όταν το γεωτεμάχιο που αφορά η αίτηση είναι ΚΑΕΚ ΕΚ, επιλέγεται η κατηγορία 2, και όχι η κατηγορία 1, διότι δεν είναι εφικτή η απόδοση των συντεταγμένων των όμορων αυτού λόγου της συνήθους μεγάλης έκτασης των ΚΑΕΚ ΕΚ. Η παράθεση των κατηγοριών αιτήσεων για έκδοση Κτηματογραφικού Διαγράμματος που είχαν ισχύ έως τη χρονική στιγμή που ολοκληρώθηκε η μετάπτωση των χωρικών δεδομένων και των κατηγοριών 1 και 2 που είναι πλέον σε ισχύ αποσκοπεί στην διαπίστωση ότι οι αιτήσεις έχουν απλοποιηθεί και έχει πλέον συγκεκριμενοποιηθεί ο τρόπος χρήσης τους. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι για την περίπτωση που η αίτηση αφορά στην έκδοση Κτηματογραφικού Διαγράμματος ενός γεωτεμαχίου με ΚΑΕΚ το οποίο έχει την ένδειξη «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ» 25, αυτό δεν είναι δυνατό να εκδοθεί. Η ένδειξη αυτή προκύπτει όταν κατόπιν επεξεργασίας αίτησης που έχει χωρική μεταβολή, καταργηθεί το γεωτεμάχιο με το συγκεκριμένο ΚΑΕΚ, για να αποτελέσει προέλευση νέου γεωτεμαχίου. 25 Εγχειρίδιο Λειτουργίας ΚΓ Έκδοση 5η-Μάρτιος 2016, σελ 45 32

33 Το περιεχόμενο του Κτηματογραφικού Διαγράμματος και το ανταποδοτικό τέλος υπέρ της ΕΚΧΑ ΑΕ για την χορήγησή του, καθορίζονται με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Σημειώνεται ότι στην κείμενη νομοθεσία προβλέπεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής αίτησης για την έκδοση πιστοποιητικών, αντιγράφων και διαγραμμάτων προς τα Κτηματολογικά Γραφεία και αντίστοιχα η ηλεκτρονική υποβολή των τελών και δικαιωμάτων(άρθρο 22 παρ. 1 και 2 του Ν. 2664/1998). Επί του παρόντος οι ειδικότερες τεχνικές και νομικές προϋποθέσεις καθώς και οποιαδήποτε λεπτομέρεια, τελούν υπό διερεύνηση και διαμόρφωση ΕΚΧΑ ΑΕ. Εγχειρίδιο Λειτουργίας ΚΓ, βλ. σελ 47 33

34 34

35 ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ: ΧΑΛΚΙΔΟΣ Χρησιμοποιείται το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (Ε.Γ.Σ.Α. '87) με τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Ελλειψοειδές Αναφοράς GRS 80 (a = m, 1/f = ) Προβολή: Εγκάρσια Μερκατορική Κεντρικός Μεσημβρινός λ o = 24 o 00' 00'' με Κο= Τετμημένη Κεντρικού Μεσημβρινού: m Γεωγραφικό πλάτος: 0 o 00' 00'' ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α) Η ακρίβεια των παρακάτω συντεταγμένων είναι αυτή που ορίζεται από τις τεχνικές προδιαγραφές του Εθνικού Κτηματολογίου, με τις οποίες συντάχθηκαν τα κτηματολογικά διαγράμματα. Β) Το πλήθος των δεκαδικών ψηφίων στις συντεταγμένες δεν υποδηλώνει την ακρίβειά τους, αλλά δίνεται ώστε να ελαχιστοποιηθεί τυχόν σφάλμα στρογγύλευσης στον υπολογισμό του εμβαδού. Γ) Η κλίμακα απόδοσης του κτηματογραφικού διαγράμματος εξυπηρετεί την ευκρίνεια του σχεδίου και δεν αντιστοιχεί απαραίτητα στην ακρίβεια συλλογής των δεδομένων. ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΚΟΡΥΦΩΝ ΤΟΥ ΓΕΩΤΕΜΑΧΙΟΥ ΑΑ Χ Υ

36 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΜΒΑΔΟ ΓΕΩΤΕΜΑΧΙΩΝ : 2098,69 τ.μ. Επιμέρους Εμβαδά σε τ.μ. : Εμβαδό = Εμβαδό = Εμβαδό = Εμβαδό = Εμβαδό = Έλεγχος συμβατότητας εμβαδού Συμβατότητα εμβαδού υπάρχει όταν η απόλυτη τιμή της διαφοράς εμβαδού τοπογραφικού διαγράμματος και κτηματολογικού διαγράμματος ( Ε Δ- Ε κ ) είναι μικρότερη ή ίση με την αποδεκτή απόκλιση εμβαδού ( Α ). Η αποδεκτή απόκλιση Α σε (μ2) προκύπτει από τον τύπο: Α= [ + 2 U 0) 2 Ε κ] * Π/Π Τ Όπου Ε κ το εμβαδόν του γεωτεμαχίου όπως καταχωρίστηκε στο Κτηματολόγιο (μ 2 ) Uo όπως καθορίσθηκε (Uo =0,50 μ και Uo =2,5 μ για επίπεδο εμπιστοσύνης 99,7 %). Π η περίμετρος του γεωτεμαχίου στο κτηματολογικό διάγραμμα (μ) Π Τ η περίμετρος ιδεατού γεωτεμαχίου τετραγώνου σχήματος με εμβαδόν Ε (Πτ =4 * ). Στιγμιότυπο 4. Εικόνα Κτηματογραφικού Διαγράμματος όπως αυτό χορηγείται κατόπιν αίτησης του ενδιαφερόμενου( 921.pdf) 2.6 Το Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών Το Διάγραμμα Γεωμετρικών Μεταβολών, είναι το διάγραμμα στο οποίο αποτυπώνονται τόσο τα όρια των γεωτεμαχίων, σύμφωνα με το εκδιδόμενο Κτηματογραφικό Διάγραμμα, όσο και οι γεωμετρικές μεταβολές που επέρχονται με την αίτηση για την καταχώρηση της εγγραπτέας πράξης 27. Αποτυπώνονται ευκρινώς οι κορυφές που αφορούν στα σημεία τομής της νέας κατάστασης με αυτήν του Κτηματογραφικού Διαγράμματος, αποδίδονται σε πίνακες οι συντεταγμένες σε Ε.Γ.Σ.Α. 87 των κορυφών των αρχικών γεωτεμαχίων και των νέων τμημάτων που θα προκύψουν καθώς και οι τιμές των εμβαδών τους. Επίσης, υπάρχει σχόλιο του μηχανικού, που το συντάσσει, σχετικά με τις αποκλίσεις ως προς το περιεχόμενο των εγγραφών του Κτηματολογίου, όπως και ημερομηνία, σφραγίδα και 27 Οδηγός Συναλλαγών με τα κτηματολογικά γραφεία, 2η έκδοση 2011, σελ

37 υπογραφή αυτού 28. Οι προδιαγραφές ορίζονται από την Οδηγία για την αποτύπωση των γεωμετρικών μεταβολών που αφορούν στα Κτηματολογικά Διαγράμματα 29. Ακολουθεί το στιγμιότυπο ενός Διαγράμματος Γεωμετρικών Μεταβολών στο οποίο απεικονίζεται η μεταβολή των ορίων ενός γεωτεμαχίου περιμετρικά αυτού ώστε η επερχόμενη μεταβολή στα Κτηματολογικά Διαγράμματα να αποτυπώσει τη σωστή θέση, τις πλευρικές διαστάσεις και το εμβαδόν του, όπως αυτό ισχύει από τα Τοπογραφικά Διαγράμματα των τίτλων και την επιτόπια αποτύπωση. Η διαφορετική διαγράμμιση που υπάρχει στο Βορειοανατολικό τμήμα αυτού σε σχέση με τη διαγράμμιση που χρησιμοποιείται στο Νοτιοδυτικό τμήμα, επιδιώκει να προσδιορίσει με διαφορετική ένδειξη τα τμήματα που αποκόπτονται από το γεωτεμάχιο σε σχέση με τα τμήματα που προσκυρώνονται σε αυτό. Επίσης για την πληρότητα του Διαγράμματος Γεωμετρικών Μεταβολών, επισυνάπτεται ο ορθοφωτοχάρτης του Εθνικού Κτηματολογίου για το συγκεκριμένο γεωτεμάχιο, απόσπασμα του χάρτη της διανομής καθώς πρόκειται για κληροτεμάχιο, και απόσπασμα Κτηματογραφικού Διαγράμματος. Στους πίνακες συντεταγμένων των κορυφών προσδιορίζονται η θέση και το εμβαδόν του κληροτεμαχίου όπως αυτό εμφανίζεται στα Κτηματολογικά Διαγράμματα και όπως θα προκύψει, κατόπιν της υλοποίησης επί αυτών, της μεταβολής. 28 Ο μηχανικός πρέπει σύμφωνα με το αρ / έγγραφο του ΤΕΕ να δικαιούται να τα υπογράφει βλ. Αναλυτικά Οδηγός Συναλλαγών με τα κτηματολογικά γραφεία, ο.π. βλ. υποσ. 5, σελ.9 29 ( 37

38 Στιγμιότυπο 5. Εικόνα Διαγράμματος Γεωμετρικών Μεταβολών 38