Ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων στο νηπιαγωγείο: Διδακτικές προσεγγίσεις του προφορικού λόγου ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Transcript

1 Ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων στο νηπιαγωγείο: Διδακτικές προσεγγίσεις του προφορικού λόγου ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ 1. Εισαγωγή: Γλωσσική ανάπτυξη και διδασκαλία Τι είναι γλωσσική ανάπτυξη: τι μαθαίνει το παιδί και πώς το μαθαίνει; Σκοποί μελέτης της γλωσσικής ανάπτυξης (περιγραφή και ερμηνεία). Εφαρμογές - διδακτική πράξη. Αναπτυξιακή ψυχογλωσσολογία, ανάπτυξη vs εκμάθηση, τομείς γλωσσικής ανάλυσης-ανάπτυξης. 2. Πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη (0-3). Φωνολογική, γραμματική, σημασιολογική, πραγματολογική ανάπτυξη: Βασικά σημεία. Αποκλίσεις και «λάθη», φωνολογικοί κανόνες και διακρίσεις, ολοφράσεις, παιδικό ιδίωμα, σημασιακές γενικεύσεις, δίλεξο στάδιο, μορφολογία και σύνταξη, πρώιμοι επικοινωνιακοί σκοποί και προθέσεις. Μπασλής, Γ. (2003) Η κατάκτηση της γλώσσας από το παιδί. Αθήνα: εκδ. Γρηγόρη. 3. Γλωσσική ανάπτυξη φωνολογικές κατά την προσχολική περίοδο (1 ο ): α. Φωνολογία β. Μορφολογία διαδικασίες και φαινόμενα. Μορφολογικές γνώσεις και μορφολογικές αποκλίσεις. Αποκοπή, ανάπτυξη, αντικατάσταση, αφομοίωση, μετάθεση φωνημάτων. Μορφολογική ανάλυση, ομαλοποίηση. 4. Γλωσσική ανάπτυξη Είδη προτάσεων. Απλές σύνθετες

2 κατά την προσχολική περίοδο (2 ο ): γ. Σύνταξη δ. Σημασιολογική ανάπτυξη-λεξιλόγιο Παθητική σύνταξη. Χαρακτηριστικά και όψεις της σημασιολογικής ανάπτυξης. προτάσεις. Παθητικές δομές. Υπερεπεκτάσεις, προσδιορισμοί, ασταθής αναφορά, αντωνυμίες, νεολογισμοί, μη κυριολεξία. 5. Γλωσσική ανάπτυξη κατά την προσχολική περίοδο (3 ο ): Ανάπτυξη πραγματολογικών γνώσεων και ικανοτήτων Προσαρμογή της γλώσσας στους συνομιλητέςπεριβάλλον. Επίτευξη σκοπών-οι προθέσεις του ομιλητή. Ανάπτυξη γνώσεων και κανόνων, οργάνωση λόγου σε μεγαλύτερες ενότητες. Παράγοντες επικοινωνίας, γλωσσικές πράξεις, κανόνες συνομιλίας, κείμενα και είδη λόγου. 6. Ερμηνεύοντας τη Βασικές θεωρίες γλώσσα του παιδιού γλωσσικής ανάπτυξης Συμπεριφορισμός, βιολογικές-γενετικές θεωρίες, γνωσιακό μοντέλο, επικοινωνιακό μοντέλο. 7. Ασκήσεις παρατήρησης και μελέτης του παιδικού λόγου. Εξάσκηση στον εντοπισμό και την ερμηνεία των αποκλίσεων στον παιδικό λόγο μέσα από κείμενα αυθεντικού παιδικού λόγου.

3 8. Διδασκαλία προφορικού λόγου: βασικές έννοιες και τύποι δραστηριοτήτων Στόχοι, ανάπτυξη του προφορικού λόγου α) από την άποψη του κειμένου (είδη λόγου) και β) από την άποψη του ομιλητή (σκοπόςγλωσσικές πράξεις) Βασικοί παράγοντες επικοινωνίας, είδη λόγου, γλωσσικές πράξεις ssology/show.hl?id=34 - Μουσένα, Ε. & Ζέρβα Μ. (2010). Η άνοδος της προφορικότητας στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών. Στο 5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μαθαίνω πώς να μαθαίνω Ελληνικό Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ε.Ε.Π.Ε.Κ.) 7, 8 & 9 Μαΐου a.pdf Πληροφοριακός λόγος (δίνω πληροφορίες για γεγονότα, δίνω πληροφορίες για πρόσωπα και αντικείμενα) Είδη πληροφοριακού λόγου, στόχοι, Περιγραφή, αφήγηση. Επικοινωνιακός στόχος, Γλωσσικός στόχος Σιβροπούλου, Ε. & Σακελλαρίου, Μ. (2009). Η συμβολή των πληροφοριακών κειμένων στην καλλιέργεια του προφορικού λόγου των παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Στο Ε. Τάφα & Γ. Μανωλίτσης (επιμ.). Αναδυόμενος γραμματισμός-έρευνα και εφαρμογές. Αθήνα: Πεδίο 10. Λόγος πειθούς: Είδη λόγου πειθούς, ζητώ, αιτιολογώ στόχοι, χαρακτηριστικά, Επικοινωνιακός στόχος,

4 πηγές, Γλωσσικός στόχος Λογοτεχνικός λόγος (προκαλώ την προσοχή με τη γλώσσα, παίζω, κάνω χιούμορ) Επικοινωνιακός στόχος, Γλωσσικός στόχος Stein, N. (1992). Η ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών να λένε ιστορίες. Στο Σ. Βοσνιάδου (επιμ.). Κείμενα εξελικτικής Ψυχολογίας. 1ος τομ. (σσ ) Αθήνα: Gutenberg 12. Εκφραστικός λόγος (ομολογώ, εύχομαι). Επικοινωνιακός στόχος, Γλωσσικός στόχος Σύνθετα είδη: Δέσμευση (υπόσχεση, άρνηση). Οδηγίες. Ασκήσεις: Παραδείγματα Επικοινωνιακός στόχος, Γλωσσικός στόχος.

5