Κοινωνιοψυχολογικές και αναπτυξιακές όψεις της πίστης σε ένα δίκαιο κόσμο: Εμπειρική έρευνα σε οικογένειες εφήβων

Transcript

1 Κοινωνιοψυχολογικές και αναπτυξιακές όψεις της πίστης σε ένα δίκαιο κόσμο: Εμπειρική έρευνα σε οικογένειες εφήβων Κατερίνα Γεωργαντή, Βασίλης Παυλόπουλος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Σκοπός της έρευνας Μελέτη των παραγόντων που είναι συναφείς με τη λειτουργία της πίστης στο δίκαιο κόσμο ως εξαρτημένης, ανεξάρτητης και διαμεσολαβητικής μεταβλητής Διάκριση μεταξύ κοινωνιοψυχολογικών και αναπτυξιακών διεργασιών που συνδέονται με τη διαμόρφωση των πεποιθήσεων περί δικαιοσύνης και ηθικής.

3 Πίστη στον δίκαιο κόσμο Η Πίστη στον Δίκαιο Κόσμο (ΠΔΚ) αναφέρεται στην ανάγκη του ανθρώπου να διατηρεί την πεποίθηση ότι στη ζωή του ο καθένας αξίζει ό,τι παίρνει και παίρνει ό,τι του αξίζει (Lrnr, 1965, 1982).

4 Παράγοντες που συνδέονται με την ΠΔΚ Γενετικοί vs. περιβαλλοντικοί (Plomin t al., 1997) Έδρα ελέγχου (Birhoff t al., Clayton, Furnham & Karani, 1985) Αυτοεκτίμηση (Fathr, Dalbrt, 1999) Στόχοι, ατομικοί και κοινωνικοί (Dalbrt, Hafr, 2000) Ικανοποίηση από τη ζωή (Dalbrt, 1998, Cubla, Dalbrt & Mas, 2002) Γνωρίσματα προσωπικότητας (Havn & Connors, Lipcus t al., 1996) Γονεϊκό ύφος συναισθηματικό κλίμα οικογένειας (Furnham & Proctr, Goch, 1997)

5 Ερευνητικές υποθέσεις Αναμένεται ότι η ΠΔΚ θα συνδέεται με την έδρα ελέγχου και με τις ηθικές κρίσεις του εφήβου: Έδρα ελέγχου ΠΔΚ ηθικές κρίσεις Αναμένεται ότι η ΠΔΚ της μητέρας θα συνδέεται με την ΠΔΚ του εφήβου: ΠΔΚ μητέρας ΠΔΚ εφήβου Είναι πιθανόν ότι ορισμένες οικογενειακές πρακτικές, όπως είναι η θρησκευτικότητα, το γονεϊκό ύφος και η ΠΔΚ της μητέρας, θα συνδέονται με την ΠΔΚ του εφήβου: Οικογενειακές πρακτικές ΠΔΚ εφήβου

6 Συμμετέχοντες Ν = 272 οικογένειες (έφηβοι + μητέρες) Φύλο εφήβων 41% αγόρια 59% κορίτσια Τάξη φοίτησης εφήβων 32% Α Λυκείου 36% Β Λυκείου 32% Γ Λυκείου Ηλικία μητέρων Μ.Ο.=46,2 έτη, Τ.Α.=5.0 έτη

7 Μέσα συλλογής των δεδομένων Έφηβοι Μητέρες ΠΙΣΤΗ ΣΤΟΝ ΔΙΚΑΙΟ ΚΟΣΜΟ ΗΘΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΕΔΡΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΟΝΕΪΚΟ ΥΦΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

8 Πίστη στον δίκαιο κόσμο Just Family Climat Scal (Dalbrt, 1993, 4 προτάσεις, α=0,85) Prsonal Blif in a Just World (Dalbrt, 1999, 4 προτάσεις, α=0,66) Gnral Blif in a Just World (Dalbrt t al., 2001, 4 προτάσεις, α=0,62)

9 Ηθικές κρίσεις Dfining Issus Tst I Short vrsion (Rst, 1975, 1986) 3 ιστορίες διλημματικές καταστάσεις 3 επιλογές αποφάσεις για κάθε ιστορία και 12 προτάσεις κριτήρια για τον τρόπο λήψης απόφασης 3 διαστάσεις: προσωπικά ενδιαφέροντα, συμβατική ηθική, αυτόνομη ηθική

10 Έδρα ελέγχου Intrnality, Powrful Othrs, and Chanc scals (Lvinson, 1981) Ενδοπροσωπικός έλεγχος (8 προτάσεις, α=0,58) Ισχυροί άλλοι (8 προτάσεις, α=0,73) Τύχη (8 προτάσεις, α=0,74)

11 Οικογενειακές πρακτικές Πηγή: Maryland Adolscnt Dvlopmnt in Contxt Study, Univrsity of Michigan ( Γονεϊκό ύφος Αυταρχικό (6 προτάσεις, α=0,75) Δημοκρατικό (4 προτάσεις, α=0,60) Ανεκτικό (5 προτάσεις, α=0,59) Θρησκευτικές πρακτικές 5 προτάσεις, α=0,83

12 Ευρήματα

13 M.O. Μέσοι όροι της ΠΔΚ ως προς το φύλο και την τάξη φοίτησης των εφήβων 6 5 Αγόρια Κορίτσια Α' Λυκείου Β' Λυκείου Γ' Λυκείου

14 ΠΔΚ του εφήβου και ατομικοί παράγοντες ΕΔΡΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΔΚ ΗΘΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ Εσωτερικός Ισχυροί άλλοι Τύχη Συμβατική ηθική Αυτόνομη ηθική

15 Μοντέλο δομικών εξισώσεων για τη σχέση της ΠΔΚ του εφήβου με ατομικούς παράγοντες ισχυροί άλλοι 0,56 *** 0,22 *** 0,25 * πδκ ΗΘΙΚΗ -0,67 ** συμβατική αυτόνομη χ 2 (2)=3,05 p=0,218 CFI=0,98 RMSEA=0,04 *p<0,05 **p<0,01 ***p<0,001

16 ΠΔΚ του εφήβου και οικογενειακοί παράγοντες ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΔΚ ΠΔΚ της μητέρας Γονεϊκό ύφος της μητέρας Αυταρχικό Δημοκρατικό Ανεκτικό Θρησκευτικές πρακτικές

17 Μοντέλο δομικών εξισώσεων για τη σχέση της ΠΔΚ του εφήβου με οικογενειακούς παράγοντες θρησκ αυταρχ πδκ 0,46 *** 0,52 *** 0,57 *** ΜΗΤ 0,20 * πδκ χ 2 (2)=2,85 p=0,240 CFI=0,98 RMSEA=0,04 *p<0,05 **p<0,01 ***p<0,001

18 ΠΔΚ, ατομικοί και οικογενειακοί παράγοντες ΟΙΚΟΓΕΝ. ΕΔΡΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΔΚ ΗΘΙΚΗ ΠΔΚ μητέρας ισχυροί άλλοι Συμβατική Αυταρχικό ύφος Αυτόνομη Θρησκευτικότητα

19 Μοντέλο δομικών εξισώσεων για τη σχέση της ΠΔΚ του εφήβου με ατομικούς και οικογενειακούς παράγοντες θρησκ αυταρχ πδκ 0,52 *** 0,52 *** 0,52 *** ΜΗΤ 0,26 *** ισχυροί άλλοι 0,55 *** 0,22 *** 0,25 * πδκ ΗΘΙΚΗ -0,67 ** συμβατική αυτόνομη χ 2 (13)=14,60 p=0,333 CFI=0,99 RMSEA=0,02 *p<0,05 **p<0,01 ***p<0,001

20 Συμπεράσματα Η ΠΔΚ ως ανεξάρτητη, εξαρτημένη και παρεμβαλλόμενη μεταβλητή: Ανεξάρτητη: ηθικές κρίσεις Εξαρτημένη: έδρα ελέγχου, οικογενειακοί παράγοντες Παρεμβαλλόμενη: μεταξύ των δύο παραπάνω Προεκτάσεις: Μελέτη μεγαλύτερου ηλικιακού εύρους συμμετεχόντων Συνεξέταση της ΠΔΚ με αναπτυξιακές μεταβλητές (π.χ. διαμόρφωση ταυτότητας) Συσχέτιση της ΠΔΚ με πραγματικές διλημματικές καταστάσεις της καθημερινής ζωής