ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 6 Τι είναι Νοημοσύνη; Η ικανότητα του ατόμου να αφομοιώνει νέες πληροφορίες, να επωφελείται από τις εμπειρίες του και να προσαρμόζεται ρμ σε νέες καταστάσεις. Μια σύνθετη πνευματική λειτουργία, με την οποία το άτομο προσλαμβάνει, κατανοεί και αντιδρά με λογικό τρόπο στα κάθε είδους αισθητηριακά, κινητικά και γλωσσικά ερεθίσματα και προβλήματα. Αυτό που μετρούν τα τεστ νοημοσύνης 1

2 Τι είναι Νοημοσύνη; «Είναι μια γενική και σύνθετη ικανότητα του ατόμου να ενεργεί με βάση του σκοπούς που θέτει,, να σκέπτεται με λογικό τρόπο και να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε απαιτήσεις του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος που το περιστοιχίζει». (D. Wechsler) Πολιτικά θέματα στη θεωρία της ευφυΐας Κοινωνική διαστρωμάτωση Εκπαιδευτική πολιτική Ευγονική (Francis Galton) 2

3 Ορισμοί Νοημοσύνης Τρεις τύποι ορισμών (Miles, 1957): 1. Λεξικολογικός 2. Θεμελιώδης 3. Λειτουργικός Είναι Εξήγηση Συμπεριφοράς ή απλά περιγραφή ενός φαινομένου; Sternberg vs. Miles Η μέτρηση της νοημοσύνης αποκαλύπτει τις αιτίες που προκαλούν αυξημένη επίδοση σε ένα άτομο Περιγραφή μιας διαδικασίας χωρίς καμία αξία 3

4 Αναζητώντας τη Δομή της Νοημοσύνης Δύο εξελικτικές πορείες: Η νοημοσύνη σχετίζεται άμεσα από απλά φυσιολογικά και αισθητηριακά ηηρ χαρακτηριστικά Η νοημοσύνη μπορεί να μελετηθεί αποτελεσματικά αν επικεντρωθούμε στις ανώτερες πνευματικές ικανότητες, όπως ο συλλογισμός και η κρίση Η Νοημοσύνη ως ανώτερη πνευματική Ικανότητα Μονοπαραγοντικές Θεωρίες Πολυπαραγοντικές Θεωρίες 4

5 Η Μονοπαραγοντική Θεωρία Alfred Binet: Η νοημοσύνη είναι μία γενική αδιαφοροποίητη πνευματική ικανότητα, ανεξάρτητη σχολικών ή περιβαλλοντικών γνώσεων Αρχές του 20 ου αιώνα το 1ο τεστ νοημοσύνης Binet & Simon (1905) Νοητικό Πηλίκο: (νοητική ηλικία/χρονολογική ηλικία)*100 H Μονοπαραγοντική Θεωρία του Alfred Binet g 5

6 Οι βασικές διαστάσεις της προσωπικότητας (Eysenck & Rachman, 1965) 6

7 Μερικά παραδείγματα από το WAIS III Η Θεωρία των Δύο Παραγόντων Charles Spearman: Η νοημοσύνη αποτελείται από: Ένα Γενικό Νοητικό Παράγοντα (g) ο οποίος υπεισέρχεται σε όλα τα είδη νοητικής ενέργειας & Πολλούς ειδικούς νοητικούς παράγοντες (s 1, s 2, s 3, ) οι οποίοι είναι διαφορετικοί για κάθε είδους νοητική ενέργεια 7

8 Η Θεωρία των Δύο Παραγόντων g s s s s s s s s Η θεωρία των επτά πρωτογενών παραγόντων Thurstone: Εφτά (7) πρωτογενείς νοητικοί παράγοντες, ο καθένας από τους οποίους αποτελεί μια διαφορετική βασική θεμελιακή, ανεξάρτητη από τις άλλες, νοητική ικανότητα 8

9 Η θεωρία των επτά πρωτογενών παραγόντων 1. Γλωσσική ικανότητα Κατανόηση της έννοιας των λέξεων και του λόγου 2. Γλωσσική ευχέρεια Ευκολία και ταχύτητα χρησιμοποίησης μεμονωμένων λέξεων 3. Αριθμητική ικανότητα Ταχύτητα και ακρίβεια εκτέλεσης αριθμητικών πράξεων 4. Αντίληψη του χώρου Προσδιορισμός της θέσης και του προσανατολισμού γεωμετρικών σχημάτων Η θεωρία των επτά πρωτογενών παραγόντων (συνέχεια) 5. Ταχύτητα αντίληψης Ταχεία και ακριβή αντίληψη λεπτομερειών, ομοιοτήτων και διαφορών 6. Συλλογιστική ικανότητα Χρήση επαγωγικής σκέψης 7. Μηχανική μνήμη Η ευχέρεια ανάκλησης και διατήρησης λέξεων, γραμμάτων και αριθμών, κλπ. 9

10 Η θεωρία των επτά πρωτογενών παραγόντων Γλωσσική Ικανότητα Γλωσσική Ευχέρεια Αριθμητική Ικανότητα Ταχύτητα Αντίληψης Συλλογιστική Ικανότητα Μηχανική Ικανότητα Αντίληψη Χώρου Η Ιεραρχική θεωρία Vernon Πολυεπίπεδη ιεραρχική οργάνωση των παραγόντων Ένας Γενικός παράγοντας Δύο Μείζονες Ειδικοί: Γλωσσικές vs. πρακτικές ικανότητες Ελάσσονες Ειδικοί: Γλωσσικός, μηχανικός, μαθηματικός, χειροτεχνικός, κ.λπ. Άλλοι ειδικοί παράγοντες (s) 10

11 Κοινός παράγοντας (g) ΜΕΙΖΟΝΕΣ ΟΜΑΔΙΚΟΙ Γλωσσικές ικανότητες Πρακτικές ικανότητες ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΟΜΑΔΙΚΟΙ Γλωσσικός Μαθηματικός Μηχανικός Χειροτεχνικός ΕΙΔΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Η Τρισδιάστατη Οργάνωση της Νοημοσύνης Guilford Διεργασίες (5) Βασικές νοητικές λειτουργίες του ανθρώπου (κατανόηση, ααόη ημνήμη, συγκλίνουσα μνήμη, αποκλίνουσα ο ανόηση ηκαι αξιολόγηση) Υλικά (4) Γνωστικά στοιχεία στα οποία επενεργούν οι διεργασίες (σχηματικό, συμβολικό, σημασιολογικό και υλικό διαλογής) Προϊόντα (6) Αποτελέσματα της επενέργειας των διεργασιών πάνω στο γνωστικό υλικό (μονάδες, τάξεις, σχέσεις, συστήματα, μετασχηματισμοί, προβολές) 11

12 Η Τρισδιάστατη Οργάνωση της Νοημοσύνης Διεργασίες Προϊόντα Υλικά Η εξελικτική ανάπτυξη της Νοημοσύνης Piaget Οι ατομικές διαφορές ως προς τη νοημοσύνη κατά τη φάση της ανάπτυξης (από τη γέννηση μέχρι και το 20ο έτος) είναι ποιοτικές και όχι ποσοτικές (αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τον κόσμο κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο). 12

13 Η εξελικτική ανάπτυξη της Νοημοσύνης Piaget Αισθησιοκινητική περίοδος (0 2ο έτος) Βρεφική Ηλικία Περίοδος προεννοιολογικής σκέψης (2ο 4ο έτος) Νηπιακή Ηλικία Περίοδος διαισθητικής σκέψης (4ο 7ο έτος) Νηπιακή Ηλικία Περίοδος συγκεκριμένων συλλογισμών (7ο 11ο έτος) Σχολική Ηλικία Περίοδος αφαιρετικών συλλογισμών (11ο και άνω) Εφηβική Ηλικία Τριαρχική Θεωρία της Νοημοσύνης Sternberg Νοημοσύνη και εσωτερικός κόσμος (Υποθεωρία των Συστατικών: ΓώηΕ Γνώση, Εκτέλεση, Μετα συστατικά) α Νοημοσύνη και εξωτερικός κόσμος (Υποθεωρία των Συναφειών: Προσαρμογή, Μορφοποίηση, Επιλογή) Νοημοσύνη και ο ρόλος των εμπειριών στην εναρμόνιση εσωτερικού & εξωτερικού κόσμου (Υποθεωρία των Εμπειριών: Νεωτερισμός, Αυτοματοποίηση) 13

14 Ρέουσα και Κρυσταλλική Νοημοσύνη Horn & Cattell Ρέουσα Νοημοσύνη η βασική βιολογική πνευματική ικανότητα του ατόμου Κρυσταλλική Νοημοσύνη η απόκτηση γνώσεων μέσα από τη διαδικασία μάθησης Η ρέουσα νοημοσύνη φτάνει στη μέγιστη επίδοσή της γύρω στα 20 χρόνια Η κρυσταλλική νοημοσύνη αυξάνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής Η Θεωρία των πολλαπλών Νοημοσυνών Gardner Υπάρχουν επτά (7) μεμονωμένες νοημοσύνες, οι οποίες είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους αλλά αλληλεπιδρούν και λειτουργούν σε συνεργασία όταν οι ανάγκες το απαιτούν Βασίζεται στα αποτελέσματα των τεστ νοημοσύνης και σε νευροψυχολογικές έρευνες, 14

15 Η Θεωρία των πολλαπλών Νοημοσυνών Επτά ανεξάρτητες Νοημοσύνες 1. Λεκτική 2. Λογική Μαθηματική 3. Χωροταξική 4. Μουσική 5. Κινησιο σωματική 6. Ενδροπροσωπική 7. Διαπροσωπική Κοινωνική Νοημοσύνη Gardner (1983) Κατά τη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας, τόσο το συναισθηματικό όσο και το γνωστικό πεδίο της διαφοροποίησης του πλαισίου ΕΑΥΤΟΣ ΑΛΛΟΙ σχετίζεται τόσο με την κληρονομικότητα όσο και με το περιβάλλον. Κοινωνική Νοημοσύνη η Νοημοσύνη που σχετίζεται με τον εαυτό Νοημοσύνη που σχετίζεται με τους άλλους 15