ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΛΟΓΟΣ ΟΜΙΛΙΑ

Transcript

1

2 ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΛΟΓΟΣ ΓΛΩΣΣΑ ΟΜΙΛΙΑ

3 Επικοινωνία Σκόπιµη συµπεριφορά Περιέχει το στοιχείο της πρόθεσης Ενεργητική, αµφίδροµη διαδικασία Εναλλασσόµενοι ρόλοι οµιλητή ακροατή

4 Επικοινωνία Μοιράζεται ένας κοινός κώδικας Μεταφέρονται πληροφορίες για ανάγκες επιθυµίες αντιλήψεις γνώσεις ή συναισθηµατική κατάσταση

5 Μορφές επικοινωνίας Επικοινωνία χωρίς πρόθεση Μη-λεκτική επικοινωνία Μη-λεκτικά συστήµατα επικοινωνίας Γραφικά συστήµατα Φώνηση Λεκτική επικοινωνία

6 Λεκτική επικοινωνία Οµιλία Λόγος Γλώσσα

7 Προϋποθέσεις Επικοινωνίας Αισθητηριακές ικανότητες Κινητικές ικανότητες Γνωστικές ικανότητες Κίνητρο, πρόθεση και ευκαιρίες Μέσο επικοινωνίας Γνώση των κανόνων εξιότητες συζήτησης

8 Επικοινωνιακές δεξιότητες Προσωδία και ευκρίνεια Μη - λεκτικές δεξιότητες εξιότητες ακρόασης Συνειδητοποίηση των αναγκών του ακροατή Εναλλαγή σειράς

9 Τα Επίπεδα του Λόγου Φωνολογία ΟΜΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Μορφολογία Σύνταξη ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Σηµασιολογία ΧΡΗΣΗ Πραγµατολογία

10 Σύνδεση και Αλληλεξάρτηση οµή Περιεχόµενο Χρήση

11 Ορισµοί Σοβαρή διαταραχή της επικοινωνίας υπάρχει όταν ένα άτοµο δενµπορεί να χρησιµοποιήσει την οµιλία για να αντεπεξέλθει στις ανάγκες επικοινωνίας.

12 ιαταραχές οµιλίας, λόγου και επικοινωνίας Οργανική βλάβη στο κεντρικό νευρικό ή / και στο περιφερειακό νευρικό σύστηµα ευτερεύουσες στην κινητική κατάσταση εν πληρούνται η απαραίτητες προϋποθέσεις ιαταραχές όπως και στο γενικό πληθυσµό

13 Ποιες Κινητικές υσκολίες Παρουσιάζουν ιαταραχές της Οµιλίας, του Λόγου και της Επικοινωνίας;

14 Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση ισχιδής Ράχη Υδροκέφαλος Μυοπάθεια Μυασθένεια Σκλήρυνση Κατά Πλάκας Τραυµατικές βλάβες του νωτιαίου µυελού Αρθρογρύπωση

15 Εγκεφαλική Παράλυση Σπαστική Αθέτωση ύσκαµπτη Αταξία Ατονική Μικτή

16 ΣΥΝΑΦΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ιανοητικές / µαθησιακές δυσκολίες Αισθητηριακές δυσκολίες Επιληψία Ψυχοκοινωνικές δυσκολίες Οδοντιατρικά προβλήµατα Προβλήµατα Σίτισης Σιελόρροια

17 ιαφοροδιάγνωση από Νοητική Υστέρηση Η εγκεφαλική παράλυση δεν προκαλεί νοητική υστέρηση, αλλά η ανεπαρκής ανάπτυξη ή η βλάβη του εγκεφάλου που προκαλεί την εγκεφαλική παράλυση µπορεί επίσης να προκαλεί τη νοητική υστέρηση. (McDonald, 1987).

18 ιαφοροδιάγνωση από Νοητική Υστέρηση Στην εγκεφαλική παράλυση υπάρχει δυσαρθρία (αδυναµία, πάρεση, έλλειψη συντονισµού) η οποία είναι σταθερή διαταραχή της άρθρωσης. Στη νοητική υστέρηση βλέπουµε ασυνεπής αντικαταστάσεις και παραλείψεις φωνηµάτων.

19 ιαφοροδιάγνωση από Νοητική Υστέρηση Στη ΝΥ πάντα υπάρχουν ανεπαρκής γνωστικές δεξιότητες % των παιδιών µε εγκεφαλική παράλυση έχουν φυσιολογική νοηµοσύνη και πολλά από αυτά έχουν υψηλή νοηµοσύνη. (Batshaw, 1997)

20 ιαφοροδιάγνωση από Νοητική Υστέρηση Στην ΕΠ η δυσκολία οµιλίας πολλές φορές είναι καθαρά θέµα κινητικόκαι όχι νοητικό.

21 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΜΙΛΙΑΣ, ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Φυσιολογική οµιλία Μερικές κατανοητές λέξεις υσκατάληπτη οµιλία Καθόλου οµιλία

22 Στις κινητικές δυσκολίες το πιο συχνό πρόβληµα οµιλίας είναι η δυσαρθρία και σε µικρότερο ποσοστό η δυσπραξία.

23 Ορισµός της υσαρθρίας ιαταραχές της φώνησης, αναπνοής, άρθρωσης, αντήχησης, και προσωδίας που εµφανίζονται χωριστά ή σε συνδυασµό. Αποτέλεσµα της αδυναµίας, της πάρεσης, της έλλειψης συντονισµού ή / και του µη φυσιολογικού µυϊκού τόνου του µηχανισµού της οµιλίας. Αποτέλεσµα βλάβης του κεντρικού νευρικού συστήµατος, περιφερειακού νευρικού συστήµατος ή και των δύο. (Craighead, 1985)

24 υσαρθρία Η νευρολογική βλάβη του συστήµατος άρθρωσης µπορεί να έχει ως συνέπεια : 1. υσκολίες απεικονίζουν διαταραχή στην ωρίµανση του φωνολογικού συστήµατος. 2. υσκολίες που απεικονίζουν περιορισµένη κίνηση των µυών της άρθρωσης. (Η δεύτερη περίπτωση µπορεί να συµβάλει και στην πρώτη) (Mysak, 1971)

25 5 διαδικασίες της οµιλίας Αναπνοή Φώνηση (τόνος, ένταση, ποιότητα) Άρθρωση Αντήχηση Προσωδία (Darley et al, 1975)

26 Τα όργανα της άρθρωσης Γλώσσα Χείλη Γνάθος όντια Μάγουλα Μαλακή υπερώα

27 Η οµιλία είναι µια πολύπλοκη κινητική διαδικασία που απαιτεί πολύ λεπτές και ακριβείς κινήσεις σε σχετικά µεγάλη ταχύτητα. Απαιτεί τη συντονισµένη λειτουργία περισσότερων από 50 ζευγάρια µυών! (McDonald, 1987).

28 Ορισµός της υσπραξίας (Επίσης γνωστή ως Εξελικτική Απραξία του Λόγου ή Εξελικτική Λεκτική Απραξία) Αισθητο-κινητική διαταραχή της οµιλίας που εµποδίζει τον εκούσιο προγραµµατισµό κινήσεων των οργάνων της άρθρωσης. Παρουσιάζεται σαν δυσκολία στην επιλογή, στην προφορά, και στο διαδοχικό προγραµµατισµό των φθόγγων, συλλαβών και λέξεων. (Craighead, 1985)

29 Χαρακτηριστικά υσπραξίας ιαφορά µεταξύ της εκούσιας και ακούσιας χρήσης των οργάνων της άρθρωσης. Συχνά συνυπάρχει στοµατική δυσπραξία. Προσπάθειες µίµησης κοπιαστικές κινήσεις. Ασυνεπείς αντικαταστάσεις και παραφθαρµένες παραγωγές.

30 Χαρακτηριστικά υσπραξίας Ιεραρχία δυσκολίας (από πιο δύσκολα σε πιο εύκολα): Συµφωνικά συµπλέγµατα > εξακολουθητικά > προστριβόµενα > στιγµιαία > έρρινα. Περισσότερη δυσκολία µε πολυσύλλαβες λέξεις παρά µονοσύλλαβες. Περισσότερη δυσκολία µε πιο εκτεταµένες φράσεις και προτάσεις

31 ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Η γλωσσική ανάπτυξη στηρίζεται στη γνωστική και κινητική ανάπτυξη.

32 ιαταραχές του λόγου Περιορισµένο λεξιλόγιο Μικρές σε µήκος και συντακτικά απλές προτάσεις υσκολία στην αφηρηµένη σκέψη υσκολία στην οργάνωση υσκολία να βγάζουν συµπεράσµατα υσκολίες στην κατανόηση του λόγου (π.χ. εκτέλεση εντολών, επεξεργασία ακουστικών πληροφοριών, εξάρτηση σε πλαίσιο αναφοράς).

33 υσκολίες στην χρήση του λόγου Μειωµένες επικοινωνιακές δεξιότητες Μειωµένες δεξιότητες συζήτησης υσκολία µε µη λεκτική επικοινωνία

34 Παρέµβαση για Ανάπτυξη Οµιλίας Σε µερικές περιπτώσεις είναι δυνατόν να επιτύχουµε φυσιολογική οµιλία ή τουλάχιστον ένα χρήσιµο επίπεδο άρθρωσης. Σε περιπτώσεις σοβαρής δυσαρθρίας ή / και δυσπραξίας το παιδί µαθαίνει εναλλακτικούς ή επαυξητικούς τρόπους επικοινωνίας.

35 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΑΥΞΗΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

36 Εναλλακτική και επαυξητική επικοινωνία Είναι οι διάφορες µορφές επικοινωνίας, σύµβολα και τεχνικές που µπορεί να χρησιµοποιήσει ένα άτοµο µε σοβαρή διαταραχή της επικοινωνίας για να υποστηρίξει ή να επαυξήσει την οµιλία ή να χρησιµοποιήσει ως εναλλακτική λύση στην οµιλία. (Porter & Kirkland, 1995).

37 Εναλλακτική επικοινωνία Χρησιµοποιείται στην περίπτωση ολοκληρωτικής έλλειψης οµιλίας. (Φούρλας, 2003).

38 Επαυξητική επικοινωνία Χρησιµοποιείται για επικοινωνιακούς λόγους ή για λόγους γλωσσικής ανάπτυξης. Η λεκτική επικοινωνία υποστηρίζεται ή επαυξάνεται µε συνοδευτικούς και συµπληρωµατικούς τρόπους. (Φούρλας, 2003).

39 Λειτουργίες της Εναλλακτικής και Επαυξητικής Επικοινωνίας Προσωρινό µέσο επικοινωνίας Μακροπρόθεσµο µέσο επικοινωνίας Μέσο διευκόλυνσης της ανάπτυξης οµιλίας

40 Οµιλία ή Εναλλακτική Επαυξητική Επικοινωνία;

41 Πότε προτείνεται η χρήση ΕΕΕ; Ηοµιλία αναπτύσσεται αργά ή πιθανόν να µείνει αρκετά καθυστερηµένη. Η οµιλία κατανοείται µε δυσκολία και χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες για να καταλάβεις το νόηµα ή/ και για να επαυξηθεί η οµιλία όταν δεν είναι κατανοητή.

42 Πότε προτείνεται η χρήση ΕΕΕ; Αρκετά περιορισµένη ικανότητα οµιλίας και χρειάζεται ΕΕΕ για τη κύρια µορφή επικοινωνίας. Η κατανόηση του προφορικού λόγου είναι περιορισµένη και χρειάζεται να επαυξηθείηοµιλία των άλλων για να κατανοήσει τα µηνύµατα που ακούει.

43 Μειονεκτήµατα των Συστηµάτων ΕΕΕ εν είναι συνηθισµένη επικοινωνία και µπορεί να µην ενισχυθεί από οµιλούµενα άτοµα στο περιβάλλον. Άτοµα στο περιβάλλον µπορεί να διστάζουν να δεχτούν τη χρήση. Άτοµα στο περιβάλλον µπορεί να δυσκολευθούν στην αντίληψη του µηνύµατος. Άτοµα στο περιβάλλον µπορεί να µην είναι πρόθυµα ή αρκετά υποµονετικάναλάβουντα µηνύµατα ή να συζητήσουν. Είναι πιο ακριβά λόγω του κόστους αγοράς των συσκευών και την εκπαίδευση ατόµων.

44 Πλεονεκτήµατα των Συστηµάτων ΕΕΕ Προσφέρουν 2 διαστάσεις ταυτόχρονα (συνήθως ακουστικά και οπτικά). Μπορούν να ενισχύσουν την οµιλία ή / και τη γλωσσική ανάπτυξη. Μπορούν να εξυπηρετήσουν διάφορους σκοπούς σχετικά µε τον προφορικό λόγο: α. Προσωρινό σύστηµα επικοινωνίας β. ιευκόλυνση της οµιλίας ή / και γλώσσας γ. Συµπλήρωµα του προφορικού λόγου δ. Κύριο σύστηµα επικοινωνίας

45 Πλεονεκτήµατα των Συστηµάτων ΕΕΕ Στατικότερα, κατά συνέπεια οι καταχωρήσεις είναι διαθέσιµες για µακρύτερο χρονική διάστηµα, ή µπορούν να επιβραδυνθούν περισσότερο από την οµιλία, µε λιγότερη διαστρέβλωση. Συχνά πιο υποκείµενα στη φυσική βοήθεια (απτική βοήθεια για χειροµορφές, ένδειξη συµβόλων).

46 Σύστηµα Επικοινωνίας Με ή Χωρίς Βοήθηµα;

47 Σύστηµα ΕΕΕ= Πολύµορφο Σύστηµα Το πολύµορφο σύστηµα είναιηχρήση διάφορων µορφών επικοινωνίας σε διάφορες καταστάσεις και µε διάφορα άτοµα.

48 Επικοινωνία Χωρίς Βοήθηµα Χρησιµοποιούνται κινήσεις των χεριών, χρήση του σώµατος και έκφραση προσώπου. εν χρειάζεται κάποιος εξοπλισµός ή συσκευή.

49 Επικοινωνία µε Βοήθηµα Χρησιµοποιείται κάποιο µέσο επικοινωνίας (ηλεκτρονικό ή µη ηλεκτρονικό) στο οποίο τοποθετείται ένα σύστηµασυµβόλων (π.χ. ορθογραφικά σύµβολα, απεικονιστικά σύµβολα, φωτογραφίες ή εικόνες).

50 Μέσο επικοινωνίας Είναι ο εξοπλισµός (µη ηλεκτρονικός) ήησυσκευή(ηλεκτρονική) όπου τοποθετείται το σύστηµα συµβόλων

51 Συστήµατα Επικοινωνίας Χαµηλής Τεχνολογίας 1. Συστήµατα επικοινωνίας χωρίς βοήθηµα (π.χ. νοηµατική, νοήµατα Μάκατον) 2. Μη ηλεκτρονικό συστήµατα επικοινωνίας µε βοήθηµα (εξοπλισµός µε σύµβολα / λέξεις)

52 Συστήµατα Επικοινωνίας Υψηλής Τεχνολογίας 1. Ηλεκτρονικές συσκευές επικοινωνίας 2. Ηλεκτρονικούς υπολογιστές µε εξειδικευµένο λογισµικό και προσαρµοσµένο υλικό που επιτρέπουν την χρήση του Η/Υ ως συσκευή επικοινωνίας

53 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΕΠΑΥΞΗΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΒΟΗΘΗΜΑ ΧΩΡΙΣ ΒΟΗΘΗΜΑ ΜΕ ΒΟΗΘΗΜΑ (φωνητικά) Κραυγές Κινήσεις του σώµατος Αντικείµενα Εκφωνήσεις Έκφραση προσώπου Γέλιο Κοίταγµα Ήχοι ράση στο χώρο Βάβισµα Ήχοι / εκφωνήσεις είξιµο (µάτια/χέρι) Αντικείµενα µε επικοινωνιακή Χειρονοµίες Αντικείµενα / απτικά πρόθεση σύµβολα Ασυναρτησίες (jargon) Νοήµατα Λέξεις Κλειδιά Φωτογραφίες Οµιλία (π.χ. Μάκατον) Εικόνες Signed English Εικονογραφηµένα Νοηµατική αχτυλανάγνωση σύµβολα Αφηρηµένα Σύµβολα Ορθογραφία Ακουστική σάρωση (µε ή χωρίς συσκευή επικοινωνίας)

54 Επιλογή Συστήµατος Επικοινωνία χωρίς βοήθηµα, Επικοινωνία µε βοήθηµα ή Ένας συνδυασµός των δύο.

55 Επικοινωνία Χωρίς Βοήθηµα (Unaided communication)

56 Μορφές συστηµάτων Έκφραση Προσώπου / Γλώσσα του Σώµατος / Κοίταγµα / Εκφωνήσεις Φυσικές χειρονοµίες / Νεύµατα / είξιµο Λέξεις-κλειδιά (π.χ. Γλωσσικό Πρόγραµµα Μάκατον) Signed English Νοηµατική Γλώσσα (π.χ. Ελληνική νοηµατική) Γλωσσικοί κώδικες (π.χ. Cued Speech, ακτυλικό Αλφάβητο)

57 Πλεονεκτήµατα: Το σύστηµα πηγαίνει όπου πηγαίνει το παιδί. Χαµηλό κόστος. Εφαρµόζονται εύκολα στην καθηµερινή ρουτίνα. Τροποποιείται στις κινητικές δυνατότητες

58 Μειονεκτήµατα: Μη αποδοχή και χρήση από άτοµα στο περιβάλλον εν προσφέρει δυνατότητα καταγραφής (π.χ. σχολικής δουλειάς)

59 Στρατηγικές επιλογής Λειτουργικότητα των νοηµάτων 1. Χρήσιµα γιατονεκπαιδευτή/ οικογένεια (π.χ. τουαλέτα) 2. Ενδιαφέρον στο παιδί (π.χ. µουσική) 3. Κοινωνικά (π.χ. καληµέρα)

60 Στρατηγικές επιλογής Ευκολία Μάθησης 1. Κινητική παραγωγή 2. Συγκεκριµένη / αφηρηµένη έννοια 3. Συχνότητα έννοιας 4. ιαφάνεια του νοήµατος (δηλ. πόσο απεικονίζει την έννοια)

61 Επικοινωνία Με Βοήθηµα (Aided communication)

62 Μορφές Επικοινωνίας Συστήµατα Επικοινωνίας µε αντικείµενα Φωτογραφίες Εικονογραφηµένα συστήµατα συµβόλων Αφηρηµένα συστήµατα συµβόλων Ορθογραφία και ορθογραφικά συστήµατα συµβόλων Ακουστική Σάρωση

63 Blissymbols Μάκατον το κορίτσι κάθεται

64 Μέσα Επικοινωνίας Μη ηλεκτρονικά (χαµηλής τεχνολογίας)

65 Μη ηλεκτρονικά µέσα χαµηλής τεχνολογίας Πίνακας Επικοινωνίας

66 Μη ηλεκτρονικά µέσα χαµηλής τεχνολογίας Πίνακας επικοινωνίας εγώ θέλω δεν θέλω να φάω να πιω να πάω τουαλέτα να βγω έξω να παίξω

67 Μη ηλεκτρονικά µέσα χαµηλής τεχνολογίας Πίνακας ορθογραφίας ΝΑΙ ΟΧΙ ς ε ρ τ υ θ ι ο π α σ δ φ γ η ξ κ λ ζ χ ψ ω β ν µ ΤΕΛΟΣ ΕΝ ΞΕΡΩ ΠΩΣ ΛΕΞΗΣ ΓΡΑΦΕΤΕ ΛΑΘΟΣ

68 Ηλεκτρονικά µέσα (χαµηλής τεχνολογίας) Συσκευή σάρωσης (χωρίς φωνή) BIGmack

69 Ηλεκτρονικά µέσα (υψηλής τεχνολογίας): Μέσο επικοινωνίας µε φωνή(συσκευή) Η/Υ

70 Μέσα Επικοινωνίας µε Φωνή Static Display Dynamic Display

71 Static Display MACAW II

72 Static Display κείµενο text-based

73 Dynamic Display Dynavox

76 Μέσα Επικοινωνίας µε Φωνή Εκτύπωση Κωδικοποίηση µε συντοµεύσεις Αποθήκευση φράσεων και κείµενων

77 Η/Υ ωςμέσο Επικοινωνίας µε Φωνή πρόβλεψη λέξεων πρόβλεψη επόµενης λέξης abbreviation expansion (συντοµεύσεις για συχνές φράσεις) εργαλεία για συζήτηση ορθογραφικό έλεγχο.

78 Ρυθµός Οµιλίας Άτοµα που επικοινωνούν µε οµιλία: λέξεις το λεπτό Άτοµα πουχρησιµοποιούν εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας µέχρι 15 λέξεις το λεπτό (McDonald, 1987).

79 Ενσωµάτωση στη γενική εκπαίδευση Ησυµµετοχή στην γενική εκπαίδευση απαιτεί εκτεταµένη επικοινωνία: προφορική, γραπτή, λεκτική, και µη λεκτική

80 Απαραίτητες προϋποθέσεις για την ενσωµάτωση Γλωσσικές ικανότητες Λειτουργικές ικανότητες Κοινωνικές ικανότητες Τεχνολογική υποστήριξη για την επικοινωνία και εκµάθηση της ανάγνωσης και της γραφής.

81 Επικοινωνιακή Αλληλεπίδραση Η διαθεσιµότητα των γνήσιων ευκαιριών επικοινωνίας και αυτών που παρακινούν το παιδί στα ενσωµατωµένα περιβάλλον είναι τόσο σηµαντική στην επιτυχία µιας παρέµβασης επικοινωνίας όσο η διαθεσιµότητα ενός κατάλληλου συστήµατος πρόσβασης. (Beukelman & Mirenda, 1998)

82 Επικοινωνιακή Αλληλεπίδραση Oι επικοινωνιακές αλληλεπιδράσεις εκπληρώνουν τους ακόλουθους σκοπούς: Επικοινωνία των αναγκών και επιθυµιών, Μεταφορά πληροφοριών, Κοινωνική εγγύτητα, και Κοινωνική εθιµοτυπία. (Light, 1988)

83 Επικοινωνιακή Αλληλεπίδραση Το Μέσο Επικοινωνίας µε Φωνή προσφέρει στο παιδί µέσο µε τοοποίο µπορεί να: επικοινωνήσει µε φωνή συµµετέχει µε φωνή µέσα στην τάξη δηµιουργήσει φιλίες.

84 Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι σηµαντικός παράγοντας στην επιτυχία της ενσωµάτωσης του παιδιού γιατί προωθεί την αυτοπεποίθηση και την ωριµότητα, µειώνει αισθήµατα µαταίωσης και βελτιώνει την αυτό εικόνα. (Hegarty & Pocklington, 1984)

85 Ευκαιρίες για αλληλεπίδραση Χρειάζεται άµεση παρέµβαση από πλευρά του εκπαιδευτή για να πετύχει η αποδοχή του παιδιού µε κινητικές δυσκολίες π.χ. να οργανώσει δραστηριότητες την ώρα του διαλείµµατος να αναθέσει το ρόλο του βοηθού σε ένα άλλο παιδί.

86 Χρήση των Μέσων Επικοινωνίας µε ΦωνήΣτη Σχολική Τάξη Το περιεχόµενο της επικοινωνίας στις τάξεις γενικής εκπαίδευσης αλλάζει συχνά. Τα παιδιά ρωτάνε και απαντάνε ερωτήσεις για διάφορα θέµατα, δίνουν αναφορές, συµµετέχουν σε συζητήσεις και κοινωνικές ανταλλαγές.

87 Αν δεν υπάρχει το κατάλληλο λεξιλόγιο στο µέσο επικοινωνίας, το παιδί δεν µπορεί να ρωτήσει και να απαντήσει ερωτήσεις, να κάνει αναφορές ή να συµµετέχει στη συζήτηση ενός θέµατος. Το παιδί αναγκάζεται να γίνει παθητικός µαθητής.

88 Πως αντιµετωπίζεται το πρόβληµα λεξιλογίου; Χρειάζεται στενή συνεργασία µε το λογοπεδικό του παιδιού. Πρέπει να γνωρίζει το εκπαιδευτικό πρόγραµµα και να προγραµµατίζει το σχετικό λεξιλόγιο ανάλογα µε ταθέµατα. Ο εκπαιδευτής µπορεί να µάθει να προγραµµατίζει καινούργιες λέξεις και φράσεις στο ΜΕΦ.

89 Χρήση των Μέσων Επικοινωνίας µε Φωνή (ΜΕΦ) στη Σχολική Τάξη Οµιλία Έκφραση µε ταμεφ Γραφή Καταγραφή της σχολικής δουλειάςστομεφήστον Η/Υ

90 Χρήση των ΜΕΦ στη Σχολική Τάξη Στο µαθητή που χρησιµοποιεί ΜΕΦ µέσα στην τάξη πρέπει να προσφέρεται τις ίδιες ευκαιρίες για να αναπτύξει τις γλωσσικές δεξιότητες όπως στο µαθητή που επικοινωνεί µέσω οµιλίας. Μπορεί να χρειαστεί συγκεκριµένες στρατηγικές να συµπληρώσουν τα κενά στις δεξιότητες του και να διευκολύνουν την ανάπτυξη.

91 ιδακτικές Στρατηγικές 1. εξιότητες ακρόασης Να συµπεριλαµβάνεται λεξιλόγιο που βρίσκεται στο ΜΕΦ. Να χρησιµοποιείται το σύστηµα συµβόλων που χρησιµοποιεί το παιδί σε δραστηριότητες συµπληρωµένες µε οπτικό υλικό.

92 ιδακτικές Στρατηγικές 2. Ενθάρρυνση της έκφρασης Ανοιχτές ερωτήσεις. Παροχή επιλογών. Μην προτρέχετε την ανταπόκριση του παιδιού. Επιτρέψετε χρόνο για ανταπόκριση. Μετά από µία ερώτηση περιµένετε για την απάντηση και µην απαντήσετε την ερώτηση µόνοι σας ή γεµίσετε την παύση µε επιπλέον ερωτήσεις.

93 ιδακτικές Στρατηγικές Αν δεν έχετε καταλάβει το µήνυµα του, να του πείτε ποιο µέρος καταλάβατε και ποιο δεν καταλάβατε. Ζητείστε να διευκρινίσει το µήνυµα του. Προτείνετε τρόπους για να το κάνει αυτό. επιβεβαιώστε το θέµα ρωτήστε ερωτήσεις που χρειάζονται µόνο ναι / όχι απάντηση (µία µία!) ρωτήστε το παιδί αν πλησιάζετε το σωστό µήνυµα ζητείστε από το παιδί να σας δώσει κάποια ένδειξη (π.χ. χρήση του αντικείµενου, περιγραφή, σχετική λέξη / θέµα, το πρώτο γράµµα)

94 ιδακτικές Στρατηγικές 3. Προφορική έκφραση (γραµµατική, λεξιλόγιο, κοινωνική χρήση) Γραµµατική Παροχή µοντέλων διάφορων συντακτικών δοµών Ευκαιρίες για δηµιουργία προτάσεων Καταγραφή εργασιών στο ΜΕΦ ή Η/Υ

95 Εργασίες µπορούν να παρουσιάζονται µε τοσύστηµα συµβόλων που χρησιµοποιεί το παιδί. Π. χ. Το παιδί απαντάει χρησιµοποιώντας το Μέσο επικοινωνίας µε φωνή Το βιβλίο είναι στο τραπέζι.

96 ιδακτικές Στρατηγικές Λεξιλόγιο Όταν επεκτείνεται το λεξιλόγιο, ηεισαγωγή της καινούργιας λέξης µπορεί να γίνει µε σύµβολο. Να χρησιµοποιεί καινούργιες λέξεις σε διάφορες καταστάσεις. Να καταγράφετε χρήσιµες λέξεις για µελλοντική χρήση. Να κάνετε δραστηριότητες κατηγοριοποίησης, ταύτισης κλπ.

97 ιδακτικές Στρατηγικές Λεξιλόγιο Να γνωρίζει στρατηγικές που επιτρέπουν να µεταφερθεί το µήνυµα τουακόµα και αν δεν έχει µία συγκεκριµένη λέξη στο ΜΕΦ όπως: Μία σχετική λέξη Να πει «Έχει να κάνει µε», «Είναι ένα µέρος του», «Αρχίζει µε» Να δώσει ένδειξη (χρώµα, σχήµα, µέγεθος, λειτουργία). Να χρησιµοποιήσει χειρονοµία ή να δείξει.

98 ιδακτικές Στρατηγικές Κοινωνική χρήση Να παρέχονται ευκαιρίες για χρήση του ΜΕΦ σε διάφορες αλληλεπιδράσεις για να εκπληρώνονται διάφορες λειτουργίες της επικοινωνίας. Μπορεί το παιδί να χρειαστεί να εξασκηθεί, σε καταστάσεις που δεν έχει εµπειρία ή που βρίσκει δυσκολία, χρησιµοποιώντας παιχνίδια ρόλων ως προετοιµασία π.χ. για σχολικές εκδροµές. Έτσι το παιδί µπορεί να είναι εξίσου ενεργός όσο τους συνοµήλικους.

99 ιδακτικές Στρατηγικές Κοινωνική χρήση Να βεβαιωθείτε ότι υπάρχουν φράσεις στη διάταξη της συσκευής ή υπάρχει σύστηµα κωδικοποίησης για να µπορεί να µεταφέρει ένα µήνυµα µε ακρίβεια και µε σχετικά γρήγορη ταχύτητα. Να έχετε οικειότητα µε τιςφράσειςπου υπάρχουν στο ΜΕΦ για να µπορείτε να ενθαρρύνετε τη χρήση τους.

100 ιδακτικές Στρατηγικές Κοινωνική χρήση Να ενθαρρύνετε το παιδί να προετοιµάζει µηνύµατα (αν υπάρχει λειτουργία µακροπρόθεσµης µνήµης στη συσκευή και αν αργεί το παιδί στην πρόσβαση πλήκτρων). Να ενθαρρύνετε τη χρήση κατάλληλης µη λεκτικής επικοινωνίας (π.χ. έκφραση προσώπου, βλεµµατική επαφή).

101 ιδακτικές Στρατηγικές Ανάγνωση και Γραφή Πολλά ΜΕΦ έχουν ικανότητες για να ενισχύσουν την ανάπτυξη προ-αναγνωστικών δεξιοτήτων (π.χ. συνδυασµός φωνήµατος γραφήµατος και όνοµα γράµµατος - γράφηµα). Μπορούν να σχεδιαστούν άλλες δραστηριότητες (π.χ. να βρει λέξεις στο ΜΕΦ που αρχίζουν µε, κατάτµηση λέξεων). Ανάλογα τις ορθογραφικές δεξιότητες του παιδιούκαιτιςδυνατότητεςτηςσυσκευήςτο παιδί µπορεί να καταγράψει τη σχολική δουλειά, να την επεξεργαστεί και να την εκτυπώσει.

102 Τροποποίηση του Σχολικού Προγράµµατος Να ρωτάτε ερωτήσεις µε τέτοιο τρόπο ώστε ηανταπόκρισηµε το ΜΕΦ είναι δυνατόν και απαραίτητη. Όµως να δεχόσαστε επιτυχείς ανταποκρίσεις µε άλλες µορφές επικοινωνίας (π.χ. νεύµατα για ναι / όχι, δείξιµο µε τοχέρι/ βλέµµα). Όταν µιλάτε να βεβαιωθείτε ότι σας προσέχει. Έχοντας υπόψη οπτικές ικανότητες, χρήσιµο είναι να κάθεται µπροστά.

103 Τροποποίηση του Σχολικού Προγράµµατος Σε οµαδικές δραστηριότητες που απαιτούν γρήγορες απαντήσεις ο εκπαιδευτής µπορεί να: ρωτάει ερωτήσεις που µπορούν να απαντηθούν µε µία λέξη ή µικρές φράσεις, ή µε «ναι / όχι», ενθαρρυνθεί τη συµµετοχή µε µη λεκτικούς τρόπους π.χ. χρήση νευµάτων, χειρονοµιών. ενθαρρύνει συµµετοχή σε τραγούδια και θεατρικά παιχνίδια µε π.χ. σωµατικές κινήσεις, χρήση ενός διακόπτη για να πει τα µαγνητοφωνηµένα λόγια του ρόλου σε θεατρική παράσταση.

104 Τροποποίηση του Σχολικού Προγράµµατος Συχνά χρειάζεται περισσότερος χρόνος γιαναανταποκριθείτοπαιδί(ειδικά όταν χρησιµοποιούν σάρωση). Εποµένως µπορεί να χρειαστεί: Να δίνονται τα θέµατα (συζήτησης ή γραπτά) πριν την µέρα τις δραστηριότητας / εργασίας, έτσι το παιδί µπορεί να προγραµµατίσει τις πληροφορίες που θα χρειαστεί.

105 Τροποποίηση του Σχολικού Προγράµµατος Να επιτρέπετε περισσότερο χρόνο για ανταπόκριση (π.χ. όταν ρωτάτε µία ερώτηση για όλη την τάξη, να ρωτάτε τα υπόλοιπα παιδιά πρώτα, έτσι δίνετε χρόνο για να προγραµµατίσει την απάντηση του). Να ενθαρρύνετε το παιδί να προβλέπει τις ανάγκες επικοινωνίας, έτσι ώστε να προετοιµάζει φράσεις που µπορεί να αποθηκεύσει για χρήση την κατάλληλη στιγµή.

106 Τροποποίηση του Σχολικού Προγράµµατος Γραπτό υλικό µπορεί να υποστηρίζεται από το σύστηµα συµβόλων του παιδιού. Επιτρέψτε χρόνο για να οργανώσετε τον απαραίτητο εξοπλισµό / συσκευή. Εξασφαλίσετε ότι το παιδί πάντα έχει πρόσβαση στο ΜΕΦ. Να υπάρχουν εναλλακτικές δραστηριότητες για το παιδί αν το ΜΕΦ δεν λειτουργεί.