Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΠΟΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΠΟΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ Ι. Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΜΗ ΑΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η σταδιακή φιλελευθεροποίηση της οικονομίας της Συρίας κατά την τελευταία δεκαετία, έδωσε την δυνατότητα στον ιδιωτικό τομέα να αναπτύξει πρωτοβουλίες και να προβεί σε σημαντικές επενδύσεις μεταξύ άλλων και στον τομέα των ποτών. Ιδιαίτερα όμως όσον αφορά στον τομέα των μη αλκοολούχων ποτών, η συριακή βιομηχανία ευνοήθηκε και κατέστη ανταγωνιστική στον χώρο της Μέσης Ανατολής και από μία σειρά άλλων παραγόντων που συνοψίζονται ως κατωτέρω: Ανοδική ζήτηση χυμών και αναψυκτικών γενικά, λόγω σταθερής αύξησης του πληθυσμού (21 εκ. κάτοικοι εκ των οποίων το 50% κάτω των 20 ετών) Αξιοποίηση από τον ιδιωτικό τομέα των σημαντικών κινήτρων-πλεονεκτημάτων που παρείχε ο επενδυτικός Νόμος αρ. 10/1991, Προστατευτική νομοθεσία μέχρι τα τέλη του 2007 η οποία απαγόρευε εισαγωγές πλήθους προϊόντων, μεταξύ των οποίων εισαγωγές τροφίμων και ποτών στη Συρία. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία έτους 2005, η Παραγωγή Μη Αλκοολούχων Ποτών στη Συρία έχει ως εξής: Στοιχεία Έτους 2005 Παραγωγή βιομηχανιών του Δημόσιου Τομέα (σε 1000 λίτρα) Παραγωγή του Ιδιωτικού Τομέα ( σε 1000 λίτρα) Μεταλλικό Ύδωρ 51.700 0 Ανθρακούχα Ποτά 1.788 168.838 Χυμοί Φρούτων 0 12.453 Σύνολο 53.488 181.291 βιομηχανιών Όπως προαναφέρθηκε μόλις περί τα τέλη του 2007 επετράπη η εισαγωγή στη Συρία τροφίμων και ποτών, που δεν προέρχονται από χώρες με τις οποίες η Συρία είχε ήδη συνάψει Συμφωνίες Ελευθέρου Εμπορίου (όπως με τις Αραβικές Χώρες συμφωνία GAFTA που ετέθη σε ισχύ από 01-01-05 και με την Τουρκία σε ισχύ από 01-01-07). Σημειωτέον ότι η Συμφωνία Σύνδεσης Συρίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης μολονότι έχει μονογραφηθεί από τον Οκτώβριο του 2004 δεν έχει ακόμη επικυρωθεί. Η προοπτική για εξαγωγές στη Συρία μη αλκοολούχων ποτών, δεδομένης της μεγάλης ανάπτυξης του τομέα αυτού, εμφανίζεται θετική λόγω της ραγδαία αυξανομένης ζήτησης. Η πρόσφατη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας της χώρας, στο πλαίσιο της οποίας εντάσσεται και το ανωτέρω άνοιγμα της αγοράς, έχουν οδηγήσει σε διαφοροποίηση του τρόπου ζωής των Σύρων και στην εξέλιξη των καταναλωτικών συνηθειών κατά τα δυτικά πρότυπα, με αποτέλεσμα αύξηση της ζήτησης σε πλήθος αγαθών (Μεγάλα Εμπορικά Κέντρα ιδρύονται συνεχώς και αυξάνονται οι Υπεραγορές, τα εστιατόρια και καφενεία). Στην αύξηση της ζήτησης συντείνει και η παρουσία στη Συρία άνω του 1,5 εκ. Ιρακινών προσφύγων. Επι πλέον η Συρία εξελίσσεται σε πλατφόρμα τροφοδοσίας του Ιράκ σε πλήθος προϊόντων και φυσικά τροφίμων και ποτών. Οι εισαγωγές μη αλκοολούχων ποτών από χώρες μη μέλη των ανωτέρω Συμφωνιών Ελευθέρου Εμπορίου επιβαρύνονται ως κατωτέρω:

Τελωνειακοί Δασμοί και Φόροι Εισαγωγής Μη Αλκοολούχων Ποτών Είδος Ποτού Τελωνειακοί Δασμοί Φόροι Κατανάλωσης Μεταλλικό νερό & 50% - Ανθρακούχα Χυμοί φρούτων & 50% 5% Λαχανικών Συμπυκνωμένοι χυμοί 29% 5% Β. Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ ΑΝΑ ΠΡΟΙΟΝ Μεταλλικό Νερό Οι κρατικές βιομηχανίες ειδών διατροφής ελέγχονται από τον Γενικό Οργανισμό Βιομηχανιών Τροφίμων (GOFI), ο οποίος διευθύνει 22 επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή μεταλλικού ύδατος, μπύρας, οίνου, κονσερβοποιημένων τροφίμων και βρώσιμων ελαίων. Η παραγωγή και διάθεση του μεταλλικού νερού παραμένει κρατικό μονοπώλιο. O ανωτέρω κρατικός Οργανισμός GOFI ελέγχει την παραγωγή δύο βιομηχανιών στον τομέα αυτό, που παράγουν το ευρείας κυκλοφορίας εμφιαλωμένο μεταλλικό νερό υπο την επωνυμία Boukein, (από πηγή της Δαμασκού), το Drekish (από πηγή της Ταρτούς) καθώς και το Fijeh. Η Κυβέρνηση δεν έχει ακόμα αποφασίσει την παραχώρηση άδειας παραγωγής μεταλλικού νερού, σε ιδιωτικές εταιρείες. Τελεί υπό συζήτηση και έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για παραγωγή μεταλλικού νερού στη Συρία, η Ελβετική εταιρεία τροφίμων Nestle, η οποία από ετών έχει επενδύσει στη Συρία σε μεγάλη μονάδα παραγωγής διαφόρων προϊόντων της, όπως δημητριακά για παιδιά (Cerelac), σοκολατούχα ροφήματα (Milo), ζωμούς κ.ά. Οι συριακές εταιρείες παραγωγής ανθρακούχων αναψυκτικών προσπαθούν να παρακάμψουν το κρατικό μονοπώλιο παραγωγής μεταλλικού νερού προσφέροντας στην αγορά παραλλαγές με προσθήκη αρώματος ή/και χρώματος. Η κατανάλωση όμως αυτού του είδους ποτών παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη. Από πλευράς συσκευασίας σημειώνεται ότι το μεταλλικό νερό στη Συρία συνήθως διατίθεται σε φιάλες PET του 1,5 λίτρου, αλλά από το 2005 άρχισε να προσφέρεται και σε μικρότερη συσκευασία του 0,5 λίτρου Σημειωτέον ότι η κατανάλωση μεταλλικού νερού περιορίζεται στις εύπορες τάξεις. Αρκετά σημαντικές εξαγωγές πραγματοποιούνται προς την Ιορδανία. Από πλευράς εισαγωγών, ο ανωτέρω κρατικός Οργανισμός GOFI, μέχρι την πρόσφατη απελευθέρωση της αγοράς αντιμετώπιζε μόνο τον ανταγωνισμό των εισαγόμενων μεταλλικών νερών, από χώρες μέλη των ανωτέρω Συμφωνιών Ελευθέρου Εμπορίου. Οι μεγαλύτερες εισαγωγές προέρχονται από τον Λίβανο (μεταλλικά νερά Sohat, Rim κ.ά) και την Σαουδική Αραβία, και παρά το γεγονός ότι οι τιμές είναι υψηλότερες των εγχωρίως παραγομένων, η πορεία τους είναι εξαιρετικά ανοδική (αύξηση κατά 60% από το 2005 έως το 2006). Ανθρακούχα Ποτά Αν και ορισμένα ανθρακούχα ποτά παράγονται ακόμη από κρατικές βιομηχανίες, η μεγαλύτερη παραγωγή προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα. 1

Ηδη στη συριακή αγορά διατίθεται πλήθος ξένων προϊόντων όπως 7Up, Canada Dry, Pepsi Cola. Hi-Spot κ.ά., που παράγονται εγχωρίως, από ιδιωτικές εταιρείες κατόπιν παραχώρησης σχετικής αδείας. Οι συσκευασίες είναι κατά κανόνα γυάλινες, ή κουτάκια αλουμινίου, ή φιάλες PET Η γνωστή συριακή βιομηχανία Salsabil που ανήκει στο Anwar Akkad Group παράγει βάσει αδείας της Canada Dry το ανθρακούχο ποτό Cadbury Scheppes. Ο μεγάλος Όμιλος εταιρειών Joud παράγει το Mandarin brand και Cola, και η τρίτη σε κατάταξη, στην εν λόγω αγορά, η εταιρεία Ugarit παράγει τα ανθρακούχα ποτά Ugarit και Fresh up. Η παραγωγή των ανωτέρω ποτών διαγράφει ανοδική πορεία, καθώς όπως προαναφέρθηκε αυξάνονται διαρκώς οι ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, ιδιαίτερα μετά την πρόσφατη φιλελευθεροποίηση της και την κατ επέκταση ανάπτυξη νέων καταναλωτικών συνηθειών. Η συριακή βιομηχανία ανθρακούχων ποτών πέραν της κάλυψης της εσωτερικής ζήτησης επιτυγχάνει και την πραγματοποίηση εξαγωγών προς διάφορες αραβικές χώρες και κυρίως προς το Ιράκ αλλά και προς την Κύπρο που απορροφά περίπου το 80% των εν λόγω εξαγωγών της Συρίας προς την Ε.Ε., καθώς και προς την Ιταλία (το 15% περίπου). Εισαγωγές στη Συρία, μέχρι το πρόσφατο άνοιγμα της αγοράς, πραγματοποιούντο μόνο από αραβικές χώρες. Η Coca Cola εξάγει στη Συρία από τα εργοστάσιά της στη Σαουδική Αραβία και στην Ιορδανία. Χυμοί Φρούτων Λόγω του νεαρού της ηλικίας του πληθυσμού της Συρίας και του δυναμισμού του ιδιωτικού τομέα, η συριακή βιομηχανία χυμών φρούτων από το 1995 και μετά γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη. Πέραν των ανωτέρω εταιρειών Salsabil, Joud και Ugarit κατά την τελευταία δεκαετία ιδρύθηκαν αρκετές μικρότερες ιδιωτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή χυμών φρούτων όπως Modern Fruit Juice Factory, Al - Nawras Co For Food Industry, Fresh Mountain Juice, Modern Soft Drinks και άλλες. Οι εν λόγω χυμοί διατίθενται σε συσκευασίες Tetra Pack, κουτάκια αλουμινίου, φιάλες από γυαλί ή PET. Η Συρία κατατάσσεται στους μεγαλύτερους παραγωγούς φρούτων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Οι χυμοί μήλου και άλλων φρούτων παρασκευάζονται από τα εξαιρετικής ποιότητας φρούτα που παράγει η χώρα. Η μαζική όμως παραγωγή χυμού πορτοκαλιού εξασφαλίζεται από εισαγωγές συμπυκνωμένου χυμού από τις ΗΠΑ και την Βραζιλία. Πέραν των εισαγωγών συμπυκνωμένων χυμών, η Συρία μέχρι την πρόσφατη απελευθέρωση της αγοράς, εισήγαγε φυσικούς χυμούς και ανθρακούχα αναψυκτικά κατά κανόνα από τις χώρες μέλη της Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου Αραβικών Χωρών (GAFTA) και κυρίως από τον Λίβανο και την Σαουδική Αραβία. Από πλευράς εξαγωγών σημειώνεται ότι ένα περιορισμένο ποσοστό της εγχώριας παραγωγής εξάγεται προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ιράκ. II. ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών στη Συρία δεδομένου ότι το 90% των κατοίκων (21 εκ. περίπου) είναι Μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, περιορίζεται στο 10% του πληθυσμού περίπου που είναι χριστιανοί. Σε αυτούς προστίθεται και ένα μικρό ποσοστό των τουριστών που επισκέπτεται την χώρα, διότι από τα 6 εκ. τουρίστες που δέχεται ετησίως η Συρία το 80% προέρχεται από αραβικές χώρες. 2

Η παραγωγή επομένως αλκοολούχων ποτών στη Συρία όπως προκύπτει και από τον κατωτέρω πίνακα είναι εξαιρετικά περιορισμένη Στοιχεία Έτους 2005 Παραγωγή Αλκοολούχων Ποτών στη Συρία Παραγωγή βιομηχανιών του Δημόσιου Τομέα (σε 1000 λίτρα) Παραγωγή βιομηχανιών του Ιδιωτικού Τομέα ( σε 1000 λίτρα) Μπύρα 11.073 Αράκ 3.113 912 Κρασί 225 Άλλα Αλκοολούχα 63 3.397 Σύνολο 14.474 4.309 Πριν την απελευθέρωση της αγοράς των τροφίμων και ποτών, τέλη του 2007, οι εισαγωγές στη Συρία πραγματοποιούντο αποκλειστικά μέσω του Γενικού Οργανισμού Εξωτερικού Εμπορίου (GFTO), στον οποίο υπάγονται τα κρατικά Duty Free, και μέσω της εταιρείας Ramak που διαχειρίζεται τα ιδιωτικά Duty Free. Επίσης ορισμένα τουριστικά καταστήματα διάθεσης ειδών πολυτελείας, απολάμβαναν ειδικών εισαγωγικών ποσοστώσεων. Ο ανωτέρω κρατικός Οργανισμός GFTO είναι αρμόδιος για την εισαγωγή και διάθεση συγκεκριμένων καταναλωτικών αγαθών, υπό τον έλεγχο του Υπουργείο Οικονομίας και Εμπορίου, διαθέτει καταστήματα στο κέντρο της Δαμασκού και στα διεθνή αεροδρόμια της χώρας, καθώς και το δικαίωμα διανομής των εν λόγω εισαγόμενων αγαθών σε εξουσιοδοτημένα κέντρα πώλησης. (Σημειώνεται ότι η παραχώρηση άδειας πώλησης αλκοολούχων ποτών προϋποθέτει έγκριση των Τοπικών Αρχών, είσπραξη σχετικού τέλους από το Υπουργείο Οικονομικών και τελική έγκριση από τις Υπηρεσίες Ασφαλείας του Υπουργείου Εσωτερικών). Η ιδιωτική εταιρεία Ramak ιδρύθηκε το 1997 και δραστηριοποιείται στην εισαγωγή ειδών πολυτελείας (μεταξύ των οποίων και τα αλκοολούχα ποτά) καθώς και στην διαχείριση των καταστημάτων αφορολογήτων ειδών που μέχρι σήμερα ανέρχονται σε επτά. Από τα τέλη του 2007 επιτρέπεται πλέον η εισαγωγή αλκοολούχων ποτών στη Συρία και από άλλες ιδιωτικές εταιρείες. Σημειωτέον ότι στην ετικέτα πρέπει να αναγράφονται στην αραβική γλώσσα, η ένδειξη «εισαγωγή για την Συρία» καθώς και οι πρώτες ύλες και τα συστατικά που έχουν χρησιμοποιηθεί στην παρασκευή του προϊόντος. Όπως προαναφέρθηκε οι Συμφωνίες Ελευθέρου Εμπορίου που έχει συνάψει η Συρία με 15 άλλες αραβικές χώρες (GAFTA), καθώς και με την Τουρκία έχουν ευνοήσει εξαγωγές διαφόρων αγαθών από τις εν λόγω χώρες στη Συρία. Οσον αφορά στα αλκοολούχα ποτά, μέχρι το πρόσφατο άνοιγμα της αγοράς, οι μεγαλύτερες εισαγωγές οίνων στη Συρία προέρχονταν από τον Λίβανο (οίνοι Ksara και Kefraya) ενώ εισαγωγές μπύρας πραγματοποιούντο μόνο από την Τουρκία, τον Λίβανο και την Αίγυπτο. Τελωνειακοί Δασμοί και Φόροι Εισαγωγής Είδος Ποτού Τελωνειακοί Δασμοί Φόροι Κατανάλωσης Πολυτελείας 3

Μπύρα 50% 35% Οίνος-Champagne 50% 35% Μηλίτης Οίνος 50% 35% Βαριά Αλκοολούχα 50% 35% Β. Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ ΑΝΑ ΠΡΟΙΟΝ Μπύρα Η παραγωγή μπύρας παραμένει κρατικό μονοπώλιο. Πρόσφατα παραχωρήθηκαν άδειες παραγωγής μπύρας σε ιδιωτικές εταιρείες, αλλά κανένα σχέδιο δεν έχει υλοποιηθεί. Ο ανωτέρω κρατικός Οργανισμός GOFI διαθέτει δύο εργοστάσια παραγωγής μπύρας, ένα στη Δαμασκό (μπύρα Barada) και ένα το Αλέπο (μπύρα Al Shark). Το 2005 ίδρυσε τρίτο εργοστάσιο, που κατασκευάσθηκε από την γερμανική εταιρεία AMS Gmbh, στην πόλη Ταρτούς με δυνατότητα παραγωγής 35 εκ. λίτρων μπύρας ετησίως, με την επωνυμία Amrit, αλκοολούχου και μη. Ο ανταγωνισμός προέρχεται μόνο από εισαγωγές, κυρίως από τον Λίβανο, μπύρας Amstel, Heineken καθώς και Almaza (η μπύρα Almaza Λιβάνου ανήκει στον όμιλο Heineken). Η Almaza έχει κατακτήσει μεγάλο μερίδιο της διαρκώς αναπτυσσόμενης αγοράς μη αλκοολούχου μπύρας στη Συρία. Εισαγωγές μπύρας όπως προαναφέρθηκε πραγματοποιούνται επίσης από την Τουρκία και την Αίγυπτο. Οίνοι Μετά την εθνικοποίηση το 1960, των βιομηχανιών παραγωγής οίνου η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων θεωρείται κατώτερη. Οίνους παράγουν δύο κρατικές εταιρείες: η Συριακή Εταιρεία παραγωγής Σταφυλιών και η Αραβική Εταιρεία της Συρίας Μεταποίησης Σταφυλιών, καθώς και μία ιδιωτική εταιρεία, η Cortas στο Αλέπο. Αρχές του 2007 πραγματοποιήθηκε μεγάλη επένδυση ίδρυσης αμπελώνα από ιδιώτη επιχειρηματία στην περιοχή της Λατάκιας, με προοπτική διάθεσης επώνυμων οίνων στην αγορά εντός διετίας. Αράκ Το Αράκ είναι παραδοσιακό ποτό παραπλήσιο του Pastis και του ούζου που παράγεται τόσο από κρατικές εταιρείες (Al Rayan και Al Mimas) όσο και από ιδιωτικές. 4