Δια-γενεακι κινθτικότθτα Κατά κανόνα οι τρζχουςεσ επιλογζσ των ατόμων ζχουν ςυνζπειεσ ςτο μζλλον (δυναμικι ςχζςθ). Σε ότι αφορά τισ επιλογζσ των ατόμων ςε ςχζςθ με τθν εκπαίδευςθ γνωρίηουμε ότι τα άτομα με υψθλό επίπεδο εκπαίδευςθ μελλοντικά αναμζνεται να ζχουν αυξθμζνθ πικανότθτα απαςχόλθςθσ, αυξθμζνουσ μιςκοφσ και ποιοτικζσ ςυνκικεσ εργαςίασ. Βζβαια οι επιλογζσ των ατόμων δεν ζχουν ζνα αποτζλεςμα μιασ χριςθσ αλλά παράγουν με πολλαπλαςιαςτικό τρόπο "αςφγχρονα" αποτελζςματα που αφοροφν πολλοφσ άλλουσ ανκρϊπουσ με τουσ οποίουσ αλλθλεπιδρά το άτομο που κάνει επιλογζσ ςε μια δεδομζνθ χρονικι ςτιγμι. Όταν οι επιλογζσ μιασ γενιάσ ςυμβάλλουν ςτθ διαμόρφωςθ των επιλογϊν τθσ επόμενθσ τότε υπάρχει ζνασ μθχανιςμόσ που μεταφζρει ζνα ςυγκεκριμζνο χαρακτθριςτικό από τθ μια γενιά ςτθν επόμενθ.
Δια-γενεακι κινθτικότθτα Η δια-γενεακι κινθτικότθτα (intergenerational mobility-im) αναφζρεται ςτθν ιςότθτα των ευκαιριϊν. Με τθν ανάλυςθ τθσ ΙΜ μποροφμε να προςδιορίηουμε τθ ςχετικι κινθτικότθτα των ςφγχρονων κοινωνιϊν Βαςικζσ πθγζσ χαμθλοφ επιπζδου ΙΜ Η διάρκρωςθ τθσ κοινωνίασ (το αποτζλεςμα τθσ γειτονιάσ, ποιότθτα του ςχολείου, κλπ.). Κλθρονομικά ατομικά χαρακτθριςτικά. Ζλλειψθ πρόςβαςθσ ςε πθγζσ χρθματοδότθςθσ επενδφςεων ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο. 2
Δια-γενεακι κινθτικότθτα Βαςικζσ Θεωρθτικζσ Υποκζςεισ Προτιμιςεισ: Οι γονείσ αντιμετωπίηουν με ανιδιοτζλεια τα παιδία τουσ (αλτρουιςμόσ). Επενδφςεισ: Οι γονείσ λαμβάνουν αποφάςεισ για επενδφςεισ ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο. Ενςωματωμζνα χαρακτθριςτικά: Τα παιδιά κλθρονομοφν από τουσ γονείσ τουσ διάφορα ατομικά χαρακτθριςτικά και κανόνεσ κοινωνικισ ςυμπεριφοράσ. Τφχθ: για παράδειγμα ςτθν εφρεςθ εργαςίασ. 3
Μελλοντικζσ αμοιβζσ παιδιϊν Χαρακτθριςτικά παιδιϊν Επζνδυςθ ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο Τφχθ Χαρακτθριςτικά γονζων Αμοιβζσ γονζων 4
5 Table 3. Educational Transition Probabilities for Mother-Daughter pair and birth cohorts, Greece 2004 Missing Basic Middle Advance d Sum Mobility Index (Prais-Shorrocks) Cohort 1940-1949: Mother Missing 0.221 0.601 0.145 0.033 1.000 Basic 0.003 0.430 0.418 0.149 1.000 Middle 0.000 0.000 0.667 0.333 1.000 0.694 Advanced 0.000 0.000 0.400 0.600 1.000 Cohort 1970-1979: Mother Missing 0.006 0.291 0.558 0.145 1.000 Basic 0.022 0.083 0.569 0.326 1.000 Middle 0.053 0.000 0.450 0.497 1.000 0.920 Advanced 0.140 0.000 0.151 0.709 1.000
Δίκτυα Μεταφοράσ χαρακτθριςτικϊν: Ειςοδθματικοί περιοριςμοί Γονείσ με χαμθλά ειςοδιματα δεν επενδφουν ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο ςτο επίπεδο που επενδφουν γονείσ με υψθλά ειςοδιματα Παράδειγμα: ειςοδθματικοί περιοριςμοί 2 ηεφγθ γονζων: φτωχοί και πλοφςιοι Παιδιά με ιςότιμα ατομικά χαρακτθριςτικά (χαρίςματα) Οι γονείσ ενδιαφζρονται για τθ δικι τουσ τρζχουςα κατανάλωςθ (νοικοκυριό) c t και τθ μελλοντικι κατανάλωςθ των παιδιϊν τουσ c t+1. Δαπάνεσ για εκπαίδευςθ q δθμιουργοφν αμοιβζσ για τα παιδιά y(q). Πωσ μοιάηει θ γραμμι ειςοδθματικοφ περιοριςμοφ 6
Δίκτυα Μεταφοράσ χαρακτθριςτικϊν: Ειςοδθματικοί περιοριςμοί (ςυνζχεια) Πωσ μοιάηει θ γραμμι ειςοδθματικοφ περιοριςμοφ Η γραμμι ειςοδθματικοφ περιοριςμοφ είναι καμπφλθ, λόγω των φκινουςϊν αποδόςεων τθσ επζνδυςθσ ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο Η καμπφλθ ειςοδθματικοφ περιοριςμοφ για το πλοφςιο νοικοκυριό αποτελεί μια παράλλθλθ οριηόντια μετατόπιςθ τθσ καμπφλθ του ειςοδθματικοφ περιοριςμοφ του φτωχοφ νοικοκυριοφ. Άρα το πλοφςιο νοικοκυριό επιλζγει υψθλότερο επίπεδο επζνδυςθσ ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο Το ανκρϊπινο κεφάλαιο ςε ςχζςθ με το αυξανόμενο ειςόδθμα του νοικοκυριοφ ακολουκεί αυξθτικι πορεία 7
c t+1 C t+1 (B) C t+1 (Α) Νοικοκυριό Β Νοικοκυριό Α 0 c t (Α) c t (B) c t 8
Δίκτυα Μεταφοράσ χαρακτθριςτικϊν: Κλθρονομικότθτα χαριςμάτων Άρα ενϊ τα χαρακτθριςτικά των γονζων είναι μεγαλφτερα των μζςων χαρακτθριςτικϊν τθσ οικονομίασ τότε επθρεάηουν πιο ςθμαντικά τθν κλθρονομικότθτα των παιδιϊν, αλλά πάντα θ μζςθ εκτίμθςθ τθσ κλθρονομικότθτασ κα ςυγκλίνει ωσ προσ τα μζςα χαρακτθριςτικά τθσ παραπάνω παλινδρόμθςθσ. 9
Μετρϊντασ τθν δια-γενεακι κινθτικότθτα Εμπειρικι μζκοδοσ (Gary Solon) Χρθςιμοποιοφμε πραγματικά ςτοιχεία για να εκτιμιςουμε τθ ςυςχζτιςθ μεταξφ του ειςοδιματοσ από εργαςία του γιου και του πατζρα Γραμμι Παλινδρόμθςθσ: lny γιοσ = βlny πατζρασ + controls Δείκτθσ κινθτικότθτασ: 1 β, 0<β<1 10
Εκτίμθςθ Γραμμισ Παλινδρόμθςθσ Αμοιβζσ Γιου Αμοιβζσ Πατζρα 11
Ο ρόλοσ των αγορϊν χριματοσ Ερϊτθςθ: Δεδομζνου ότι τα φτωχά νοικοκυριά δεν ζχουν χριματα ϊςτε να χρθματοδοτιςουν τθν επζνδυςθ ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο, γιατί δεν προβαίνουν ςε δανειςμό; Ασ υποκζςουμε ότι δεν υπάρχουν εμπόδια ςτθν αγορά χριματοσ (δανειολιπτεσ και δανειςτζσ). Πϊσ προχωροφν οι γονείσ ςτθν επζνδυςθ για ανκρϊπινο κεφάλαιο; 12
Ο ρόλοσ των αγορϊν χριματοσ Κανόνασ Επζνδυςθσ: Επζνδυςθ ςε ανκρϊπινο κεφάλαιο μζχρι το ςθμείο όπου οι οριακζσ αποδόςεισ ιςοδυναμοφν με το επιτόκιο τθσ αγοράσ. Με αυτόν τον κανόνα μεγιςτοποιείται το κακαρό φψοσ του τρζχοντοσ ειςοδιματοσ του νοικοκυριοφ (προεξόφλθςθ). Άρα αυτό που παίηει ρόλο ςτθ διαδικαςία τθσ επζνδυςθσ είναι το επιτόκιο τθσ αγοράσ και όχι το τρζχον ειςόδθμα των γονζων (νοικοκυριοφ). 13
Τι γνωρίηουμε ςιμερα από τθ διεκνι ςχετικι ζρευνα! 2 ηθτιματα προσ διερεφνθςθ Ποιοσ είναι ο ρόλοσ του οικογενειακοφ υπόβακρου για τισ αναμενόμενεσ μελλοντικζσ αμοιβζσ των παιδιϊν; Τι ςθμαίνει ο όροσ ςυντελεςτισ ςυςχζτιςθσ του ειςοδιματοσ ι τθσ εκπαίδευςθσ από γενιά ςε γενιά; 14
15 Συςχετίςεισ αμοιβϊν από γενιά ςε γενιά Ποια είναι θ ςυςχζτιςθ των αμοιβϊν από γενιά ςε γενιά; Ερϊτθςθ 1: Είναι πικανό τα παιδιά υψθλά αμειβόμενων γονζων να ζχουν μελλοντικά υψθλζσ αμοιβζσ; Εμμονι ςτισ διαφορζσ των αμοιβών από γενιά ςε γενιά: Όταν το ποςοςτό τθσ διαφοράσ των αμοιβϊν που υφίςτανται οι γονείσ ςε μια δεδομζνθ γενιά παραμζνει το ίδιο και για τισ γενιζσ των παιδιϊν τουσ. Παράδειγμα: 2 ηεφγθ γονζων των οποίων οι αμοιβζσ διαφζρουν κατά 50%. Εάν ςε μζςο όρο οι διαφορζσ των αμοιβϊν των παιδιϊν τουσ διαφζρουν κατά 20% τότε θ εμμονι από γενιά ςε γενιά είναι 40% (20/50=0,4). Σε όρουσ γραμμικισ παλινδρόμθςθσ πϊσ μπορεί να παρουςιαςτεί;
lny a blny e t t t+1 1 Όπου το b είναι θ ελαςτικότθτα τθσ μζςθσ αμοιβισ των ειςοδθμάτων των παιδιϊν ωσ προσ τα ειςοδιματα των γονζων τουσ Σφμφωνα με το παραπάνω παράδειγμα b=0,4. 16
Συςχετίςεισ αμοιβϊν από γενιά ςε γενιά (ςυνζχεια) Βακμόσ δια-γενεακισ κινθτικότθτασ (ρυκμόσ): Όταν b=0 τότε πλιρθσ κινθτικότθτα. Όταν b=1 τότε πλιρθσ ςταςιμότθτα. Πϊσ μποροφμε να ζχουμε μια εκτίμθςθ για το b; Εφαρμόηοντασ μεκόδουσ παλινδρόμθςθσ ςε πραγματικά ςτοιχεία για τισ αμοιβζσ των γονζων και τισ αμοιβζσ των παιδιών τουσ ι για το επίπεδο εκπαίδευςθσ των παιδιών και των γονζων τουσ. 17