Με δείγματα ευκολίας δεν γίνεται έρευνα: Η επιλογή των υποκειμένων της έρευνας Βιβή Βασάλα ΣΕΠ στο ΕΑΠ
Ερωτήματα Πώς προσδιορίζονται τα όρια του ερευνητικού πληθυσμού; ; Ποιος είναι ο τρόπος-μέθοδος επιλογής των περιπτώσεων που θα περιληφθούν στο δείγμα; Πώς καθορίζεται το μέγεθος- ο αριθμός των περιπτώσεων του δείγματος;
Πώς ορίζεται ο πληθυσμός της έρευνας Περιπτώσεις ερευνητικών πληθυσμών... Πληθυσμός σημαίνει μόνο πρόσωπα; Ο πληθυσμός ορίζεται με ιδιότητες-χαρακτηριστικά. Ο ορισμός του πληθυσμού στην έρευνα είναι ποιοτικός και όχι αριθμητικός. Όλα μαζί τα αναφερόμενα χαρακτηριστικά οριοθετούν τον πληθυσμό της έρευνας και ορίζουν το «πληθυσμιακό πεδίο» μέσα στο οποίο θα κινηθεί η διερεύνησή μας. Φοιτητές ΕΑΠ-μεταπτυχιακοί-σπουδές στην Εκπαίδευση- ΕΚΠ65 Ο προσδιορισμός του πληθυσμού τον οποίο αφορά η έρευνα, επηρεάζει τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουν οι ερευνητές όσον αφορά τη δειγματοληψία αλλά και τους πόρους (προσβάσιμος πληθυσμός). )
Τρόπος επιλογής των υποκειμένων Τι προβλέπει η θεωρία ειγματοληψία: η διαδικασία από την οποία επιλέγουμε ένα δείγμα από τον πληθυσμό. Αντιπροσωπευτικό δείγμα: Το δείγμα να είναι μια μικρογραφία του πληθυσμού. Ένα δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό ενός ερευνητικού πληθυσμού, όταν τα σχετικά με το θέμα της έρευνας κρίσιμα χαρακτηριστικάιδιότητες είναι ίδια και στο δείγμα και στον πληθυσμό. Εξωτερική εγκυρότητα της έρευνας: η απαίτηση να γενικεύονται οι εμπειρικές μας διαπιστώσεις μόνον στον πληθυσμό που έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με το δείγμα.
Μέγεθος του δείγματος και τρόπος δειγματοληψίας Το μέγεθος του δείγματος (δηλ. ο αριθμός των περιπτώσεων που θα αποτελέσουν το δείγμα) Ο τρόπος, δηλαδή δή η μέθοδος επιλογής του ορισμένου αριθμού περιπτώσεων που θα συναποτελέσουν το δείγμα Αν το δείγμα δεν λαμβάνεται με σωστό τρόπο, όσο μεγάλο κι αν γίνεται δυστυχώς η αντιπροσωπευτικότητά του δεν βελτιώνεται. Γι αυτό ο τρόπος δειγματοληψίας έχει μεγαλύτερη σημασία από το μέγεθος.
Τα πρακτικά προβλήματα του ερευνητή σε σχέση με τη δειγματοληψία Ο ερευνητής θα πρέπει να συνδυάσει συγχρόνως: Να έχει έναν πληθυσμό όσο το δυνατόν ευρύτερο, για να έχουν τα ευρήματά του μεγαλύτερη γενικευτική ισχύ Να έχει δείγμα όσο το δυνατόν μικρότερο σε μέγεθος, για να είναι η εκτέλεση της έρευνας οικονομικότερη-εφικτή. Το δί δείγμα να είναι όσο το δυνατόν ομοιότερο με τον πληθυσμό ώστε να εξασφαλίζεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερος μγ ςβαθμός ββ βεβαιότητας στις γενικεύσεις του.
Τυχαία δειγματοληψία Ο ακρογωνιαίος λίθος της ορθόδοξης πορείας της δειγματοληψίας είναι η λεγόμενη τυχαία δειγματοληψία, τα τυχαία δείγματα. «Τυχαία δειγματοληψία» και «τυχαίο δείγμα» δεν σημαίνει κάτι που συμβαίνει στην τύχη. Πρόκειται για μια συστηματική διαδικασία που εφαρμόζεται σκόπιμα από τον ερευνητή.
Μορφές-παραλλαγές έ της τυχαίας δειγματοληψίας 1. Η απλή τυχαία δειγματοληψία Επιλέγουμε τυχαία τον προκαθορισμένο αριθμό περιπτώσεων που θα αποτελέσουν το δείγμα απευθείας από τον ενιαίο κατάλογο των μελών του πληθυσμού. Η απλή ή τυχαία δειγματοληψία είναι η κλασική, η πιο ευθεία,, περίπτωση τυχαίων δειγμάτων. Η διαδικασία επιλογής ενός τυχαίου δείγματος είναι η εξής: 1) καταρτίζεται κατάλογος με όλα τα μέλη του πληθυσμού 2) Από τον κατάλογο λαμβάνουμε με τυχαίο τρόπο (δίνοντας δηλ. σε όλα τα μέλη την ίδια πιθανότητα να επιλεγούν) όσες περιπτώσεις έχουμε αποφασίσει να περιλάβουμε στο δείγμα μας. Χρειάζεται ένας πλήρης κατάλογος του πληθυσμού και αυτός δεν είναι πάντοτε εύκολα διαθέσιμος.
2. Συστηματική δειγματοληψία Εμπεριέχει την επιλογή υποκειμένων από έναν κατάλογο του πληθυσμού με έναν συστηματικό μάλλον τρόπο παρά στην τύχη. Εάν π.χ. απαιτείται ένα δείγμα 100 υποκειμένων από έναν πληθυσμό 2.000 ανθρώπων, τότε μπορούν να επιλέγονται ανά είκοσι. Η αφετηρία της επιλογής γίνεται τυχαία.
3. Η κατά στρώματα τυχαία δειγματοληψία Πρώτα κατηγοριοποιούμε τα μέλη του πληθυσμού, με βάση ένα (ή/και περισσότερα) χαρακτηριστικά, σε επιμέρους αμοιβαίως αποκλειόμενες ομάδες και στη συνέχεια λαμβάνουμε τυχαία, από κάθε τέτοια επιμέρους ομάδα του πληθυσμού χωριστά, τον αναλογούντα αριθμό περιπτώσεων του δείγματος. Εκτός από την αναλογική εκπροσώπηση της κάθε επιμέρους ομάδας, υπάρχει και η εναλλακτική λύση της ισάριθμης εκπροσώπησης. Στη μέθοδο αυτή, ο συνολικός αριθμός των υποκειμένων του δείγματος κατανέμεται στις επιμέρους μρ ομάδες ισάκις.
4. Η κατά επίπεδα ( κατά δεσμίδες ) τυχαία δειγματοληψία O πληθυσμός χωρίζεται σε έναν ορισμένο αριθμό ομάδων πρώτου-ευρύτερου επιπέδου. Κάθε τέτοια ομάδα χωρίζεται σε έναν ορισμένο αριθμό δεύτερουστενότερου επιπέδου ομάδων. Κάθε τέτοια ομάδα χωρίζεται σε έναν ορισμένο αριθμό τρίτου-στενότερου επιπέδου ομάδων κ.ο.κ. Από τις ομάδες του πρώτου επιπέδου επιλέγουμε τυχαία έναν ορισμένο αριθμό ομάδων δεύτερου επιπέδου κ.ο.κ. Τέλος από τις επιλεγείσες ομάδες της τελευταίας τάξης επιλέγουμε τυχαία από κάθε μια τον αναλογούντα αριθμό περιπτώσεων. Θέλουμε να ερευνήσουμε τις προτιμήσεις των μαθητών του Γυμνασίου για τα προγράμματα της εκπαιδευτικής τηλεόρασης, χρησιμοποιώντας ένα δείγμα 500 μαθητών. - Σε πρώτο επίπεδο από τις 60 σχολικές περιφέρειες επιλέγουμε τις 12 (20%). Στις 12 αυτές περιφέρειες λειτουργούν 610 σχολεία. - Σε δεύτερο επίπεδο από τα 610 σχολεία επιλέγουμε τυχαία τα 91 (15%). Στα 91 αυτά σχολεία λειτουργούν 820 τάξεις - Σε τρίτο επίπεδο από τις 820 τάξεις επιλέγουμε τυχαία τις 82 (10%). Στις 82 αυτές τάξεις φοιτούν 2.100 μαθητές - Σε τέταρτο επίπεδο από τους 2.100 μαθητές επιλέγουμε τυχαία τους 500, οι οποίοι θα αποτελέσουν το δείγμα μας.
5. Η κατά συστάδες τυχαία δειγματοληψία Η δειγματοληψία δεν φθάνει έως το επίπεδο της ατομικής περίπτωσης, όπως γίνεται σε όλα τα προηγούμενα είδη (απλή, κατά στρώματα, κατά επίπεδα) ) αλλά έως μια ολόκληρη ομάδα ατομικών περιπτώσεων (συστάδα) που φυσικά υπάρχει στην πράξη. Η διαδικασία αυτή δεν είναι τυχαία έως το τέλος. Γνωρίζουμε ότι σε κάθε τάξη φοιτούν περίπου 25 μαθητές. Επομένως αν πάρουμε ολόκληρες τάξεις στο δείγμα μας, για να έχουμε 500 μαθητές, θα χρειαστούμε 20 τάξεις περίπου.
Ποια είναι η «γνήσια» δειγματοληψία; Η απλή δειγματοληψία είναι η μόνη μέθοδος, η οποία μας εξασφαλίζει αυτό που απαιτεί η δειγματοληπτική θεωρία: κάθε μέλος του πληθυσμού να έχει την ίδια πιθανότητα να περιληφθεί στο δείγμα. Η κατά στρώματα δειγματοληψία συγκεντρώνει τα περισσότερα μεθοδολογικά πλεονεκτήματα (τα υποκείμενα λαμβάνονται από το σύνολο των μελών του πληθυσμού). Η κατά επίπεδα τυχαία δειγματοληψία αποκλίνει από την ορθόδοξη πορεία (δεν δίνει σε όλα τα μέλη του πληθυσμού την ίδια πιθανότητα να περιληφθούν στο δί δείγμα). ) Η κατά συστάδες τυχαία δειγματοληψία δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις δειγματοληπτικής θεωρίας. Χρησιμοποιείται μόνο όπου πρακτικές ανάγκες το επιβάλλουν (και με όλες τις επιβαλλόμενες προφυλάξεις).
Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα... Είναι δύσκολο να ληφθούν τυχαία δείγματα (χρηματοδότηση, γραφειοκρατικές διατυπώσεις, μικρή κοινωνική στήριξη). - Τι θα πρέπει λοιπόν να έχει υπόψη του και τι θα πρέπει να κάνει ο ερευνητής, αναφορικά με τον τρόπο επιλογής των υποκειμένων στην πράξη; Επίμονη προσπάθεια για μεγαλύτερη αμεροληψία (υπηρεσίες ί μητρώων ερευνητικού ενδιαφέροντος, επετηρίδες). Ο ερευνητής θα πρέπει να πείσει ότι έχει εξαντλήσει όλες τις υπάρχουσες πηγές και δυνατότητες.
Η ανοχή για δειγματοληπτικές παρεκκλίσεις δεν είναι ίδια για όλα τα είδη έρευνας. Η απαίτηση για αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος (καθολικό αίτημα) για ορισμένα είδη ερευνών είναι μεγαλύτερη. Η ανομογένεια του πληθυσμού ως προς τη μελετώμενη μεταβλητή (όσο πιο ανόμοια είναι τα μέλη του πληθυσμού τόσο μεγαλύτερο πρέπει να είναι το δείγμα για να είναι αντιπροσωπευτικό).
Τι μπορεί να γίνει στην πράξη «Βολική» δειγματοληψία: «αιχμάλωτα» ακροατήρια ειγματοληψία-χιονοστιβάδα: οι ερευνητές εντοπίζουν ένα μικρό αριθμό ατόμων που έχουν τα χαρακτηριστικά που ζητούν. Αυτοί εντοπίζουν άλλους, οι οποίοι έχουν τα προσόντα για να συμπεριληφθούν στο δείγμα, κι αυτοί με τη σειρά τους εντοπίζουν κι άλλους κ.λπ. Ποσοστιαία δειγματοληψία: έχει χαρακτηριστεί ως το ισοδύναμο της δειγματοληψίας κατά στρώματα. ειγματοληψία σκοπιμότητας: οι ερευνητές σταχυολογούν τις περιπτώσεις που πρόκειται να συμπεριληφθούν στο δείγμα με βάση το κατά πόσο τις κρίνουν τυπικές. ειγματοληψία κατά διαστάσεις: περαιτέρω εκλέπτυνση της ποσοστιαίας δειγματοληψίας. ΕΙΓΜΑΤΑ ΜΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ (Επισκοπήσεις μικρής κλίμακας, αποδεικνύονται επαρκή στις περιπτώσεις που οι ερευνητές δεν προτίθενται να γενικεύσουν τα ευρήματά τους πέρα από το εν λόγω δείγμα).
Η χρήση δειγμάτων «ευκολίας» Ορισμένοι πληθυσμοί έχουν μονοπωλήσει την έρευνα: έχουν υπερχρησιμοποιηθεί. Τα δείγματα αυτά δεν είναι πάντα αντιπροσωπευτικά του ευρύτερου πληθυσμού. είγματα αποτελούμενα από φίλους, γείτονες, συγγενείς. Η μεγαλύτερη παγίδα είναι οι εθελοντές θλ (διαφέρουν έ ουσιωδώς από τους απρόθυμους). Γεωγραφική κατανομή.
Επαναπροσδιορισμός του πληθυσμού για την εξασφάλιση ση αντιπροσωπευτικού δείγματος
Το μέγεθος του δείγματος Τυχαίο σφάλμα Σφάλμα μεροληψίας Όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος του δείγματος, τόσο πιο αντιπροσωπευτικό γίνεται το δείγμα γιατί μικραίνουν τα δύο είδη σφαλμάτων. Όμως το σφάλμα της μεροληψίας θα παραμένει και θα επηρεάζει συστηματικά προς μια σταθερή κατεύθυνση, όσο μεγάλο μγ κι αν κάνουμε το μγ μέγεθος του δείγματος.
Χρήσιμη βιβλιογραφία Παρασκευόπουλος, Ι. (1993). Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας. (τόμοι Α & Β) Αθήνα: Ιδίου Fink, A. (1995). How to sample in surveys. London: Sage Cohen, L. & Manion, L. (1994). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο
Με δείγματα ευκολίας δεν γίνεται έρευνα: Η επιλογή των υποκειμένων της έρευνας Βιβή Βασάλα ΣΕΠ στο ΕΑΠ