ΔΡΓΑΙΑ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΔΙΜΟΛΟΓΙΑ ΑΠO ΣΙ ΜΑΘΗΣΡΙΔ ΟΤΡΑΝΙΑ ΣΑΤΡΔΛΟΠΟΤΛΟΤ ΑΛΔΞΑΝΓΡΑ ΑΒΒΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΡΑΠΣΗ
ΚΛΙΜΑΚΑ ΡΙΧΤΕΡ Η κλίμακα Ρίχτερ αναπτύχθηκε το 1935, ςτην Νότια Καλιφόρνια των ΗΠΑ από τον Αμερικανό φυςικό και ςειςμολόγο Τςαρλσ Ρίχτερ (Charles Francis Richter) και τον Γερμανό Μπένο Γκούτενμπεργκ (Beno Gutenberg). Η κλίμακα αυτή, που φέρει προσ τιμήν το όνομα του ενόσ των δημιουργών τησ, επινοήθηκε αρχικά για μέτρηςη τοπικών ςειςμών. Λόγω όμωσ τησ πρωτοτυπίασ τησ, ορίςθηκε διεθνώσ ωσ κλίμακα αναφοράσ του μεγέθουσ όλων των ςειςμών. Μετά την διεθνή καθιέρωςη τησ κλίμακασ, οι ίδιοι οι δημιουργοί τησ την βελτίωςαν, ώςτε να εξαλειφθούν οι περιοριςμοί τόςο τησ απόςταςησ όςο και των τύπων των εν χρήςει ςειςμογράφων. Δημιουργήθηκαν επίςησ και νομογράμματα, με βάςη τα οποία μπορεί να εξαχθεί απευθείασ το μέγεθοσ ενόσ ςειςμού με βάςη οριςμένα χαρακτηριςτικά του, όπωσ η χρονική διάρκεια και το πλάτοσ των δευτερευόντων ςειςμικών κυμάτων.
Η κλύμακα Ρύχτερ εύναι λογαριθμικό. Αύξηςη του μεγϋθουσ του ςειςμού κατϊ μύα ακϋραια μονϊδα τησ κλύμακασ αντιπροςωπεύει δεκαπλαςιαςμό του πλϊτουσ των δονόςεων που καταγρϊφονται από ϋνα ςειςμογρϊφο Wood-Anderson και 31,5 φορϋσ μεγαλύτερη ϋκλυςη ενϋργειασ, ενώ αύξηςη 2 βαθμών αντιπροςωπεύει 1.000 φορϋσ μεγαλύτερη ϋκλυςη ενϋργειασ. Ωσ «βαθμόσ 0» επελϋγη ςυμβατικϊ η αςθενϋςτερη δόνηςη που μπορούςε να καταγραφεύ την εποχό που καθιερώθηκε η κλύμακα. Οι ςύγχρονοι ςειςμογρϊφοι καταγρϊφουν και αςθενϋςτερεσ δονόςεισ από εκεύνεσ που αρχικϊ εύχαν επιλεγεύ για να ορύςουν το «0» (οι οπούεσ ορύζονται με αρνητικϋσ τιμϋσ). Πρακτικώσ, η αςθενϋςτερη δόνηςη που μπορεύ να υπϊρξει εύναι -1,5 Ρύχτερ, που ιςοδυναμεύ με το ςπϊςιμο μύασ πϋτρασ. Μύα εμπειρικό αντύληψη του βαθμού «1» τησ κλύμακασ εύναι η δόνηςη που παρϊγεται από τη διϋλευςη ενόσ τρϋνου ό ενόσ ερπυςτριοφόρου ϊρματοσ με μϋςη ταχύτητα ςε ϊςφαλτο, ενώ βαθμόσ «2» εύναι η δόνηςη που αντιλαμβϊνονται οι θεατϋσ παρϋλαςησ από διϋλευςη ύλησ αρμϊτων. Παρϊ τα παραπϊνω, ςτη ςύγχρονη πρακτικό χρηςιμοποιεύται ϋνα πιο ςωςτϊ θεμελιωμϋνο μϋτρο για το μϋγεθοσ του ςειςμού, η «ςειςμικό ροπό», η οπούα παρϋχει πολύ πιο ομοιόμορφη κλύμακα για το ςειςμικό γεγονόσ.
ΚΛΙΜΑΚΑ ΡΙΧΤΕΡ < 0 R Μικροςειςμόσ Δεν γύνεται αιςθητόσ. Καταγρϊφεται μόνο από ςειςμογρϊφουσ. 0-0,9 R Μικροςειςμόσ Δεν γύνεται αιςθητόσ. Καταγρϊφεται μόνο από ςειςμογρϊφουσ. 1,0-1,9 R Μικροςειςμόσ Δεν γύνεται αιςθητόσ. Καταγρϊφεται μόνο από ςειςμογρϊφουσ. 2,0-2,9 R Αςόμαντοσ χεδόν πϊντα μη αιςθητόσ. Πιθανώσ αιςθητόσ από μερικούσ ανθρώπουσ κοντϊ ςτο επύκεντρο. 3,0-3,9 R Πολύ Αςθενόσ Αιςθητόσ κοντϊ ςτο επύκεντρο, χωρύσ ζημιϋσ. 4,0-4,9 R Αςθενόσ Αιςθητόσ ςτο μεγαλύτερο μϋροσ του πληθυςμού ςε τοπικό επύπεδο, με ελαφρϋσ ςυνόθωσ ζημιϋσ ςτο εςωτερικό των κτιρύων κοντϊ ςτο επύκεντρο, χωρύσ θύματα. Απύθανο να υπϊρξουν ϋςτω και μϋτριεσ ζημιϋσ. 5,0-5,9 R Μϋτριοσ Αιςθητόσ ςτο ςύνολο του πληθυςμού ςε τοπικό επύπεδο. Μϋτριεσ ϋωσ ςημαντικϋσ ζημιϋσ ςτα κτύρια ανεπαρκούσ ςχεδύαςησ ςε ακτύνα 10 χιλιομϋτρων από το επύκεντρο, πιθανώσ και με κϊποιεσ ανθρώπινεσ απώλειεσ. υνόθωσ καμύα ϋωσ ελαφρϋσ ζημιϋσ ςε όλα τα ϊλλα κτύρια. 6,0-6,9 R Ιςχυρόσ οβαρϋσ ζημιϋσ ςε ακτύνα 100 χιλιομϋτρων από το επύκεντρο, ιςχυρϋσ ϋωσ βύαιεσ δονόςεισ κοντϊ ςτο επύκεντρο. Μϋτριεσ ϋωσ ςοβαρϋσ ζημιϋσ ςτα κτύρια ανεπαρκούσ ςχεδύαςησ, ελϊχιςτεσ ζημιϋσ ςτα ανθεκτικϊ και αντιςειςμικϊ κτύρια. Ο ανθρώπινοσ απολογιςμόσ κυμαύνεται ςυνόθωσ από μηδϋν ϋωσ 25.000 θανϊτουσ.
7,0-7,9 R Καταςτροφικόσ Μεγϊλεσ καταςτροφϋσ και ανθρώπινεσ απώλειεσ, ςε ακτύνα ϊνω των 100 χιλιομϋτρων μακριϊ από το επύκεντρο. οβαρϋσ ζημιϋσ ό μερικό κατϊρρευςη αρκετών κτιρύων, ολικό κατϊρρευςη οριςμϋνων κτιρύων ανεπαρκούσ ςχεδύαςησ. Πιθανϋσ ζημιϋσ ςτα ανθεκτικϊ και αντιςειςμικϊ κτύρια. Επύςησ, αν το επύκεντρο εύναι ςτη θϊλαςςα, πιθανότητα δημιουργύασ τςουνϊμι. Ο ανθρώπινοσ απολογιςμόσ κυμαύνεται ςυνόθωσ από μηδϋν ϋωσ 250.000 θανϊτουσ. 8,0-8,9 R Εξαιρετικϊ Καταςτροφικόσ Εξαιρετικϊ μεγϊλεσ καταςτροφϋσ και ανθρώπινεσ απώλειεσ, πολλϋσ εκατοντϊδεσ χιλιόμετρα μακριϊ από το επύκεντρο. Μϋτριεσ ϋωσ βαρύτατεσ ζημιϋσ ςτα ανθεκτικϊ και αντιςειςμικϊ κτύρια, ολικό κατϊρρευςη ςτα κτύρια ανεπαρκούσ ςχεδύαςησ. Πιθανώσ ολικό καταςτροφό κοντϊ ςτο επύκεντρο. Εναλλακτικϊ, αν το επύκεντρο εύναι ςτη θϊλαςςα, δημιουργύα ιςχυρών τςουνϊμι. Ο ανθρώπινοσ απολογιςμόσ κυμαύνεται ςυνόθωσ από 100 ϋωσ πολλϋσ εκατοντϊδεσ χιλιϊδεσ θανϊτουσ. Ωςτόςο, οριςμϋνοι ςειςμού αυτού του μεγϋθουσ δεν ϋχουν προκαλϋςει θύματα. 9,0-9,9 R Αςύλληπτα Καταςτροφικόσ Σερϊςτιεσ καταςτροφϋσ και τερϊςτιεσ ανθρώπινεσ απώλειεσ, πολλϋσ χιλιϊδεσ χιλιόμετρα μακριϊ από το επύκεντρο. Πιθανώσ ακόμα και ολοκληρωτικό καταςτροφό τησ ζωόσ ςε τοπικό επύπεδο, όλα τα κτύρια κοντϊ ςτο επύκεντρο καταρρϋουν εντελώσ. Εναλλακτικϊ, αν το επύκεντρο εύναι ςτη θϊλαςςα, τερϊςτια τςουνϊμι που θα πλόξουν όλεσ τισ γύρω ηπεύρουσ. Μεγϊλη μετατόπιςη ςτισ τοπικϋσ τεκτονικϋσ πλϊκεσ, αλλαγϋσ ςτο τοπικό ανϊγλυφο και ςτο ςχόμα των ακτογραμμών και πιθανό μετατόπιςη νηςιών. Αλλαγό ςτην ταχύτητα περιςτροφόσ και ςτην κλύςη του ϊξονα τησ Γησ. Ο ανθρώπινοσ απολογιςμόσ κυμαύνεται ςυνόθωσ από 1.000 ϋωσ, δυνητικϊ, 1 εκατομμύριο θανϊτουσ. Ελϊχιςτοι ςειςμού αυτού του μεγϋθουσ ϋχουν καταγραφεύ ςτην παγκόςμια ιςτορύα. Ο ιςχυρότεροσ όλων, όταν 9,5 R.
10,0 R Παγκόςμιοσ Δεν υπϊρχει τόςο μεγϊλου μόκουσ ενιαύο ςειςμογόνο ρόγμα ςτη Γη για να προκαλϋςει κϊτι τϋτοιο. Μόνο από ςυμβϊν πρόςκρουςησ με αςτεροειδό ό κομότη μπορεύ να ςυμβεύ ό ειδικότερα για την τιμό «10 ακριβώσ» αν ϋςπαζαν ταυτόχρονα 3 ϋωσ 5 διαδοχικϊ ρόγματα μεγϊλου μόκουσ, κϊτι εξαιρετικϊ απύθανο. Αν πϊντωσ ςυνϋβαινε, θα κατϋςτρεφε μύα ολόκληρη όπειρο, προκαλώντασ δυνητικϊ ϋωσ και εκατομμύρια θανϊτουσ, με ολοκληρωτικό καταςτροφό τησ ζωόσ και όλων των ανθρώπινων καταςκευών ςε ακτύνα χιλιϊδων χιλιομϋτρων, και θα ϊλλαζε εντελώσ το γεωγραφικό ανϊγλυφο ςε ολόκληρεσ χώρεσ. Επύςησ, θα γινόταν αιςθητόσ ςε εξαιρετικϊ μεγϊλεσ αποςτϊςεισ, πιθανότατα ςε όλο το ϋνα ημιςφαύριο τησ Γησ.
ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΕΡΚΑΛΙ Η κλίμακα Μερκάλι (Mercalli intensity scale) εύναι μια κλύμακα που χρηςιμοποιεύται για την μϋτρηςη τησ ϋνταςησ των ςειςμών. Πόρε το όνομϊ τησ από το δημιουργό τησ, Σζουζϋπε Μερκϊλι, Ιταλό ηφαιςτειολόγο, που την επινόηςε το 1902. Με βϊςη την κλύμακα, οι ςειςμού ταξινομούνται ςε 12 επύπεδα, ανϊλογα με την ϋνταςό τουσ και τισ ζημιϋσ που επιφϋρουν. Σα επύπεδα αυτϊ φϋρουν λατινικούσ αριθμούσ και ξεκινούν από το I (επύπεδο 1, μη αιςθητόσ ςειςμόσ, καταγρϊφεται μόνο από ςειςμογρϊφουσ), με αύξουςα ςειρϊ καθώσ αυξϊνεται η ϋνταςη του ςειςμού και οι προκαλούμενεσ ζημιϋσ. τισ αςθενεύσ και μϋτριεσ δονόςεισ, χωρύσ ζημιϋσ, η κατϊταξη γύνεται ανϊλογα με το πόςο αιςθητϋσ γύνονται από τουσ ανθρώπουσ, ενώ ςτισ ιςχυρότερεσ γύνεται ανϊλογα με την ϋκταςη των καταςτροφών, τόςο ςτα αντιςειςμικϊ, όςο και ςτα λιγότερο ανθεκτικϊ κτύρια. Σο ύψιςτο δυνατό επύπεδο που μπορεύ να υπϊρξει εύναι το XII (12) και αντιςτοιχεύ ςε ϋναν ςειςμό που θα επϋφερε ολικό καταςτροφό ςε κϊθε ανθρώπινη καταςκευό και θα ϊλλαζε το γεωγραφικό ανϊγλυφο τησ περιοχόσ. τουσ ιςτορικούσ χρόνουσ, αυτό ϋχει καταγραφεύ μόλισ μύα φορϊ και ςυγκεκριμϋνα ςτον ςειςμό τησ Χαώγιουϊν ςτην Κύνα ςτισ 16 Δεκεμβρύου 1920, με ςυνολικό απολογιςμό 273.400 θύματα. Ειδικότερα ςτισ επαρχύεσ Χαώγιουϊν, Λιτζουνμπού και Γκανγιαντςύ, ςημειώθηκαν παραμορφώςεισ του εδϊφουσ και ολικό καταςτροφό επιπϋδου XII. Σο μϋγεθόσ του παλαιότερα εύχε γενικϊ εκτιμηθεύ ςτα 7,8 R και κατϊ τισ ςημερινϋσ κινεζικϋσ πηγϋσ ςτουσ 8,5 βαθμούσ τησ κλύμακασ Ρύχτερ.
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΡΙΧΤΕΡ ΚΑΙ ΜΕΡΚΑΛΙ Κλίμακα Ρίχτερ Τυπικό Κλίμακασ Μερκάλι 0 3,0 I 3,0 3,9 II - III 4,0 4,9 IV - V 5,0 5,9 VI - VII 6,0 6,9 VII - IX 7,0 7,9 VIII - XI 8,0 8,9 VIII - XII 9,0 9,9 IX - XII 10,0+ Αν ςυνϋβαινε, μϊλλον XII
Διαφορές κλίμακας Μερκάλι με Ρίχτερ Η κλύμακα Ρύχτερ δεν θα πρϋπει να ςυγχϋεται με την κλύμακα Μερκϊλι, που προςδιορύζει όχι το μϋγεθοσ, αλλϊ την ένταςη του ςειςμικού φαινομϋνου ςε οριςμϋνη τοποθεςύα και, επομϋνωσ, εξαρτϊται από το μϋγεθοσ, την απόςταςη από το επύκεντρο του ςειςμού, το υπϋδαφοσ και από παρϊγοντεσ που επηρεϊζουν την διϊδοςη των ςειςμικών κυμϊτων. Επύςησ, αφού η κλύμακα Μερκϊλι προςμετρϊ τισ επιπτώςεισ ενόσ ςειςμικού φαινομϋνου, δεν ενδεύκνυται για μετρόςεισ ςε ακατούκητεσ ό αραιοκατοικημϋνεσ περιοχϋσ.