α τρ 7 γ τρ 7 α τρ 8 γ τρ 8 α τρ 9 γ τρ 9 α τρ 1 γ τρ 1 α τρ 11 γ τρ 11 α τρ 12 γ τρ 12 α τρ 13 γ τρ 13 α τρ 14 γ τρ 14 α τρ 15 γ τρ 15 α τρ 16 γ τρ 16 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 216 ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Εξέλιξη Πραγματικού ΑΕΠ ΗΠΑ & Ευρωζώνης (ετήσια % μεταβολή) 6 4 2-2 -4-6 Ευρωζώνη ΗΠΑ Πηγές: Eurostat, Bureau of Economic Analysis (U.S Department of Commerce) ΕΛΛΑΔΑ Με στόχο την ολοκλήρωση της 2ης αξιολόγησης πριν το τέλος του 216 και την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την διευθέτηση του χρέους προχωρούν οι ενέργειες για την ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων δράσεων. Ωστόσο, αδιευκρίνιστος παραμένει ο χρόνος εκταμίευσης της δόσης των 6,1 δισεκ., η οποία με βάση το πρόγραμμα τοποθετείται στα τέλη του έτους, όμως στο προσχέδιο του προϋπολογισμού δεν φαίνεται να προσμετρείται στο 216. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές προβλέψεις της επιβεβαίωσε την εκτίμηση για οριακή πτώση του πραγματικού ΑΕΠ κατά -,3% το 216, μέσω της ενίσχυσης της δραστηριότητας το β εξάμηνο του έτους (α εξάμηνο 216: -1,% ΥοΥ) και την άνοδο του ΑΕΠ το 217 κατά 2,7%, στη βάση της βελτίωσης του οικονομικού κλίματος, της σταθεροποίησης των δημοσιονομικών μεγεθών, της ομαλοποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα και της αύξησης των επενδύσεων. Σύμφωνα με τη δεύτερη κοινοποίηση της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος, το 215 το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης διαμορφώθηκε στο -7,5% του ΑΕΠ έναντι -3,6% το 214. Εντούτοις, εφόσον δεν συμπεριληφθεί η επίπτωση της υποστήριξης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων το έλλειμμα εκτιμάται στο -3,5% του ΑΕΠ έναντι -3,7% το 214. Συνακόλουθα το 215 το πρωτογενές πλεόνασμα με βάσει τους όρους του ΠΟΠ εκτιμάται στο,2% του ΑΕΠ έναντι αρχικής εκτίμησης για,7%, παραμένοντας όμως πάνω από το στόχο για έλλειμμα -,25%. Το ακαθάριστο ενοποιημένο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης το 215 εκτιμάται στα 311,7 δισεκ. (177,4% του ΑΕΠ) έναντι 319,7 δισεκ. (179,7% του ΑΕΠ) το 214. Τράπεζα Πειραιώς Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Βασ. Σοφίας 94 & Κερασούντος 1 115 28, Αθήνα Τηλ: (+3) 21 328 8187 Φάξ: (+3) 21 373958 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Στην επόμενη συνεδρίαση της FED το Δεκέμβριο είναι πολύ πιθανό να ληφθεί απόφαση για την αύξηση κατά 25μβ του παρεμβατικού επιτοκίου. Τέτοιου είδους απόφαση υποστηρίζεται και από τα στοιχεία του Οκτωβρίου για την αγορά εργασίας που κατέδειξαν επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των μισθών και μείωση του ποσοστού ανεργίας. Επίσης, η παραγωγικότητα ενισχύθηκε σε σημαντικό βαθμό το γ τρίμηνο ύστερα από τρία διαδοχικά τρίμηνα υποχώρησής της. Βέβαια, η πρόσφατη εκλογή του νέου προέδρου ενδεχομένως φέρει αλλαγές στην πολιτική των επόμενων ετών δίνοντας έμφαση στην επεκτατική δημοσιονομική πολιτική και στην υποκατάσταση μέρους των εισαγωγών από την εγχώρια παραγωγή. Στην Ευρωζώνη, η πρόσφατη εξέλιξη της πλειοψηφίας των πρόδρομων δεικτών φαίνεται να αψηφά τις ενδεχόμενες επιπτώσεις του «Brexit». Όμως, τα στοιχεία των λιανικών πωλήσεων, της παραγωγής, των νέων παραγγελιών στη βιομηχανία και των εξαγωγών της Γερμανίας κατέδειξαν έντονη υποχώρηση. Οι νέες μακροοικονομικές εκτιμήσεις της ΕΚΤ που θα δημοσιευθούν στην επόμενη συνεδρίαση το Δεκέμβριο θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό το αν η χρονική επέκταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ πραγματοποιηθεί με το τωρινό μηνιαίο ποσό των 8 δισεκ. ή με σταδιακή μείωσή του.
ΕΛΛΑΔΑ Στο -7,5% του ΑΕΠ το έλλειμμα και στο 177,4% του ΑΕΠ το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης το 215. Στο,2% του ΑΕΠ το πρωτογενές πλεόνασμα με βάσει τους όρους του ΠΟΠ. Πλεόνασμα έναντι ελλείμματος του στόχου του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιαν.-Σεπ. 216. Το ελληνικό Δημόσιο άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 2,4 δισεκ.. Βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος τον Οκτώβριο. Άνοδος του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής το Σεπτέμβριο και το γ τρίμηνο του 216. Πτώση στο δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία το Σεπτέμβριο και το γ τρίμηνο του 216. Αύξηση του δείκτη κύκλου εργασιών στην μεταποίηση τον Αύγουστο. Πτώση στους δείκτες κύκλου εργασιών και όγκου στο λιανικό εμπόριο τον Αύγουστο. Στα 1,8 δισεκ. το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τον Αύγουστο. Στο -1,7% ο ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης το Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τη δεύτερη κοινοποίηση της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος της ΕΛΣΤΑΤ, το 215 το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης διαμορφώθηκε στα -13,2 δισεκ. (-7,5% του ΑΕΠ) έναντι -6,4 δισεκ. (-3,6% του ΑΕΠ) το 214. Εντούτοις, εφόσον δεν συμπεριληφθεί η επίπτωση της υποστήριξης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ( -7,2 δισεκ.) το έλλειμμα εκτιμάται στο -3,5% του ΑΕΠ έναντι -3,7% το 214. Συνακόλουθα το πρωτογενές πλεόνασμα με βάσει τους όρους του ΠΟΠ εκτιμάται στο,2% του ΑΕΠ έναντι αρχικής εκτίμησης για,7% παραμένοντας όμως πάνω από το στόχο για έλλειμμα -,25%. Το ακαθάριστο ενοποιημένο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης για το 215 εκτιμάται στα 311,7 δισεκ. (177,4% του ΑΕΠ). 18. 179.5 179. 178.5 178. 177.5 177. 176.5 176. 175.5 175. Ισοζύγιο & Χρέος Γεν. Κυβέρνησης (ως % του ΑΕΠ) -2.4 177.4 179.7 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research -3.7 177.4-3.5 213 214 215 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης, ΑΑ Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης (μη συμπ. της επίπτωσης υποστ. χρημ/κων ιδρυμάτων), ΔΑ. -.5-1. -1.5-2. -2.5-3. -3.5-4. Το ελληνικό Δημόσιο πραγματοποίησε, μέσω των Βασικών Διαπραγματευτών Αγοράς, δύο δημοπρασίες εντόκων γραμματίων (ΕΓΕΔ) αντλώντας συνολικά 2,4 δισεκ.. Πιο συγκεκριμένα στις 12/1 άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 13 εβδ. ποσό ύψους 1, δισεκ. με απόδοση 2,7% και στις 2/11 μέσω ΕΓΕΔ 26 εβδ. ποσό ύψους 1,4 δισεκ., με απόδοση 2,97%. Τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων, ο δείκτης οικονομικού κλίματος βελτιώθηκε στις 93,8 μονάδες (Σεπ. 16: 91,4 μνδ.). Η άνοδος του δείκτη συνδέεται με την καλυτέρευση των επιμέρους δεικτών επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες και στη βιομηχανία, αλλά και στη βελτίωση του δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτών, παρά την επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο και στις κατασκευές. Πιο αναλυτικά, ο δείκτης προσδοκιών στις υπηρεσίες βελτιώθηκε και πέρασε μετά από 19 μήνες σε θετικό έδαφος ανερχόμενος στις 1,3 μνδ. (Σεπ. 16: -6,9 μνδ.), καθώς οι επιχειρήσεις διατυπώνουν θετικές πλέον εκτιμήσεις για την τρέχουσα επιχειρηματική κατάσταση και την μελλοντική πορεία της ζήτησης, όταν Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (sa) Πηγή: European Commission, DG ECFIN 2
εκατ. (τροποποιημένη ταμειακή βάση) 215 216 Ιαν.-Σεπτ. 216 215 216 Ιαν.-Σεπτ. Ιαν.-Σεπτ. Εκτιμήσεις Προϋπολογισ Διαφορά Πραγμ. /2 μού 216 /1 Εκτιμήσεις Προϋπολογισμού 216 /3 1 Τακτικός Προϋπολογισμός (α) (β) (γ)=(β-α) (δ) (ε)=(β-δ) (στ) (ζ) 2 Καθαρά έσοδα 32,222 35,248 3,26 33,765 1,483 46,589 49,17 Εσοδα προ επιστροφών φόρων 3 (Τακτικά + Μη τακτικά) 34,31 37,325 3,295 35,788 1,538 49,257 5,573 4 Τακτικά Έσοδα 32,471 36,624 4,153 34,77 1,853 47,432 48,35 5 Άμεσοι φόροι 13,242 14,944 1,72 14,468 477 19,758 2,28 6 Έμμεσοι φόροι 16,432 18,169 1,737 17,579 59 23,773 24,738 7 Σύνολο μη φορολογικών εσόδων 2,797 3,511 714 2,723 788 3,91 3,539 8 Μη Τακτικά Έσοδα 1,56 72-858 1,18-316 1,825 2,269 9 Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 236 212-24 218-5 332 278 Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της 1 χρηματοπιστωτικής κρίσης 992 83-99 21-118 1,165 3 11 Έσοδα ΝΑΤΟ 4 32-8 32 36 Μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ε.Δ. 12 στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFAs & SMPs) 291 375 84 6-225 291 1,691 13 Έσοδα αποκρατικοποιήσεων /4 213 71-142 144-73 254 1,82 14 Επιστροφές εσόδων 2,22 2,149 127 2,167-19 2,922 3,268 15 Δαπάνες T.Π 34,25 34,55 525 37,22-2,472 48,545 49,1 16 Πρωτογενείς Δαπάνες 28,338 29,194 856 31,97-1,93 41,298 41,861 17 Εξοπλιστικά προγράμματα Υπ. Εθνικής Αμυνας (ταμειακή βάση) 99 145 46 513-368 565 598 Καταπτώσεις εγγυήσεων σε φορείς εντός/εκτός Γενικής 18 Κυβέρνησης 481 318-163 417-99 73 532 19 Τόκοι (καθαρή βάση) 4,976 4,848-128 4,93-82 5,8 5,93 Προμήθειες τραπεζών, προμήθειες EFSF και λοιπές δαπάνες 2 δημόσιου χρέους 131 45-86 65-2 178 8 21 Έλλειμμα(-) ή Πλεόνασμα (+) Τ.Π. -1,83 698-3,257-1,956 16 22 ΠΔΕ Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού 216 23 Έσοδα 2,69 2,576 57 3,545-969 4,832 4,42 24 Δαπάνες 2,17 2,681 511 3,31-629 6,46 6,75 25 Έλλειμμα(-) ή Πλεόνασμα (+) Π.Δ.Ε. -11-15 235-1,574-2,33 26 Καθαρά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού 34,292 37,824 3,532 37,31 514 51,421 53,527 27 Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού 36,196 37,231 1,35 4,332-3,11 54,951 55,751 Διαφορά 28 Ισοζύγιο Κρατικού Προυπολογισμού -1,94 592-3,23-3,53-2,224 29 Πρωτογενές Αποτέλεσμα Κρατικού Προυπολογισμού 3,72 5,44 1,97 2,27 3,76 Σημειώσεις: 1/ Στόχοι του Προϋπολογισμού, προσαρμοσμένοι στα συνολικά μεγέθη όπως αποτυπώνονται στις εκτιμήσεις της εισηγητικής έκθεσης του Προϋπολογισμού 216. 2/ Τα στοιχεία των εσόδων και των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 215, είναι προσωρινά και θα οριστικοποιηθούν με την κύρωση του Απολογισμού Εσόδων και Εξόδων του Κράτους οικονομικού έτους 215. 3/ Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 216. 4/ Στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων περιλαμβάνονται μόνο τα ποσά εκείνα τα οποία συνιστούν μη χρηματοοικονομική συναλλαγή. Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Piraeus Bank calculations λιγότερο αρνητικές είναι οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα πορεία της. Στη βιομηχανία ο δείκτης προσδοκιών βελτιώθηκε στις -4,7 μνδ. (Σεπ. 16: -6,2 μνδ.), καθώς οι επιχειρήσεις διατυπώνουν θετικότερες προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής βραχυπρόθεσμα, αν και οι εκτιμήσεις τους για το επίπεδο παραγγελιών είναι περισσότερο αρνητικές και το επίπεδο αποθεμάτων διατηρείται σε ανώτερα του κανονικού για την εποχή επίπεδα. Παράλληλα, ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών βελτιώθηκε στις -63,6 μνδ. (Σεπ. 16: -65,9 μνδ.), καθώς διατυπώνονται λιγότερο αρνητικές προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού, την πρόθεση αποταμίευσης, τη γενικότερη κατάσταση της οικονομίας και την πορεία της ανεργίας. Αντίθετα, ο δείκτης προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο μειώθηκε στις 1,7 μνδ. (Σεπ. 16: 15, μνδ.), καθώς οι επιχειρήσεις διατυπώνουν λιγότερο θετικές εκτιμήσεις για την πορεία των πωλήσεων βραχυπρόθεσμα και για τις πωλήσεις της τρέχουσας περιόδου. Ταυτόχρονα, το επίπεδο αποθεμάτων εμφανίζεται σε επίπεδα ανώτερα του κανονικού για την εποχή. Τέλος, στις κατασκευές ο δείκτης επιδεινώθηκε σημαντικά στις -67,1 μνδ. (Σεπ. 16: -59,5 μνδ.), καθώς διευρύνθηκαν οι αρνητικές εκτιμήσεις για την απασχόληση και για το επίπεδο των εργασιών βραχυπρόθεσμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΟΙΟ, σε ταμειακά τροποποιημένη βάση, o κρατικός προϋπολογισμός την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 216 παρουσίασε πλεόνασμα ύψους 592 εκατ. έναντι στόχου για έλλειμμα της τάξεως των -3, δισεκ. και έναντι ελλείμματος -1,9 δισεκ. την αντί- 3
στοιχη περίοδο του 215. Η βελτιωμένη εικόνα έναντι του στόχου οφείλεται τόσο στις χαμηλότερες δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού κατά -3,1 δισεκ., αλλά και στην αύξηση των καθαρών εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού κατά 514 εκατ.. Πιο συγκεκριμένα, στον Τακτικό Προϋπολογισμό παρουσιάστηκε υστέρηση των δαπανών κατά -2,5 δισεκ. - κυρίως λόγω του περιορισμού των πρωτογενών δαπανών κατά -1,9 δισεκ. - και στο ΠΔΕ υστέρηση των δαπανών κατά -629 εκατ.. Τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού αυξήθηκαν έναντι του στόχου κατά 1,5 δισεκ, κυρίως λόγω της αύξησης των φορολογικών εσόδων κατά 1,1 δισεκ, αλλά και των μη φορολογικών εσόδων κατά 788 εκατ., ωστόσο λόγω της υστέρησης στο ΠΔΕ των εσόδων κατά -969 εκατ., περιορίστηκε η αύξηση των καθαρών εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού. Αναφορικά με τις εξελίξεις σε επιμέρους τομείς της οικονομίας, βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑT: Το Σεπτέμβριο, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής παρουσίασε αύξηση,1% ΥοΥ (Σεπ. 15: 3,% ΥοΥ) η οποία συνδέεται με την αύξηση του δείκτη της μεταποίησης, καθώς τόσο ο δείκτης των ορυχείωνλατομείων όσο και οι δείκτες παραγωγής ηλεκτρισμού και παροχής νερού μειώθηκαν. Σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε επίσης κατά,1% σε ετήσια βάση και μειώθηκε κατά -1,8% σε μηνιαία βάση. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, το γ τρίμηνο του 216 ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής παρουσίασε αύξηση 1,8% YoY έναντι αύξησης 1,6% ΥοΥ το αντίστοιχο τρίμηνο του 215. Το Σεπτέμβριο, ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία μειώθηκε κατά -3,% σε ετήσια βάση (Σεπ. 15: -1,4% YoY), κυρίως λόγω της μείωσης του δείκτη τιμών ενεργειακών αγαθών (-5,2% ΥοΥ). Ο δείκτης εγχώριας αγοράς μειώθηκε κατά -3,2% (Σεπ. 15: -8,8% ΥοΥ), ενώ ο δείκτης εξωτερικής αγοράς υποχώρησε κατά -2,2% YoY (Σεπ. 15: -15,2% YoY). Ταυτόχρονα, το γ τρίμηνο του 216 ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία μειώθηκε κατά -4,8% YoY (γ τρίμ. 215: -9,% ΥοΥ). Τον Αύγουστο, ο δείκτης κύκλου εργασιών στην μεταποίηση αυξήθηκε οριακά κατά,2% YoY (Αυγ. 15: -18,1% ΥοΥ), ως αποτέλεσμα της αύξησης του δείκτη εγχώριας αγοράς κατά 6,6% YoY (Αυγ. 15: -18,% ΥοΥ), ενώ ο δείκτης εξωτερικής αγοράς μειώθηκε κατά -9,% YoY (Αυγ. 15: -18,3% ΥοΥ). Επίπτωση από τους επιμέρους δείκτες στην ετήσια μεταβολή του Δείκτη Βιομηχανικής Παραγωγής Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (YoY%) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτης Κύκλου Εργασιών στην Μεταποίηση Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτης κύκλου εργασιών & όγκου στο λιανικό εμπόριο (YoY% & ΜοΜ%) Σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, τον Αύγουστο, οι δείκτες κύκλου εργασιών και όγκου στο λιανικό εμπόριο (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) μειώθηκαν τόσο σε ετήσια όσο και σε μηνιαία βάση. Ειδικότερα, ο σχετικός δείκτης κύκλου εργασιών μειώθηκε κατά -1,6% και κατά -,7% σε ετήσια και μηνιαία βάση αντίστοιχα (Αυγ. 15: -2,% ΥοΥ, 8,1% ΜοΜ), καθώς ο δείκτης όγκου μειώθηκε αντίστοιχα κατά -1,5% και κατά -3,8% σε ετήσια και μηνιαία βάση (Αυγ. 15: -,8% ΥοΥ, 5,6% ΜοΜ). Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research 4
Τον Αύγουστο, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα 1,8 δισεκ. έναντι πλεονάσματος 2,2 δισεκ. τον Αύγουστο 215. Το μικρότερο πλεόνασμα είναι κυρίως αποτέλεσμα του περιορισμού του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών και της επιδείνωσης των ισοζυγίων πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων. Πιο αναλυτικά, το έλλειμμα στο ισοζύγιο αγαθών βελτιώθηκε κατά μόλις 1 εκατ. (και διαμορφώθηκε στα -1,2 δισεκ.). Η μείωση στο έλλειμμα του ισοζυγίου καυσίμων (κατά 425 εκατ.), λόγω της μείωσης των εισαγωγών, αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία (κατά 422 εκατ.) λόγω της αύξησης των εισαγωγών. Ταυτόχρονα, το πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών περιορίστηκε κατά 245 εκατ. και διαμορφώθηκε στα 3,3 δισεκ. κυρίως λόγω της πτώσης των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Πιο συγκεκριμένα, το πλεόνασμα στο ταξιδιωτικό ισοζύγιο περιορίστηκε κατά 348 εκατ. ( 2,9 δισεκ. έναντι 3,3 δισεκ. τον Αύγουστο του 215). Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά -9,2% ΥοΥ, λόγω της μείωσης της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά -11,6% καθώς οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 1,8%. Παράλληλα, τα ισοζύγια πρωτογενών εισοδημάτων ( -237 εκατ., Αύγ. 15: -117 εκατ.) και δευτερογενών εισοδημάτων ( -98 εκατ., Αύγ. 15: -76 εκατ.) παρουσίασαν αυξημένα ελλείμματα σε σχέση με τον Αύγουστο του 215. Τον Αύγουστο στο ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών καταγράφεται καθαρή εισροή 1,5 δισεκ., έναντι καθαρής εισροής 2,2 δισεκ. τον Αύγουστο 215. Το Σεπτέμβριο ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε στο -1,7%. Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις διαμορφώθηκε στο -,5% ΥοΥ (Αυγ. 16: -,5% ΥοΥ), προς τα νοικοκυριά στο -3,% (Αυγ. 16: -2,8% ΥοΥ) και προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις στο -2,% (Αυγ. 16: -1,8% ΥοΥ). Ελλάδα: Ισοζύγιο Πληρωμών (δισεκ. ) Ιαν.-Αύγ. 215 Ιαν.-Αύγ. 216 Αύγ. 215 Αύγ. 216 Τρεχουσών Συναλλαγών 1..4 2.2 1.8 Αγαθών & Υπηρεσιών 1.4.1 2.4 2.2 Αγαθών -11.4-1.7-1.2-1.2 Καυσίμων -2.9-1.5 -.5 -.1 Πλοίων -.4 -.1.. Χωρίς καύσιμα & πλοία -8.1-9.2 -.6-1.1 Υπηρεσιών 12.8 1.9 3.6 3.3 Ταξιδιωτικό 9.3 8.4 3.3 2.9 Μεταφορές 3.5 2.1.3.3 Λοιπές Υπηρεσίες.1.3..1 Πρωτογενών Εισοδημάτων.1.5 -.1 -.2 Δευτερογενών Εισοδημάτων -.5 -.2 -.1 -.1 Κεφαλαίων.6.6.. Χρηματ/κών Συναλλαγών 1.9.9 2.2 1.5 Τακτοποιητέα στοιχεία.2 -.1. -.3 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Χρηματοδότηση Εγχώριων επιχειρήσεων και νοικοκυριών (Υπόλοιπο σε εκατ. & % μεταβολή) Σεπ. 15 Αύγ. 16 Σεπ. 16 ΣΥΝΟΛΟ Υπόλοιπο χρηματοδ. 25,174 199,148 198,421 (%) 12μηνη μεταβολή -1.9-1.7-1.7 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ. 96,591 93,816 93,483 (%) 12μηνη μεταβολή -.8 -.5% -.5% ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΑΓΡΟΤΕΣ & ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Υπόλ. χρηματοδ. 13,491 13,218 13,175 (%) 12μηνη μεταβολή -1,1-1.8% -2.% ΙΔΙΩΤΕΣ & ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Υπόλ. χρηματοδ. 95,92 92,114 91,763 (%) 12μηνη μεταβολή -3.2-2.8% -3.% 1. Στεγαστικά Υπόλ. χρηματοδ. 68,32 65,555 65,383 (%) 12μηνη μεταβολή -3.5-3.4% -3.4% 2. Καταναλωτικά Υπόλ. χρηματοδ. 25,553 25,212 25,39 (%) 12μηνη μεταβολή -2.8 -.9% -1.3% 3. Λοιπά Υπόλ. χρηματοδ. 1,57 1,348 1,341 (%) 12μηνη μεταβολή.8-9.5% -1.2% Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος 5
ΕΥΡΩΖΩΝΗ Αύξηση κατά,3% του πραγματικού ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση. Αμετάβλητη διατήρησε τη νομισματική πολιτική η ΕΚΤ. Βελτίωση των πρόδρομων δεικτών τον Οκτώβριο. Μείωση των λιανικών πωλήσεων το Σεπτέμβριο. Στο,5% ο πληθωρισμός τον Οκτώβριο. Αμετάβλητο στο 1,% το ποσοστό ανεργίας το Σεπτέμβριο. Το ρυθμό ανάπτυξης του β τριμήνου διατήρησε και κατά το γ τρίμηνο η οικονομία της Ευρωζώνης, όπως γενικά αναμενόταν. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε σε τριμηνιαία βάση κατά,3%, ενώ σε ετήσια κατά 1,6%. Στάση αναμονής αναφορικά με τα χαρακτηριστικά και τη χρονική διάρκεια του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων (QE), αλλά και γενικότερα για τη νομισματική πολιτική τήρησε κατά την πρόσφατη συνεδρίασή του το Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Ειδικότερα, όπως αναμενόταν, διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων στο,%,,25% και -,4% αντιστοίχως..8.6.4.2. -.2 -.4 Πραγματικό ΑΕΠ 3 2 1-1 Ταυτόχρονα, επαναβεβαίωσε την πρόθεσή του να διατηρήσει το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων ύψους 8 δισ. μηνιαίως έως τα τέλη Μαρτίου του 217 ή και περαιτέρω και πάντως έως ότου διαπιστώσει διατηρήσιμη κίνηση του πληθωρισμού προς το στόχο. Επισήμανε, όμως, ότι στην επόμενη συνεδρίαση (8/12) θα είναι διαθέσιμες τόσο οι επικαιροποιημένες μακροοικονομικές προβλέψεις, όσο και η μελέτη της αρμόδιας επιτροπής της ΕΚΤ για τις εν δυνάμει επιλογές ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή εφαρμογή του προγράμματος αγορών έως τα τέλη Μαρτίου του 217 ή και περαιτέρω εάν κριθεί απαραίτητο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΚΤ, Μ. Ντράγκι, δεν φαίνεται πιθανή η απότομη λήξη του προγράμματος. Τέλος, επανέλαβε την εκτίμησή του ότι τα παρεμβατικά επιτόκια θα παραμείνουν στο τρέχον ή και σε ακόμα χαμηλότερο επίπεδο για μεγάλη χρονική περίοδο που θα εκτείνεται αρκετά πέραν του χρονικού σημείου της ολοκλήρωσης του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων από την ΕΚΤ. -.6-2 212 213 214 215 216 Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q) (LHS) Πραγματικό ΑΕΠ(%, Y/Y) (RHS) Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. Αναμένει ότι η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με μέτριο (moderate) αλλά σταθερό ρυθμό επηρεαζόμενη αρνητικά, μεταξύ άλλων, από τη συγκρατημένη ζήτηση από το εξωτερικό και την καθυστέρηση στην υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Για τον πληθωρισμό, αν και δεν προκύπτουν επί του παρόντος ενδείξεις ανοδικής τάσης, εκτιμά ως πιθανή τη σταδιακή άνοδό του το επόμενο διάστημα λόγω κυρίως της σταδιακής εξάλειψης της επίδρασης από την προγενέστερη μείωση της τιμής του πετρελαίου και από 217 και μετά από την προβλεπόμενη ανάκαμψη της οικονομίας. Ενθαρρυντική ένδειξη για ενίσχυση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας κατά το δ τρίμηνο παρέχουν τα τελευταία στοιχεία των πρόδρομων δεικτών τόσο των επιχειρήσεων, όσο και του καταναλωτή. 6
Ειδικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος που εξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανήλθε τον Οκτώβριο στο 16,3 έναντι 14,5 της μέσης πρόβλεψης της αγοράς και 14,9 το Σεπτέμβριο. Η εν λόγω τιμή αποτελεί την υψηλότερη φέτος. Πέρα από τον επιμέρους δείκτη στο λιανικό εμπόριο που παρέμεινε αμετάβλητος, όλοι οι υπόλοιποι κινήθηκαν ανοδικά και εντονότερα στις υπηρεσίες. Σε ελαφρά λιγότερο αρνητικό έδαφος βρέθηκε και ο πρόδρομος δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης (-8,, Σεπτ. 16: -8,2). 13 12 11 1 9 Πρόδρομοι Δείκτες 1-1 -2 8-3 Θετική εικόνα προκύπτει και από την εξέλιξη κατά το ίδιο διάστημα του σύνθετου επιχειρηματικού δείκτη PMI της εταιρείας Markit. Ειδικότερα, ο δείκτης ανήλθε στο 53,3 (Σεπτ. 16: 52,6) που αποτελεί τη δεύτερη υψηλότερη τιμή φέτος. Ανοδικά κινήθηκαν και οι δύο επιμέρους δείκτες, εντονότερα όμως στη μεταποίηση (+,9 μον.). 7 6 Ιαν- Ιαν-2 Ιαν-4 Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Πρόδρομος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (Α) Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτή (Δ) -4 Ωστόσο, τα τελευταία στοιχεία για τις λιανικές πωλήσεις (εποχικά διορθωμένες) δεν ήταν πολύ ενθαρρυντικά καθώς το Σεπτέμβριο, για δεύτερο διαδοχικό μήνα, κινήθηκαν πτωτικά. Συγκεκριμένα, συγκριτικά με τις πωλήσεις του Αυγούστου ήταν μειωμένες κατά,2% (Αύγ. 16: -,2%), όσο περίπου αναμενόταν. Από τις επιμέρους κατηγορίες, την ισχυρότερη μείωση εμφάνισαν οι πωλήσεις εκτός των τροφίμων και των καυσίμων. Παρόλα αυτά, οι πωλήσεις κατά το γ τρίμηνο ήταν αυξημένες έναντι αυτών του β τριμήνου κατά,3% (β τρίμ. 16:,3%). Παράλληλα, τα στοιχεία των λιανικών πωλήσεων, της παραγωγής των νέων παραγγελιών στη βιομηχανία και των εξαγωγών της Γερμανίας κατέδειξαν έντονη υποχώρηση. Οριακή άνοδο φαίνεται να εμφανίζει τον Οκτώβριο ο πληθωρισμός φθάνοντας στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων δύο ετών. Ωστόσο, εξακολουθεί να αποκλίνει σημαντικά από το στόχο της ΕΚΤ (2%). Ειδικότερα, βάσει του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), η ετήσια μεταβολή των τιμών εκτιμάται στο,5% (Σεπτ. 16:,4%), κυρίως λόγω της συγκριτικά μικρότερης πτώσης των τιμών της ενέργειας. Αντίθετα, ο δομικός πληθωρισμός (=αφαιρουμένων των τροφίμων/αλκοολούχων ποτών/καπνού και της ενέργειας) παρέμενε τον Οκτώβριο στο,8% για τρίτο διαδοχικό μήνα. 5 4 3 2 1-1 Πληθωρισμός & Ποσοστό Ανεργίας 13 12 11 1 9 8 7 Πληθωρισμός Δομικός Πληθωρισμός Ποσοστό Ανεργίας (Δ) Αμετάβλητο στο 1,% για τρίτο διαδοχικό μήνα παρέμεινε το Σεπτέμβριο το ποσοστό ανεργίας, το χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων πέντε ετών. Σημειώνεται ότι το Σεπτέμβριο του 215 ήταν 1,6%. Οι άνεργοι εκτιμώνται στα 16,18 εκατ. άτομα, λιγότεροι κατά 11 χιλ. άτομα σε σχέση με ένα μήνα πριν και κατά 95 χιλ. άτομα σε σχέση με τον περυσινό Σεπτέμβριο. Ελαφρά επιβράδυνση κατέγραψε το Σεπτέμβριο ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος. Συγκεκριμένα, βάσει του ορισμού Μ3 διαμορφώθηκε στο 5,% ετησίως (Αύγ. 16: 5,1%), ενώ βάσει του στενότερου ορισμού Μ1 στο 8,5% (Αύγ. 16: 8,9%). 7
Την ίδια περίοδο συνεχίστηκε η άνοδος τόσο των καταθέσεων όσο και της τραπεζικής χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων (εκτός του χ/ο τομέα) αυξήθηκαν σε σχέση με τον Αύγουστο κατά 18 δισ. και 14 δισ. αντίστοιχα (Αύγ. 16: +38 δισ. και -1 δισ. αντίστοιχα). Σε σχέση με τον περυσινό Σεπτέμβριο, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 5,2% (Αύγ. 16: 5,2%) και των επιχειρήσεων κατά 7,2% (Αύγ. 16: 7,1%). Ταυτόχρονα, επιταχύνθηκε ο ρυθμός επέκτασης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα και διαμορφώθηκε στο 1,8% σε ετήσια βάση (Αύγ. 16: 1,3%) ή στο 2,% (Αύγ. 16: 1,8%) εάν συνυπολογιστούν οι τιτλοποιήσεις και οι πωλήσεις δανείων. Πιο αναλυτικά, ο ρυθμός αύξησης της χρηματοδότησης των νοικοκυριών παρέμεινε για δεύτερο διαδοχικό μήνα αμετάβλητος στο 2,% ενώ των επιχειρήσεων ανήλθε στο 1,4% (Αύγ. 16: 1,1%). Τραπεζικές Χορηγήσεις στον Ιδιωτικό Τομέα 16 14 12 1 8 6 4 2-2 -4-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Eπιχειρηματικά Δάνεια (%,Y/Y) Καταναλωτικά Δάνεια (%,Y/Y) Στεγαστικά Δάνεια (%,Υ/Υ) Περαιτέρω χαλάρωση των κριτηρίων χορήγησης από πλευράς τραπεζών στα δάνεια προς τα νοικοκυριά σημειώθηκε το γ τρίμηνο του 216, σύμφωνα με σχετική έρευνα της ΕΚΤ, ως αποτέλεσμα κυρίως του αυξημένου ανταγωνισμού. Στα επιχειρηματικά, όμως, διατηρήθηκαν αμετάβλητα (συγκριτικά με αυτά του β τριμήνου). Ταυτόχρονα, καταγράφηκε βελτίωση στους όρους/συνθήκες χρηματοδότησης που εκφράστηκε κυρίως μέσω της σμίκρυνσης του καθαρού περιθωρίου επιτοκίου. Αναφορικά με το δ τρίμηνο, οι τράπεζες αναμένουν μικρή διαφοροποίηση των κριτηρίων: περαιτέρω χαλάρωση στα δάνεια προς τα νοικοκυριά και λίγο πιο αυστηρά στα επιχειρηματικά. Από την πλευρά της ζήτησης, αύξηση διαπιστώνεται για όλους τους τύπους των δανείων και ιδίως στην καταναλωτική πίστη επηρεασμένη θετικά από τα χαμηλά επιτόκια, τη δραστηριότητα συγχωνεύσεων/εξαγορών και τις συνεχιζόμενες ευοίωνες προοπτικές των ακινήτων. Για το τρέχον τρίμηνο, οι τράπεζες δεν αναμένουν ουσιαστική διαφοροποίηση της ανωτέρω εικόνας. Επίσης, οι τράπεζες χρησιμοποίησαν την αντλούμενη ρευστότητα από την ΕΚΤ (μέσω του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού) για να χορηγήσουν δάνεια, για την αναχρηματοδότησή τους και λιγότερο για να αποκτήσουν περιουσιακά στοιχεία. Τέλος, οριακή μείωση κατέγραψε κατά το β τρίμηνο του 216 το δημοσιονομικό έλλειμμα (εποχικά προσαρμοσμένο) ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη. Ειδικότερα, περιορίστηκε στο 1,5% του ΑΕΠ (α τρίμ. 16: 1,6%). Από τις μεγαλύτερες χώρες για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία, μόνο η Γερμανία εμφάνισε δημοσιονομικό πλεόνασμα που εκτιμάται στο,7% του ΑΕΠ (α τρίμ. 16:,9%). Παρόμοια ήταν η εικόνα στο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ καθώς συνολικά στην Ευρωζώνη περιορίστηκε στο 91,2% (α τρ. 16: 91,3%). Τους χαμηλότερους δείκτες είχαν η Εσθονία (9,7%) και το Λουξεμβούργο (22,), ενώ τους υψηλότερους η Ελλάδα (179,2%), η Ιταλία (135,5%) και η Πορτογαλία (131,7%). Παράλληλα, αξιοσημείωτη είναι η συνεχής μείωση του δημόσιου χρέους που πετυχαίνει η Γερμανία από το γ τρίμηνο του 212 και μετά. Δημόσιο χρέος ως % του ΑΕΠ β τρ. 15 γ τρ. 15 δ τρ. 15 α τρ. 16 β τρ. 16 Γερμανία 72,6 72, 71,2 7,9 7,1 Γαλλία 97,6 97, 96,2 97,5 98,2 Ιταλία 135,4 134, 132,3 135, 135,5 Ισπανία 99,8 99,7 99,3 1,6 1,5 Ελλάδα 169,5 171,8 177,1 176,1 179,2 Πορτογαλία 128,7 13,4 129, 128,9 131,7 Ιρλανδία 9,8 85,6 78,6 8,5 77,8 Ευρωζώνη 92,1 91,5 9,4 91,3 91,2 ΕΕ 87,5 85,9 85, 84,5 84,3 Πηγή: Eurostat. 8
ΗΠΑ Άνοδος του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,9% το γ τρίμηνο Αμετάβλητη η νομισματική πολιτική της Fed. Προανήγγειλε ουσιαστικά την αύξηση του παρεμβατικού επιτοκίου το Δεκέμβριο. Μεικτά τα στοιχεία για την αγορά εργασίας και πτωτική εικόνα στους πρόδρομους δείκτες τον Οκτώβριο. Ελαφρά ενίσχυση του πληθωρισμού το Σεπτέμβριο. Μεικτή η εικόνα της βιομηχανικής παραγωγής και των λιανικών πωλήσεων το Σεπτέμβριο. Στο 3,2% περίπου του ΑΕΠ το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ το 216. Ελαφρά υψηλότερα των προβλέψεων κινήθηκε κατά το γ τρίμηνο του 216 το πραγματικό ΑΕΠ των ΗΠΑ, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία. Ειδικότερα, συγκριτικά με το β τρίμηνο αυξήθηκε κατά 2,9% (ετησιοποιημένος ρυθμός) έναντι 2,5% της μέσης εκτίμησης της αγοράς και ανόδου του κατά 1,4% το β τρίμηνο του 216. Επίσης, σε σχέση με το γ τρίμηνο του 215, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,5% (β τρίμ. 16: 1,3%). 6 4 Πραγματικό ΑΕΠ 4 3 2 2 Η ιδιωτική κατανάλωση είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στην άνοδο του ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση (1,47 μον., β τρ. 16: 2,88 μον.), προερχόμενη κατά τα 2/3 από τις υπηρεσίες και τα το 1/3 από τα αγαθά. Σημαντικά, επίσης, συνέβαλαν οι καθαρές εξαγωγές (,83 μον., β τρ. 16:,18 μον.), αντανακλώντας την αυξημένη ζήτηση από το εξωτερικό, καθώς και η μεταβολή των αποθεμάτων που μετά από πέντε τρίμηνα επέστρεψε σε θετικό πρόσημο (,61 μον., β τρίμ. 16: -1,16 μον.). Αντίθετα, ελαφρά αρνητική παρέμεινε η συμβολή των επενδύσεων σε πάγια (-,9 μον., β τρ. 16: -,18 μον.), λόγω κυρίως των μειωμένων επενδύσεων στον τομέα των κατοικιών (-,24 μον.), ενώ ισόποσα θετικά επέδρασαν οι δημόσιες δαπάνες (,9 μον., β τρ. 16: -,3 μον.). Επίσης, σημαντική άνοδο κατά 3,1% σε ετησιοποιημένη βάση κατέγραψε κατά το γ τρίμηνο η παραγωγικότητα της εργασίας (εκτός από τον αγροτικό τομέα) έναντι 2,2% της μέσης εκτίμησης της αγοράς (β τρίμ. 16: -,2%). 1-2 213 214 215 216 Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q-AR) (A) Πραγματικό ΑΕΠ (%, Υ/Υ) (Δ) Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. Όπως γενικά αναμενόταν, η αρμόδια για τη νομισματική πολιτική επιτροπή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FOMC) αποφάσισε να μην μεταβάλει της ακολουθούμενης νομισματικής πολιτικής. Διατήρησε το παρεμβατικό επιτόκιο στο εύρος,25% -,5% και συνεχίζει την πολιτική επανεπένδυσης του κεφαλαίου των αξιογράφων που κατέχει και τα ο- ποία λήγουν σε αντίστοιχα νέα. Η απόφαση δεν ήταν ομόφωνη καθώς δύο μέλη της επιτροπής ψήφισαν υπέρ της αύξησης του βασικού επιτοκίου. Η επιτροπή εκτιμά ότι ενισχύθηκε περαιτέρω η πιθανότητα αύξησης του επιτοκίου, αν και προτίμησε να μην προβεί άμεσα σε αυτήν την κίνηση προκειμένου νεότερα στοιχεία να επιβεβαιώσουν τη σημειούμενη βελτίωση. Η εκτίμηση αυτή σε συνδυασμό με τη μη ομόφωνη απόφαση και το πέρας της εκλογικής διαδικασίας προαναγγέλλει ουσιαστικά την άνοδο του επιτοκίου στην επόμενη συνεδρίασή της (14/12) η οποία συνοδεύεται από τις επικαιροποιημένες προβλέψεις βασικών μακροοικονομικών μεγεθών. 9
Προς αυτήν την κατεύθυνση επιπρόσθετα συνηγορούν τόσο η εκτίμηση της επιτροπής ότι οι παράγοντες που δύνανται να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά το ρυθμό ανάπτυξης είναι γενικά ισορροπημένοι, όπως και το ότι τα 14 από τα 17 μέλη της επιτροπής, ήδη από τη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου, προβλέπουν ότι μέχρι τα τέλη του 216 θα έχει πραγματοποιηθεί μία τουλάχιστον αύξηση του επιτοκίου. Τονίστηκε, ωστόσο, ότι οι αυξήσεις του παρεμβατικού επιτοκίου θα γίνονται σταδιακά και η καταλληλότητα της χρονικής στιγμής θα αξιολογείται σε κάθε συνεδρίαση βάσει των εξελίξεων των στοιχείων της οικονομίας. Παράλληλα, αναγνωρίζεται η συνεχιζόμενη βελτίωση στην αγορά εργασίας, η μετριοπαθής άνοδος των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ επισημαίνεται για άλλη μια φορά η υστέρηση των επιχειρηματικών πάγιων επενδύσεων. Γενικά, εκτιμάται ότι ο ρυθμός επέκτασης της οικονομικής δραστηριότητας έχει ενισχυθεί σε σχέση με το α εξάμηνο και ότι η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με μέτριο (moderate) ρυθμό. Την εκτίμηση της Fed ότι οι πληθωριστικές πιέσεις σταδιακά θα ενισχύονται -λόγω της εξάντλησης της επίδρασης των μειωμένων τιμών της ενέργειας και των εισαγόμενων αγαθών- για να επιτευχθεί μεσοπρόθεσμα ο στόχος του 2% επιβεβαιώνουν και τα τελευταία στοιχεία για το δείκτη τιμών της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (PCE). Συγκεκριμένα, το Σεπτέμβριο ήταν αυξημένος κατά 1,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα (Αύγ. 16: 1,%). Αφαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας η μεταβολή του δείκτη ήταν 1,7%, όσο και τον Αύγουστο. Ένδειξη ότι η ανωτέρω ανοδική τάση θα συνεχιστεί παρέχει η εξέλιξη του δείκτη τιμών παραγωγού που το Σεπτέμβριο διαμορφώθηκε στο,7% σε ετήσια βάση έναντι μηδενικής μεταβολής του τον Αύγουστο. Μεικτά ήταν τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την αγορά εργασίας. Ειδικότερα, από την έρευνα των καταστάσεων μισθοδοσίας προκύπτει ότι τον Οκτώβριο δημιουργήθηκαν σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση 161 χιλ. νέες θέσεις εργασίας έναντι 178 χιλ. της μέσης εκτίμησης της αγοράς και 191 χιλ. το Σεπτέμβριο (αρχικά: 156 χιλ.). Ωστόσο, από την έρευνα των νοικοκυριών, ναι μεν το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε οριακά στο 4,9%, προήλθε όμως από τη μείωση των ανέργων χωρίς ταυτόχρονη αύξηση των εχόντων εργασία ενώ αυξήθηκε σημαντικά κι ο αριθμός αυτών που δεν αναζητούν πλέον εργασία. Κατά συνέπεια, μειώθηκε οριακά το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στο σύνολο του πληθυσμού (62,8%, Σεπτ. 16: 62,9%). Από την άλλη, ο ρυθμός αύξησης του μέσου ωρομισθίου επιταχύνθηκε απρόσμενα στο 2,8% σε ετήσια βάση (Σεπτ. 16: 2,7%). 35 3 25 2 15 1 5 Αγορά Εργασίας Ιαν-15 Ιουλ-15 Ιαν-16 Ιουλ-16 Mηνιαία Μρταβολή των Νonfarm Ρayrolls (Α) Ποσοστό Ανεργίας (Δ) 6. 5.5 5. 4.5 Λιγότερο αισιόδοξοι εμφανίζονται οι καταναλωτές τον Οκτώβριο βάσει των δύο κυριότερων ερευνών καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Ειδικότερα, ο πρόδρομος δείκτης του Conference Board υποχώρησε στο 98,6, χαμηλότερα τόσο από τη μέση εκτίμηση της αγοράς (11,), όσο και από την τιμή του το Σεπτέμβριο (13,5). Παρόμοια, ο αντίστοιχος δείκτης της έρευνας του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν υποχώρησε στο 87,2 έναντι 91,2 το Σεπτέμβριο, που αποτελεί τη χαμηλότερη τιμή από το Σεπτέμβριο του 215. 1
Στις επιχειρήσεις η εικόνα τον Οκτώβριο ήταν μεικτή. Στον τομέα της μεταποίησης ο πρόδρομος δείκτης ISM διαμορφώθηκε στο 51,9 (Σεπτ. 16: 51,5). Αξιοσημείωτη βελτίωση εμφάνισαν οι επιμέρους δείκτες της παραγωγής και της απασχόλησης σε αντίθεση με τη σημαντική μείωση του υποδείκτη των νέων παραγγελιών που οδήγησε και σε μικρή πτώση του λόγου τους με τα αποθέματα (19,7%, Σεπτ. 16: 111,3%). Ταυτόχρονα σε ικανοποιητικό επίπεδο διατηρήθηκε, παρά τη μείωσή του, ο πρόδρομος δείκτης ISM στους εκτός μεταποίησης τομείς (54,8, Σεπτ. 16: 57,1). Σχεδόν όλοι οι επιμέρους δείκτες κινήθηκαν πτωτικά περιλαμβανομένου και του λόγου των νέων παραγγελιών προς τα αποθέματα (111,, Σεπτ. 16: 116,5). Πρόδρομοι Επιχειρηματικοί Δείκτες (ΙSΜ) 65 6 55 5 45 4 35 3 Ιαν- Ιαν-2 Ιαν-4 Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε σε μηνιαία βάση κατά,1% (Αύγ. 16: -,5%) με αποτέλεσμα το ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας να αυξηθεί οριακά στο 75,4% (Αύγ. 16: 75,3%). Ευνοϊκότερη είναι η εικόνα σε επίπεδο γ τριμήνου, καθώς σε σχέση με την παραγωγή του β τριμήνου ήταν αυξημένη κατά,5% περίπου (β τρίμ. 16: -,2%). Ταυτόχρονα, οι λιανικές πωλήσεις παρουσίασαν μηνιαία άνοδο,6% (Αύγ. 16: -,2%) με την πλειοψηφία των κλάδων να κινούνται ανοδικά. Συνεπώς, οι λιανικές πωλήσεις το γ τρίμηνο ήταν αυξημένες συγκριτικά με του β τριμήνου κατά,7% (β τρίμ. 16/α τρίμ. 16: 1,5%). ISM Nonmanufacturing ISM Manufacturing Στην αγορά κατοικίας οι ενδείξεις εξακολουθούν να είναι ενθαρρυντικές. Ειδικότερα, ο δείκτης που αποτυπώνει την εκτίμηση της Ένωσης Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) για τις τρέχουσες αλλά και τις μελλοντικές πωλήσεις διαμορφώθηκε τον Οκτώβριο στο 63 (Σεπτ. 16: 65), που αποτελεί τη δεύτερη υψηλότερη τιμή για το 216. Πιο συγκρατημένη είναι η εικόνα στις εκδόσεις νέων οικοδομικών αδειών και τις ενάρξεις ανέγερσης νέων κατοικιών. Σε ετησιοποιημένη, εποχικά διορθωμένη βάση οι νέες άδειες εκτιμώνται το Σεπτέμβριο στις 1.225 χιλ. (Αύγ. 16: 1.152 χιλ.), την υψηλότερη τιμή από το Νοέμβριο του 215, ενώ οι ενάρξεις ανέγερσης νέων κατοικιών στις 1.47 χιλ. (Αύγ. 16: 1.15 χιλ.), τη χαμηλότερη τιμή από τον περυσινό Μάρτιο. Αντίθετα, ιδιαίτερα υψηλά βρίσκονται τους τελευταίους μήνες οι πωλήσεις των νεόδμητων κατοικιών. Το Σεπτέμβριο ανήλθαν στις 593 χιλ. (σε ετησιοποιημένη, εποχικά προσαρμοσμένη βάση) που είναι οι δεύτερες υψηλότερες από τις αρχές του 28. Στην εξέλιξη αυτή πιθανώς θετικά επέδρασε η τάση σταθεροποίησης των τιμών των κατοικιών που παρατηρείται τους τελευταίους πέντε μήνες. Συγκεκριμένα, βάσει του δείκτη S&P Case-Shiller, οι εποχικά προσαρμοσμένες τιμές στις 2 μεγαλύτερες πόλεις αυξήθηκαν τον Αύγουστο κατά,2% συγκρινόμενες με ένα μήνα πριν (Ιούλ. 16:,%), ενώ σε ετήσια βάση κατά 5,2% (Ιούλ. 16: 5,%). Πρόδρομος Δείκτης Κατοικιών 8 7 6 5 4 3 2 1 Jan-4 Jan-6 Jan-8 Jan-1 Jan-12 Jan-14 Jan-16 NAHB Leading Indicator Τέλος, αυξημένο σε σχέση με το δημοσιονομικό έτος 215 αλλά εντός του στόχου ήταν το 216 το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού. Διαμορφώθηκε στα $587,4 δισ. έναντι $439,1 δισ. το 215 και στόχου $599,8 δισ., λόγω της υψηλότερης ποσοστιαίας αύξησης των εξόδων από αυτής των εσόδων (4,5% έναντι,6% αντίστοιχα). Υπενθυμίζεται ότι το δημοσιονομικό έτος ξεκινά τον Οκτώβριο και λήγει το Σεπτέμβριο του επομένου έτους. Συνεπώς, το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμάται πλησίον του 3,2% του ΑΕΠ. 11
ΛΟΙΠΕΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ KINA Άνοδος κατά 6,7% του πραγματικού ΑΕΠ το γ τρίμηνο του 216. Με παρόμοιο ρυθμό με τον Αύγουστο συνεχίστηκε το Σεπτέμβριο η άνοδος της βιομηχανικής παραγωγής και των λιανικών πωλήσεων. Στο 1,9% ο πληθωρισμός το Σεπτέμβριο. Σημαντικά αυξημένα τα νέα δάνεια το Σεπτέμβριο. Το ρυθμό ανάπτυξης του α και του β τριμήνου διατήρησε κατά το γ τρίμηνο η οικονομία της Κίνας. Ειδικότερα, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 6,7% σε σχέση με το γ τρίμηνο του 215, όσο γενικά αναμενόταν. Τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης πέτυχε ο τριτογενής τομέας (7,6%), ακολούθησε ο δευτερογενής (6,1%), ενώ τελευταίος κατατάχθηκε ο πρωτογενής (3,5%). Συνεπώς καθίσταται εφικτή η επίτευξη του κυβερνητικού στόχου για ρυθμό ανάπτυξης το 216 «μεταξύ του 6,5%-7,%», παρότι αποτελεί τον χαμηλότερο από το α τρίμηνο του 29. 2,5 2, 1,5 1,,5 Εξέλιξη πραγματικού ΑΕΠ 8,5 8, 7,5 7, 6,5 Χωρίς ουσιαστική διαφοροποίηση σε σχέση με τους τελευταίους μήνες κινήθηκαν το Σεπτέμβριο η βιομηχανική παραγωγή και οι λιανικές πωλήσεις. Ειδικότερα, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε το Σεπτέμβριο κατά 6,1% σε ετήσια βάση (Αύγ. 16: 6,3%), ως αποτέλεσμα της επιβράδυνσης του ρυθμού επέκτασης της παραγωγής στη μεταποίηση. Για το προσεχές διάστημα ενθαρρυντική είναι η άνοδος τον Οκτώβριο του πρόδρομου δείκτη Caixin PMI στον τομέα της μεταποίησης στο υψηλότερο σημείο από τον Ιούλιο του 214 (51,2, Σεπτ. 16: 5,1). Ανοδικά κινήθηκαν το Σεπτέμβριο και οι λιανικές πωλήσεις αυξημένες κατά 1,7% ετησίως (Αύγ. 16: 1,6%). Ελαφρά επιτάχυνση του ρυθμού ανόδου τους κατέδειξαν το Σεπτέμβριο οι συνολικές πάγιες επενδύσεις (εξαιρουμένων αυτών από νοικοκυριά που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα). Συγκεκριμένα, κατά το εννεάμηνο του 216 αυξήθηκαν κατά 8,2% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 215 (Ιαν-Αύγ. 16: 8,1%). Οι ιδιωτικές πάγιες επενδύσεις (το 65% περίπου του συνόλου) αυξήθηκαν το εννεάμηνο με ρυθμό 2,5%, ενώ αυτές του δημόσιου τομέα (το υπόλοιπο 35%) αυξήθηκαν με ρυθμό 21,1%. Πτωτικά κινήθηκαν τον Οκτώβριο τόσο οι εξαγωγές, όσο και οι εισαγωγές της Κίνας. Ειδικότερα, οι εξαγωγές σε δολλάρια περιορίστηκαν κατά 7,3% (Σεπτ. 16: -1,%) και οι εισαγωγές κατά -1,4% (Σεπτ. 16: -1,9%). Ωστόσο, το εμπορικό πλεόνασμα διευρύνθηκε στα $49,1 δισ. (Σεπτ. 16: $42, δισ.). Στο επίπεδο του Ιουλίου επέστρεψε το Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός μετά τη σημαντική πτώση του τον Αύγουστο. Ειδικότερα, διαμορφώθηκε στο 1,9% από 1,3% τον Αύγουστο και 1,8% τον Ιούλιο, εξέλιξη προερχόμενη κυρίως από την ενίσχυση του ρυθμού ανόδου των τιμών των τροφίμων. Χωρίς αυτά και την ενέργεια, ο πληθωρισμός αυξήθηκε στο 1,7% (Αύγ. 16: 1,6%). Αύξηση στα 1.22 δισ. γουάν (Αύγ. 16: 948,7 δισ.) σημείωσε το Σεπτέμβριο η χορήγηση νέων δανείων σε γουάν. Παρόμοια και η συνολική χρηματοδότηση (που περιλαμβάνει π.χ. και τα δάνεια σε ξένο νόμισμα) καθώς διευρύνθηκε κατά 1.72 δισ. γουάν (Αύγ. 16: 146,5 δισ.)., 212 213 214 215 216 Πηγή: National Bureau of Statistics of China. 25 2 15 1 5 Πραγμ. ΑΕΠ (τριμηνιαία % μεταβολή) (Α) Πραγμ. ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή)(δ) Εξέλιξη βιομηχανικής παραγωγής & λιανικών πωλήσεων (ετήσια % μεταβολή) Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-12 Ιαν-13 Ιαν-14 Ιαν-15 Ιαν-16 Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 9 8 7 6 5 4 3 2 1-1 Βιομηχανική παραγωγή Λιανικές πωλήσεις Εξέλιξη Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ετήσια % μεταβολή) -2 Σεπ-6 Σεπ-8 Σεπ-1 Σεπ-12 Σεπ-14 Σεπ-16 Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 6, 12
Ιουλ-13 Οκτ-13 Ιαν-14 Απρ-14 Ιουλ-14 Οκτ-14 Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΓΙΚΗ ΙΑΠΩΝΙA Αμετάβλητη διατήρησε η ΤτΙ τη νομισματική πολιτική της. Σταθερή στο ύψος του Αυγούστου η βιομηχανική παραγωγή το Σεπτέμβριο. Σημαντική άνοδος του πρόδρομου δείκτη PMI στη μεταποίηση τον Οκτώβριο. Όπως γενικά αναμενόταν, η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας (ΤτΙ) δεν προέβη στην πρόσφατη συνεδρίασή της σε αλλαγές της νομισματικής πολιτικής. Διατήρησε στο -,1% το επιτόκιο που επιβάλλει στις καταθέσεις και θα εξακολουθήσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα στο επίπεδο των 8 τρισ. γεν ετησίως. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι στην αμέσως προηγούμενη συνεδρίασή της το Σεπτέμβριο είχε προχωρήσει σε σειρά προσαρμογών στο εφαρμοζόμενο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης προκειμένου να επιτύχει το στόχο του πληθωρισμού (2% μεσομακροπρόθεσμα). Συγκεκριμένα, είχε εισάγει τη σύνδεση του εν λόγω προγράμματος με τον «έλεγχο της καμπύλης αποδόσεων» που ερμηνεύεται ως έλεγχος επί των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Ο έλεγχος αυτός επιδιώκεται αντίστοιχα μέσω του επιτοκίου που χρεώνει στις καταθέσεις που η ίδια δέχεται και μέσω της απόδοσης των δεκαετών κρατικών ομολόγων που επαναβεβαίωσε ότι επιθυμεί να βρίσκεται πλησίον του μηδενός. Αναφορικά με το χρόνο επίτευξης του στόχου του πληθωρισμού, η ΤτΙ εκτιμά ότι θα συμβεί κατά τη διάρκεια του δημοσιονομικού έτους που λήγει το Μάρτιο του 219. 4 3 2 1-1 -2-3 -4 Βιομηχανική Παραγωγή (ετήσια % μεταβολή, μη εποχ. διορθ. στοιχεία) -5 25 26 28 21 211 213 215 216 Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. Στο επίπεδο του Αυγούστου διατηρήθηκε το Σεπτέμβριο η βιομηχανική παραγωγή (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) έναντι ανόδου της κατά 1,% που γενικά αναμενόταν και αύξησής της κατά 1,3% τον Αύγουστο. Επισημαίνεται, ωστόσο, η ιδιαίτερα ευμετάβλητη φύση αυτών των στοιχείων σε μηνιαία βάση. Σε σχέση με το Σεπτέμβριο του 215 η βιομηχανική παραγωγή ήταν αυξημένη κατά,9%. Ενθαρρυντική ένδειξη για το προσεχές διάστημα αποτελεί η άνοδος τον Οκτώβριο του πρόδρομου δείκτη Nikkei PMI στον τομέα της μεταποίησης στο υψηλότερο σημείο από τον φετινό Ιανουάριο (51,4, Σεπτ. 16: 5,4). Στην παραπάνω εξέλιξη καθοριστικό ρόλο είχε η αύξηση, για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο, των νέων παραγγελιών (ωθούμενη από την αυξημένη ζήτηση από το εξωτερικό), ενώ σημαντική άνοδο εμφάνισε και η παραγωγή. Πρόδρομος δείκτης Markit-Nikkei Manufacturing PMI 58 56 54 52 5 48 46 Πηγή: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 13
Ημερομηνία Ανακοίνωσης Ανακοινώσεις / Γεγονότα ΗΠΑ Περίοδος Αναφοράς 1/11/16 Εκτέλεση Προϋπολογισμού Οκτώβριος 216 11/11/16 Πρόδρομος Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (Παν/μιο Μίσιγκαν) Νοέμβριος 216 (1 η εκτ.) 15/11/16 Λιανικές Πωλήσεις Οκτώβριος 216 15/11/16 Εταιρικά αποθέματα Σεπτέμβριος 216 16/11/16 Δείκτης Τιμών Παραγωγού Οκτώβριος 216 16/11/16 Βιομηχανική Παραγωγή Οκτώβριος 216 16/11/16 Πρόδρομος Δείκτης Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) Νοέμβριος 216 17/11/16 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Οκτώβριος 216 17/11/16 Στοιχεία Ενάρξεων Ανέγερσης Νέων Κατοικιών Οκτώβριος 216 23/11/16 Νέες Παραγγελίες Διαρκών Αγαθών Οκτώβριος 216 23/11/16 Πωλήσεις Νεόδμητων Κατοικιών Οκτώβριος 216 23/11/16 Πρόδρομος Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (Παν/μιο Μίσιγκαν) Νοέμβριος 216 23/11/16 Δημοσίευση Πρακτικών Συνεδρίασης Fed - 29/11/16 ΑΕΠ-Εθνικοί Λογαριασμοί Γ Τρίμηνο (2η εκτ.) 29/11/16 Στοιχεία Εταιρικής Κερδοφορίας Γ Τρίμηνο (1η εκτ.) 29/11/16 Τιμές Κατοικιών Σεπτέμβριος 216 29/11/16 Πρόδρομος Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (Conference Board) Νοέμβριος 216 3/11/16 Στοιχεία Προσωπικού Εισοδήματος & Δαπάνης Οκτώβριος 216 ΕΥΡΩΖΩΝΗ 14/11/16 Βιομηχανική Παραγωγή Σεπτέμβριος 216 15/11/16 ΑΕΠ Εθνικοί Λογαριασμοί Γ Τρίμηνο (2 η εκτ.) 15/11/16 Στοιχεία Εξωτερικού Εμπορίου Σεπτέμβριος 216 17/11/16 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Οκτώβριος 216 17/11/16 Δημοσίευση Πρακτικών Συνεδρίασης EKT - 17/11/16 Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές Σεπτέμβριος 216 22/11/16 Πρόδρομος Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης Νοέμβριος 216 (1 η εκτ.) 23/11/16 Πρόδρομος Επιχειρηματικός Δείκτης PMI (σύνθετος) Νοέμβριος 216 (1 η εκτ.) 28/11/16 Προσφορά Χρήματος & Πιστωτική Επέκταση Οκτώβριος 216 29/11/16 Πρόδρομος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος Νοέμβριος 216 3/11/16 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Νοέμβριος 216 (1 η εκτ.) ΕΛΛΑΔΑ 1/11/16 Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Οκτώβριος 216 1/11/16 Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Οκτώβριος 216 1/11/16 Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (μηνιαία αποτελέσματα) Αύγουστος 216 14/11/16 Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία Σεπτέμβριος 216 14/11/16 Οικοδομική Δραστηριότητα Αύγουστος 216 14/11/16 Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί (εκτιμήσεις) Γ τρίμηνο 216 18/11/16 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία Σεπτέμβριος 216 22/11/16 Δείκτες Κύκλου Εργασιών στον Τομέα των Αυτοκινήτων Γ τρίμηνο 216 22/11/16 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Χονδρικό Εμπόριο Γ τρίμηνο 216 25/11/16 Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού Οκτώβριος 216 28/11/16 Τραπεζική Χρηματοδότηση Οκτώβριος 216 29/11/16 Πρόδρομος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος Νοέμβριος 216 14
29/11/16 Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί (προσωρινά στοιχεία) Γ τρίμηνο 216 3/11/16 Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο Σεπτέμβριος 216 3/11/16 Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία Οκτώβριος 216 15
Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική Λεκκός Ηλίας Chief Economist 21328812 Lekkosi@piraeusbank.gr Πατίκης Βασίλειος Head 213739178 Patikisv@piraeusbank.gr Παπιώτη Λιάνα Secretary 213288187 PapiotiE@piraeusbank.gr Ελληνική Οικονομία Στάγγελ Ειρήνη Manager 21634495 Staggelir@piraeusbank.gr Αγγελοπούλου Αναστασία Economist 21634488 Aggelopouloua@piraeusbank.gr Ανεπτυγμένες Οικονομίες Αρακελιάν Βένη Senior Economist 21634492 Arakelianv@piraeusbank.gr Πολυχρονόπουλος Διονύσης Senior Economist 21634493 Polychronopoulosd@piraeusbank.gr Παπακώστας Χρυσοβαλάντης Economic Analyst 21634491 Papakostasc@piraeusbank.gr Αναπτυσσόμενες Οικονομίες Ρότσικα Δημητρία Economist 21634494 Rotsikad@piraeusbank.gr Γιαννακίδης Χαρίλαος Junior Economic Analyst 21634485 Giannakidisch@piraeusbank.gr Κλαδικές Μελέτες Βλάχου Παρασκευή Economic Analyst 21634483 Vlachoupar@piraeusbank.gr Θεσμικές και Εποπτικές Εξελίξεις Λεβεντάκης Αρτέμης Senior Economist 21634487 LeventakisAr@piraeusbank.gr Μαργαρίτη Κωνσταντίνα Junior Economic Analyst 21634489 Margaritik@piraeusbank.gr 16
Disclaimer: Το παρόν έντυπο εκδόθηκε από την υπηρεσία Οικονομικής Ανάλυσης και Επενδυτικής Στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς (εφεξής η «Τράπεζα»), η οποία εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, και αποστέλλεται ή τίθεται στη διάθεση τρίτων χωρίς να υπάρχει υποχρέωση προς τούτο από το συντάκτη του. Το παρόν κείμενο ή μέρος του δεν μπορεί να αναπαραχθεί με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς την προηγούμενη γραπτή έγκριση από τον συντάκτη του. Οι περιλαμβανόμενες στο παρόν πληροφορίες ή απόψεις απευθύνονται σε υφιστάμενους ή δυνητικούς πελάτες με γενικό τρόπο, χωρίς να έχουν λάβει υπ' όψιν τις εξατομικευμένες περιστάσεις, τους επενδυτικούς στόχους, την οικονομική δυνατότητα και την πείρα ή γνώση των πιθανών παραληπτών του παρόντος και, ως εκ τούτου, δεν συνιστούν και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως πρόταση ή προσφορά για τη διενέργεια συναλλαγών σε χρηματοπιστωτικά μέσα ή νομίσματα, ούτε ως σύσταση ή συμβουλή για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων σχετικά με αυτά. Λαμβάνοντας υπ όψιν τα παραπάνω, ο λήπτης της παρούσας πληροφόρησης πρέπει να προχωρήσει στη δική του έρευνα, ανάλυση και επιβεβαίωση της πληροφορίας που περιέχεται σε αυτό το κείμενο και να αναζητήσει ανεξάρτητες νομικές, φορολογικές και επενδυτικές συμβουλές από επαγγελματίες, πριν προχωρήσει στη λήψη της επενδυτικής του απόφασης. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που η Τράπεζα θεωρεί αξιόπιστες και παρατίθενται αυτούσιες, αλλά η Τράπεζα δεν μπορεί να εγγυηθεί την ακρίβεια και πληρότητά τους. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία (τιμές κλεισίματος) και υπόκεινται σε μεταβολές χωρίς ειδοποίηση. H Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλάβει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα. Στην περίπτωση αυτή, η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών. Η Τράπεζα δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν. Λαμβάνοντας υπ' όψιν τα ανωτέρω, η Τράπεζα, τα Μέλη του Διοικητικού της Συμβουλίου και τα υπεύθυνα πρόσωπα ουδεμία ευθύνη αναλαμβάνουν ως προς τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν ή/και την έκβαση τυχόν επενδυτικών αποφάσεων που λαμβάνονται σύμφωνα με αυτές. Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του Ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα, τα υπεύθυνα πρόσωπα ή/και οι εταιρείες του Ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκεινται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά στη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος εντύπου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή ή την απόκτηση λοιπών κινητών αξιών. β) Ενδέχεται να παρέχουν έναντι αμοιβής υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους τυχόν παρέχονται με το παρόν πληροφορίες. γ) Ενδέχεται να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να αποκτούν άλλους τίτλους εκδόσεως των εν λόγω εκδοτών ή να έλκουν άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ) Ενδέχεται να παρέχουν υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους τυχόν αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε) Ενδεχομένως να έχουν εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν. Η Τράπεζα και οι λοιπές εταιρίες του Ομίλου της έχουν θεσπίσει, εφαρμόζουν και διατηρούν αποτελεσματική πολιτική, η οποία αποτρέπει τη δημιουργία καταστάσεων συγκρούσεως συμφερόντων και τη διάδοση των κάθε είδους πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών ("σινικά τείχη"), καθώς επίσης συμμορφώνονται διαρκώς με τις προβλέψεις και τους κανονισμούς σχετικά με τις προνομιακές πληροφορίες και την κατάχρηση αγοράς. Επίσης, η Τράπεζα βεβαιώνει ότι δεν έχει οποιουδήποτε είδους συμφέρον ή σύγκρουση συμφερόντων με α) οποιαδήποτε άλλη νομική οντότητα ή πρόσωπο που θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην προετοιμασία της παρούσας έρευνας και β) με οποιαδήποτε άλλη νομική οντότητα ή πρόσωπο τα οποία δεν θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην προετοιμασία της παρούσας έρευνας, αλλά που είχαν πρόσβαση στην παρούσα έρευνα πριν από τη δημοσιοποίησή της. Ρητά επισημαίνεται ότι οι επενδύσεις που περιγράφονται στο παρόν έντυπο εμπεριέχουν επενδυτικούς κινδύνους, μεταξύ των οποίων και ο κίνδυνος απώλειας του επενδεδυμένου κεφαλαίου. Ειδικότερα επισημαίνεται ότι: α) τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, β) εφόσον τα αριθμητικά στοιχεία αποτελούν προσομοίωση προηγούμενων επιδόσεων, οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, γ) η απόδοση ενδέχεται να επηρεαστεί θετικά ή αρνητικά από συναλλαγματικές διακυμάνσεις, σε περίπτωση που τα αριθμητικά στοιχεία είναι εκπεφρασμένα σε ξένο (πλην του ευρώ) νόμισμα, δ) οι τυχόν προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων, ε) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα εκάστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς την εκάστοτε εφαρμοστέα φορολογική νομοθεσία. Η διανομή του παρόντος εντύπου εκτός Ελλάδος ή/και σε πρόσωπα διεπόμενα από αλλοδαπό δίκαιο μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς ή απαγορεύσεις σύμφωνα με την εκάστοτε εφαρμοστέα νομοθεσία. Για το λόγο αυτό, ο παραλήπτης του παρόντος καλείται να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς την εκάστοτε εφαρμοστέα νομοθεσία, ώστε να διερευνήσει τυχόν τέτοιους περιορισμούς ή/και απαγορεύσεις. 17