Συναθροιστική ζήτηση και Κεφάλαιο 31 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις Η οικονομική δραστηριότητα παρουσιάζει διακυμάνσεις διαχρονικά. Στις περισσότερες χρονιές η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών αυξάνεται. Σε κάποιες όμως περιόδους έχουμε μείωση της οικονομικής μεγέθυνσης (πτώση εισοδημάτων και ανεργία) που την ονομάζουμε οικονομική ύφεση (recession) αν είναι ήπια και οικονομική κρίση (depression) αν είναι πιο σοβαρή Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 2 1
Βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις Οι οικονομικές διακυμάνσεις δεν είναι καθόλου τακτικές και είναι απρόβλεπτες. Συνήθως οι διακυμάνσεις ονομάζονται επιχειρηματικοί κύκλοι (business cycle). Οι περισσότερες μακροοικονομικές μεταβλητές κινούνται μαζί, αλλά σε διαφορετικά επίπεδα. Για παράδειγμα, όταν η παραγωγή μειώνεται, μειώνονται και οι επενδύσεις και η ανεργία αυξάνεται. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 3 Βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις (a) Πραγματικό GDP των ΗΠΑ υφέσεις Billions of 1992 Dollars $7, 6,5 Πραγματικό 6, GDP 5,5 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 1965 197 1975 198 1985 199 1995 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 4 2
Βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις (b) Επενδύσεις Billions of 1992 Dollars $1,1 1, 9 8 7 6 5 4 υφέσεις Δείκτες επενδύσεων 3 1965 197 1975 198 1985 199 1995 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 5 Βραχυχρόνιες οικονομικές διακυμάνσεις Percent of Labor Force 12 1 8 (c) Ποσοστό ανεργίας υφέσεις Ποσοστό ανεργίας 6 4 2 1965 197 1975 198 1985 199 1995 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 6 3
Διαφορές μεταξύ βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας περιόδου Οι περισσότεροι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι η κλασσική θεωρία περιγράφει την μακροχρόνια ισορροπία και όχι την βραχυχρόνια. Μακροχρόνια, αλλαγές στην χρήματος επηρεάζουν μόνο τις ονομαστικές αλλά όχι τις πραγματικές μεταβλητές. Βραχυχρόνια όμως, η ουδετερότητα του χρήματος δεν ισχύει. Υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ ονομαστικών και πραγματικών μεταβλητών. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 7 Το βασικό υπόδειγμα Δύο μεταβλητές που μας ενδιαφέρουν για να εξηγήσουμε τις βραχυχρόνιες διακυμάνσεις: Το πραγματικό ΑΕΠ. Το γενικό επίπεδο τιμών όπως μετριέται από τον ΔΤΚ (CPI) ή τον αποπληθωριστή του ΑΕΠ. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 8 4
Το βασικό υπόδειγμα Χρησιμοποιούμε το υπόδειγμα της ς ζήτησης (aggregate demand) και της ς ς (aggregate supply). H καμπύλη ς ζήτησης δείχνει την ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και η κυβέρνηση επιθυμούν να αγοράσουν. H καμπύλη ς ς δείχνει την ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που οι επιχειρήσεις επιλέγουν να παράγουν. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 9 Τιμές Συναθροιστική ζήτηση και... Συναθροιστική Επίπεδο τιμών ισορροπίας Συναθροιστική ζήτηση ισορροπίας Συνολικό Προϊόν Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 1 5
Καμπύλη ς ζήτησης Η ζήτηση αποτελείται από: Y = C + I + G + NX Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 11 Καμπύλη ς ζήτησης Τιμές 1. Μια μείωση στο επίπεδο τιμών... P 1 P 2 Συναθροιστική ζήτηση Y 1 Y 2 2. αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 12 6
Καμπύλη ς ζήτησης Η καμπύλη ς ζήτησης έχει αρνητική κλίση γιατί: (τιμές ζήτηση): Το αποτέλεσμα Pigou για τον πλούτο. [χαμηλότερες τιμές πιο πλούσιοι καταναλωτές αυξημένη κατανάλωση] (τιμές επενδύσεις): Το αποτέλεσμα Keynes για το επιτόκιο. [χαμηλότερες τιμές πιο πλούσιοι καταναλωτές μεγαλύτερη αποταμίευση χαμηλότερα επιτόκια αυξημένες επενδύσεις] (τιμές καθαρές εξαγωγές): Το αποτέλεσμα MundellFleming για τη συναλλαγματική ισοτιμία [χαμηλότερες τιμές πιο πλούσιοι καταναλωτές μεγαλύτερη αποταμίευση χαμηλότερα επιτόκια αυξημένες επενδύσεις στο εξωτερικό αύξηση ς ευρώ υποτίμηση ευρώ αύξηση των καθαρών εξαγωγών] Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 13 Καμπύλη ς ζήτησης Η καμπύλη ς ζήτησης μετατοπίζεται λόγο μετατοπίσεων: Της ζήτησης C Των επενδύσεων I Των κυβερνητικών δαπανών G Των καθαρών εξαγωγών NX Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 14 7
Καμπύλη ς ζήτησης Τιμές P 1 D 2 Συναθροιστική ζήτηση, D 1 Y 1 Y 2 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 15 Καμπύλη ς ς Μακροχρόνια, η καμπύλη ς ς είναι κάθετη.[η εξαρτάται από τεχνολογία και διαθέσιμους πόρους που είναι δεδομένα και δεν επηρεάζονται από τις τιμές] Βραχυχρόνια, ηκαμπύλης ς έχει θετική κλίση. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 16 8
Καμπύλη ς ς Τιμές P 1 Μακροχρόνια καμπύλη ς ς P 2 1. Μια μείωση στο επίπεδο τιμών Φυσικό επίπεδο παραγωγής 2. δεν επηρεάζει την ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται μακροχρόνια. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 17 Καμπύλη ς ς Η μακροχρόνια καμπύλη ς ς είναι κάθετη στο φυσικό επίπεδο παραγωγής το οποίο ονομάζεται και δυνητική παραγωγή (potential output) ή παραγωγή πλήρους απασχόλησης (full-employment output). Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 18 9
Καμπύλη ς ς Η καμπύλη ς ζήτησης μετατοπίζεται λόγο μετατοπίσεων: εργασία κεφάλαιο Φυσικούς πόρους τεχνολογία Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 19 Μακροχρόνια μεγέθυνση και πληθωρισμός... Τιμή 2. και μια αύξηση στην χρήματος την ζήτηση... LRAS 198 LRAS 199 LRAS 2 1. Μακροχρόνια μια τεχνολογική πρόοδος μετακινεί την... 4. και τον πληθωρισμό. P 2 P 199 P 198 AD 2 Y 198 AD 198 Y 199 Y 2 AD 199 3. αυξάνοντας την παραγωγή... Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 2 1
Μακροχρόνια μεγέθυνση και πληθωρισμός... Οι βραχυχρόνιες διακυμάνσεις της παραγωγής και των τιμών θα πρέπει να θεωρηθούν ως αποκλίσεις από τις μακροχρόνιες τάσεις. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 21 Θετική κλίση της ς ς βραχυχρόνια Βραχυχρόνια, μια αύξηση (μείωση) στο επίπεδο τιμών τείνει να αυξήσει (μειώσει) την ποσότητα των προσφερόμενων αγαθών και υπηρεσιών. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 22 11
Θετική κλίση της ς ς βραχυχρόνια... Τιμή Βραχυχρόνια P 1 1. Μια μείωση των τιμών P 2 2. Μειώνει την βραχυχρόνια αγαθών και υπηρεσιών. Y 2 Y 1 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 23 Λόγοι της θετικής κλίσης της ς ς βραχυχρόνια... Θεωρία λανθασμένων αντιλήψεων Κεϋνσιανή θεωρία περί ακαμψίας τιμών και ημερομισθίων (Sticky-Wage Theory) Η Νεοκεϋνσιανή θεωρία περί ακαμψίας των τιμών Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 24 12
Λόγοι μετατόπισης της ς ς βραχυχρόνια... Λόγο αλλαγών στην αγορά εργασίας στο απόθεμα κεφαλαίου στους φυσικούς πόρους στην τεχνολογία στο προσδοκώμενο επίπεδο τιμών Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 25 Λόγοι μετατόπισης της ς ς βραχυχρόνια... Μια αύξηση (μείωση) στο προσδοκώμενο επίπεδο τιμών μειώνει (αυξάνει) την προσφερόμενη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών και μετατοπίζει την βραχυχρόνια καμπύλη ς ς προς τα αριστερά (δεξιά). Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 26 13
Μακροχρόνια ισορροπία Τιμή Μακροχρόνια Βραχυχρόνια P * A Συναθροιστική ζήτηση Φυσικό επίπεδο παραγωγής Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 27 Μια μείωση της ς ζήτησης... Τιμή P 1 P 2 P 3 2. μειώνει το επίπεδο παραγωγής βραχυχρόνια Μακροχρόνια B A C Βραχυχρόνια, AS 1 AS 2 3. αλλά σταδιακά η βραχυχρόνια μετατοπίζεται 1. Μια μείωση της ς ζήτησης AD 2 Συναθροιστική ζήτηση, AD 1 Y 2 Y 1 4. και η παραγωγή επιστρέφει στο φυσικό επίπεδο 14
Μετατοπίσεις της ς ζήτησης Βραχυχρόνια, μετατοπίσεις στην ζήτηση προκαλούν μεταβολές στο παραγόμενο προϊόν. Μακροχρόνια όμως, οι μετατοπίσεις αυτές επηρεάζουν μόνο το επίπεδο τιμών και όχι την παραγόμενο προϊόν. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 29 Μείωση της ς ς Μια μείωση σε κάποια παράμετρο που επηρεάζει την μπορεί να μετατοπίσει την καμπύλη ς ς προς τα αριστερά: Το προϊόν μειώνεται κάτω από το φυσικό επίπεδο παραγωγής. Η ανεργία αυξάνεται. Το επίπεδο τιμών αυξάνεται. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 3 15
Μια μείωση της ς ς... Τιμή Μακροχρόνια 1. Μια μείωση της ς ς AS 2 Βραχυχρόνια, AS 1 P 2 P 1 3. και αυξάνει το επίπεδο τιμών. B A Συναθροιστική ζήτηση Y 2 Y 1 2. μειώνει την παραγωγή Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 31 Στασιμοπληθωρισμός Μια μέιωση της ς ς δημιουργεί στασιμοπληθωρισμό (stagflation) τον συνδυασμό δηλαδή στασιμότητας (recession) και πληθωρισμού (inflation). Η παραγωγή μειώνεται και οι τιμές αυξάνονται. Οι σχεδιαστές της οικονομικής πολιτικής δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν και τα δύο αυτά φαινόμενα ταυτόχρονα. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 32 16
Αντίδραση της κυβέρνησης σε περίπτωση στασιμότητας Δύο τρόποι αντίδρασης σε μια περίπτωση στασιμότητας: Να μην κάνουν τίποτα και να περιμένουν τις μεταβολές των μισθών που θα επαναφέρουν την οικονομία στο φυσικό επίπεδο παραγωγής. Να αυξήσουν την ζήτηση χρησιμοποιώντας δημοσιονομική ή νομισματική πολιτική. Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 33 Διευθέτηση μιας μείωσης της ς ς... Τιμή Μακροχρόνια 1. Όταν η βραχυχρόνια μειώνεται AS 2 Βραχυχρόνια, AS 1 P 3 P 2 A C 2. ο σχεδιαστής πολιτικής μπορεί να τονώσει την ζήτηση. P 1 3. προκαλώντας μεγαλύτερη αύξηση του επιπέδου τιμών 4. αλλά διατηρώντας την παραγωγή στο φυσικό επίπεδο. Φυσικό ποσοστό παραγωγής AD 2 Συναθροιστική ζήτηση, AD 1 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 34 17