ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ι Εισαγωγή Βάσεις και Αρχές Δασικής Πολιτικής

ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ι Εισαγωγή Βάσεις και Αρχές Δασικής Πολιτικής

Ερωτήματα Με τι ασχολείται η δασολογική επιστήμη; Στα πλαίσια του σχολικού προσανατολισμού και ειδικότερα, στα πράσινα επαγγέλματα, περιγράφεται το επάγγελμα του Δασολόγου - Περιβαλλοντολόγου. Ο δασολόγος έχει ως αντικείμενο την έρευνα σε θέματα δασικής οικονομίας καθώς και τη φροντίδα των δασών. Η δουλειά του επιστήμονα δασολόγου αφορά τη δασική οικονομική, το σχεδιασμό και την κατασκευή έργων στο δάσος καθώς και τη διεκπεραίωση διοικητικών εργασιών. Τα καθήκοντα του δασολόγου περιλαμβάνουν την εκπόνηση μελετών δασικού ενδιαφέροντος, τη σύνταξη εκθέσεων πραγματογνωμοσύνης, τις κτηματογραφήσεις και την επιστασία επί δασικών θεμάτων. Η άσκηση του επαγγέλματος του δασολόγου απαιτεί τη χρησιμοποίηση ειδικών οργάνων όπως είναι το κλισίμετρο, το ρελασκόπιο, το ταχύµετρο, το παχύµετρο και η μετροταινία (Σπυροπούλου 2005). Τα επαγγελματικά δικαιώματα του δασολόγου που παρουσιάζονται στο Π.Δ. 334/2000 «Άσκηση του επαγγέλματος του γεωτεχνικού» (Φ.Ε.Κ. 297/29-12-2000, τ. Α').

Ερωτήματα Η εκπαίδευση που λαμβάνετε θα πρέπει να έχει κατεύθυνση την εξειδίκευση ή την διεύρυνση και γιατί; Θα περιγράφατε με δυο λέξεις το τι πιστεύετε ότι θα σας ζητούσαν κατά την εξάσκηση του μελλοντικού σας επαγγέλματος; Τι είναι η δασική πολιτική; Πηγή: Molnar και Rutledge (1992).

Πολιτική γενικά, λέγεται ο τρόπος και το σύστημα καθοδήγησης μιας οποιασδήποτε δράσης. Ειδικότερα, πολιτική λέγεται η τέχνη και η επιστήμη με τις οποίες κυβερνά κάποιος ένα τόπο. Ως επιστήμη και ως τέχνη η Πολιτική περιλαμβάνει ένα ευρύτερο κύκλο γνώσεων, γιατί για να κυβερνήσει κάποιος λαό και κράτη, πρέπει αυτός να γνωρίζει καλά ιστορία, ψυχολογία, γεωγραφία, νομικά, οικονομικά και κοινωνιολογία. Η Πολιτική ξεχωρίζει από την Πολιτειολογία από το γεγονός ότι η δεύτερη ασχολείται με τις πολιτειακές σχέσεις, όπως αυτές υπάρχουν στην πραγματικότητα, ενώ η πολιτική ασκεί κριτική στις σχέσεις αυτές και τις διαμορφώνει σύμφωνα μ' ένα προκαθορισμένο τέλος. Η Δασική Πολιτική ως κλάδος επιστήμης, προσπαθεί να βρει και να συστηματοποιήσει τις αναγκαίες εκείνες γνώσεις υπό την επίδραση των οποίων κάθε επιμέρους δασοπονία γίνεται εντονότερη και κατ' αυτό τον τρόπο, εκπληρώνει καλύτερα τους σκοπούς της, τόσο σαν οικονομία του δασοκτήμονα, όσο και σαν μέρος του συνόλου της εθνικής Δασοπονίας.

Υπάρχει στενή σχέση, μεταξύ της Οικονομικής και των Πολιτικών Επιστημών, προκύπτει και από την παλιότερη ονομασία της Οικονομικής, με τον τίτλο Πολιτική Οικονομία, κλάδο της οποίας αποτελεί και η Δασική Πολιτική. Οικονομία, είναι το σύνολο των ενεργειών του ανθρώπου, οι οποίες αποβλέπουν στην απόκτηση των μέσων ή των αγαθών που βρίσκονται σε στενότητα, και έχουν ως σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών του ανθρώπου. Δασοπονία ή Δασική Οικονομία είναι η οικονομία, η οποία, με την εσκεμμένη και ορθολογική χρησιμοποίηση των συντελεστών της παραγωγής που δρουν μέσα στο δάσος, δηλαδή του εδάφους, του κεφαλαίου και της εργασίας, αποσκοπεί στη συντήρηση και θεραπεία των σωματικών, πνευματικών και ψυχικών αναγκών του ανθρώπου και στην προαγωγή του πολιτιστικού του επιπέδου γενικότερα.

Η Δασοπονία ερευνάται από τον κλάδο της επιστήμης, τον οποίο ονομάζουμε Δασολογία. Η Οικονομική ανήκει στις κοινωνικές επιστήμες, οι οποίες ερευνούν τη δράση του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία. Στις κοινωνικές επιστήμες, όμως, ανήκουν και άλλες επιστήμες, όπως η Ψυχολογία, οι Πολιτικές Επιστήμες, η Κοινωνιολογία κλπ. Όλες αυτές οι επιστήμες έπονται της Οικονομικής. Καθήκον αυτών που ασκούν δασική ή αγροτική ή οικονομική πολιτική, είναι να προσπαθούν να εναρμονίσουν τα αντίθετα συμφέροντα των διάφορων κοινωνικών τάξεων ενός λαού, καθώς και κάθε φυσικού ή νομικού προσώπου, προς το ομαδικό ή γενικά συμφέρον της όλης εθνικής οικονομίας. Αποτελεί ένα βασικά μέρος της αποστολής της Δασικής Νομοθεσίας και του Δασικού Οικονομικού Δικαίου.

Η Οικονομική Πολιτική ή Εφαρμοσμένη Πολιτική ασχολείται με την εξασφάλιση προϋποθέσεων για την οικονομική πρόοδο της κοινωνίας. Η οικονομική πρόοδος αποβλέπει στην εξασφάλιση του υψηλότερου δυνατού βιοτικού επιπέδου. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται: - η πλήρης απασχόληση των οικονομικών πόρων - η διανομή του εθνικού εισοδήματος μεταξύ των ατόμων - η άριστη δυνατή προσφορά των συντελεστών της παραγωγής Η Δασική Πολιτική ως κλάδος της Εφαρμοσμένης Πολιτικής Οικονομίας, εξετάζει τις γενικές αρχές, οι οποίες διέπουν ή πρέπει να διέπουν τα μέτρα του Κράτους ή και των άλλων κοινωφελών οργανισμών, τα οποία αφορούν στην εν γένει δασική παραγωγή καθώς και στις συνθήκες διαβίωσης του δασόβιου και παραδασόβιου δασικού και αγροτικού πληθυσμού.

Το Π.Δ. 19-11-1928 "Περί διαχειρίσεως Δασών, κανονισμού και τρόπου υλοτομίας, Δασικής φορολογίας και μισθώματος, διαθέσεως δασικών προϊόντων, ενοικιάσεως φόρου ρητίνης κλπ. ρητινοσυλλογής και ρητινοκαλλιέργειας κλπ." (ΦΕΚ 252/30-11- 1928, τ. A ) στο άρθρο 1 αναφέρει ότι «Η διαχείρισις των δασών καθόλου, δημοσίων ή μη ρυθμίζει κατά τόπον, έκτασιν, ποσόν, τρόπον και χρόνον υλοτομίας την όλην οικονομίαν του δάσους, ιδίως δε των καρπώσεων αυτού, προς πληρεστέραν επίτευξιν του σκοπού της δασικής οικονομίας και κατά το δυνατόν ικανοποίησιν των κοινωνικών αναγκών της χώρας, ιδία δε του περιοίκου πληθυσμού.», ενώ στο άρθρο 2 «Η διαχείρισις και εκμετάλλευσις των δασών, δημοσίων και ιδιωτικών διακρίνεται εις αειφόρον ή συνεχή εκμετάλλευσιν και περιοδικήν ή διαλείπουσαν τοιαύτην».

Σκοπός κάθε οικονομικής, δασικής, αγροτικής κλπ. πολιτικής είναι η επίλυση του προβλήματος της αύξησης της παραγωγής και της δικαιότερης διανομής. Η Δασική Πολιτική αποβλέπει στην εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής κοινωνικής ευημερίας: - με την αύξηση της δασικής παραγωγής και - με τη δικαιότερη και αρμονική διανομή Τα μέσα είναι η δυνατότητα που παρέχεται για την υλοποίηση κάποιου προκαθορισμένου σκοπού ή σκοπών, διακρίνονται δε σε οικονομικά και μη οικονομικά. Κριτήρια και Μέσα Δασικής πολιτικής και λήψη δασοπολιτικών αποφάσεων

Στοιχεία της πολιτικής Μια πολιτική πρέπει να έχει μια σκοπιμότητα - δηλαδή πρέπει να παρέχει την κατεύθυνση π.χ. η πολιτική που ενθαρρύνει τη δημιουργία δασικών τεχνικών φυτειών σε γεωργικές εκτάσεις, για παραγωγή τεχνητού ξύλου, βιομάζας κ.λπ. Η πολιτική απαιτεί μια προσήλωση στις αποφάσεις κατά τη διάρκεια του χρόνου, και όχι μόνο ιδιαίτερες, μεμονωμένες αποφάσεις όπως η θέσπιση και εφαρμογή ενός ενιαίου νόμου. π.χ. η διαχείριση τεχνικών δασικών φυτειών Το άρθρο 11 του Ν. 3208/2003 "Προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθμιση εμπράγματων δικαιωμάτων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 303/24-12-2003, τ.α') αναφέρει ότι: «Οι υπαγόμενες στην περίπτωση α' της παραγράφου 6 του άρθρου 3 του N. 998/1979 ιδιωτικές γεωργικές εκτάσεις, στις οποίες υπάρχουν ή δημιουργούνται τεχνητές δασικές φυτείες, δεν προσλαμβάνουν εκ του λόγου αυτού το δασικό χαρακτήρα.

Με την επιφύλαξη των όσων ορίζονται στους σχετικούς κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων διαχειρίζονται τις δασικές φυτείες ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς ως προς το χρόνο και το είδος της υλοτομίας και τη μετέπειτα χρήση του αγρού. Για την υλοτομία των εν λόγω φυτειών και τη διακίνηση και εμπορία των παραγόμενων προϊόντων, εκδίδεται ατελώς από την αρμόδια δασική υπηρεσία σχετική άδεια κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 1 του άρθρου 176 του Δασικού Κώδικα». Επίσης, στην παρ. 6γ του άρθρου 32 του Ν. 4280/2014 "Περιβαλλοντική αναβάθμιση και ιδιωτική πολεοδόμηση - Βιώσιμη ανάπτυξη οικισμών Ρυθμίσεις δασικής νομοθεσίας και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ 159/8-8-2014, τ.α') αναφέρεται ότι: «Δεν υπάγονται οπωσδήποτε στις διατάξεις του παρόντος νόμου: Οι τεχνητές δασικές φυτείες που δημιουργούνται από τους ιδιοκτήτες τους,, είτε σε εφαρμογή εθνικών ή κοινοτικών προγραμμάτων είτε όχι, με σκοπό την παραγωγή και εμπορία δασικών προϊόντων ή την αναβάθμιση της αισθητικής του τοπίου.». Δηλαδή, δεν αποτελούν δάση ή δασικές εκτάσεις».

Η δασική και η περιβαλλοντική πολιτική θα πρέπει να συμβαδίζουν κάτω από την ίδια λογική Ο Ν. 1650/1986 Για την προστασία του Περιβάλλοντος (ΦΕΚ 160/16-10-1986, τ. Α'), αναφέρει ως προστατευόμενα τοπία χαρακτηρίζονται περιοχές μεγάλης αισθητικής ή πολιτιστικής αξίας και εκτάσεις που είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για αναψυχή του κοινού ή συμβάλλουν στην προστασία ή αποδοτικότητα φυσικών πόρων λόγω ιδιαιτέρων φυσικών ή ανθρωπογενών χαρακτηριστικών τους. Στα προστατευόμενα τοπία μπορεί να δίνονται -με βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους- ειδικότερες ονομασίες, όπως: αισθητικό δάσος, τοπίο αγρίας φύσης, τοπίο αγροτικό, αστικό ή βιομηχανικό.

Επίσης και στο Ν. 3937/2011 Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 60/31-3-2011, τ. Α'), αναφέρει ως προστατευόμενα τοπία χαρακτηρίζονται περιοχές μεγάλης οικολογικής, γεωλογικής, αισθητικής ή πολιτισμικής αξίας και εκτάσεις που είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για αναψυχή του κοινού ή συμβάλλουν στην προστασία φυσικών πόρων λόγω των ιδιαίτερων φυσικών ή ανθρωπογενών χαρακτηριστικών τους. Στα προστατευόμενα τοπία μπορεί να δίνονται με βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους, ειδικότερες ονομασίες, όπως αισθητικό δάσος, γεωπάρκο, τοπίο άγριας φύσης, τοπίο αγροτικό, αστικό.

Η πολιτική ακολουθείται και εφαρμόζεται από εκείνους που έχουν την εξουσία για να εφαρμόσουν την πολιτική και από αυτούς που θα πρέπει να συμμορφωθούν με αυτήν. π.χ. κατά τη διακίνηση και εμπορία των παραγόμενων προϊόντων, εκδίδεται ατελώς από την αρμόδια δασική υπηρεσία σχετική άδεια, έτσι με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι το ξύλο που μεταφέρεται προέρχεται από φυτεία. Μια πολιτική γίνεται για να εξετάσει κάποιο πρόβλημα ή θέμα ανησυχίας. π.χ. α) το πρόβλημα να χαρακτηριστούν οι γεωργικές εκτάσεις όταν καλλιεργούνται από δασικά είδη ως δασικές και β) αποφυγή παράνομων υλοτομιών και μεταφορά και πώληση ξύλου ανεξέλεκτα.

Ο νόμος δεν μπορεί να εισέλθει σ όλες τις λεπτομέρειες εφαρμογής όλων αυτών των αρχών της τόσο γενικής δασικής πολιτικής και η φροντίδα πραγματοποίησης αυτής επεισέρχεται στα εκτελεστικά όργανα. Πολλές φορές οι πολιτικές είναι σκόπιμα ασαφείς.

π.χ. μεταβίβαση εξουσιών από την κεντρική διοίκηση στους Φορείς Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Στο άρθρο 21 του Ν. 1650/1986 γίνεται, επίσης, καθορισμός της ειδικής διαδικασίας κήρυξης και διαχείρισης των νέων προστατευόμενων περιοχών. Μάλιστα, με την παράγραφο 1 του άρθρου 16 του Ν. 2742/1999 Χωροταξικός σχεδιασµός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 207/7-10-1999, τ. Α') καθορίζεται ότι τα αντικείμενα προστασίας και διατήρησης των προστατευομένων περιοχών διέπονται από κανονισμούς διοίκησης και λειτουργίας, καθορίζονται με το προεδρικό διάταγμα, που εγκρίνεται με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων και των κατά περίπτωση αρμόδιων Υπουργών.

Πολλές φορές καλύτερη πολιτική προστασία αποδεικνύεται με το να είσαι φειδωλός στο να παίρνεις μέτρα και η χειρότερη, να παίρνεις μέτρα που να μένουν στα χαρτιά! Ζευγάρι πελαργών σε καμπαναριό εκκλησίας στο χωριό Πραγγί του Έβρου, που δε βρίσκεται σε προστατευόμενη περιοχή.

Η γνώση της ιστορίας είναι σημαντική. Βοηθά στο να γνωρίζεις πώς τα προηγούμενα προβλήματα προέκυψαν, ποιες εναλλακτικές λύσεις εξετάστηκαν, και οι λόγοι για μια πολιτική επιλογή. Τα προηγούμενα γεγονότα διαμορφώνουν όχι μόνο τις τρέχουσες πολιτικές, αλλά και τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάζονται στο μέλλον.

Η πείρα που αποκτάται από την επιστημονική ανάλυση των δασοπονικών και δασοτεχνικών στοιχείων, από τη δασική νομοθεσία και τους διοικητικούς κανονισμούς κλπ., των δασικά ανεπτυγμένων χωρών, έχει ως αποτέλεσμα τον καθορισμό και την παγίωση βασικών αρχών, της οποίας μπορεί να θεωρηθούν ως τα θεμέλια για την ανάπτυξη της δασικής διοίκησης και της δασικής νομοθεσίας.

Επιστημονική θεμελίωση της δασικής πολιτικής Σε κάθε επιστήμη η μέθοδος επιστημονικής θεμελίωσης είναι ανάλογη με τη φύση και το αντικείμενο της. Η δασοπολιτική επιστημονική θεμελίωση δεν μπορεί να γίνει χωρίς την εξασφάλιση των απαραίτητων στατιστικών στοιχείων και εξακριβώσεων και μάλιστα σ όσο το δυνατόν μεγαλύτερη έκταση και κλίμακα. Η επιστημονική θεμελίωση της δασικής πολιτικής στηρίζεται: 1. στην εμπειρία, 2. στην ανάλυση της σχετικής βιβλιογραφίας, 3. στα στατιστικά δεδομένα και στις στατιστικές εξακριβώσεις, οι οποίες προκύπτουν από την εμπεριστατωμένη και λεπτομερή ανάλυση των επιμέρους δασοπολιτικών προβλημάτων μιας οργανωμένης κοινωνίας.

Έτσι με βάση τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στα δασοοικονομικά φαινόμενα και δασοπολιτικά προβλήματα και με τη βοήθεια της Στατιστίκής, των Μαθηματικών και ειδικότερα της Οικονομετρίας προβαίνουμε στη δημιουργία και εκτίμηση μαθηματικών υποδειγμάτων (μοντέλων). Με τη βοήθεια αυτών των μοντέλων μπορούμε εύκολα και αποτελεσματικά να μελετήσουμε και να αναλύσουμε τα δασοπολιτικά προβλήματα, ο λύσεις των οποίων θα συμβάλλουν στην αποτελεσματική επίτευξη των προκαθορισμένων σκοπών της δασικής πολιτικής. Ιδιαίτερη σημασία όμως πρέπει να δοθεί στις χρονικές σειρές, που αποτελούν τη βάση για τη δασικές οικονομική έρευνα. Στατιστικές εξακριβώσεις στη δασοπολιτική έρευνα Στατιστικός πληθυσμός σ ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι αρκετά σαφής λόγω της αβεβαιότητας της χρονικής εξέλιξης και των ακατάλληλων δασικών επιφανειών.

Χρήσιμες πηγές για τη θεμελίωση της δασοπολιτικής έρευνα Η σωστή θεμελίωση της δασοπολιτικής έρευνας είναι απαραίτητη για τη λήψη αδιάβλητων ερευνητικών αποτελεσμάτων, τα οποία αποτελούν βάση και τις κατευθυντήριες γραμμές της δασικής πολιτικής. Είναι ανάγκη η δασοπολιτική έρευνα να προσφύγει σε πηγές: α) Λαογραφικής, πατριδογνωστικής, τοπογραφικής, οικονομικοϊστορικής, οικονομολογικής, κοινωνιολογικής και πολιτιστικής περιγραφής. β) Επίσης, οι δημοσιεύσεις της γενικής οικονομικής στατιστικής, δηλαδή οι επίσημες στατιστικές των περιφερειακών και κρατικών αρχών, χρησιμεύουν σαν άμεσες πηγές. γ) Σ ότι αφορά τις σχετικές ειδικές δασικές κοινωνικοοικονομικές, αγροτοπολιτικές επιθεωρήσεις του εσωτερικού και εξωτερικού. δ) Δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις των πανεπιστημιακών οργάνων, των διάφορων οργανισμών, της δασικής υπηρεσίας, των διάφορων δασικών συλλόγων, των δασοκτημόνων, των αντιπροσώπων της βουλής.

Ερωτήσεις - Συζήτηση