ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Ενότητα 5: Παφλοσ. Ανκρωπολογία - Εκκλθςιολογία - Εςχατολογία Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Παύλοσ. Ανθρωπολογία - Εκκληςιολογία - Εςχατολογία
ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Μάθημα 5: Παύλος. Aνθρωπολογία - Εκκλησιολογία - Εσχατολογία
Ανθρωπολογία Άμεςη ςύνδεςη με τη ςωτηριολογύα του Παύλου. Δεν αποτελεύ ξεχωριςτό ενότητα ςτη διδαςκαλύα - μόνο ςε ςχϋςη με τη ςωτηρύα. 6
Ο άνθρωπος ως δημιούργημα του Θεού Προώπόθεςη η ιςτορύα τησ δημιουργύασ (και τησ πτώςησ) τησ Παλαιϊσ Διαθόκησ. Ο Θεόσ ωσ δημιουργόσ (Ρωμ 11,36: ἐξ αὐτοῦ καὶ δι αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν τὰ πάντα). Η ςυμμετοχό του Ιηςού Χριςτού ςτη δημιουργύα (Α Κορ 8,6: εἶς κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς δι οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς δι αὐτοῦ). 7
Βασικές ανθρωπολογικές έννοιες: σώμα Ο ϊνθρωποσ κατανοεύται από τον Παύλο ωσ ψυχοςωματικό ενότητα. Η λ. ςώμα δηλώνει τον ϊνθρωπο και τη θνητότητϊ του (ψυχικὸν καὶ θνητόν). Μπορεύ να καταςτεύ ςώμα τησ αμαρτύασ - εϊν ο ϊνθρωποσ απομακρυνθεύ από τον Θεό. Μπορεύ να αποκτόςει και πνευματικό ποιότητα (Α Κορ 15,44). 8
Βασικές ανθρωπολογικές έννοιες: σαρξ, ψυχή, πνεύμα, νους, καρδία αρξ: δηλώνει την περατότητα και θνητότητα του ανθρώπου. Χαρακτηριςμόσ όλων των δημιουργημϊτων. Ο όροσ «ψυχό» - με την παλαιοδιαθηκικό ςημαςύα: η ζωό. Ο όροσ «πνεύμα» απαντϊ ςπϊνια - δηλώνει τον εςωτερικό κόςμο του ανθρώπου (βλ. επύςησ «ἔσω ἄνθρωπος»). Ενδιαφϋρουςα αναφορϊ Α Θες 5,23: η τριμερόσ αναφορϊ ςε πνεύμα, ψυχό, ςώμα -> ο Παύλοσ γνωρύζει την αρχαύα ελληνικό τριμερό διϊκριςη. Ο νουσ δηλώνει την ανθρώπινη δυνατότητα κρύςησ και γνώςησ. ύνδεςη με τον όρο «ςυνεύδηςισ». Ο όροσ «καρδύα» με την παλαιοδιαθηκικό ςημαςύα: ο ςυναιςθηματικόσ κόςμοσ, ο χώροσ των αποφϊςεων και ςκϋψεων. 9
Η αμαρτία ως αποξένωση από τον Θεό Ο Παύλοσ προτιμϊ τη λ. ἁμαρτία ςε ενικό αριθμό. πϊνια ο όροσ ςτον πληθυντικό (Α Κορ 15,3: ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν) - μϊλλον από την αρχαιότερη χριςτιανικό παρϊδοςη -> δηλώνει το ςύνολο των πρϊξεων ανυπακοόσ κι απομϊκρυνςησ από τον Θεό. τον ενικό δηλώνει μύα ςτϊςη ζωόσ - όχι απλϊ μύα ςειρϊ από πρϊξεισ παρϋκκλιςησ από την ηθικό τϊξη. Οδηγεύ ςτην αποξϋνωςη από τον Θεό, τον ςυνϊνθρωπο και ολόκληρη τη δημιουργύα. Σρεισ εικόνεσ: Ο πονηρόσ εργοδότησ που πληρώνει με το μιςθό του θανϊτου (Ρωμ 6,23). Ο βαςιλιϊσ που κυβερνϊ ωσ τύραννοσ τουσ υπηκόουσ του (Ρωμ 5,11). Ο κύριοσ που φϋρεται με ςκληρότητα ςτουσ δούλουσ του (Ρωμ 6,6). το υπόβαθρο τησ ςκϋψησ του Παύλου η ιςτορύα τησ πτώςησ: Η ανθρωπότητα ακολουθεύ την τύχη του Αδϊμ γιατύ υιοθετεύ τη ςτϊςη του. Ο Ιηςούσ ωσ νϋοσ Αδϊμ αποκαθιςτϊ τισ ςχϋςεισ του ανθρώπου με τον Θεό - δημιουργεύ μύα νϋα κτύςη και μια νϋα ανθρωπότητα. 10
Εκκλησιολογία Η εκκληςιολογικό ςκϋψη του Παύλου ϋχει παλαιοδιαθηκικϋσ προώποθϋςεισ και καταβολϋσ: Η εκκληςύα ωσ ο λαόσ του Θεού κι η εκπλόρωςη των επαγγελιών προσ τον παλαιό Ιςραόλ. Η κοινοτικό διϊςταςη. Χαρακτηριςμού των μελών τησ Εκκληςύασ: Άγιοι. Κλητού / εκλεκτού. Εκκληςύα. Αποδύδει τον όρο qahal. υνδυϊζει ςτοιχεύα από την ελληνικό παρϊδοςη. Ωσ κϊλεςμα μπορεύ να ϋχει περιεκτικό κι όχι αποκλειςτικό χαρακτόρα. 11
Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού Η εικόνα του ςώματοσ γνωςτό ςτον ελληνορωμαώκό κόςμο (Πλϊτων, Λύβιοσ, Κικϋρων, Επύκτητοσ, Πλούταρχοσ). το ςώμα του Χριςτού μϋλη ιςότιμα εύναι όλοι οι πιςτού: Αύρονται οι εθνικϋσ και κοινωνικϋσ διαφορϋσ (βλ. Γαλ 3,28). Η εκκληςιολογικό ςημαςύα τησ φρϊςησ «ἐν Χριστῷ» (βλ. Α Κορ 5,17: εἴ τις ἐν Χριστῷ καινὴ κτίσις). Η εικόνα του ςώματοσ προώποθϋτει την ποικιλύα των χαριςμϊτων: Αρμονύα - ενότητα - ποικιλύα διϊ του αγύου Πνεύματοσ. Οριζόντια διϊςταςη / κϊθετη διϊςταςη. Οι τρεισ βαςικϋσ προώποθϋςεισ των χαριςμϊτων: α) αγϊπη, β) οικοδομό και ενότητα, γ) ςυμβολό ςτο ϋργο του ευαγγελιςμού. Ο όροσ «εκκληςύεσ» - οι τοπικϋσ εκκληςιαςτικϋσ κοινότητεσ -> κϊθε τοπικό εκκληςιαςτικό κοινότητα μύα πλόρησ εκκληςύα. 12
Η εκκλησία ως ναός του Θεού Ο κϊθε πιςτόσ ναόσ του Πνεύματοσ (Α Κορ 6,19). Η εκκληςύα ωσ ναόσ του Θεού (Α Κορ 3,16). Η παλαιοδιαθηκικό προϋλευςη του όρου: Δηλώνει τη ςυνεχό παρουςύα του Θεού μϋςα ςτο λαό του. υνδϋεται με την εκλογό. Έχει προεκτϊςεισ ςτη ζωό τησ κοινότητα - προώποθϋτει τον αγιαςμό των μελών. 13
Εσχατολογία (1) Ο Παύλοσ αναμϋνει τα ϋςχατα πολύ κοντϊ (Α Θες και Α Κορ, βλ. όμωσ Β Κορ). Η εςχατολογικό προςδοκύα επηρεϊζει ςημαντικϊ τη ςκϋψη του ςε θϋματα εκκληςιολογύασ και ηθικόσ των μελών. Αποκαλυπτικϊ ςτοιχεύα ςτη ςκϋψη του Παύλου: Επηρεαςμϋνοσ από την ιουδαώκό ςκϋψη τησ εποχόσ. Η αποκαλυπτικό γλώςςα για να εκφρϊςει την ϋντονη εςχατολογικό του προςδοκύα ςτο παρόν. 14
Εσχατολογία (2) Σρεισ ϊξονεσ τησ εςχατολογικόσ του ςκϋψησ: Ανϊςταςη. Παρουςύα. Ανϊςταςη των νεκρών και κρύςη. Α Θες 4,13-18 / Α Κορ 15. Α Κορ 15,22-28. Ο Ιηςούσ ωσ η απαρχό των νεκρών. Η παρούςα περύοδοσ εποχό τησ βαςιλεύασ. Προεκτϊςεισ για τη ζωό των πιςτών. 15
Σημείωμα Αναφοράσ Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Παφλοσ. Ανκρωπολογία - Εκκλθςιολογία - Εςχατολογία». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs340/. 16
Σημείωμα Αδειοδότηςησ Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 17
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλοσ ενότητασ Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Εαρινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σημειώματα
Διατήρηςη Σημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 20