Mycobacterium leprae NT Mycobacteria Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Βιοπαθολόγος, Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή ipapapar@med.uoa.gr
Μυκοβακτηρίδια Ταξινόμηση κατά Runyon
Ιστορικά στοιχεία Gerhard Armauer Hansen, Νορβηγία 1873 Παρατήρησε οξεάντοχα βακτήρια στις δερματικές αλλοιώσεις, περιέγραψε την νόσο Νόσος του Hansen Όμως, πρώτες περιγραφές από 1.500 π.χ. (Αίγυπτος) Οι σημαντικές δερματικές αλλοιώσεις στιγματισμός ασθενών και απομόνωση
Γενικά στοιχεία Ασθενώς Gram-θετικό, ισχυρά οξεάντοχο Δυνητικά ενδοκυττάριο παθογόνο Δεν καλλιεργείται σε τεχνητά υλικά ή κυτταρικές σειρές Χρόνος γενεάς: 12-13 ημέρες Βέλτιστη θερμοκρασία ανάπτυξης 27-30 Ο C (μικρότερη της θερμοκρασίας του σώματος αλλοιώσεις σε μύτη, αυτιά, κλπ.) Τα armadillos είναι τα μόνα ζώα που νοσούν φυσικά και αποτελούν φυσική δεξαμενή (reservoir) Πρόκληση νόσου μετά ενδοδερμική έκχυση σε άκρο πόδι ποντικού
Επιδημιολογία
Επιδημιολογία Βραζιλία Ινδία
Μετάδοση Παρατεταμένη στενή επαφή με πάσχοντα Ρινικά σταγονίδια (συχνότερα) Μέσω δερματικών αλλοιώσεων (σπανιότερα) Σε άτομα που έχουν εκτεθεί αλλά δεν εκδήλωσαν την νόσο μπορεί να υπάρξει περίοδος φορείας με πιθανότητα μολυσματικότητας και μετάδοσης
Παθογένεια Το M. leprae έχει εκλεκτικό τροπισμό προς τα κύτταρα Schwann Μόλις εισέλθει στα κύτταρα, ξεκινάει ο πολλαπλασιασμός Αναγνώριση των μυκοβακτηριδιακών αντιγόνων από τα Τα-λεμφοκύτταρα έναρξη χρόνιας φλεγμονώδους αντίδρασης με τοπική ιστική καταστροφή Η εξέλιξη εξαρτάται από το ανοσολογικό υπόβαθρο του ασθενούς και γενετικούς παράγοντες Το HLA σύστημα έχει συσχετισθεί με τον τύπο της κλινικής εικόνας. Τα γονίδια HLA- DR2 και HLA-DR3 έχουν συσχετισθεί με την φυματιώδη μορφή, ενώ το HLA-DQ1 έχει συσχετισθεί με την λεπροματώδη μορφή. Ειδική κυτταρική απάντηση και οργανοποίηση της βλάβης αναγνωρίζεται στην φυματιώδη μορφή, ενώ δεν υπάρχει στην λεπροματώδη Η ανοσολογική απάντηση διαχωρίζεται σε τύπου 1 και τύπου 2 Η αντίδραση τύπου 1 αντιστοιχεί σε υπερευαισθησία τύπου IV με αύξηση ιντερφερόνης-γ, TNF και ενεργοποίηση CD4(+) λεμφοκυττάρων κυρίως στην φυματιώδη μορφή Η αντίδραση τύπου 2 (erythema nodosum leprosum) αντιστοιχεί σε υπερευαισθησία τύπου III με αύξηση TNF, τοπική δερματική διήθηση ουδετεροφίλων και εναπόθεση παραγόντων συμπληρώματος κυρίως στην ενδιάμεση και την λεπροματώδη μορφή
Κατηγοριοποίηση της νόσου Φυματιώδης μορφή Ενδιάμεση μορφή Λεπροματώδης μορφή Pauci-bacillary Multi-bacillary Φυματιώδης Λεπροματώδης Δερματικές βλάβες Ερυθυματώδεις πλάκες με επηρμένο περίγραμμα Τοπική νευροπάθεια με τοπική απώλεια αίσθησης Κηλίδες, βλατίδες και οζίδια Ιστική καταστροφή (μύτη, αυτιά, κλπ.) Διάχυτη νευροπάθεια με απώλεια αίσθησης Μολυσματικότητα Μικρή Μεγάλη Επιβραδυνόμενη υπερευαισθησία Επίπεδα ανοσοσφαιρινών Ανοσολογική αντίδραση Αντίδραση στην λεπρομίνη θετική (+) Αντίδραση στην λεπρομίνη αρνητική (-) Φυσιολογικά Υπεργαμμασφαιριναιμία Τύπου 1 Τύπου 2 (erythema nodosum leprosum)
Εξέλιξη της λέπρας
Συμπτώματα και σημεία Μεμονωμένες κόκκινες κηλίδες στο δέρμα που μεγαλώνουν και εξαπλώνονται σε όλο το σώμα Τα μαλλιά σταδιακά γίνονται ξηρά, πτώση των φρυδιών, βλεφαρίδων και απώλεια τριχών Παραμορφώσεις στα χέρια, τα πόδια και το πρόσωπο ("λεόντειο προσωπείο ) Ρινική αιμορραγία ή συνεχής συμφόρηση της μύτης, καταστροφή του ρινικού διαφράγματος Απώλεια φωνής και δυσκολία στην αναπνοή (προσβολή λάρυγγα) Απώλεια της όρασης (προσβολή του οπτικού νεύρου) Προσβολή των νεύρων μυικές ατροφίες, τροφικές εξελκώσεις και βλάβες του δέρματος Απονέκρωση των νεύρων ο ασθενής δε νιώθει πόνο, κρύο ή ζέστη σε αυτά τα σημεία (τοπική υπαισθησία ή αναισθησία) τραυματισμοί τους οποίους δεν αντιλαμβάνεται το άτομο και μπορεί να οδηγήσουν σε μολύνσεις ή και ακρωτηριασμούς
Αρχόμενη φυματιώδης: υπόχρωμες κηλίδες
Φυματιώδης μορφή Περιγεγραμμένες ερυθηματώδεις πλάκες με επηρμένα άκρα
Ενδιάμεση μορφή Πολυμορφική εικόνα των αλλοιώσεων Καφεοειδείς ερυθηματώδεις πλάκες
Ενδιάμεση μορφή Πολυμορφική εικόνα των αλλοιώσεων Ερυθηματώδεις πλάκες με σαφές εσωτερικό όριο και ασαφές εξωτερικό όριο
Λεπροματώδης μορφή Λεόντειο προσωπείο και δυσμορφία άκρων
Διάγνωση Μια τουλάχιστον δερματική κηλίδα ή βλατίδα υπόχρωμη ή ερυθηματώδης Τοπική δερματική αναισθησία Θετική οξεάντοχη χρώση σε βιοψία ιστικής βλάβης ή σε ρινικό έκκριμα Αντίδραση λεπρομίνης: Ενδοδερμική ένεση 0,1 ml εκχυλίσματος αντιγόνων M. leprae Πρώιμη αντίδραση (Fernández) στις 24-48 ώρες Όψιμη αντίδραση (Mitsuda) στις 21 ημέρες Ανίχνευση ειδικών IgG/IgM αντισωμάτων Ανίχνευση με PCR του DNA του παθογόνου
Θεραπεία Αντιβιοτική θεραπεία: δαπσόνη, ριφαμπικίνη και κλοφαζιμίνη (πρώτης γραμμής), μινοκυκλίνη, οφλοξασίνη, κλαριθρομυκίνη (δεύτερης γραμμής) Από του στόματος κορτικοστεροειδή για την πρόληψη της ιστικής καταστροφής του νευρικού ιστού Χειρουργικός καθαρισμός και αισθητική χειρουργική αποκατάσταση ρινικού διαφράγματος, έξω ωτός, κλπ. Εκπαίδευση ασθενών στην λήψη των αντιβιοτικών (για χρόνια) και στην προστασία από τραυματισμούς των αναίσθητων περιοχών του δέρματος Ψυχολογική υποστήριξη
Μυκοβακτηρίδια Ταξινόμηση κατά Runyon
NTM - Παθογένεια Χαμηλής παθογονικότητας μικροοργανισμοί Συνυπάρχει υποκείμενη νόσος που επηρεάζει το ανοσολογικό σύστημα
NTM - Κλινική εικόνα Πνευμονική νόσος (γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, κυστική ίνωση, σύνδρομο Marfan, AIDS, κακόηθειες) Λεμφαδενοπάθεια (MAC σύμπλεγμα, νήπια και μικρά παιδιά < 5 ετών) Λοιμώξεις δέρματος και μαλακών μορίων (M. abscessus και M. ulcerans μετά από τραυματισμούς, M. marinum σε πισίνες) Συστηματική νόσος (γενική ανοσοκαταστολή)
NTM - Διάγνωση Ανεύρεση του μικροοργανισμού στην καλλιέργεια
Ευχαριστώ για την προσοχή σας