D.5.5, WP 5. Dominik Rutz. Erik Ferber. WIP Renewable Energies. Sylvensteinstr. 2

IEE Έργο BiogasIN Τρόποι χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου D.5.5, WP 5 Dominik Rutz Erik Ferber WIP Renewable Energies Sylvensteinstr. 2 81369 Μόναχο, Γερµανία Φεβρουάριος, 2011 1

Περιεχόµενα 1. Εισαγωγή... 3 2. Χρηµατοδότηση από τράπεζες... 4 2.1. Παραδοσιακός δανεισµός... 4 2.2. Χρηµατοδότηση Έργου - Project financing... 6 3. Χρηµατοδοτική µίσθωση - Leasing... 8 4. Σύµβαση... 9 5. Εταιρείες επενδύσεων - Investment funds... 12 6. Έσοδα από την λειτουργία της µονάδας βιοαερίου... 13 7. Συµπέρασµα... 14 Γλωσσάρι: Χρηµατοδότηση έργων βιοαερίου... 15 Η πλήρης ευθύνη αυτής της έκδοσης εναπόκειται στους συντάκτες της. εν απεικονίζει κατ ανάγκη την άποψη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι αρµόδια για οποιαδήποτε χρήση που µπορεί να γίνει των πληροφοριών που περιλαµβάνονται σε αυτήν. 2

1. Εισαγωγή Το έργο BiogasIN υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Προγράµµατος Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη και αποσκοπεί στη δηµιουργία βιώσιµης αγοράς βιοαερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη: Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Ελλάδα, Λετονία, Ρουµανία και Σλοβενία. Βασικό αντικείµενο του BiogasIN είναι η µείωση των εµποδίων για τα έργα βιοαερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη: σηµαντικά διοικητικά εµπόδια στην αδειοδοτικη διαδικασία και στη φάση της χρηµατοδότησης. Τα έργα βιοαερίου χαρακτηρίζονται από υψηλά επιµέρους κόστη. Σε πολλές περιπτώσεις ένας µόνο γεωργός ή ακόµα και µια κοινοπραξία επενδυτών δεν είναι ικανή να χρηµατοδοτήσει το σύνολο του έργου µε ίδια κεφάλαια. Ως εκ τούτου ο δανεισµός κεφαλαίων είναι απαραίτητος για την υλοποίηση µιας µονάδας βιοαερίου. Η έκθεση που ακολουθεί περιγράφει µια σειρά από επιλογές για τη χρηµατοδότηση έργων βιοαερίου. Αναδεικνύει τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα κάθε συγκεκριµένης επιλογής χρηµατοδότησης σε σύγκριση µε τις άλλες. Ο στόχος αυτής της έκθεσης είναι να εξηγήσει διάφορες χρηµατοδοτικές επιλογές στους επενδυτές βιοαερίου. Τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα που παρουσιάζονται για κάθε επιλογή κάνει τις διάφορες χρηµατοδοτικές επιλογές συγκρίσιµες. Επιπλέον, οι διαφορετικοί τρόποι συγκέντρωσης εσόδων από τη λειτουργία µίας µονάδας παραγωγής βιοαερίου παρουσιάζονται και συγκρίνονται. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τις επιλογές χρηµατοδότησης και τα έσοδα από τις µονάδες παραγωγής βιοαερίου παρακαλούµε δείτε επίσης την έκθεση καλών πρακτικών µε τίτλο «Παραδείγµατα για τη χρηµατοδότηση των έργων βιοαερίου στη Γερµανία, την Αυστρία, την Ολλανδία, τη ανία και την Ιταλία" 1, καθώς και την έκθεση µε τίτλο «Κριτήρια για την αξιολόγηση των επενδύσεων βιοαερίου : Κατευθυντήριες γραµµές για χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και επενδυτές 2 ", που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του έργου BiogasIN. Τέλος, η παρούσα έκθεση περιλαµβάνει ένα γλωσσάρι, εξηγώντας τους πιο δηµοφιλείς όρους σχετικά µε τη χρηµατοδότηση του βιοαερίου. Η παρούσα έκθεση προετοιµάστηκε από την WIP Renewable Energies, Γερµανία και αποδόθηκε στα ελληνικά από το ΚΑΠΕ. 1 Hahn H., Rutz D., Ferber E., Kirchmayer F. (2010) Παραδείγµατα χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου στην Γερµανία, Αυστρία, Ολλανδία, ανία και Ιταλία. Παραδοτέο του έργου BiogasIN 2 Ferber E., Rutz D. (2011) Κριτήρια για την αξιολόγηση των επενδύσεων βιοαερίου : Κατευθυντήριες γραµµές για χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και επενδυτές. Παραδοτέο του έργου BiogasIN 3

2. Χρηµατοδότηση από τράπεζες Κοινή µέθοδος χρηµατοδότησης αποτελεί η δανειοδότηση από ιδιωτικές τράπεζες. Όπως αναφέρεται στο Σχήµα 1 που ακολουθεί, υπάρχουν δύο βασικά είδη τυπικής χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου: παραδοσιακός δανεισµός και η χρηµατοδότηση έργου αυτοχρηµατοδότηση (project finance). Tα Σχήµατα 2, και 3 δείχνουν τα διαφορετικά σχήµατα χρηµατοδότησης δηλαδή τον παραδοσιακό δανεισµό και τη χρηµατοδότηση έργου (project finance): Σχήµα 1: ιάκριση µεταξύ παραδοσιακού δανεισµού και Χρηµατοδότησης Έργου 2.1. Παραδοσιακός δανεισµός Ο παραδοσιακός δανεισµός είναι ο πιο συνηθισµένος τρόπος για τη λήψη δανειακών κεφαλαίων από τις τράπεζες. Αυτή η µορφή χρηµατοδότησης δεν χρησιµοποιείται µόνο σε µεγάλες επενδύσεις, καθώς οι περιπτώσεις αυτές απαιτούνται στο πλαίσιο έργων βιοαερίου, αλλά καλύπτει επίσης πολλά µικρότερα ιδιωτικά δάνεια. Ο χρηµατοπιστωτικός οργανισµός ελέγχει το χρηµατοοικονοµικό υπόβαθρο του δανειολήπτη, προκειµένου να αποφασίσει σχετικά µε την αξιοπιστία και τους κινδύνους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα έχουν οι εγγυήσεις στην περίπτωση αποτυχίας του σχεδίου. Εγγυήσεις αποτελούν τα ακίνητα, ο εξοπλισµός της µονάδας, το διαθέσιµο ενεργητικό του αιτούντος ή του φορέα υλοποίησης του έργου, και όλα τα άλλα περιουσιακά στοιχεία που καλύπτουν το σύνολο του δανείου. Επιπλέον, αναλύονται οι προοπτικές επιτυχίας του έργου. Η επιτυχία συνήθως υπολογίζεται µε τον έλεγχο διαφόρων κριτηρίων που επηρεάζουν την οικονοµική απόδοση της µελλοντικής εγκατάστασης βιοαερίου. Για 4

περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε αυτά τα κριτήρια, παρακαλούµε δείτε επίσης την έκθεση «Τα κριτήρια αξιολόγησης των επενδύσεων βιοαερίου: Κατευθυντήριες γραµµές για χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και επενδυτές» 3. Η εκτιµώµενη οικονοµική απόδοση και οι κίνδυνοι της µονάδας επηρεάζουν το ύψος των επιτοκίων. Μόλις το δάνειο δοθεί, ο οφειλέτης πρέπει να ξεπληρώσει σε µηνιαία βάση ένα προκαθορισµένο ποσό. Συχνά οι τράπεζες προσφέρουν επίσης µια περίοδο χάριτος η οποία είναι συνήθως ένα ή δύο έτη κατά τα οποία ο οφειλέτης πρέπει µόνο να επιστρέψει τους τόκους, αλλά όχι και το κεφάλαιο. Η διάρκεια των δανείων για τα έργα βιοαερίου, καθώς και ο αριθµό των ετών χάριτος εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από τις προϋποθέσεις του κάθε συγκεκριµένου έργου βιοαερίου. Ωστόσο, οι συνηθισµένοι περίοδοι δανείου είναι περίπου 15 έτη και χορηγούνται συνήθως ένα ή δύο χρόνια χάριτος. Μια ειδική µορφή παραδοσιακής χρηµατοδότησης µέσω δανείων είναι τα δάνεια µε χαµηλό επιτόκιο που παρέχονται από τις εθνικές αρχές ή τους φορείς χρηµατοδότησης. Τα δάνεια αυτά χορηγούνται για επενδύσεις στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, όπως είναι το βιοαέριο και λειτουργούν ως ένα πρόγραµµα στήριξης της αγοράς, προκειµένου να τονωθεί ο τοµέας των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Τα δάνεια µε χαµηλό επιτόκιο χαρακτηρίζονται από πολύ χαµηλά επιτόκια. Η τράπεζα µε την οποία συνεργάζεται ο επενδυτής µπορεί να βοηθήσει στην πρόσβαση σε αυτά τα δάνεια. Τράπεζες που παρέχουν δάνεια µε χαµηλό επιτόκιο είναι για παράδειγµα η γερµανική τράπεζα KfW (Kreditanstalt für Wiederaufbau) και το γερµανικό Förderbank LfA. Σχήµα 2: Χρηµατοδότηση µε παραδοσιακό δανεισµό 3 Ferber E., Rutz D. (2011) Κριτήρια για την αξιολόγηση των επενδύσεων βιοαερίου : Κατευθυντήριες γραµµές για χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και επενδυτές. Παραδοτέο του έργου BiogasIN 5

Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα + Μικρή διοικητική πολυπλοκότητα. + εν απαιτείται η ίδρυση εταιρείας ειδικής νοµικής µορφής. + Επαρκείς εγγυήσεις µπορούν να παρέχονται από την περιουσία και να µειώνεται το ύψος του επιτοκίου. Η χρηµατοοικονοµική ικανότητα µειώνεται, καθώς η ιδιωτική περιουσία τίθεται ως εγγύηση. Ο επενδυτής ευθύνεται µε δικά του διαθέσιµα στην περίπτωση αποτυχίας 2.2. Χρηµατοδότηση Έργου - Project financing Η χρηµατοδότηση Έρογυ προορίζεται για τη χρηµατοδότηση µιας πολύ συγκεκριµένης επένδυσης η οποία εξοφλείται από τις δικές της ταµειακές ροές. Η τράπεζα λαµβάνει την απόφασή της για το ύψος του δανείου εξαρχής µε τις εκτιµήσεις των ταµειακών ροών του έργου. Σε αντίθεση µε τη συµβατική δανειοδότηση, υπάρχει συνήθως µικρή ή καθόλου πρόσβαση σε ιδιωτική ή κεφαλαιουχική εταιρεία. Σε περίπτωση χρηµατοδότησης ενός έργου βιοαερίου, η επένδυση εξασφαλίζεται από την προβλεπόµενη ταµειακή ροή της πωλούµενης ηλεκτρικής ενέργειας, τον εξοπλισµό της µονάδας και από την ιδιοκτησία του χώρου εγκατάστασης. Προϋπόθεση για να επιτευχθεί χρηµατοδότηση έργου είναι η δηµιουργία µιας ειδικής εταιρείας για το έργο βιοαερίου. Η Χρηµατοδότηση Έργου έχει σηµαντικά υψηλότερους κινδύνους για τους χρηµατοδότες από τη συµβατική χρηµατοδότηση, δεδοµένου ότι το δάνειο µπορεί να αποπληρωθεί όταν το έργο έχει τεθεί σε λειτουργία. Ως εκ τούτου, οι τράπεζες ενδιαφέρονται για την ελαχιστοποίηση των πιθανών κινδύνων. Όλες οι πτυχές του έργου πρέπει να αναλυθούν πολύ προσεκτικά. Αυτό οδηγεί σε αυξηµένο διοικητικό φόρτο εργασίας για τα δύο µέρη. Ο επενδυτής πρέπει να προετοιµάσει όλα τα έγγραφα του έργου σε µεγάλη λεπτοµέρεια. Αυτή η διαδικασία µπορεί να είναι αρκετά χρονοβόρα. Από τη στιγµή που η µονάδα βιοαερίου αποτελεί την κύρια οικονοµική ασφάλεια για τις τράπεζες λόγω υψηλής διοικητικής ενασχόλησης, συνήθως µόνο µεγάλης κλίµακας µονάδες µερικών MW χρηµατοδοτούνται µέσω αυτοχρηµατοδότησης. Τυπικές µονάδες βιοαερίου κλίµακας αγροκτήµατος (500 kwel ή και λιγότερο) σπάνια χρηµατοδοτούνται µε αυτό τον τρόπο. 6

Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα + Ο επενδυτής δεν ευθύνεται µε δικά του διαθέσιµα στην περίπτωση αποτυχίας + Ο χρηµατοπιστωτικός οργανισµός συνδράµει στον εντοπισµό αδύναµων σηµείων της επένδυσης. + εν έχει σηµασία πόσοι αποτελούν την εταιρεία της επένδυσης. Ως εκ τούτου µία σύµπραξη αγροτών µπορεί να λειτουργήσει µία µονάδα. + Η δυνατότητα περαιτέρω δανεισµού δεν είναι εµπόδιο, εφόσον δεν υποθηκεύονται περιουσιακά στοιχεία. Υψηλή διοικητική πολυπλοκότητα. Σύσταση εταιρείας για το έργο. εν παρέχεται Χρηµατοδότηση Έργου από κάθε τράπεζα. Τα επιτόκια µπορεί να είναι υψηλότερα. Συνήθως χρησιµοποιείται για µεγάλα έργα (κάποιων εκατοµµυρίων ). Σχήµα 3: Χρηµατοδότηση Έργου 7

3. Χρηµατοδοτική µίσθωση - Leasing Eίναι µια συχνά εφαρµοζόµενη µέθοδο για τη συγκέντρωση µετοχικού κεφαλαίου για ένα έργο βιοαερίου. H xρηµατοδοτική µίσθωση χαρακτηρίζεται από τη διάκριση του κατασκευαστή µονάδων (εταιρία leasing) και του φορέα εκµετάλλευσης της µονάδας (µισθωτή). Η εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης κατασκευάζει και χρηµατοδοτεί την µονάδα από το εταιρικό κεφάλαιο ή το µετοχικό κεφάλαιο των εταίρων εκµίσθωσης. Στη συνέχεια η εταιρεία αφήνει την µονάδα στον µισθωτή ο οποίος πρέπει να αναλάβει τους κινδύνους της επιχείρησης. Ο µισθωτής διαχειρίζεται όλα τα έσοδα από τη λειτουργία της µονάδας παραγωγής βιοαερίου, αλλά πρέπει να πληρώσει τα ποσοστά χρηµατοδοτικής µίσθωσης στην εταιρεία. Αφού λήξει η σύµβαση, ο µισθωτής µπορεί να αγοράσει την υπολειπόµενη αξία της µονάδας βιοαερίου, ή η κυριότητα επανέρχεται στην εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις η επιλογή αυτή χρησιµοποιείται για την χρηµατοδότηση συγκεκριµένων τµηµάτων µίας µονάδας βιοαερίου, πχ. της µονάδας συµπαραγωγής. Σχήµα 4: Χρηµατοδοτική Μίσθωση Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα + Οι συνεργάτες Leasing παρέχουν τεχνογνωσία στην υλοποίηση και λειτουργία της µονάδας παραγωγής βιοαερίου. + Ο εξωτερικός επενδυτής µπορεί να συµµετέχει στην εταιρεία leasing. + Οι αγρότες µε µικρά κεφάλαια µπορούν να λειτουργήσουν µία µονάδα βιοαερίου. Η εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης δεν έχει άµεση επίδραση στη λειτουργία της εγκατάστασης. Έτσι, η επιτυχία ή η αποτυχία του έργου έγκειται στο «χέρι κάποιου άλλου» (µισθωτής). Μετά τη λήξη της σύµβασης, η µονάδα παραγωγής βιοαερίου ενδέχεται να έχει σηµαντική αξία, γεγονός που καθιστά την αποχώρηση ασύµφορη για την 8

εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης. 4. Σύµβαση Η σύναψη σύµβασης είναι ένα έντονα αναδυόµενο επιχειρηµατικό µοντέλο σε ορισµένες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. Γερµανία και στην Αυστρία. Υπάρχουν διαφορετικές µορφές συµβολαίων όπου το Συµβόλαιο Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) είναι η αρχική του µορφή. Το Συµβόλαιο Ενεργειακής Απόδοσης είναι µία συµβατική συµφωνία µεταξύ του παρόχου, που ονοµάζεται Επιχείρηση Ενεργειακών υπηρεσιών (ΕΕΥ- ESCO) και του πελάτη. Η ΕΕΥ υλοποιεί και χρηµατοδοτεί µέτρα για την εξοικονόµηση ενέργειας στο ακίνητο του πελάτη. Στη συνέχεια, ο πελάτης πληρώνει πίσω ποσοστά του συµβολαίου που αντιστοιχούν στο επίπεδο της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Η ΕΕΥ εγγυάται ότι η εξοικονόµηση καλύπτει ή υπερκαλύπτει τις ετήσιες πληρωµές για την κάλυψη όλων των δαπανών του έργου συνήθως για 7 έως 10 έτη. Το πλεονέκτηµα της ΕΕΥ είναι η διαθεσιµότητα των οικονοµικών πόρων, η τεχνογνωσία και η ελαχιστοποίηση του κινδύνου για τον πελάτη. Νεότερες µορφές συµβάσεων περιλαµβάνουν επίσης ενεργειακές συµβάσεις όχι µόνο για την εξοικονόµηση ενέργειας, αλλά και για τον ενεργειακό εφοδιασµό. Αυτό είναι ενδιαφέρον ειδικά για µεγαλύτερους πελάτες (π.χ. δηµόσια ιδρύµατα, νοσοκοµεία, σχολεία, επιχειρήσεις) που χρειάζονται µεγαλύτερα ποσά ενέργειας (συνήθως θερµότητα), αλλά θέλουν να µειώσουν τους κινδύνους και δεν έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε δική τους τεχνογνωσία για να λειτουργήσουν τη µονάδα παραγωγή ενέργειας. Οι συµβάσεις για µονάδες βιοαερίου (Σχήµα 5) αποτελούν σχετικά νέα εξέλιξη. Μερικοί σχεδιαστές έργων βιοαερίου, κατασκευαστές µονάδων, ιδίως δε Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών προσφέρουν συµβόλαια βιοαερίου. Οι εταιρείες αυτές (εργολάβοι) συνήθως χρηµατοδοτούν, κατασκευάζουν και λειτουργούν το σύνολο της εγκατάστασης βιοαερίου. Ο αγρότης παρέχει µόνο το κοµµάτι της γης που κατασκευάζεται η µονάδα και υπογράφει σύµβαση παράδοσης πρώτης ύλης µε τον ανάδοχο. Ο κίνδυνος της λειτουργίας της εγκατάστασης, αλλά και όλα τα έσοδα από την πώληση της ενέργειας διαχειρίζονται από τον ανάδοχο. Ο αγρότης πληρώνεται από την παράδοση πρώτων υλών και από την εκµίσθωση του ακινήτου. Ανάλογα µε τη σύµβαση µεταξύ του αναδόχου και του αγρότη, η θερµότητα από τη µονάδα συµπαραγωγής βιοαερίου µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τον αγρότη π.χ. για να θερµάνει τα υπόστεγα των ζώων, να στεγνώσει ροκανίδια, κλπ. Επίσης, συµµετοχή του γεωργού στα κέρδη της µονάδας µπορεί να είναι αντικείµενο της σύµβασης. Σε πολλές περιπτώσεις, ο αγρότης παρέχει επίσης εργασία για την καθηµερινή λειτουργία της µονάδας (π.χ. παροχή πρώτης ύλης). Το µεγάλο πλεονέκτηµα είναι ότι ο αγρότης µειώνει τον κίνδυνο του σε περίπτωση βλάβης του συστήµατος και, εποµένως, δεν χάνει κεφάλαια. Επίσης, η εξειδίκευση σχετικά µε τον πιο αποτελεσµατικό σχεδιασµό του συστήµατος και τη συντήρηση παρέχεται από τον ανάδοχο. 9

Μία άλλη µορφή σύµβασης είναι η σύναψη συµβολαίου µεταξύ µίας ΕΕΥ και ενός πελάτη ενέργειας (Σχήµα 6)., όπως περιγράφηκε παραπάνω (πχ. δηµόσια ιδρύµατα, νοσοκοµεία, σχολεία, επιχειρήσεις). Στην περίπτωση αυτή, η ΕΕΥ έχει την ευθύνη για την παροχή θερµότητας ή / και ηλεκτρικής ενέργειας στον πελάτη ενέργειας. Ανάλογα µε την απαιτούµενη πρώτη ύλη για τη µονάδα, ο αγρότης είναι ο πάροχος πρώτης ύλης. Στην περίπτωση αυτή η σύµβαση µεταξύ του αγρότη και του αναδόχου είναι µια κανονική επιχειρηµατική σύµβαση. ιαφορετικοί τύποι συµβάσεων µπορούν να συνδυαστούν µεταξύ τους, προκειµένου να επιτευχθεί η πιο οικονοµική και περιβαλλοντικά συµφέρουσα λύση για τον πελάτη. Με αυτόν τον τρόπο τα χαρακτηριστικά µεταξύ των διαφόρων µοντέλων σύναψης συµβάσεων, αλλά και µεταξύ σύµβασης και χρηµατοδοτικής µίσθωσης ποικίλουν. Τα Σχήµατα 5 και 6 αντιπροσωπεύουν µόνο σχηµατικά παραδείγµατα, άλλες σχέσεις είναι επίσης δυνατές. Σχήµα 5: Σύµβαση µεταξύ κατασκευαστή και αγρότη 10

Σχήµα 6: Σύµβαση µεταξύ κατασκευαστή και πελάτη ενέργειας Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα + Ο αγρότης δεν έχει να επενδύσει σε εταιρεία ή ιδιωτικά κεφάλαια. + Ο αγρότης έχει µικρότερο χρηµατοδοτικό κίνδυνο. + Ένας επαγγελµατίας ειδικός στο βιοαέριο (contractor) είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία και συντήρηση της µονάδας. - Η µονάδα βιοαερίου παραµένει ιδιοκτησία της εταιρείας (contractor) για προκαθορισµένο χρόνο και ο αγρότης δεν επηρεάζει ή έχει µικρή επιρροή σε αποφάσεις τεχνικής φύσεως. - Τα κέρδη του αγρότη προκαθορίζονται από το συµβόλαιο. 11

5. Εταιρείες επενδύσεων - Investment funds Ένα άλλο εργαλείο για τη χρηµατοδότηση έργων βιοαερίου είναι µία εταιρεία ταµείο επενδύσεων. Ένα Ταµείο Επενδύσεων είναι µία εταιρεία που διαχειρίζεται τα χρήµατα από διάφορους µικρούς επενδυτές. Όλοι τους επενδύουν σε ένα ή περισσότερα έργων βιοαερίου. Με τον τρόπο αυτό τα ίδια κεφάλαια για την κατασκευή και λειτουργία µιας µονάδας βιοαερίου είναι συγκεντρωµένα. Τα οφέλη και οι κίνδυνοι από την αξιοποίηση βιοαερίου επιµερίζονται µεταξύ των επενδυτών. Οι αγρότες µπορούν να σχηµατίσουν ένα συνεταιρισµό όπου κάθε αγρότης έχει µερίδιο στα έσοδα από το βιοαέριο αναλογικά µε την παρεχόµενη πρώτη ύλη και την απόδοση του βιοαερίου. Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα + Ο αγρότης ή ο φορέας της µονάδας δεν χρειάζεται να πάρει δάνειο ή να υποθηκεύσει περιουσία. + Το κέρδος των συµµετεχόντων αντανακλά την συµµετοχή τους στα αρχικά κεφάλαια. + Ο φορέας εκµετάλλευσης της µονάδας δεν χρειάζεται να παρέχει οπωσδήποτε εγγυήσεις. + Η εµπιστοσύνη των επενδυτών στα επενδυτικά κεφάλαια αυξάνει τα τελευταία χρόνια λόγω της καλής τους υλοποίησης. Οι επενδυτές συνήθως έχουν την ευθύνη του συνόλου των επενδυτικών κεφαλαίων. Οι επενδυτές δεν επηρεάζουν τη λειτουργία της µονάδας βιοαρίου. Ο φορέας εκµετάλλευσης της µονάδας πρέπει να περάσει µία σύνθετη διαδικασία αιτήσεων για να αποδείξει τα περιβαλλοντικά κριτήρια του έργου. 12

Σχήµα 7: Εταιρείες Επενδύσεων 6. Έσοδα από τη λειτουργία της µονάδας βιοαερίου Η απόφαση για τη χορήγηση δανείου για έργα βιοαερίου εξαρτάται κατά πρώτο λόγο από τις αναµενόµενες ταµειακές ροές του έργου. Προκειµένου να εξασφαλιστεί µια οικονοµικά βιώσιµη λειτουργία µιας µονάδας βιοαερίου, είναι πολύ σηµαντικό να υπολογιστούν τα έσοδα από τη λειτουργία της Στις περισσότερες χώρες, µε µια υγιή αγορά βιοαερίου, η εγγυηµένη τιµή (feed-in tariff) αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από µονάδες βιοεαερίου ορίζεται από το νόµο. Αυτή η τιµή µε τα εξασφαλισµένα έσοδα για µεγάλο χρονικό διάστηµα αποτελεί µια αξιόπιστη εγγύηση για τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και τη βάση για οικονοµικούς υπολογισµούς για τον φορέα λειτουργίας της εγκατάστασης. Επιπλέον, µακροπρόθεσµες συµβάσεις που καλύπτουν τη χρήση της θερµότητας ή έγχυση του βιοµεθανίου στο δίκτυο του φυσικού αερίου µπορούν να αυξήσουν την αξιοπιστία ενός έργου βιοαερίου. Ένας άλλος τρόπος αναχρηµατοδότησης µιας επένδυσης βιοαερίου είναι η εµπορία Πράσινων Πιστοποιητικών (επίσης γνωστή ως Πιστοποιητικά Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας - REC). Ένας πάροχος πράσινης ενέργειας (π.χ. µονάδα παραγωγής βιοαερίου), πιστώνεται µε ένα REC για κάθε MWh ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιµη πηγή. Μετά την τροφοδότηση του δικτύου µε την 13

ενέργεια αυτή, το πιστοποιητικό µπορεί να πωληθεί στην ελεύθερη αγορά. Οι τιµές για τα πιστοποιητικά εξαρτώνται από την γενική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, την ανανεώσιµη πηγή ενέργειας από την οποία παρήχθη η ηλεκτρική ενέργεια και τη θέση της εγκατάστασης. Τα έσοδα από την πώληση των ΑΠΕ είναι λιγότερο προβλέψιµα σε σχέση µε τα έσοδα από ένα σταθερό σύστηµα εγγυηµένης τιµής, καθώς οι τιµές για τις ΑΠΕ υπόκεινται σε διακυµάνσεις. Οικονοµικά και περιβαλλοντικά, είναι πιο σκόπιµο να πωλείται η θερµότητα που παράγεται από την ΣΗΘ (συµπαραγωγή θερµότητας και ηλεκτρικής ενέργειας) της µονάδας βιοαερίου. Η αξιοποίηση της θερµότητας βελτιώνει δραστικά τη συνολική αποδοτικότητα της µονάδας. Αν η θερµότητα µπορεί να πωληθεί σε καταναλωτές, π.χ. µέσω ενός τοπικού δικτύου θέρµανσης, ο χειριστής της εγκατάστασης βιοαερίου έχει πρόσθετα έσοδα. Σε αντίθεση µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο, συνήθως δεν υπάρχει σταθερό feed-in tariff για τη θερµότητα που παράγεται από µονάδες παραγωγής βιοαερίου, όπως συµβαίνει στη Γερµανία. Τα έσοδα από την παροχή θέρµανσης είναι συνήθως αντικείµενο της σύµβασης µεταξύ του φορέα εκµετάλλευσης της µονάδας και του καταναλωτή θερµότητας. Ένα µικρό µέρος των εσόδων από τη λειτουργία µιας εγκατάστασης βιοαερίου µπορεί να προέλθει από τη χρήση του κοµπόστ (χωνεµένο υπόλειµµα). Το χωνεµένο υπόλειµµα µπορεί να πωληθεί ως λίπασµα ή να χρησιµοποιηθούν στο δικό τους αγρόκτηµα ως υποκατάστατο συνθετικών λιπασµάτων. Το κοµπόστ είναι πλούσιο σε άζωτο, φώσφορο, κάλιο και ιχνοστοιχεία και µπορεί να εφαρµοστεί στα εδάφη όπως ακριβώς και το υγρό λίπασµα. Αυτό το καθιστά ένα κατάλληλο βιολίπασµα. Τέλος, σε περίπτωση που η µονάδα παραγωγής βιοαερίου είναι σχεδιασµένη για την χώνευση βιο-αποβλήτων (π.χ. υπολείµµατα τροφίµων, οργανικά αστικά απόβλητα, απόβλητα της βιοµηχανίας) ο διαχειριστής της µονάδας µπορεί να λάβει επίσης ένα τέλος διάθεσης. Ωστόσο, η χρήση αποβλήτων σε µία µονάδα παραγωγής βιοαερίου συνήθως απαιτεί ειδικό σχεδιασµό της εγκατάστασης και εµπειρία σχετικά µε τη διαχείρισή τους. 7. Συµπέρασµα Τα έργα βιοαέριο µπορούν να χρηµατοδοτηθούν από πολλές διαφορετικές πηγές. Κάθε µοντέλο χρηµατοδότησης παρουσιάζει συγκεκριµένα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα για τον επενδυτή και τους φορείς χρηµατοδότησης. Ωστόσο, κάθε έργο βιοαερίου υλοποιείται κάτω από διαφορετικές συνθήκες και µπορεί να απαιτεί ειδική µορφή χρηµατοδότησης. Είναι πολύ σηµαντικό για την επιτυχή υλοποίηση και λειτουργία να επιλεγεί η σωστή επιλογή χρηµατοδότησης του συγκεκριµένου σχεδίου. ιαφορετικές επιλογές χρηµατοδότησης µπορεί επίσης να συνδυάζονται, προκειµένου να επιτευχθεί η πιο βιώσιµη διάρθρωση της χρηµατοδότησης. Θα πρέπει να αξιολογηθεί πολύ προσεκτικά ποια έσοδα µπορούν να αναµένονται από τη λειτουργία της µονάδας βιοαερίου πριν την υλοποίηση του έργου. 14

Γλωσσάρι: Χρηµατοδότηση έργων βιοαερίου Ποσοστό Απόσβεσης: Μηνιαίο ποσοστό αποπληρωµής, που αποτελείται από κεφάλαιο και τους τόκους. Ανάθεση του έργου βιοαερίου: Η ιδέα αυτή βασίζεται στην χρηµατοδότηση του συνόλου της εγκατάστασης και η κατασκευή της από τον ανάδοχο. Ο αγρότης παρέχει µόνο το ακίνητο και υπογράφει συµβόλαιο παράδοσης της πρώτης ύλης. Όλα τα έσοδα από την πώληση της ενέργειας παρακρατούνται από τον ανάδοχο. Ανάλογα το συµβόλαιο η περίσσεια θερµότητα που παράγεται στη µονάδα µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τον γεωργό. Συµµετοχή στα κέρδη µπορεί επίσης να προβλεφθεί στο συµβόλαιο. Ταµειακές ροές: Η ταµειακή ροή αναφέρεται στην κίνηση των ρευστών διαθεσίµων εντός ή εκτός της επιχείρησης, σε ένα έργο, ή σε ένα χρηµατοπιστωτικό προϊόν. Συνήθως µετριέται κατά τη διάρκεια ορισµένου, πεπερασµένου χρονικού διαστήµατος. Ανάδοχος: Ο ανάδοχος έργου βιοαερίου χρηµατοδοτεί και λειτουργεί τη µονάδα παραγωγής βιοαερίου σε ξένη περιουσία. Πίστωση: βλέπε δάνειο. Κεφάλαια χρέους: Χρήµατα που αποκτήθηκαν από εξωτερικές πηγές, διαχωρίζονται από τα ίδια κεφάλαια. Ίδια κεφάλαια: Το σύνολο των κεφαλαίων του φορέα επένδυσης. Συµβόλαιο Ενεργειακής Απόδοσης: Ένα Συµβόλαιο Ενεργειακής Απόδοσης είναι µία µίσθωση χρηµατοδότησης ή λειτουργίας που παρέχεται από µία Επιχείρηση Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ - ESCO) ή από κατασκευαστή εξοπλισµού. Αυτοί, παρέχουν µια εγγύηση για την εξοικονόµηση ενέργειας από τα υλοποιηµένα µέτρα, και συνήθως προσφέρουν επίσης ένα εύρος συναφών υπηρεσιών σχεδιασµού, εγκατάστασης και συντήρησης. Σε γενικές γραµµές, ο πάροχος υπηρεσιών εγγυάται την εξοικονόµηση ως αποτέλεσµα των βελτιώσεων τόσο στην απόδοση εξοικονόµησης ενέργειας όσο και τη συντήρηση. Σύµβαση Ενεργειακής Απόδοσης: Η εφαρµογή συµφωνίας µε µια ιδιωτική επιχείρηση ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO). Η ESCO προσδιορίζει και αξιολογεί τις ευκαιρίες εξοικονόµησης ενέργειας και στη συνέχεια προτείνει λύσεις για την εξοικονόµηση ενέργειας. Η ESCO εγγυάται ότι η εξοικονόµηση καλύπτει ή υπερκαλύπτουν τις ετήσιες πληρωµές για την κάλυψη όλων των δαπανών του έργου συνήθως πάνω από 7 έως 10 έτη. Το πλεονέκτηµα της ESCO είναι η διαθεσιµότητα των οικονοµικών πόρων, η τεχνογνωσία και η ελαχιστοποίηση του κινδύνου για τον πελάτη. ΕΕΥ (ESCO): Μια Επιχείρηση Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ) είναι µια εταιρεία που παρέχει υπηρεσίες διαχείρισης ενέργειας σε ένα χρήστη ενέργειας. Οι υπηρεσίες που προσφέρει η ΕΕΥ µπορεί να ανατίθενται µέσω µιας συµφωνίας για τις ενεργειακές υπηρεσίες ή µέσω συγκεκριµένων λύσεων διαχείρισης ενέργειας όπως 15

καθορίζονται από την ΕΕΥ µε γνώµονα την καλύτερη απόδοση της επένδυσης για τον πελάτη. Εγγυηµένη τιµή: Τιµή που εγγυάται έσοδα από την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας στο δηµόσιο δίκτυο, συνήθως σε /MWh. Σε πολλές χώρες η εγγυηµένη τιµή και η εγγυηµένη περίοδος πληρωµής καθορίζονται από νόµο. Χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα: Οργανισµός που παρέχει δανειακά κεφάλαια στους επενδυτές. Ένα χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα µπορεί για παράδειγµα να είναι µια τράπεζα, ή µια εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Κίνδυνος χρηµατοδότησης: Ο κίνδυνος του χρηµατοδότη στην περίπτωση αδυναµίας αποπληρωµής του δανείου. Τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα κατατάσσουν κάθε αίτηση δανεισµού ανάλογα µε την πιθανότητα αδυναµίας αποπληρωµής του δανείου. Χρηµατοδότης: Ο χρηµατοδότης παρέχει το κεφάλαιο. Χρηµατοδότες µπορεί να είναι τράπεζες, οργανισµοί χρηµατοδοτικής µίσθωσης, ή ιδιώτες. Περίοδος χάριτος: περίοδος κατά την διάρκεια του δανείου στην οποία τα χρήµατα του δανείου δεν πρέπει να επιστραφούν στην τράπεζα. Ωστόσο, οι τόκοι πρέπει να πληρώνονται. Πράσινα πιστοποιητικά: Υλικά ή άυλα τεκµήρια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από µονάδες ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Κάθε πράσινο πιστοποιητικό έχει ονοµαστική αξία µίας µεγαβατώρας (MWh) ηλεκτρικής ενέργειας. Επιτόκιο: Το κόστος χρήσης των χρηµάτων, που εκφράζονται ως ποσοστό ανά χρονικό διάστηµα (συνήθως ανά έτος). Η τιµή του επιτοκίου εξαρτάται από τον οικονοµικό κίνδυνο της επένδυσης, τη διάρκεια του δανείου και το ποσό του δανείου. Ταµείο Επενδύσεων: Ένα ποσό χρηµάτων, που ανήκουν σε έναν ή περισσότερους επενδυτές, το οποίο διαχειρίζονται ως µία οντότητα. Επενδυτής: ο επενδυτής ξοδεύει χρήµατα σε µία συγκεκριµένη επένδυση. Χρηµατοδοτική µίσθωση: Η χρηµατοδοτική µίσθωση χαρακτηρίζεται από το διαχωρισµό του εκµισθωτή και του µισθωτή. Ο εκµισθωτής χρηµατοδοτεί το αντικείµενο χρηµατοδοτικής µίσθωσης και δεσµεύεται στο µισθωτή για τη λειτουργία του. Ο µισθωτής οφείλει να καταβάλει το τίµηµα χρηµατοδοτικής µίσθωσης στον εκµισθωτή. Αντικείµενο του leasing στα έργα βιοαερίου είναι συχνά οι εγκαταστάσεις ΣΗΘ. άνειο: Χρήµατα που δανείζονται σε ένα προσυµφωνηµένο επιτόκιο για µία συγκεκριµένη περίοδο ετών. Περίοδος αποπληρωµής: η περίοδος αποπληρωµής αναφέρεται στο χρονικό διάστηµα που απαιτείται για να αποπληρωθεί µια αρχική επένδυση από δικές της ταµειακές ροές. 16

Αρχικό κεφάλαιο: Το συνολικό ποσό των χρηµάτων του δανείου. Χρηµατοδότηση Έργου (Αυτοχρηµατοδότηση): Η χρηµατοδότηση Έργου προορίζεται για τη χρηµατοδότηση µιας πολύ συγκεκριµένης επένδυσης η οποία εξοφλείται από δικές της ταµειακές ροές. Προαπαιτούµενο για την χρηµατοδότηση έργου είναι η σύσταση εταιρείας. Σε περίπτωση χρηµατοδότησης ενός έργου βιοαερίου, η επένδυση του χρηµατοδότη εξασφαλίζεται από την προβλεπόµενη ταµειακή ροή της ηλεκτρικής ενέργειας που πωλεί η µονάδα, τον εξοπλισµό της µονάδας και από την µίσθωση των χώρων της µονάδας. Η χρηµατοδότηση έργου παρέχει σηµαντικά υψηλότερους κινδύνους για τους χρηµατοδότες από τη συµβατική χρηµατοδότηση, δεδοµένου ότι το δάνειο µπορεί να αποπληρωθεί µόνο όταν το έργο έχει τεθεί σε λειτουργία. Κατάταξη: Εκτίµηση του κινδύνου χρηµατοδότησης ενός δανείου από τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα µε προκαθορισµένα κριτήρια. Πιστοποιητικό Ανανεώσιµης Ενέργειας: βλέπε πράσινα πιστοποιητικά Εγγυήσεις: Η περιουσία του επενδυτή που καλύπτει το ποσό δανείου σε περίπτωση αδυναµίας αποπληρωµής του. Επιδοτήσεις: Η επιδότηση είναι µια µορφή οικονοµικής ενίσχυσης που καταβάλλεται σε µια επιχείρηση ή οικονοµικό τοµέα. Παραδοσιακή χρηµατοδότηση µέσω δανείου: Χρηµατοδότηση της επένδυσης από ιδιωτικά ή επιχειρηµατικά δάνεια. Χρηµατοδότης είναι ένα χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα. 17