5.6 Αποτελεσματικότητα του μηχανισμού προώθησης των επενδύσεων - επιχειρηματικότητας Σύμφωνα με τα αποτελέσματα εμπειρικής έρευνας (Νικολαίδης, 2007) που αφορούσε μεταποιητικές επιχ/σεις της Περιφέρειας ΑΜΘ, προκύπτουν τα εξής συνοπτικά, αλλά ανησυχητικά στοιχεία που φανερώνουν την αναποτελεσματικότητα των εμπλεκόμενων φορέων στο χώρο της προώθησης επενδύσεων στην χώρα μας: Η πλειονότητα των επιχειρηματιών θεωρούν το επίπεδο περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας μη ικανοποιητικό, ενώ το 14,9% το θεωρεί καθόλου ικανοποιητικό και μόνον το 4,7% αυτών εκτιμούν την περιφερειακή ανάπτυξη ως ικανοποιητική. 40% των επιχειρηματιών κρίνουν ως μη ικανοποιητική την προώθηση επαρκών & αξιόλογων επενδύσεων. 1
Η πλειονότητα των επιχειρηματιών θεωρούν ότι το σύστημα προώθησης των επενδύσεων, που αφορά την ενημέρωση, τη συμβουλευτική - τεχνική υποστήριξη των επενδυτών, καθώς και τη συνολική διαδικασία προώθησης των επενδύσεων, είναι μη ικανοποιητικό έως καθόλου ικανοποιητικό. Η πλειονότητα των επιχειρηματιών θεωρούν μη ικανοποιητική έως καθόλου ικανοποιητική τη συμβουλευτική στήριξη που προσφέρουν οι τράπεζες στον τομέα των επενδύσεων. Η πλειονότητα των επιχειρηματιών, κατά την υλοποίηση των επενδύσεων, συνάντησαν αρκετά προβλήματα με όλες σχεδόν τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες (εκταμίευση των κονδυλίων, συμβουλευτική υποστή-ριξη των επενδύσεων, εξυπηρέτηση, διαφάνεια του συστήματος κ.ά.). 2
το 45,6% των επιχειρηματιών αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα στο θέμα της εξεύρεσης κατάλληλου και ειδικευμένου προσωπικού. 1 στους 3 επιχειρηματίες θεωρούν μη ικανοποιητικές τις υπάρχουσες υποδομές που αφορούν τη στήριξη της επιχειρηματικότητας. Ενέργειες του επιχειρηματία πριν την ίδρυση - λειτουργία της αρχικής μονάδας Η πλειονότητα των επιχειρηματιών επισήμανε την αρχική επενδυτική ιδέα εμπειρικά (29,1%) ή έχοντας εμπιστοσύνη στην επιχειρηματική διαίσθησή τις (27,7%). 3
Οι επιχειρηματίες που επέλεξαν το επιχειρησιακό επενδυτικό σχέδιο, γιατί αυτό προέκυψε με τη βοήθεια μελέτης, αποτελούν την μειοψηφία του δείγματος. Το 50,7% των επιχειρηματιών χρησιμοποίησε εμπειρικές μεθόδους αξιολόγησης τις επιλεγείσας επενδυτικής ιδέας, ενώ ένα μικρό μέρος αυτών (16,2%) εφάρμοσε απλές ή σύγχρονες μεθόδους αξιολόγησης επενδύσεων. Μόνο το 24,3% των επιχειρηματιών προχώρησε στην εκπόνηση ειδικών μελετών,(έρευνα τεχνολογίας, πρώτων και βοηθητικών υλών, αγοράς, προσωπικού και κλάδου) προκειμένου να διασφαλίσει τα πλέον κρίσιμα σημεία της επένδυσης. 4
Το 4,1% των επιχειρηματιών δηλώνουν ότι επέλεξαν τον τόπο εγκατάστασης της μονάδας τους έπειτα από εκπόνηση σχετικής μελέτης, ενώ το 42,1% για προσωπικούς λόγους, το 36,5% εξαιτίας των κινήτρων, το 16,9% λόγω ύπαρξης επαρκών και φθηνών πρώτων υλών και το 6,8% ή το 3,4% με κριτήριο την πρόσβαση σε κέντρα κατανάλωσης. Ενέργειες του επιχειρηματία πριν την ίδρυση - λειτουργία της αρχικής μονάδας Ένα σημαντικό μέρος των επιχειρηματιών υλοποίησε με εμπειρικό τρόπο την επένδυσή του. μικρό μέρος των επιχειρηματιών εφάρμοσαν κάποια σύγχρονη μορφή, (κατάρτιση χρονοδιαγράμματος εργασιών, κατάρτιση 5
γραπτών συμβάσεων/ συμφωνιών με προμηθευτές/κατασκευαστές, εκπόνηση οριστικής μελέτης εφαρ-μογής κ.ά.) Ενέργειες του επιχειρηματία κατά τη λειτουργία της μονάδας: Ένα σημαντικό μέρος των επιχειρηματιών αναπτύσσουν την επιχείρησή τους χωρίς κανέναν ιδιαίτερο προγραμματισμό (43,9%), 45,9% των επιχειρήσεων εφαρμόζουν κάποιους σύγχρονους τρόπους (στρατηγικός επιχειρησιακός προγραμ/τισμός, χρησιμοποίηση εξωτερικών συμβούλων για ειδικά θέματα, εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων οργάνωσης και διαχείρισης, παρακολούθηση και ανάλυση των βασικότερων στοιχείων των ανταγωνιστών, εκπαίδευση-κατάρτιση των μελών της επιχείρησης). 6
μια πολύ μικρή μερίδα επιχειρηματιών στηρίζουν την ανάπτυξη των μονάδων τους κάνοντας επαφές με "κοινωνικούς εταίρους" ή συμμετέχοντας σε κλαδικές εκθέσεις και κλαδικούς συνδέσμους (1,4%). Απόψεις σχετικά με την βελτίωση του θεσμού προώθησης των επενδύσεων Η πλειονότητα των επιχειρηματιών συμφωνούν με την πρόταση να πραγματοποιούνται ουσιαστικοί έλεγχοι, τόσο κατά τη φάση της υλοποίησης όσο και μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης. Το σύνολο των επιχειρηματιών θεωρούν αναγκαία τη συστηματική εκπαίδευση και ενίσχυση του στελεχιακού δυναμικού των εμπλεκόμενων υπηρεσιών. 7
Ιδιαίτερα υψηλά είναι τα % των απαντήσεων για την ανάγκη εφαρμογής σύγχρονων, αξιόλογων, αντικειμενικών και επιστημονικών κριτηρίων επιλογής των επενδύσεων (97,9%). Παρόμοια εικόνα επικρατεί σχετικά με την αναγκαιότητα διαφοροποίησης των κριτηρίων επιλογής των επενδύσεων, ανάλογα με το ύψος, το είδος και τον κίνδυνο της επένδυσης. Ανάλογη διαπίστωση ισχύει για την σκοπιμότητα διαβάθμισης του στελεχιακού δυναμικού των υπηρεσιών προώθησης των επενδύσεων σε επίπεδα (Α, Β, Γ ), ανάλογα με την επιστημονική κατάρτιση, την εμπειρία και την αποτελεσματικότητά τους, ως προς τη διατηρησιμότητα των ενισχυθέντων επιχειρήσεων. 8
Καθολική αποδοχή καταγράφηκε στην πρόταση για ανάπτυξη οργανωμένων, σύγχρονων και αποτελεσματικών υπηρεσιών ενημέρωσης, συμβουλευτικής και τεχνικής υποστήριξης των επενδυτών. Αναγκαία θεωρείται επίσης η εκπόνηση ειδικών μελετών, που να ασχολούνται με τη διερεύνηση της πορείας των επιχειρήσεων, τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας των ενισχύσεων και με άλλα συναφή θέματα των επιχειρήσεων καθώς και η κωδικοποίηση της νομοθεσίας - διαδικασιών προώθησης των επενδύσεων. 5.7 Σύνοψη πρώτου κεφαλαίου Το νομοθετικό πλαίσιο στήριξης των επενδύσεων παρέχει στις επιχ/σεις πολλαπλές δυνατότητες υλοποίησης στρατηγικών επενδύσεων & 9
σχεδίων ανάπτυξης σε ένα πολύ μεγάλο φάσμα παραγωγικών και επιχειρηματικών τομέων της οικονομίας. Οι δυνατότητες αυτές προς αξιοποίηση, για την υλοποίηση των ιδιωτικών επενδύσεων, αποτελούν τη βέλτιστη επιλογή, για τις δυναμικά αναπτυσσόμενες επιχ/σεις δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν στο ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον, στη χώρα μας αλλά και διεθνώς: 1.Οι χώρες της Ευρωζώνης εισέρχονται σε περίοδο ανόδου των επιτοκίων, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του κόστους των χρησιμοποιούμενων τραπεζικών πιστώσεων από τις επιχ/σεις. Το γεγονός αυτό θα επιφέρει ιδιαίτερα σημαντική επιβάρυνση στις ελληνικές επιχ/σεις γενικότερα, που όπως γνωρίζουμε εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον τραπεζικό δανεισμό. 10
2. Οι πληθωριστικές πιέσεις επίσης αναμένεται να ενταθούν κατά την τρέχουσα περίοδο σε προϊόντα πρώτης ανάγκης, ενώ οι τιμές του πετρελαίου φαίνεται να συνεχίζουν την ξέφρενη ανοδική τους πορεία, εξελίξεις που θα επιβα-ρύνουν σημαντικά την παραγωγική δυνατότητα και τα απαιτούμενα κόστη των ελληνικών εταιρειών. 3.Οι τιμές των ακινήτων παραμένουν στη χώρα μας σε πολύ υψηλά επίπεδα και οι πρώτες ενδείξεις μίας κυοφορούμενης κρίσης αρχίζουν να γίνονται ορατές, αν και πολλά θα εξαρτηθούν από τη στάση των ελληνικών τραπεζών στο θέμα αυτό. Σε αυτό το οικονομικό πλαίσιο, η αξιοποίηση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης των ιδιωτικών επενδύσεων μέσω αναπτυξιακών νόμων - επενδυτικών προγραμμάτων, αποτελεί μία επιλογή στρατηγικής σημασίας για τις επιχ/σεις που αναζητούν το δρόμο της ανάπτυξης ακόμα και κάτω από δύσκολες χρηματοοικονομικές συνθήκες. 11
Εξίσου σημαντικό θέμα είναι, εάν και κατά πόσο εφαρμόζεται κάποια διαδικασία ελέγχου της αποτελεσματικότητας της ασκούμενης περιφερειακής πολιτικής, η οποία δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στις τυπικές επιδράσεις των εφαρμοσθέντων μέτρων αλλά να εξετάζει τις χρησιμοποιηθείσες δυνατότητες & ν αναλύει εάν τα όποια επιτεύγματα θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν με λιγότερο σχετικά κόστος. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για την υλοποίηση των επενδύσεων. Χρειάζεται να γίνει κάποιο «μπαϊπάς» στη Δημόσια Διοίκηση», το οποίο θα παρέχει τη δυνατότητα να εγκρίνονται με ελάχιστες γραφειοκρατικές διαδικασίες. 12