Η Βιοµηχανική ραστηριότητα στη Λευκωσία και οι προοπτικές ανάπτυξης της πόλης. Μελέτη Περίπτωσης: Βιοµηχανική Ζώνη Έγκωµης Πρόβληµα Την τελευταία δεκαετία η κυπριακή µεταποιητική βιοµηχανία παρουσιάζει ποικιλία διαρθρωτικών αδυναµιών, οι οποίες σε τελευταία ανάλυση απολήγουν στη σταδιακή διάβρωση της ανταγωνιστικότητας της. Ο διεθνής ανταγωνισµός εντείνεται, από τη µια από αναπτυσσόµενες χώρες µε χαµηλά ηµεροµίσθια και από την άλλη από αναπτυγµένες χώρες που πέτυχαν να συνδυάσουν σχέδιο, ποιότητα και νέους τύπους ευέλικτης παραγωγής. Υπόθεση Εργασίας Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και µε τις νέες συνθήκες που δηµιουργούνται από την παγκοσµιοποίηση της οικονοµίας, θεωρούµε ότι επιβάλλεται η λήψη µέτρων για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κυπριακών βιοµηχανικών επιχειρήσεων. Αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη σηµασία της βιοµηχανίας για την Κύπρο, επιχειρούµε να διαπιστώσουµε, εάν µέσω του αστικού και χωροταξικού σχεδιασµού µπορούµε να επιτύχουµε την απρόσκοπτη συνέχιση και τη διασφάλιση της ισορροπηµένης µελλοντικής συµβολής του τοµέα στην τοπική και εθνική οικονοµία. Η εξέλιξη της βιοµηχανίας στην πόλη της Λευκωσίας Η Βιοµηχανική ραστηριότητα στην Κύπρο εµφανίζεται στο τέλος τη δεκαετία του 50 µε βασικότερο στόχο την µεταποίηση των κυπριακών προϊόντων. Μετά την ανεξαρτησία του 1960, στόχος του Πρώτου Πενταετούς Προγράµµατος Ανάπτυξης ήταν η ενθάρρυνση των βιοµηχανιών που χρησιµοποιούσαν ντόπιες πρώτες ύλες. Αλµατώδη βιοµηχανική ανάπτυξη, γνώρισε η πόλη µετά την εισβολή του 1974 και το τεράστιο πλήγµα που δέχθηκε από αυτήν, κατά την περίοδο 1975-1983, αποτελώντας έτσι ένα από τους τοµείς κλειδί για την αναζωογόνηση της πρωτεύουσας. Η κρίση των κλασικών παραγωγικών µονάδων που έπληξε τα παραδοσιακά βιοµηχανικά κέντρα στον κόσµο τη δεκαετία του 80, αναπόφευκτα επηρέασε και την κυπριακή βιοµηχανία, ενώ µετά το 1987 και την Τελωνειακή Ένωση µε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, εµφανίστηκαν έντονα προβλήµατα ανταγωνιστικότητας της κυπριακής παραγωγής. Tο 2002 ο µεταποιητικός τοµέας αντιπροσώπευε το 10.8% περίπου του Aκαθάριστου Eγχώριου Προϊόντος και πρόσφερε απασχόληση στο 13.3% περίπου του εργατικού δυναµικού. 1
Μελέτη περίπτωσης Ως µελέτη περίπτωσης επιλέχθηκε η Βιοµηχανική Ζώνη που χωροθετείται στα όρια του ήµου Έγκωµης και λειτουργεί από τη δεκαετία του 70. Η Ζώνη αυτή έχει υποστεί την υποβάθµιση και την παρακµή και τώρα βρίσκεται σε ένα µεταβατικό στάδιο µετεξέλιξης. Θεσµικό Πλαίσιο Το θεσµικό πλαίσιο παίζει σηµαντικό ρόλο στο σχεδιασµό του χώρου, καθώς λειτουργεί ως βασικός περιοριστικός παράγοντας όσον αφορά στην συµµόρφωση στους υφιστάµενους κανονισµούς, καθώς και ευνοϊκός ως προς το ότι κάποια από τα κίνητρα - αντικίνητρα και µέτρα ελέγχου που επιβάλλει, αξιοποιούµενα κατάλληλα µπορούν να συµβάλουν στην αποδοτικότερη πολεοδοµική στρατηγική. Ως Θεσµικό Πλαίσιο εξετάζουµε το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας που αποτελεί Σχέδιο Ανάπτυξης για την πόλη και την νοµοθεσία περί ελέγχου των ηµοσίων Επενδύσεων στον Μεταποιητικό Τοµέα, Ν30(Ι/2001) και Ν139(Ι/2002) ιατύπωση προβληµάτων, αναγκών και προοπτικών της Βιοµηχανικής Ζώνης Έγκωµης Σηµαντικότερο πρόβληµα θεωρείται από τους βιοµηχάνους το µεγάλο κόστος µεταφοράς πρώτων υλών, λόγω της µεγάλης απόστασης της Ζώνης από το λιµάνι της επαρχίας Λεµεσού. Πιο συγκεκριµένα, εντός των ορίων της Βιοµηχανικής Ζώνης, εντοπίζονται έντονες ελλείψεις σε στοιχειώδη έργα υποδοµής και διευκολύνσεις, ανεκµετάλλευτοι χώροι και εγκαταλελειµµένα κτίρια, τα οποία συντελούν στην εικόνα υποβάθµισης της περιοχής και συνεπώς στις µειωµένες δυνατότητες οικονοµικής ανάπτυξης. Λόγω της εξασθένισης της βιοµηχανίας στη θέση των παλιών επιχειρήσεων έχουν δηµιουργηθεί αποθήκες, αλλά και γραφεία και εµπορικά υποστατικά, τύπου µεγάλων εκθεσιακών χώρων. Ευνοϊκοί και Περιοριστικοί Παράγοντες Στη συνέχεια εξετάζονται οι παράγοντες που δρουν ευνοϊκά στην ουσιαστική αναδιοργάνωση του αστικού συµπλέγµατος και το εύρος των δυνατοτήτων των επιλογών, καθώς και αυτοί που περιορίζουν τις δυνατότητες αυτές, ώστε να αντλήσουµε συµπεράσµατα για το µέλλον της υπό µελέτη περιοχής. Αξιολόγηση Η Βιοµηχανική Ζώνη Έγκωµης είναι µια περιοχή, η οποία αν και έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί ως φθίνουσα, παρόλα αυτά εξακολουθεί να προσελκύει συγκεκριµένους επενδυτές δηµιουργώντας µικρές εστίες ζωής και δραστηριοποίησης, που θα µπορούσαν να δώσουν τις κατευθυντήριες γραµµές για την περαιτέρω ανάπτυξη της. Η άποψη που εκφράζεται µέσα από το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας για την περιοχή είναι η αποµάκρυνση των εναποµεινάντων βιοµηχανιών και η παροχή κινήτρων προκειµένου να 2
µετεγκατασταθούν σε ενδεδειγµένες από το Υπουργείο Βιοµηχανικές Περιοχές ή Ζώνες έξω από τα όρια της πόλης. Η ίδια η πόλη όµως έχει την ανάγκη να χωροθετεί εντός των ορίων της µη οχλούσες βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, οι οποίες χωρίς να την επιβαρύνουν περιβαλλοντικά, είναι σε θέση να τροφοδοτούν άµεσα τους κατοίκους της µε είδη πρώτης ανάγκης, ευρείας κατανάλωσης. Επιπλέον, η χωροθέτηση ελαφριάς βιοµηχανίας εντός της πόλης, προσφέρει µεγάλο αριθµό θέσεων εργασίας στους κατοίκους των περιµετρικών περιοχών. Στόχοι Κυριότερος στόχος για το µέλλον της Βιοµηχανικής Ζώνης είναι η δηµιουργία των αναγκαίων προϋποθέσεων για την εξυγίανση και οικονοµική ανάπτυξη της περιοχής και η εξασφάλιση της βιωσιµότητας των επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων, µέσα από την αναγέννηση και επαναδραστηριοποίηση της, έτσι που πολεοδοµικά, οργανικά και λειτουργικά να εξασφαλίζεται το σήµερα και το αύριο της πόλης. Λέξεις Κλειδιά Λευκωσία βιοµηχανική δραστηριότητα Έγκωµη εξυγίανση επαναδραστηριοποίηση 3
Βιοµηχανική και Βιοτεχνική Ανάπτυξη στη Λευκωσία Industrial and Craft-based Development in Nicosia 4
Χρήσεις Γης Ισογείου Βιοµηχανικής Ζώνης Έγκωµης Uses of Land in Ground floor of Eggomi Industrial Area 5
Εγκαταλελειµµένα Βιοµηχανικά κτίρια εντός της Βιοµηχανικής Ζώνης Έγκωµης Abandoned Industrial buildings between the limits of the Industrial Area in Eggomi Κλειστό Εργοστάσιο Υποδηµάτων εντός της Βιοµηχανικής Ζώνης Έγκωµης Closed Footwear Factory between the limits of the Industrial Area in Eggomi Ένα από τα λίγα εργοστάσια που συνεχίζουν τη λειτουργία τους εντός των ορίων της Βιοµηχανικής Ζώνης Έγκωµης - Εργοστάσιο Λανίτη (Χυµοί, Αναψυκτικά και Γαλακτοκοµικά Προϊόντα) One of the few factories which continue functioning in the Industrial Area of Eggomi - «Lanitis» Factory (Juices, Refreshments and Dairy Products) 6
Νέες αναπτύξεις - Εκθέσεις αυτοκινήτων New Developments - Car Showrooms Νέες αναπτύξεις - Εκθέσεις αυτοκινήτων στον περιµετρικό δακτύλιο της Βιοµηχανικής Ζώνης Έγκωµης New Developments - Car Showrooms in the parametric ring of the Industrial Area of Eggomi 7
The Industrial Activity in Nicosia and the development prospects of the city. Case Study: Eggomi Industrial Area Problem During the last decade the Cypriot manufacturing industry has presented a variety of structural weaknesses, which in a final analysis have turn out to the progressive erosion of its competitiveness. The international competition intensifies, either from developing countries with low day labors or from developed countries which achieved to combine planning, quality and new flexible production types. Work Affair The integration of Cyprus in the European Union and the new economic conditions that globalization creates, impose the improvement of competitiveness of Cypriot industrial enterprises. By recognizing how important industry is for Cyprus, this assessment tries to investigate if via urban and land-planning planning the unhindered continuation and the guarantee of a balanced future contribution of this sector in the local and national economy can be achieved. Industrial development in the city of Nicosia At the end of '50s, the basic objective of the Industrial Activity in Cyprus was to manufacture Cypriot products. After the independence of the island in 1960, the objective of the First Five-year Development Program was the encouragement of industries that used local raw material. After the Turkish invasion in 1974 and the enormous blight for the city, between 1975 and 1983 Nicosia get with a swift industrial development, which constituted one of the key sectors for the invigoration of the capital. The crisis of classic productive units that affected all the traditional industrial centers around the world during the 80s, inevitably influenced the industry of Cyprus as well. Moreover, after 1987 and the Customs Unification with the European Community, intense problems of competitiveness of Cypriot production appeared. In 2002 the sector of manufacture represented about 10.8% of the Crude Domestic Product and offered employment to about 13.3% of the workforce. Case Study As case study selected the Industrial Area that is settled in the limits of Municipality of Eggomi and functions from the decade the ' 70. This Area has suffered the revalorization and the decline and now is in a transient stage of evolution. 8
Institution Frame The legislation plays an important role in planning, as it functions as a basic restrictive factor with regard to the conformity in the existing regulations, as well as a favorable factor as some of the motives - disincentives and control standards that it imposes, can contribute to a more efficient urban strategy, if they develop suitably. As Institution Frame the Local Plan of Nicosia is examined, that constitutes a development Plan for the city and the legislation for control of the Public Investments in the Manufacturing Sector, N30 (I/2001) and N139 (I/2002). Problems, needs and prospects for the Industrial Area in Eggomi The huge transportation cost for the raw material they use, is considered to be the most important problem, since the distance between the Industrial Area and the harbor in Limassol is too big. More concretely, intense lacks of elementary infrastructure and facilitations, unexploited spaces and abandoned buildings are detected between the limits of the Industrial Area, which contribute to the revalorization picture of the region and to the decreased possibilities of economic development. Because of the weakening industry, the old enterprises have been replaced by deposits, but also by offices and commercial - exhibition places. Favorable and Restrictive Factors Then the factors which act favorably in the essential rearrangement of the urban cluster and the breadth of choices possibilities, as well as those which limit this possibilities are examined, so that the best conclusions for the future of the region are drafted. Evaluation The Industrial Area in Eggomi is a region, which even if it has been characterized as declining, it still attracts a number of investors, to come and activate between its limits, a fact which could draw the directional lines for its further development. The opinion that is expressed through the Local Plan of Nicosia for the region examined here, is the removal of all the remaining industries and the benefit of motives so that they are reinstalled in Industrial Regions or Areas advisable by the Ministry, outside the limits of the city. However, the city itself, needs to be host to light industrial installations, which without overloading the environment, are able to supply its residents with their wide consumption of first needs. Moreover, the arrangement of light industry inside the city, offers a large number of working places to the residents of the regions around it. 9
Objectives The main objective for the future of the Industrial Area in Eggomi is the creation of the necessary conditions for the regeneration and economic development of the region and the guarantee of the viability and reactivation of the enterprising activities, through its rebirth, and reactivation. Key Words Nicosia Industrial activity Eggomi Regeneration Reactivation 10