Οργάνωση & Διαχείριση Υπόγειων Εργων ΔΠΜΣ Σχεδιασμός & Κατασκευή Υπόγειων Εργων Κατερίνα Αδάμ, Μ. Sc., Ph.D Aναπληρώτρια Καθηγήτρια, Σχολή ΜΜΜ 27/10/2017 Χειμερινό Εξάμηνο, 2017-2018 1
Ανάλυση Κόστους Οφέλους
Ανάλυση Κόστους Οφέλους
Ανάλυση Κόστους - Ωφέλειας
ΑΚΩ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Ειδικότερα τεκμηριώνεται ότι το Εργο (α) συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων και τους στόχους της Κλιματικής Αλλαγής για το 2020 (β) είναι συμβατό με την Οδηγία της πρόληψης και της αποκατάστασης της περιβαλλοντικής βλάβης (2004/35/EC); (γ) σέβεται την αρχή ο ρυπαινων πληρώνει, την αρχή της πρόληψης, και την αρχή ότι η περιβαλλοντική βλάβη πρέπει να αντιμετωπίζεται στην πηγή 6
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, συν Ειδικότερα τεκμηριώνεται ότι το Εργο, συν, δ) είναι συμβατό με την προστασία των περιοχών Natura 2000, των προστατευόμενων ειδών της Οδηγίας Habitats Directive (92/43/EEC) Birds Directive (2009/147/EC); (ε ) υλοποιείται ως αποτέλεσμα ενός εγκεκριμμένου Σχεδίου ή προγράμματος εντός του πλαισίου της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (2001/42/EC); στ) Συνάδει με τις αρχές της Οδηγίας περί περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 2014/52/EU (EIA)27, και κάθε άλλης περιβαλλοντικής Νομοθεσίας. 7
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, συν ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Περιβαλλοντικά θέματα, π.χ επιπτώσεις σε περιοχ ες NATURA έχουν ενσωματωθεί στο έργο από τα πρώτα στάδια Σχεδιασμού, Μελέτη Σκοπιμότητας Στην ΜΠΕ έχουν ενσωματωθεί μέτρα προσαρμογής ή αντιμετώπισης για την Κλιματική Αλλαγή & άλλες περιβαλλοντικές Τυχόν κόστη που προκύπτουν από ΜΠΕ για την προστασία και παρακολούθηση του Περιβάλλοντος ενσωματώνονται στην ΑΚΩ Εργου. Αντίστοιχα οφέλη. Εγκαιρος διάλογος μεταξύ του Φορέα του έργου/φορέων 8 Αδειοδότησης- Οικολόγων για επιτάχυνση διαδικασιών
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, συν ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ ΛΑΘΗ Ελλειψη συμβατότητας μεταξύ των εναλλακτικών λυσεων που εξετάστηκαν στην ΑΚΩ & στην ΜΠΕ. Οι εναλλακτικές στην ΑΚΩ πρέπει να έχουν λεπτομερως αξιολογηθεί ΜΠΕ. Στα κόστη του Εργου δεν έχουν περιληφθεί κόστη για κλιματική αλλαγή, αποκατάσταση περιβαλλοντικής βλάβης Τα οφέλη από τα διορθωτικά μέτρα που έχουν συμπεριληφθεί στον Σχεδιασμό του Εργου δεν έχουν συνεκτιμηθεί.. 9
ΑΚΩ
ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΥΝΟΨΗ ΕΡΓΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ: Θέση: Χαρτογραφικό υλικό. Ιδιοκτησιακό καθεστώς, Προσβασιμότης, Αγορά, Ενοικίαση. Διαδικασίες, Εκδοση σχετικών αδειών. Τεχνική Περιγραφή: Περιγραφή των κυρίων φάσεων του έργου, τεχνολογία, πρότυπα σχεδιασμού, προδιαγραφές. Δείκτες πιστοποίησης φυσικής υλοποίησης έργου (π.χ Km σωληνώσεων,αριθμός ανισόπεδων διαβάσεων, λογκος επιχώσεων κλπ. ). 11
ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΥΝΟΨΗ ΕΡΓΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ, συν.: Σχεδιασμός Αξιοποίησης: Δυναμικότητα του έργου, πρόβλεψη αξιοποίησης, τεκμηρίωση μεγέθους έναντι προβλεπόμενων απαιτήσεων. Εκτίμηση Κόστους: Πάγιο και λειτουργικό κόστος, καθοριστικά δεδομένα στην ΑΚΩ για την Οικονομική Ανάλυση. Μέθοδος εκτιμησης κόστους, π.χ εκτιμήσεις φορέα του Έργου, στοιχεία προσφορών, πραγματικα δεδομένα. Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης: Ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα έργου και Φάσεων κατασκευής. Gantt Chart. Επαρκή στοιχεία για αξιολόγηση.
Γραμμικά Χρονοδιαγράμματα Γραμμικό Διάγραμμα Λογικών Σχέσεων
ΑΚΩ
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 2.1 ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ Οικονομική Ζωή< Φυσικής Ζωής, τεχνολογική πρόοδος Αυθαίρετη εκλογή του ΧΟ μπορεί να οδηγήσει την ανάλυση σε εσφαλμένα συμπεράσματα. ΚΠΑ vs Χρόνου 15
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 2.1 ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ, ΕΕ ανά τομέα. 16
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 2.2. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΡΟΗ ΚΟΣΤΟΥΣ- ΟΦΕΛΟΥΣ Οι ωφέλειες και τα στοιχεία του κόστους για τα διάφορα έτη του χρονικού ορίζοντα ενός σχεδίου επένδυσης, συνθέτουν μία διαχρονική ροή. Το βασικό γνώρισμα της διαχρονικής ροής είναι ότι οι εισροές (ωφέλειες) και οι εκροές (στοιχεία κόστους) λογίζονται στη χρονική στιγμή που πραγματικά συνέβησαν. Μη πραγματικές δαπάνες, όπως π.χ. λογιστικές αποσβέσεις (όχι φθορές ή απαρχαιώσεις), καθώς και δαπάνες προγενέστερες από τη χρονική στιγμή που πραγματοποιείται η ανάλυση (έναρξη του χρονικού 17 ορίζοντα) δεν συμπεριλαμβάνονται.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 2.3. ΠΡΟΕΞΟΦΛΗΤΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ Για τον υπολογισμό της καθαρής ωφέλειας ενός Σχεδίου πρέπει να προστεθούν όλα τα κόστη και οι ωφέλειες που θα προκύψουν κατά τη διάρκεια της Οικονομικής Ζωής του. Για την αναγωγή των αυριανών ωφελειών/κόστους σε ισοδύναμη σημερινή οι τιμές εφαρμόζεται το προεξοφλητικό επιτόκιο, Συντελεστής Προεξόφλησης= 1/(1+i) n ΕΕ 4% επιτόκιο προεξόφλησης, διαφορετικές τιμές μπορούν να εφαρμοσθούν μετά από αιτιολόγηση (FINANCIAL DISCOUNT RATE: THE EC BENCHMARK 18
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΡΓΟΥ Αριθμητικά: Βασίζονται κυρίως σε Χρηματοοικονομικά κριτήρια, π.χ χρόνος αποπληρωμής, απόδοση επένδυσης κλπ. Μη Αριθμητικά : Ευρύτερη Οπτική γωνία, μερίδιο αγοράς, περιβαλλοντικά προβλήματα κλπ. Το πλέον κατάλληλο μοντέλο επιλογής θα πρέπει να αξιολογεί το Έργο με βάση το βαθμό που αυτό ικανοποιεί τους στρατηγικούς στόχους και την αποστολή αυτού που Λαμβάνει την Απόφαση 19
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΡΓΟΥ Xρηματοοικονομικά Μοντέλα 1. Περίοδος αποπληρωμής επενδυμένων κεφαλαίων (Pay back period) 2. Μέση καθαρή Αποδοτικότητα Επένδυσης (ROI, ΜΚΑ) 3. Καθαρή παρούσα αξία (NPV, Net Present Value) 4. Εσωτερική απόδοση επένδυσης (IRR, Internal Rate of Return) 20
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 2. 4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΕΞΟΦΛΗΣΗ Περίοδος αποπληρωμής: Με αυτή τη μέθοδο, επιλέγεται το σχέδιο που αναλαμβάνει το κόστος του στο συντομότερο χρονικό διάστημα. Η μέθοδος ευνοεί τα σχέδια των επενδύσεων που αποφέρουν μεγάλες καθαρές ωφέλειες στα πρώτα χρόνια της ζωής τους και που συχνά παρουσιάζουν υψηλά καθαρά στοιχεία κόστους στο τέλος της ζωής τους. 21
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΡΓΟΥ 2. 4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΕΞΟΦΛΗΣΗ Περίοδος αποπληρωμής: Πλεονεκτήματα+ Είναι απλή στη χρήση Χρησιμοποιεί τα ήδη διαθέσιμα λογιστικά στοιχεία για τον καθορισμό των Χρηματικών Ροών Μειώνει ενδεχόμενους κινδύνους γιατί επιλέγει το έργο με την συντομότερη αποπληρωμή Μειώνει την αβεβαιότητα που 22 συνδέεται με την μελλοντική χρηματορροή
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΡΓΟΥ 2. 4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΕΞΟΦΛΗΣΗ Περίοδος αποπληρωμής: Πλεονεκτήματα+ Είναι η καταλληλότερη για αξιολόγηση έργων υψηλής τεχνολογίας, αλλαγές ραγδαίες ώστε υπάρχει ο κίνδυνος αποθεματοποίησης πεπαλαιωμένου υλικού Είναι κατάλληλη για έργα με εποχιακή μεταβολή Η σύντομη περίοδος αποπληρωμής έχει (βραχυπρόθεσμη) θετική επίδραση στα μετοχικά κέρδη 23
2.4 Μέθοδοι Χωρίς Προεξόφληση Περίοδος αποπληρωμής (Μειονεκτήματα) Δεν λαμβάνει υπόψη τη μεταβολή της αξίας του χρήματος με το χρόνο Δεν εξετάζει πως εξελίσσεται η χρηματική ροή μετά την περίοδο αποπληρωμής Βurke 2014 24
ΜΕΘΟΔ0Ι ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΡΓΟΥ 2.4 Μέθοδοι Χωρίς Προεξόφληση Περίοδος αποπληρωμής (Μειονεκτήματα), συν. Δεν είναι κατάλληλη για την αξιολόγηση Εργων μεγάλης διάρκειας όπου ο πληθωρισμός και τα επιτόκια μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα 25
ΜΕΘΟΔ0Ι ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΡΓΟΥ 2.4 Μέθοδοι Χωρίς Προεξόφληση Μέση Καθαρή Αποδοτικότητα, ΜΚΑ 26
2.4 Μέθοδοι Χωρίς Προεξόφληση Μέση Καθαρή Αποδοτικότητα, ΜΚΑ Μέσο ετήσιο κέρδος = Συνολικό ώφελος Συνολικό κόστος Αριθμός ετών που διαρκεί η επένδυση Απόδοση επένδυσης = Μέσο ετήσιο κέρδος x 100 Αρχική επένδυση Βurke 2014 27
2.4 Μέθοδοι Χωρίς Προεξόφληση Μέση Καθαρή Αποδοτικότητα, ΜΚΑ Απόδοση επένδυσης, συν Κέρδος (Α&β) = 55.000-35.000 USD Ετήσιο Κέρδος ( Α&Β )= 20.000 USD/4 χρόνια= 5.000 Απόδοση επένδυσης (Α & Β) = Μέσο ετήσιο κέρδος x 100 = 14% Αρχική επένδυση Ενώ θα έπρεπε να προτιμηθεί η επένδυση Α που έχει υψηλά αρχικά κέρδη, επειδή τα συνολικά κέρδη καθώς και το μέσο ετήσιο είναι ίδια, οι δύο επενδύσεις παίρνουν την ίδια βαθμολογία 28
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ/NPV) (Ορισμός) Για να κατανοήσουμε την έννοια της καθαρής παρούσας αξίας, πρέπει να εξετάσουμε τους ανατοκιζόμενους τόκους στους λογαριασμούς ταμιευτηρίου. Αν επενδύσουμε 100 με επιτόκιο 20%, η επένδυσή μας μετά ένα χρόνο θα αξίζει 120 ενώ μετά από δύο χρόνια με ανατοκισμό θα αξίζει 144. Η NPV είναι ακριβώς το αντίστροφο του ανατοκιζόμενου τόκου. Η μέθοδος ανάγει τη διαχρονική ροή των ωφελειών (Ωt) και του κόστους (Κt) σε ένα και μόνο αριθμό σύμφωνα με τον τύπο: 29
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ/NPV) (Ορισμός) 30
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ/NPV) Παράδειγμα 31
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ/NPV) (Παράδειγμα)
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ/NPV) Πλεονεκτήματα + Εισάγει την μεταβολή της αξίας του χρήματος με την πάροδο του χρόνου Ανάγει όλες τις μελλοντικές χρηματορροές σε σημερινές τιμές και επιτρέπει άμεση σύγκριση Λαμβάνει υπόψη τον πληθωρισμό Εξετάζει το έργο στη συνολική του διάρκεια Ενθαρρύνει την ανάλυση υποθετικών σεναρίων με διαφορετικές παραμέτρους Προβλέπει με μεγαλύτερη ακρίβεια κέρδη και ζημίες 33
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ/NPV) Μειονεκτήματα- 34
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (IRR) Ο εσωτερικός συντελεστής απόδοσης είναι η τιμή του επιτοκίου προεξόφλησης για την οποία η NPV της επένδυσης είναι μηδέν Η τιμή του μπορεί να υπολογιστεί με διαδοχικές δοκιμές, μακροεντολή στο xls 35
2.5 Μέθοδοι με Προεξόφληση Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (IRR) Αποτελεί μέτρο της απόδοσης της επένδυσης και για το λόγο αυτό επιλέγεται εκείνη με τον υψηλότερο εσωτερικό συντελεστή απόδοσης, η μεγαλλίτερο από ένα καθορισμένο κατώτατο όριο. 36
ΑΚΩ
Ερωτήσεις?