ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ 8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα ΠΗΓΕΣ :ADAM,AMERICAN SOCIETY OF HEMATOLOGY, www.blood.co.uk
Συστατικά του κυκλοφορικού συστήματος Καρδιά = Αντλία Αίμα = Μέσο μεταφοράς Αγγεία = Οδοί μεταφοράς
Λειτουργίες αίματος Μεταφέρει: Θρεπτικά συστ. Ηλεκτρολύτες O 2 & CO 2 Άχρηστα προιόντα Ορμόνες Άμυνα: ξένους οργανισμούς Τραύμα/λοίμωξη πήξη Θερμοκρασία
Συστατικά αίματος Το αίμα είναι ένα μίγμα κυττάρων που αιωρούνται στο πλάσμα 1. Ερυθροκύτταρα ή ερυθρά αιμοσφαίρια 2. Λευκοκύτταρα ή λευκά αιμοσφαίρια 3. Θρομβοκύτταρα (αιμοπετάλια) Ολικός όγκος αίματος: 8 % του βάρους μας 2.75 / 5.5 από τα λίτρα του αίματος είναι το πλάσμα
Αγγείο Λευκό αιμοσφαίριο Ερυθρό αιμοσφαίριο Αιμοπετάλιο Πλάσμα
Αιματοκρίτης Αιματοκρίτης κυρίως ερυθρά επειδή είναι τα πιο πολυάριθμα (99%) 45% άντρες / 42 % γυναίκες Σημαντικός κλινικός δείκτης Αναιμία = Χαμηλό ποσοστό ερυθρών Ερυθρά μεγαλύτερο βάρος καθιζάνουν μετά τη φυγοκέντρηση
Φυγοκέντρηση δείγματος αίματος
Διαχωρισμός συστατικών Πλάσμα = λιγότερο πυκνό Αιμοπετάλια / λευκά Αιματοκρίτης ερυθρά Πιο πυκνά
Συστατικά πλάσματος Το πλάσμα αποτελείται από: Νερό 90% Πρωτείνες 6-8 % Ηλεκτρολύτες (Na + & Cl - ) 1% Άλλα συστατικά: Θρεπτικά (Γλυκόζη, αμινοξέα) Ορμόνες (Κορτιζόλη, θυροξίνη) Άχρηστα προιόντα (Ουρία) Αέρια αίματος (CO 2, O 2 )
Λειτουργίες πλάσματος 1. Νερό: * Μεταφορικό μέσο; Ομοιόμορφη θερμοκρασία 2. Ηλεκτρολύτες: * Διέγερση μεμβράνης * Οσμωτική ισορροπία * Μεταβολές ph 3. Θρεπτικά, άχρηστα, αέρια, ορμόνες: Καμία λειτουργία απλή μεταφορά 4. Πρωτείνες πλάσματος (επόμενη διαφάνεια)
Πρωτείνες πλάσματος Αλβουμίνη, σφαιρίνη, ινωδωγόνο 1. Διατηρούν τη κολλοειδωσμωτική ισορροπία (αλβουμίνη) 2. Παίζουν ρόλο στις μεταβολές του ph 3. Μεταφέρουν συστατικά μέσω του αίματος (πχ. Αδιάλυτες ορμόνες) 4. Αντισώματα (πχ. γ-σφαιρίνη, ανοσοσφαιρίνες) 5. Παράγοντες πήξης (πχ. ινωδωγόνο)
Κυτταρικά συστατικά αίματος 1. Ερυθρά αιμοσφ. 2. Λευκά αιμοσφ. 3. Αιμοπετάλια
Ερυθρά αιμοσφαίρια (Ερυθροκύτταρα) Σχήμα αμφίκοιλος δίσκος με μεγάλη επιφάνεια Μπορούν και αλλάζουν σχήμα Χωρίς πυρήνα / οργανύλλια Περιέχουν αιμοσφαιρίνη Λειτουργία = Μεταφορά οξυγόνου από τους πνεύμονες στους ιστούς του σώματος και συμβολή στην απομάκρυνση του CO 2
Μηχανισμός μεταφοράς * 4 μόρια αίμης = * 4 μόρια οξυγόνου Αιμοσφαιρίνη *οξυγονωμένη αιμοσφαιρίνη ανοιχτό κόκκινο (αρτηριακό) *αποξυγονωμένη αιμοσφαιρίνη μπλε (φλεβικό)
Τα ερυθροκύτταρα... Δεν διαθέτουν ενδοκυττάρια οργανίδια απαραίτητα για την αύξηση, διαίρεση και επιδιόρθωση Μικρή διάρκεια ζωής (~120 μέρες) «Ηλικιωμένα» ερυθρά Εύθραυστα Τα εύθραυστα ερυθρά καταστρέφονται στο σπλήνα Φαγοκύτταρα (λευκά) «καθαρίζουν τα υπολείμματα»
Δημιουργία νέων ερυθρών Τα κατεστραμμένα ερυθρά πρέπει να αντικατασταθούν από καινούρια κύτταρα με μια διαδικασία που λέγεται.ερυθροποίηση Έκκριση της ορμόνης Ερυθροποιητίνης νεφροί Τα καινούρια ερυθρά (και αιμοπετάλια και λευκά) παράγονται στο μυελό των οστών
Ερυθροποίηση
Πολύ λίγα ή υπερβολικά πολλά Αναιμία χαμηλός αιματοκρίτης (περιορισμένη ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου από το αίμα) Πολυκυτταραιμία παθολογικά αυξημένος αιματοκρίτης (πάρα πολλά ερυθρά στην κυκλοφορία)
Λευκά αιμοσφαίρια (Λευκοκύτταρα) Κινητές μονάδες του αμυντικού συστήματος του σώματος: «Ψάχνουν και καταστρέφουν»: 1. Καταστρέφουν εισβολείς-μικροοργανισμούς 2. Καταστρέφουν παθολογικά κύτταρα (πχ. καρκινικά)
Τύποι λευκοκυττάρων Ακοκκιοκύτταρα Κοκκιοκύτταρα Κάθε λευκό αιμοσφαίριο έχει μια ειδική λειτουργία
Προέλευση και παραγωγή κυττάρων αίματος Πολυδύναμα κύτταρα ομφάλιου λώρου Μυελός οστών Κυκλοφορία
ΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ AIDS
Τύποι λευκοκυττάρων Πολυμορφοπύρηνα Κοκκιοκύτταρα 1. Ουδετερόφιλα 2. Ηωσινόφιλα 3. Βασεόφιλα
1. Ουδετερόφιλα * 50-70% όλων των λευκών (τα πιο πολυάριθμα) * Σημαντικά στη φλεγμονή * Φαγοκύτταρα που περιβάλλουν βακτήρια και υπολείμματα
2. Ηωσινόφιλα * 1-4% των λευκών * Επιτίθενται σε παράσιτα / σκώληκες * Σημαντικά στην αλλεργία
3. Βασεόφιλα * 0.5% των λευκών * Απελευθερώνουν ισταμίνη και ηπαρίνη * Σημαντικά στην αλλεργία * Ηπαρίνη: Βοηθάει στην απομάκρυνση των λιπιδίων από το αίμα
Τύποι λευκών Μονοπύρηνα Ακοκκιοκύτταρα 4. Μονοκύτταρα 5. Λεμφοκύτταρα (B και T)
4. Μονοκύτταρα * 2-6 % των λευκών * Με διαπίδυση εγκαταλείπουν το αίμα για να γίνουν μακροφάγα * Φαγοκυττάρωση = άμυνα ενάντια σε ιούς και βακτήρια
5. Λεμφοκύτταρα * 25-33 % των λευκών * B-λεμφοκύτταρα: Παράγουν αντισώματα * T-λεμφοκύτταρα: Καταστρέφουν απευθείας κύτταρα προσβεβλημένα από ιούς και καρκινικά κύτταρα
Αγγείο Λευκό αιμοσφαίριο Ερυθρό Πλάσμα Αιμοπετάλια
3. Αιμοπετάλια (Θρομβοκύτταρα) * Αποτελούν κυτταρικά θραύσματα των μεγακαρυοκυττάρων * Απελευθερώνονται στο αίμα
Λειτουργία αιμοπεταλίων Σταματούν την αιμορραγία από αγγεία * Αιμόσταση Τρία στάδια αιμόστασης 1. Αγγειακός σπασμός 2. Δημιουργία αιμοπεταλιακόυ θρόμβου 3. Πήξη
Στάδια αιμόστασης 3. Πήξη (σχηματισμός ερυθρού θρόμβου): Καταρράκτης πήξης Μετατροπή αίματος από υγρό σε στερεό Ινωδογόνο (πρωτείνη) Ινώδες Θρομβίνη
Ινωδόλυση Ο θρόμβος διασπάται από ένα ένζυμο που λέγεται Πλασμίνη Το πλασμινογόνο είναι το ανενεργό προ-ένζυμο Η πλασμίνη παγιδεύεται μέσα στο θρόμβο και σταδιακά τον διαλύει, διασπώντας το δίκτυο του ινώδους
Σχηματισμός θρόμβου: Υπερβολικός ή ανεπαρκής Υπερβολικός σχηματισμός: Ελεύθεροι θρόμβοι αποτελούν δυνητικά έμβολα Ένας μεγεθυνόμενος θρόμβος μπορεί να στενέψει και να αποφράξει τον αυλό αγγείων Ανεπαρκής: Αιμοφιλία- αιμορραγίες απειλητικές για τη ζωή (πχ. Λόγω έλλειψης ενός παράγοντα πήξης) Ανεπάρκεια θρομβοκυττάρων οδηγεί σε διάχυτες αιμορραγίες (πετέχειες)