Ψυχολογία του Διαδικτύου (ΨΧ109) Διάλεξη 9: Κυβερνοεκφοβισμός, τρολς κ.λπ.

Ψυχολογία του Διαδικτύου (ΨΧ109) Διάλεξη 9: Κυβερνοεκφοβισμός, τρολς κ.λπ.

Μέρος 1 Διαδικτυακός εκφοβισμός Αφορά τον εκφοβισμό, την απειλή, την ταπείνωση ή την παρενόχληση παιδιών και εφήβων που δέχονται μέσω της χρήσης του Διαδικτύου, κινητών τηλεφώνων είτε άλλων ψηφιακών τεχνολογιών από συνομηλίκους τους.

Στοιχεία της Έρευνας 1 (Φθινόπωρο 2014) Έρευνα στο πλαίσιο ενός Έργου Comenius Regio: Partnership μεταξύ ΔΔΕ Β Αθήνας και Επαρχιακού Γραφείου Πάφου 2.578 μαθητές 14 σχολεία (6 Γυμνάσια, 7 ΓΕΛ, 1 ΕΠΑΛ 12 δημόσια, 2 ιδιωτικά) 1209 αγόρια (47,2%) και 1352 κορίτσια (52,8%) Το 94,8% έχει υπολογιστή και το 99,7% έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο Το 94,3% έχει κινητό (εκ των οποίων το 88,6% είναι smartphone) Το 80% έχει λογαριασμό στο Facebook, το 20% στο Twitter και το 21% στο ask.fm Χρήση ερωτηματολογίου 7 τμημάτων

Τμήμα 4: Θύμα ψηφιακού εκφοβισμού

Τμήμα 5: Θύτης ψηφιακού εκφοβισμού

Τμήμα 6: Παρατηρητής ψηφιακού εκφοβισμού

Ορισμένες αρχικές παρατηρήσεις Το 7% του δείγματος δήλωσε ότι δεν έχει πέσει ποτέ θύμα κάποιας μορφής εκφοβισμού, ενώ αντίστοιχα το 31% δήλωσε το ίδιο για τον ψηφιακό εκφοβισμό. Επιπλέον 8% δήλωσε ότι έπεσε θύμα μίας μόνο συμπεριφοράς 1-2 φορές κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους (αντίστοιχα, το ποσοστό αυτό ήταν 14% για τα ερωτήματα κυβερνο-θυματοποίησης). «Θόρυβος» Δυσκολία καθορισμού της συχνότητας εμφάνισης του φαινομένου

Στοιχεία της Έρευνας 2 (Μάρτιος-Απρίλιος 2015) 617 μαθητές 7 σχολεία (4 Γυμνάσια και 3 ΓΕΛ 5 δημόσια και 2 ιδιωτικά) Από τους μαθητές ζητήθηκε να βαθμολογήσουν 15 διαφορετικές συμπεριφορές εκφοβισμού και 12 συμπεριφορές ψηφιακού εκφοβισμού. Με βάση τα αποτελέσματα προχωρήσαμε σε υπολογισμό βαρών (weights) για κάθε συμπεριφορά και, στη συνέχεια, στον υπολογισμό των συχνοτήτων με βάση διατεταγμένες στατιστικές συναρτήσεις βαθμίδων (rank order statistics)

Επιδράσεις φύλου Όλες οι διαφορές ήταν στατιστικώς σημαντικές σε επίπεδο α=0,001 εκτός από τη διαφορά στη μεταβλητή του Παρατηρητή Ψηφιακού Εκφοβισμού (p<0,01) Μεγέθη επίδρασης: μικρά σε όλες τις περιπτώσεις εκτός από τη μεταβλητή του θύτη όπου ήταν μέτριο (d=0,45).

Επιδράσεις άλλων δημογραφικών μεταβλητών (1) Παρατηρήθηκε μια στατιστικώς σημαντική επίδραση του σχολείου και στις τρεις μεταβλητές (p<0,001 σε όλες τις περιπτώσεις) Διερευνήθηκε αρχικά η επίδραση της βαθμίδας (Γυμνάσιο/Λύκειο): Οι τιμές των μαθητών του Λυκείου ήταν υψηλότερες και στις τρεις μεταβλητές του ψηφιακού εκφοβισμού. Οι τιμές των μαθητών των δημοσίων σχολείων ήταν υψηλότερες και στη μεταβλητή του θύτη ψηφιακού εκφοβισμού.

Επιδράσεις άλλων δημογραφικών μεταβλητών (2) Οι μαθητές των οποίων οι πατέρες δεν εργάζονται είχαν υψηλότερες τιμές στην τιμή της θυματοποίησης (Cohen s d=0,13) Αντίστοιχα, οι μαθητές των οποίων οι μητέρες δεν εργάζονται, είχαν υψηλότερες τιμές στην τιμή του θύτη ψηφιακού εκφοβισμού (Cohen s d=0,09) Οι μαθητές που δεν έχουν υπολογιστή (Ν=101) είχαν υψηλότερες τιμές και στις τρεις μεταβλητές! (τα μεγέθη επίδρασης κυμαίνονταν από d=0,08 έως d=0,26) Παρόμοια αποτελέσματα για τους μαθητές που δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο

Επιδράσεις άλλων δημογραφικών μεταβλητών (3) Η κατοχή κινητού τηλεφώνου δεν είχε επίδραση στις τιμές των μεταβλητών Οι μαθητές που έχουν smartphone είχαν υψηλότερες τιμές στις μεταβλητές του θύματος ψηφιακού εκφοβισμού και παρατηρητή ψηφιακού εκφοβισμού. Οι μαθητές που δήλωσαν χρήστες κοινωνικών δικτύων (Facebook, Twitter, ask.fm) είχαν υψηλότερες τιμές σε όλες τις μεταβλητές. Σημαντικότερη επίδραση ήταν αυτή του ask.fm (Cohen s d μεταξύ 0,20 και 0,34) Το επίπεδο μόρφωσης του πατέρα και της μητέρας δεν συσχετίζεται με τις τιμές των έξι μεταβλητών.

Ποιες μεταβλητές προβλέπουν τη θυματοποίηση στο Διαδίκτυο;

Ποιες μεταβλητές προβλέπουν τη συχνότητα συμπεριφορών θύτη στο Διαδίκτυο;

Πόσο συσχετίζεται η συχνότητα συμπεριφορών θύματος και θύτη στο Διαδίκτυο; r=0,66 (p<0,001)

Παρατηρητές ψηφιακού εκφοβισμού (1): Πώς αντέδρασαν; (Ν=2312)

Παρατηρητές ψηφιακού εκφοβισμού (2): Γιατί δεν αντέδρασαν; (Ν=1915)

Συμπεράσματα Τα ευρήματα της έρευνας διαφοροποιούνται σε αρκετά σημεία από τα ευρήματα αντίστοιχων προγενέστερων ερευνών στην Ελλάδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, «δείχνουν» αντιδιαμετρικά αντίθετα προς ορισμένους μύθους που έχουν επικρατήσει στην εκλαϊκευμένη βιβλιογραφία Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η σχέση μεταξύ συχνότητας συμπεριφορών θύτη και θύματος Ασφαλώς, χρήζει περαιτέρω διερεύνησης Τα στοιχεία από έρευνες επιπολασμού έχουν ενδιαφέρον, αλλά δεν απαντούν σε ερωτήματα σχετικά με τα αίτια του φαινομένου ή τους παράγοντες επικινδυνότητας που το προβλέπουν. Ποιοτική διερεύνηση

Τμήμα 1: Θύμα

Τμήμα 2: Θύτης

Τμήμα 3: Παρατηρητής

Μέρος 2 - Τρολς Ο όρος περιγράφει κάποιο χρήστη του Ίντερνετ με πονηρά προκλητικές, σκόπιμα ανόητες ή επιτηδευμένα εκτός θέματος θέσεις και απόψεις σε μία online ανοιχτή κοινότητα, όπως ένα φόρουμ συζήτησης, mailing list, chat room ή blog, με πρωταρχική πρόθεση να προκαλέσει και να ερεθίσει άλλους χρήστες ή με κάθε τρόπο να επιφέρει διαταραχή σε μια διαδικτυακή συζήτηση για οποιοδήποτε θέμα και να πετύχει μια αλυσίδα αντιδράσεων από άλλους χρήστες. Η συμπεριφορά αυτή που λέγεται τρολάρισμα (trolling) πολλές φορές συνοδεύεται από αμφιλεγόμενη διαμάχη των υπολοίπων περί του σκοπού του.

Buckels, Trapnell & Paulhus, 2014 Trolls just want to have fun