Μουσική και έφηβοι Εργασία Β Τετραμήνου Α Λυκείου
Μαθητές Αχιλλέως Λεωνίδας Θεοδωράκη Ευαγγελία Κάμπουτζ Μάξι Κονταράκης Γιάννης Λουλουδάκη Ελένη Νικολιουδάκης Γιώργος Παυλουδάκης Χριστόφορος Τσουχλαράκης Κώστας Φυτράκης Νικηφόρος
Εισαγωγή Μπορείτε να φανταστείτε τη ζωή χωρίς μουσική; Για πολλούς η μουσική υπάρχει παντού στη φύση, στο θρόισμα των φύλλων, στο σφύριγμα του ανέμου, αλλά μουσική φτιάχνει και ο άνθρωπος...εδώ και πάνω από 50000 χρόνια! Και ίσως κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει την επίδρασή της στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και γι' αυτό, την άρρηκτη σχέση της με την ανθρώπινη ύπαρξη από τη στιγμή που εμφανίζεται μέχρι και την εποχή μας.
Ορισμός: Στους νεότερους χρόνους ως μουσική ορίζεται η τέχνη έκφρασης των αισθημάτων και των ιδεών με τη βοήθεια ήχων, αρμονικά συνδυασμένων, η μελωδία μιας μουσικής σύνθεσης που εκτελείται με φωνή ή με όργανα, η ορχήστρα, το σύνολο των μουσικών (εκτελεστών, οργανοπαιχτών) το σύνολο των ηχητικών αξιών της εικόνας, που στηρίζεται στη μελωδία, την αρμονία, το ρυθμό, τον τονισμό, το μουσικό ρυθμό κλπ.
Ιστορία της μουσικής: Ο καλλιεργημένος άνθρωπος ονομαζόταν "μουσικός ανήρ". Τα αρχαιότερα δείγματα μουσικού πολιτισμού τα βρίσκουμε στους Αιγυπτίους της προϊστορικής εποχής, 5000-4000 π.χ., από την αγγειογραφία τους που παριστάνει κρουόμενα όργανα. Αυτά είναι τα πρώτα και μόνα που βρέθηκαν για εκείνη την εποχή. Προγενέστερα μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί. Ο άνθρωπος από τα πρώτα του βήματα άρχιζε να κατασκευάζει εργαλεία και μουσικά όργανα. Τα εργαλεία και τα όπλα δεν ξεχώριζαν πολύ, γιατί και αυτά πρώτα-πρώτα χρησιμοποιούνταν στην παραγωγή, στις κυνηγετικές παγάνες, σαν τηλεβόες για επικοινωνία κλπ. Και στο χορό.
Κύρια συστατικά της μουσικής: Ο ήχος Ο ρυθμός Η μελωδία Η αρμονία
Στίχος Η μουσική από τη φύση της δεν μπορεί να εκφράσει ολόκληρο τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου και, γι' αυτό, έχει ανάγκη από τις λέξεις και άλλα μη μουσικά εκφραστικά μέσα.
Τα είδη της μουσικής: Σύμφωνα με το περιεχόμενό της, η μουσική διακρίνεται σε λυρική, επική, δραματική, ηρωική, τραγική, χιουμοριστική, σοβαρή και ελαφρά, με βάση την εκτέλεση, σε φωνητική και ενόργανη και τέλος με βάση τη σύνθεση, σε θεατρική, χορευτική, ενόργανη ή σε μουσική με συνοδεία απαγγελίας. Διακρίνεται επίσης, σε μουσική θεάματος, για μουσικό θέατρο, για θέατρο πρόζας, για κινηματογράφο, μουσικής συναυλίας, συμφωνική, μουσική δωματίου, μαζική, μουσική για τραγούδι (ύμνος, νανούρισμα, σερενάτα, βαρκαρόλα), χορού (βαλς, πολωνέζα), εμβατήριο στρατιωτικό ή πένθιμο, σουίτα, ουβερτούρα, συμφωνικό ποίημα, κονσέρτο, ορατόριο, καντάτα, σονάτα, τρίο, κουαρτέτο, κουιντέτο, ρομάντσα, ή σε τελετουργική μουσική: ψαλμός, δρώμενα, χορικά, λειτουργίες, ρέκβιεμ.
Η μουσική στη ζωή του ανθρώπου Ο άνθρωπος χρησιμοποίησε τα μουσικά του δημιουργήματα για να επικοινωνήσει με τους συνανθρώπους του, να εξορκίσει το φόβο, να επικαλεστεί τους προγόνους, να εξευμενίσει τους θεούς του, και να εκφράσει το θαυμασμό, την αφοσίωση και την αγάπη.
Μουσική στην εφηβική ζωή!! Ένα βασικό στοιχείο για να κατανοήσουμε την «ακαταλαβίστικη» μουσική που αρέσει στον έφηβο ή να αντιληφθούμε γιατί την ακούει «απίστευτα δυνατά» είναι να καταλάβουμε πως τα παιδιά δεν ακούνε μουσική για τους ίδιους λόγους με τους μεγάλους. Oι μεγάλοι συνήθως ακούνε μουσική για να χαλαρώσουνε ή για να «φτιάξει το κέφι τους». Το παιδί που βρίσκεται στην εφηβεία, όμως, χρησιμοποιεί τη μουσική σαν εργαλείο εκτόνωσης και διαφυγής, σαν μέσο επιβίωσης και σαν στήριγμα. H μουσική επιτελεί για το παιδί τόσο βασικές λειτουργίες, που καταλήγει απαραίτητη.!!! Σε έρευνα που έγινε με ερώτημα προς τους εφήβους «Τι θα θεωρούσατε απαραίτητο στην έρημο» το 80% από αυτούς (αγόρια και κορίτσια) είχαν μέσα στα πρώτα τρία το mp3 player τους.
Η λειτουργία της μουσικής στην ζωή ενός εφήβου Mια βασική «δουλειά» της μουσικής στη ζωή του εφήβου είναι η βοήθεια που του παρέχει στη «μετακόμισή» του από τη φωλιά της οικογένειας στην «αγκαλιά» της κοινωνίας. Aμφισβητεί την οικογένεια και πρέπει να διαφοροποιηθεί από αυτή σε όλα: στη μουσική, στα ρούχα, στη συμπεριφορά. Ποια «στολή», λοιπόν, θα «φορέσει»; Kάποια που θα του αρέσει αλλά και θα τον κάνει να αισθάνεται πως ανήκει κάπου. Mε τη μουσική που διαλέγει να ακούει, ουσιαστικά «δηλώνει» ότι είναι κάτι που δεν ξέρει ούτε ο ίδιος καλά καλά. H ένταση της μουσικής απελευθερώνει τον έφηβο από το άγχος του. Σε μια έρευνα που έγινε μεταξύ μαθητών, διαπιστώθηκε πως, όταν αγχώνονται έντονα από ένα γεγονός, η μουσική είναι η δεύτερη επιλογή σε ό,τι αφορά την επόμενη κίνησή τους, συχνά και η πρώτη. Oι άλλες δύο επιλογές στην πρώτη τριάδα των προτιμήσεων ήταν «Συζητώ το θέμα με φίλους/γονείς» ή «Αποφεύγω το θέμα τελείως». O έφηβος έχει ανάγκη τη δυνατή μουσική, γιατί με αυτήν αποκλείει τον έξω κόσμο. Oι μομφές των γονιών ή των καθηγητών, η ακμή, κάποια τεστ, το κορίτσι ή το αγόρι που δεν του/της χαμογέλασε, το πορτοφόλι που έχασε και δεν θέλει να το πει, όλα όσα τον βασανίζουν χάνονται ως διά μαγείας για λίγες ώρες και ο μάγος που καταφέρνει να εξαφανίσει τα πάντα είναι η μουσική! Παράλληλα, η δυνατή μουσική προσφέρει στο παιδί τη στιγμιαία ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τον έφηβο, αφού συχνά νιώθει αδύναμος ή ότι περνά απαρατήρητος. Γίνεται, λοιπόν, δυνατός όσο και η επιλογή του, η μουσική. Διαμαρτύρεται, πονάει, χαίρεται, κάνει τα πάντα χωρίς να προδίδεται. Oι νότες δεν «μαρτυρούν» μυστικά. Eπιβάλλονται όμως! H δυνατή μουσική παίζει τον ρόλο της επίδειξης ισχύος, αφού με αυτήν οι έφηβοι καταλαμβάνουν περισσότερο ζωτικό χώρο.
Ξεπερνώντας τα όρια Σε περίπτωση που ο έφηβός κλείνεται με τις ώρες στο δωμάτιό του και ακούει μουσική, εξετάζουμε μήπως ισχύει κάτι από τα παρακάτω: Aποκόπτεται από τις παρέες του ή άλλα ενδιαφέροντα που είχε ως τώρα; Πέφτουν οι βαθμοί του; Διαπιστώνετε προβλήματα με τους καθηγητές και το σχολείο του ή με τους συμμαθητές του; Φέρεται επιθετικά και βίαια ή, αντίθετα, δείχνει θλιμμένος; Eκμυστηρεύεται ότι θέλει να κάνει κακό στον εαυτό του ή στους άλλους; Μήπως οι παρέες του έχουν αρνητική στάση απέναντι στη ζωή; Δείχνει πολύ έντονες αλλαγές και διακυμάνσεις συμπεριφοράς;
Αντιμετώπιση Αν το παιδί δείχνει κάποια από τα προαναφερόμενα χρειάζεται βοήθεια. Πρέπει να το πλησιάσετε και να συζητήσετε μαζί του για να διαπιστώσετε τι του συμβαίνει και πώς θα το βοηθήσετε. Aν δεν σας «ανοίγεται», συζητήστε με έναν ειδικό. Aπό την άλλη, ένα παιδί στην εφηβεία μπορεί απλώς να νιώθει για ένα διάστημα κακόκεφο. Mην φτάσετε στο σημείο να «πετάγεστε πάνω» κάθε φορά που θα το βλέπετε να ακούει πολλή μουσική
Ερωτηματολόγιο Α Λυκείου Θέλαμε να μάθουμε για την επαφή των παιδιών του σχολείου μας με την μουσική. Έτσι ετοιμάσαμε αυτό το μικρό ερωτηματολόγιο. Μοιράστηκε σε όλους τους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου.
Για ποιους λόγους ακούτε μουσική; Γ 1% Δ 17% Α 29% Α. Για ψυχαγωγία Β. Για χαλάρωση Γ. Δεν ακούω μουσική Β 53% Δ. Για άλλο λόγο
Πόσο σημαντική είναι η μουσική για σας; Β 19% Γ Δ 1% 4% Α. Πολύ Β. Λίγο Γ. Ελάχιστα Α 76% Δ. Καθόλου
Πότε ακούτε μουσική συνήθως; Α 6% Α. Όταν διαβάζω Δ 39% Β. Στον ελεύθερο μου χρόνο Γ 8% Β 48% Γ.Πριν κοιμηθώ Δ. Άλλη στιγμή της ημέρας
Επιλέγεται μουσική ανάλογα με την διάθεση σας; Β 24% Α 76% Α. Ναι Β. Όχι
Ασχολείστε με κάποιο μουσικό όργανο; Α 25% Α. Ναι Β 75% Β. Όχι
Ακούτε συχνά live μουσική; Γ 6% Α 33% Α. Ναι Β. Όχι Β 61% Γ. Δεν γνωρίζω χώρους όπου παίζουν live μουσική
Έχετε κάποια πρότυπα στον χώρο της μουσικής; Β 45% Α 55% Α. Ναι Β. Όχι
Προτιμάτε Ελληνική ή Ξένη μουσική; Δ 5% Α 10% Α. Ελληνική Γ 48% Β 38% Β. Ξένη Γ. Και τα δύο Δ. Καμία
Τι είδος μουσικής σας αρέσει; Α 25% Β E 1% Γ 60% 5% Δ 9% Α. Pop Β. Rock Γ. Electronic Δ. Rap
Γνωρίζετε τοπικά νεανικά μουσικά συγκροτήματα; Γ 31% Β 10% Α 59% Α. Ναι Β. Όχι Γ. Δεν ασχολούμαι