10 συμβουλες για να μαθουμε να ερμηνευουμε

Σχετικά έγγραφα
Πώς Διηγούμαστε ή Αφηγούμαστε ένα γεγονός που ζήσαμε

10 συμβουλες για τη διδασκαλια της ερμηνειας

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΣΤΟ CLOUD COMPUTING ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Fake News ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΠΑΤΣΑΤΖΑΚΗ ΕΛΕΝΗ, ΑΕΜ:3196 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΥΕ258 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

Κατανόηση γραπτού λόγου

Ασκήσεις φυσικής και Δυσλεξία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ. 1 η ενότητα:

Ενότητα 3 η - ΦΥΣΗ. Σήμερα (αρνητικά):

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων

Μελέτη περίπτωσης εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης - MultiBlog. Ισπανική γλώσσα. 33 φοιτητές (ενήλικες > 25 ετών) και 2 εκπαιδευτικοί

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μεγάλο βραβείο, μεγάλοι μπελάδες. Μάνος Κοντολέων. Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

Πώς να διαβάζεις στο σπίτι γρήγορα και αποτελεσματικά για μαθητές τάξης Teens 2 & 3 (B & C Senior)

Παρουσιάσεις με Αντίκτυπο (High Impact Presentations) Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 19/10/2015

Βάλε το βιβλίο στην καρδιά σου... ή καλύτερα

Το βιβλίο της Μ. Autism Resource CD v Resource Code RC115

ΨΗΦΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΕ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία

Ο συγγραφέας Γιώργος Παπαδόπουλος μιλάει στο NOW24 Κυριακή, 14 Φεβρουαρίου :25

1 / 15 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 3 ης Γυµνασίου. Μάρτιος 2007

Ανδρέας Ανδρικόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Χίος, 9/04/2014

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης

ΙΔΕΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ Το Διαδικαστικό Μοντέλο

Οι γυναίκες μπορεί να περάσουν ώρες ή ακόμα και μέρες χωρίς να έχουν οποιαδήποτε σεξουαλική σκέψη

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

A μέρος Σεμιναρίου. Λευκωσία Οκτωβρίου 2008 Μαρία Παναγή- Καραγιάννη

Πέντε Προτάσεις Αντιμετώπισης των υσκολιών στην Ανάγνωση

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ιδέες και Επιχειρήματα για την Έκφραση-Έκθεση

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Μεθοδολογία 2014 (για το Σεμινάριο Όπερες του Μότσαρτ)

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ

Εφαρμόζοντας το Πρόγραμμα. Παρουσίαση από μαθητές της Στ τάξης του. Σχ.έτος

Για την κατάργηση των αρχαίων στο γυμνάσιο

Παρουσιάσεις με Αντίκτυπο (High Impact Presentations) Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 11/10/2017

1 / 13 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 5 ης ηµοτικού. Μάρτιος 2007

ROSETTA STONE. Αθήνος Κωνσταντινίδης

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων

ΕΙΔΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥOΥΣΩΝ ΠΡOΤΑΣΕΩΝ Τη θεωρία της ύλης θα τη βρείτε: Βιβλίο μαθητή σελ και Βιβλίο Γραμματικής σελ

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια

Αντιμετωπίζω προκλήσεις

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΩ.

Η Σόφη Θεοδωρίδου στο arive.gr

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ/ΜΕΝΤΟΡΕΣ: Συναισθηματικές δεξιότητες

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ

Πώς γράφω µία σωστή περίληψη; Για όλες τις τάξεις Γυµνασίου και Λυκείου

Reading/Writing (Κατανόηση και Παραγωγή Γραπτού Λόγου): 1 ώρα και 10 λεπτά

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ HMEΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α A ) 2012

Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 11 Εισαγωγή στη Διοικητική Επιχειρήσεων και Οργανισμών. 1 η Γραπτή Εργασία. Ενδεικτικές Απαντήσεις

Ο Γιώργος Παπαδόπουλος Κυπραίος και τα 101 Διδάγματα Ζωής

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Άλλο ένα κόμμα ή ένα άλλο κόμμα;

Ημερολόγιο αναστοχασμού (Reflective Journal)

Πληροφορίες τμημάτων & επιπέδων _v.1. Πληροφορίες τμημάτων & επιπέδων. τηλέφωνα επικοινωνίας: & info@valores.

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ -ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Στρατηγικές και τεχνικές διαχείρισης τάξεων

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων

Οδηγός για Εκπαιδευτικούς

Εκτίμηση Αξιολόγηση της Μάθησης

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

Πέτρος Κλιάπης 3η Περ. Ημαθίας

ΕΚΘΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ -

Βιωματική Δράση Α Γυμνασίου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Α. Γεωργατζά

Σοφία Παράσχου. «Το χάνουμε!»

Επιστολή : Νεοελληνική Γλώσσα για το Γυμνάσιο

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το μυθιστόρημα «Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς» της Μαρούλας Κλιάφα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή

1. Εισαγωγή. 2. Τεχνικές και «κρατούμενα»

Κατανόηση γραπτού λόγου

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας;

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος

«Γκρρρ,» αναφωνεί η Ζέτα «δεν το πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορούν να συμπεριφέρονται έτσι μεταξύ τους!»

Συγγραφή Τεχνικών Κειμένων

Επικοινωνία και Προώθηση. Η Επικοινωνία θα οδηγήσει σε ένα επιτυχημένο Συνέδριο

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Εργασία Επαγγέλματα

άλλα. Καταλήγουν στην τεχνική της συγγραφής περιγραφής προσώπου «ΕΧΕΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙ»

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να:

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Συντάκτης: Γιάννης Ι. Πασσάς

Coimisiún na Scrúduithe Stáit State Examinations Commission LEAVING CERTIFICATE 2010 MARKING SCHEME MODERN GREEK HIGHER LEVEL

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Σπίτι μας είναι η γη

Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Πώς να μελετάμε τη Βίβλο

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

Transcript:

Μαθητές 10 συμβουλες για να μαθουμε να ερμηνευουμε Κάποιες σκέψεις για αρχή... 1. Ποιός είναι ο συγγραφέας; 2. Που αποβλέπει; 3. Πότε και πού έχει δημοσιεύσει; 4. Για τι είδος κειμένου πρόκειται; 5. Τι είδους πληροφορία συνεισφέρει; 6. Ποια στοιχεία διακρίνονται και ποια ελαχιστοποιούνται; 7. Τι είναι αυτό που καταλαβαίνει κανείς; 8. Ποιος αναφέρεται και ποιος δεν αναφέρεται ; 9. Τι λέξεις χρησιμοποιεί το κείμενο; 10. Ποιά είναι η γνώμη σας;... Πηγή: Leer.es: http://docentes.leer.es/category/articulos/ Το Leer.es είναι ένα πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας της Ισπανίας σε συνεργασία με το Instituto Cervantes, την Real Academia de la Lengua, την Biblioteca Nacional μεταξύ άλλων, που αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της ανάγνωσης στην Ισπανία και την Λατινική Αμερική, με αναφορά σε καλές συνήθειες, ειδήσεις σχετικά με σχολικές βιβλιοθήκες, συνέδρια, εθνικά σχέδια, παιγνίδια Συγγραφέας: Daniel Cassany, Universitat Pompeu Fabra, http://www.upf.edu/pdi/daniel_cassany/ Μετάφραση: Μαρία Σταματοπούλου, Instituto Cervantes de Atenas, στο πλαίσιο του 9ο Διεθνές Συνέδριο: Εκπαίδευση και Βιβλιοθήκες στον Ψηφιακό Κόσμο. Αθήνα, Ίδρυμα Ευγενίδου, 15-16 Νοεμβρίου 2013. 1

Κάποιες σκέψεις για αρχή Τα γραπτά κείμενα μοιάζουν πολύ με τις συζητήσεις. Όλοι μπορούμε να μιλήσουμε και το κάνουμε εξηγώντας τα πράγματα από τη δική μας οπτική: λέμε αυτά που μας συμφέρουν, κρύβουμε πληροφορίες που μας ζημιώνουν, τονίζουμε αυτό που μας ενδιαφέρει, υπερασπιζόμαστε τη γνώμη μας, υπερβάλουμε... και μερικές φορές ακόμη λέμε και ψέματα ή εξαπατάμε, όπως ξέρουμε. Δεν είμαστε καλύτεροι στο γράψιμο και στην ανάγνωση. Μερικά κείμενα έχουν υποστεί αυστηρούς ελέγχους ποιότητας και μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στο ότι περιέχουν ασφαλή και σημαντικά στοιχεία. Αυτή είναι η περίπτωση των βιβλίων που βρίσκουμε σε μια βιβλιοθήκη, στις ιστοσελίδες δημόσιων οργανισμών (κυβερνήσεις, πανεπιστήμια) ή ορισμένες εφημερίδες κύρους. Και αυτά τα γραπτά όμως έχουν πάντα μια προοπτική: ούτε δίνουν όλη την πληροφορία, ούτε εμπεριέχουν όλες τις γνώμες ούτε μπορούν να άπτονται των ενδιαφερόντων του κάθε αναγνώστη. Πολλά γραπτά κείμενα δημοσιεύονται χωρίς να έχουν περάσει από έλεγχο ποιότητας και μπορεί να προκαλέσουν δυσπιστία. Αυτή είναι η περίπτωση πολλών σελίδων στο Διαδίκτυο (εταιρικές ιστοσελίδες, προσωπικά blogs, θεματικά φόρουμ) και ακόμη και κάποιων περιοδικών, εφημερίδων και μη διασταυρωμένων βιβλίων. Δεν γνωρίζουμε πάντα από πού προέρχεται η πληροφορία, τι βαθμό αλήθειας έχει ή τι συμφέροντα επιδιώκει ο συγγραφέας του ή η οργάνωση που έχει πληρώσει την έκδοση. Οπότε, όταν διαβάζουμε δεν αρκεί να κατανοούμε αυτά που λέγονται, αλλά πρέπει να το ερμηνεύουμε. Ερμηνεύω εδώ σημαίνει αξιολογώ κριτικά το κείμενο: του δίνω την πραγματική έννοια που έχει στην κοινωνία μας και το χρησιμοποιώ επωφελώς στην καθημερινότητά μου. Συνεπάγεται ότι έχω απαντήσεις για ερωτήσεις όπως: είναι αλήθεια; Να το εμπιστευτώ; Να το τηρήσω; Συμφωνώ; κλπ. Σε αυτό το άρθρο θα εξηγήσω 10 σημεία για να μάθουμε να ερμηνεύουμε οποιοδήποτε κείμενο. Είναι γενικές ερωτήσεις που μπορεί να κάνει κάποιος όταν διαβάζει: θα μας βοηθήσουν να θυμηθούμε ότι ένα κείμενο εκτός από τη μετάδοση της πληροφορίας είναι και ένα εργαλείο που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να επιτύχει ένα σκοπό. 1. Ποιός είναι ο συγγραφέας Μπορεί να είναι ένα πρόσωπο (σε μια στήλη γνώμης), μια ομάδα φίλων (μια πρόσκληση), μια ομάδα επαγγελματιών (σε μια είδηση, ένα επιστημονικό άρθρο) ή ένας φορέας (στην 2

ιστοσελίδα ενός Δημαρχείου) ή μια χώρα (στο Σύνταγμα της Ισπανίας). Πάντα πίσω από ένα γραπτό κείμενο υπάρχει κάποιος. Ακόμη και τα ανώνυμα κείμενα έχουν γραφτεί από ανθρώπους με σάρκα και οστά, που στη συγκεκριμένη περίπτωση παραμένουν κρυμμένοι. Η γνωριμία με τον συγγραφέα επιτρέπει την καλύτερη ένταξη του κείμενου του σε ένα πλαίσιο: ζητάμε πληροφορίες για αυτόν ή αυτήν στο Διαδίκτυο ή στη βιβλιοθήκη. Ερευνούμε ποιος είναι, που εργάζεται, τι έχει δημοσιεύσει πριν, πώς βλέπει τον κόσμο, τι σκέφτονται για αυτόν ή αυτήν άλλα άτομα που γνωρίζουμε και που είναι άξια της εμπιστοσύνη μας. 2. Που αποβλέπει; Είναι η πιο σημαντική ερώτηση. Η γραφή είναι μια κοπιώδης εργασία και εάν κάποιος μπει στον κόπο να το κάνει είναι γιατί προσβλέπει σε κάτι: να μας πείσει για μια πρόταση (αποποινικοποίηση της άμβλωσης), να διαδώσει μια ιδέα (χρήση του προφυλακτικού στη σεξουαλική επαφή), να ασκήσει κριτική σε κάποιον (τον πρόεδρο), κλπ. Ας αναρωτηθούμε γιατί ο συγγραφέας το έγραψε αυτό (είναι αριστερός, είναι υπεύθυνος) και τι συμφέροντα έχει (είναι μέλος στο ίδιο κόμμα, επιθυμεί να διατηρήσει τη θέση του). Επιπλέον, είναι σύνηθες να υπάρχουν και άλλοι συγγραφείς (δεξιοί, η καθολική εκκλησία) με αντίθετους στόχους (όχι στην άμβλωση ή το προφυλακτικό, υπεράσπιση του προέδρου). Θα διαπιστώσουμε ποιοι άλλοι συγγραφείς υπάρχουν και ποιες είναι οι εναλλακτικές προθέσεις τους: η γνώση της διασύνδεσης των συγγραφέων και των σκοπών τους θα μας βοηθήσουν να τοποθετήσουμε το κάθε κείμενο. 3. Που και πότε έχει δημοσιεύσει; Κοιτάξτε το editorial, στην εφημερίδα ή στο διαδίκτυο όπου έχει δημοσιευτεί το κείμενο. Δείτε τι άλλες δραστηριότητες έχει, σε ποιο πεδίο ή τομέα της κοινωνίας κινούνται, ποιος είναι ο ιδιοκτήτης τους (όμιλος επιχειρήσεων ή πολιτική ομάδα, πολυεθνική). Προσέξτε την κοινωνική αξιολόγηση που γίνεται για αυτά: πρόκειται για σοβαρή εφημερίδα ή για κίτρινο τύπο; Πρόκειται για την ιστοσελίδα κάποιου γνωστού πανεπιστημίου, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης ή μιας προσηλυτιστικής αίρεσης; Πρόκειται για εκδοτικό οίκο κύρους ή εμπορικής δραστηριότητας; Τα κείμενα εν μέρει κληρονομούν τις αξίες που έχουν τα μέσα στα οποία δημοσιεύονται. Αναλύοντας τα μέσα μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τα συγκεκριμένα κείμενα που έχουν δημοσιευτεί. 4. Για τι είδους κείμενα πρόκειται; Μας περιβάλλουν εξαιρετικά ποικίλα κείμενα: ένας νόμος, μια δημοσιογραφική είδηση, μια εμπορική επιγραφή, μια θρησκευτική ομιλία, ένα επιστημονικό άρθρο, μια τεχνική οδηγία, κλπ. Κάθε κείμενο έχει ξεχωριστές λειτουργίες, δική του δομή και γλώσσα που χρησιμοποιούνται μόνο στο πλαίσιο του κειμένου αυτού. Ταυτοποιεί τον τύπο ή το είδος του κειμένου και διαπιστώνει εάν σέβεται τις πιο συνήθεις συμβάσεις. Παράδειγμα, εάν 3

πρόκειται για ένα γράμμα: έχει εταιρικό επιστολόχαρτο; Ο χαιρετισμός αντιστοιχεί στον αποχαιρετισμό; Εάν πρόκειται για μια επιχειρηματολογία: ποια είναι η θέση; ποια είναι τα επιχειρήματά; Μερικές φορές ένας συγγραφέας απομακρύνεται από τον καθορισμένο τύπο για το συγκεκριμένο είδος κειμένου και αυτό τραβά την προσοχή: γιατί το κάνει; που αποσκοπεί; 5. Τι είδους πληροφορίας συνεισφέρει; Τα κείμενα προσφέρουν δεδομένα ποικίλης φύσης: μια είδηση εκθέτει εμπειρικά γεγονότα και πρέπει να είναι αντικειμενική και λεπτομερής. Μια στήλη γνώμης εκθέτει μια άποψη και πρέπει να είναι σαφής και πειστική. Ένας νόμος και μια διάταξη καθορίζουν τους κανόνες ή τις αρχές που πρέπει να ακολουθούνται και είναι ακριβείς και αποφεύγουν τις αμφιβολίες. Ένα επιστημονικό άρθρο περιγράφει τα αποτελέσματα που προκύπτουν από μια έρευνα. Ένα ποίημα ή ένα διήγημα δημιουργούν ιστορίες που διασκεδάζουν και συγκινούν. Μην συγχέετε τα διάφορα είδη πληροφορίας. Ας αναρωτηθούμε: υπάρχουν εμπειρικά δεδομένα και προσωπικές γνώμες; Προέρχονται από την δημοσιογραφική παρατήρηση, την επιστημονική έρευνα, από κάποια θρησκευτική θεωρία ή από την φαντασία του συγγραφέα; Επίσης, να αξιολογήσουμε την ποιότητα κάθε είδους περιεχομένου: η είδηση είναι λεπτομερής; Η στήλη γνώμης προσφέρει τεκμηριωμένα επιχειρήματα; Ο νόμος είναι σαφής; Η θεωρία συμφωνεί με τις αρχές μου; Το διήγημα είναι αυθεντικό ή συγκινητικό; 6. Ποια στοιχεία ξεχωρίζουν και ποια ελαχιστοποιούνται; Όλες οι τοποθετήσεις ενός κειμένου δεν έχουν την ίδια σπουδαιότητα: γνωρίζουμε ότι ο τίτλος εξαγγέλλει το θέμα, την βασική ιδέα ή μια σημαντική αναφορά, η πρώτη και η τελευταία παράγραφος είναι ειδικής βαρύτητας. Σε μια εφημερίδα είναι πιο ακριβές οι αγγελίες στη δεξιά σελίδα και στο ανώτερο μέρος από ότι αυτές που δημοσιεύονται στα αριστερά και στο κάτω μέρος, επειδή ο αναγνώστης θα τις διαβάσει πρώτα. Επίσης, όταν διαβάζουμε δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στις πρώτες φράσεις μιας παραγράφου ή στα υποκείμενα των προτάσεων, που είναι και οι πρωταγωνιστές των πράξεων. Οι ικανοί συγγραφείς συνήθως το εκμεταλλεύονται για να υπογραμμίσουν αυτό που τους ενδιαφέρει στις σχετικές τοποθετήσεις και για να ελαχιστοποιήσουν ή να κρύψουν ότι τους συμφέρει στις υπόλοιπες τοποθετήσεις. Ποιες είναι λοιπόν οι σημαντικές τοποθετήσεις του κειμένου; Ποιες ιδέες θέλει να υπογραμμίσει ο συγγραφέας; Γιατί; 7. Τι αντιλαμβάνεται κανείς; Πολλά κείμενα επικοινωνούν ιδέες και απόψεις με έμμεσο τρόπο, με υποθέσεις, διφορούμενες φράσεις ή αμφίσημες έννοιες. Συχνά οι ιδέες αυτές είναι τόσο σημαντικές όσο και οι υπόλοιπες ή ίσως και περισσότερο ακόμη. Ας δούμε αυτά τα παραδείγματα: όταν λέμε αυτός είναι καταλανός αλλά πολύ οκνηρός θέτουμε ως προϋπόθεση το ότι όλοι οι καταλανοί 4

είναι πολύ εργατικοί. Αν πούμε ότι ο Μαρτίν προσπάθησε πάλι να σταματήσει το ποτό, υπονοούμε ότι ο Μαρτίν στο παρελθόν έπινε και είχε προσπαθήσει να σταματήσει χωρίς επιτυχία (εκτός του ότι υπαινίσσεται ότι έχει και προβλήματα με το ποτό). Επίσης, αν πούμε ότι η Betis δεν κατάφερε να βάλει 3 γκολ (αντί να πούμε απλά ότι η Betis έβαλε 2 γκολ) υποθέτουμε ότι για να επιτύχει ένα στόχο ήταν σημαντικό να βάλει 3 γκολ (να κερδίσει έναν αγώνα, να περάσει στην επόμενη φάση, κλπ). Αναλύει τα υπονοούμενα που υπάρχουν στο κείμενο: Ποιά σημεία είναι αμφίβολα; Ποιά πράγματα γίνονται αντιληπτά; Πόσο σημαντικά είναι; 8. Ποιον αναφέρει και ποιον όχι Κανένα κείμενο δεν είναι αυτόνομο. Κάθε γραπτό κείμενο συνδέεται με άλλα: παίρνει ιδέες από προηγούμενα κείμενα, χρησιμοποιεί λέξεις άλλων συγγραφέων, επιχειρηματολογεί κατά άλλων απόψεων. Αυτό το κάνει με ρητό τρόπο, ονομάζοντας τον συγγραφέα και θέτοντας τα λόγια του εντός παρενθέσεως ή με έμμεσο τρόπο αντιγράφοντας ή παραφράζοντας τις ιδέες και τα λόγια του χωρίς να τα τονίζει. Οι αναφορές αυτές έχουν διάφορους ρόλους: εκχωρούν εξουσία στο κείμενο (με την αναφορά κάποιου σημαντικού προσώπου ή ενός νόμου), το συσχετίζουν με ένα ρεύμα σκέψης (με την αναφορά ενός σημαντικού συγγραφέα), ασκούν κριτική σε μια γνώμη (με την αναφορά του αντίθετου) ή ακόμη ειρωνεύονται ή σατιρίζουν κάτι (με την αναφορά με χιούμορ). Είναι καλό να έχουμε υπόψη μας ότι οι αναφερόμενες λέξεις δεν έχουν πάντα την ίδια σημασία που θα είχαν στο πρωτότυπο κείμενο. Διαβάστε προσεκτικά το κείμενο και βρείτε τις ιδέες και τις λέξεις που προέρχονται από άλλους συγγραφείς: αναφέρονται ρητά ή υπονοούνται; Τι ρόλο διαδραματίζουν; 9. Τι λέξεις χρησιμοποιεί το κείμενο; Ο συγγραφέας έχει διαλέξει κάποιες λέξεις έχοντας απορρίψει κάποιες άλλες προηγουμένως. Αυτό μπορεί να μας δώσει μια ιδέα, γιατί οι λέξεις φέρουν το βάρος των συνεκδοχών της καθημερινότητας. Κοιτάξτε τις διαφορές που υπάρχουν αν γράψουμε: οι μαθητές ή οι μαθητές και οι μαθήτριες. Δεν είναι ακόμη το ίδιο αν διαβάσουμε: οι καθαρίστριες ή το προσωπικού καθαριότητας, μουσουλμάνοι ή άραβες, μαύρος ή αφρικανός. Ούτε είναι το ίδιο ακριβώς αν αναφερθούμε στις Μαλδίβες ή στα Φώκλαντ ή στην ανακάλυψη της Αμερικής ή την ευρωπαϊκή επέμβαση. Προσέξτε τις λέξεις που χρησιμοποιεί το κείμενο: ποιές από αυτές σας προκαλούν έκπληξη; γιατί; Εσείς θα χρησιμοποιούσατε τις ίδιες λέξεις για να πείτε το ίδιο; 10. Ποια είναι η γνώμη σας; Μην συγχέετε την κατανόηση ενός κειμένου με την έκφραση συμφωνίας με το περιεχόμενό του, με όσα λέει. Υπάρχουν πολλά κείμενα που μπορεί μεν να κατανοήσουμε καλά αλλά να εκφράζουν ιδέες που είναι αντίθετες προς τις δικές μας. Μπορεί να χρησιμοποιούν ένα λεξιλόγιο που μας δυσαρεστεί ή ακόμη και να ξυπνά δυσάρεστα συναισθήματα. Για αυτό είναι σημαντικό να έχετε ξεκάθαρη εικόνα για τις ιδέες και τα συναισθήματα σας και να τις 5

αντιπαραβάλλετε με αυτά του κειμένου. Σας αρέσει ή όχι; Συμφωνείτε; Σε ποια σημεία διαφοροποιείστε; Πώς θα το εξηγούσατε εσείς; Εν περιλήψει, θυμηθείτε την σύγκριση που κάναμε στην αρχή μεταξύ των γραπτών κειμένων και των συζητήσεων. Μπορούμε να διαβάζουμε κάθε κείμενο με σεβασμό και προσοχή με τον ίδιο τρόπο που ακούμε ευγενικά τον συνομιλητή μας και συμμετέχουμε στις συζητήσεις με εποικοδομητικό τρόπο. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι πιστεύουμε όλα όσα λέγονται ούτε όσα γράφονται. Ερμηνεύω ένα κείμενο σημαίνει ότι αντιλαμβάνομαι την αξία του περιεχομένου του στη ζωή και τον περίγυρό μας. Versión en griego del artículo de Daniel Cassany 10 claves para aprender a interpretar textos, publicado en Leer.es en 2010; traducción de María Stamatopoulou, editada por el Instituto Cervantes de Atenas (2013). 6