ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 04.VII.2006 E(2006)2948 τελικό Θέμα: Κρατική ενίσχυση αριθ. N 201/2006 Ελλάδα Ανάπτυξη ευρυζωνικής πρόσβασης σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές Κύριε Υπουργέ, I. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (1) Με επιστολή της 23 ης Μαρτίου 2006, η οποία καταχωρήθηκε αυθημερόν, οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή κατ εφαρμογή του άρθρου 88 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ ένα μέτρο για την ανάπτυξη δικτύων ευρυζωνικής πρόσβασης στις αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας (στο εξής «το κοινοποιηθέν μέτρο»). Με επιστολή της 27 ης Απριλίου 2006, η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικά πληροφοριακά στοιχεία σχετικά με το κοινοποιηθέν μέτρο. (2) Οι ελληνικές αρχές απάντησαν στην αίτηση της Επιτροπής για την παροχή πρόσθετων πληροφοριακών στοιχείων με επιστολή η οποία καταχωρήθηκε στις 22 Μαΐου 2006. II. ΙΣΤΟΡΙΚΟ (3) Η ευρυζωνική συνδετικότητα 1 αποτελεί κύριο μοχλό για την ανάπτυξη οικονομιών στηριζόμενων στη γνώση σε παγκόσμιο, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, καθώς και για την ανάπτυξη, την υιοθέτηση και τη χρήση τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών. Η ευρυζωνικότητα έχει στρατηγική σημασία λόγω της ικανότητάς της να συντελεί στην επίσπευση της συμβολής των εν λόγω τεχνολογιών στην οικονομική ανάπτυξη όλων των κλάδων, στην προώθηση της κοινωνικής ανάπτυξης και στη διευκόλυνση της καινοτομίας. 1 Οι ευρυζωνικές υπηρεσίες μπορούν να διανεμηθούν μέσω διαφόρων συνδυασμών τεχνολογιών επικοινωνιακών δικτύων («πλατφορμών»). Οι τεχνολογίες μπορούν να περιλαμβάνουν είτε σταθερή είτε ραδιοεπικοινωνιακή υποδομή μετάδοσης, και μπορούν να υποκαθιστούν ή να αλληλοσυμπληρώνονται ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις. Οι τρέχουσες ευρυζωνικές υπηρεσίες μαζικής αγοράς στην ΕΕ-15 χαρακτηρίζονται κατά κανόνα από ταχύτητες τηλεφόρτωσης που ξεκινούν από 512Kbit/s/ - 1Mbit/s. Για τους επιχειρηματικούς χρήστες, οι ταχύτητες που απαιτούνται είναι γενικά πολύ μεγαλύτερες. Κυρία Ντόρα ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ Υπουργό Εξωτερικών Βασιλίσσης Σοφίας 5 Grèce - 10671 Αθήνα Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique/Europese Commissie, B-1049 Brussel België Τηλέφωνο: 00-32-(0)2-299.11.11.
(4) Στο πλαίσιο της υλοποίησης του «Σχεδίου δράσης eeurope 2005» 2 και της πρωτοβουλίας i2010 3, τα περισσότερα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν συγκροτήσει ολοκληρωμένες εθνικές στρατηγικές για την ευρυζωνικότητα 4. Σκοπός του κοινοποιηθέντος μέτρου είναι η τόνωση των επενδύσεων σε ευρυζωνική υποδομή, ούτως ώστε οι επιχειρήσεις που παρέχουν ευρυζωνική πρόσβαση να μπορούν να προσφέρουν λιανικές ευρυζωνικές υπηρεσίες σε τελικούς χρήστες σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές («υποεξυπηρετούμενες περιοχές») της Ελλάδας σε προσιτές τιμές. (5) Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής επικράτειας αποτελείται από αγροτικές και ορεινές περιοχές και από μεγάλο αριθμό νησιών με πολύ χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού. Η εφαρμογή ευρυζωνικών τεχνολογιών στις αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας προσκρούει σε δύο βασικά προβλήματα, τα οποία είναι: (i) το γεγονός ότι τα σημεία σύνδεσης (νοικοκυριά) είναι διασκορπισμένα γεωγραφικώς, με αποτέλεσμα να είναι οι απαραίτητες αρχικές επενδύσεις πολύ μεγαλύτερες στις αγροτικές περιοχές από αυτές που απαιτούνται σε τομείς της επικράτειας με πυκνό πληθυσμό (πόλεις) και (ii) οι κάτοικοι αγροτικών περιοχών έχουν κατά κανόνα χαμηλότερο εισόδημα και, κατ επέκταση, περιορισμένη ικανότητα πληρωμής για το πραγματικό κόστος της υπηρεσίας. Κατά συνέπεια, οι πάροχοι ευρυζωνικών υπηρεσιών συχνά δεν προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες στις αραιοκατοικημένες περιοχές, διότι η απόδοση της επένδυσης που απαιτείται είναι πολύ χαμηλή ή ακόμη και αρνητική. (6) Προς το παρόν, DSL δίκτυα καλύπτουν μόνο το 13% της ελληνικής επικράτειας. Ο βαθμός διείσδυσης όσον αφορά τη λιανική ευρυζωνική πρόσβαση εξακολουθεί ακόμα να είναι ο χαμηλότερος μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ των 15, ενώ τον Ιανουάριο 2006 αυξήθηκε σε περίπου 1% του πλυθησμού από το 0,24%, στο οποίο βρισκόταν τον Ιούλιο του 2004 5. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, χωρίς κρατική παρέμβαση, ο τρέχων ρυθμός αύξησης της διείσδυσης (συγκριτικά με άλλες χώρες) δεν θα οδηγήσει σε σύγκλιση με τον μέσο βαθμό διείσδυσης της ΕΕ στο ορατό μέλλον. Σήμερα, ο ΟΤΕ, ο οποίος είναι ο κατεστημένος πάροχος υπηρεσιών σταθερής τηλεφωνίας, προσφέρει ευρυζωνικές υπηρεσίες μόνο σε μεγάλες πόλεις και σε πρωτεύουσες νομών, όπου υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση οικονομικής δραστηριότητας. Η συντριπτική πλειονότητα των υφιστάμενων ευρυζωνικών συνδέσεων βρίσκεται στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, ενώ πολλές περιοχές στερούνται παντελώς ευρυζωνικής κάλυψης. Η υφιστάμενη δικτυακή υποδομή στις αγροτικές ελληνικές περιοχές ελέγχεται κατά βάση από τον ΟΤΕ, δεδομένου ότι οι περισσότεροι εναλλακτικοί πάροχοι δικτύου εστιάζουν τις μεσοπρόθεσμες επενδυτικές τους προσπάθειες στις μητροπολιτικές περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, καθώς και σε λίγες επιπλέον ελληνικές πόλεις. (7) Συνολικά, οι επενδύσεις σε ευρυζωνική υποδομή παραμένουν μέχρι σήμερα σε πολύ χαμηλά επίπεδα, όπως επίσης αποδεικνύεται από το γεγονός ότι μόνο το 3% 2 COM(2002) 263 τελικό, «eeurope 2005: Κοινωνία της πληροφορίας για όλους». 3 http://europa.eu.int/i2010. 4 Ανακοίνωση της Επιτροπής COM(2004) 369 της 12.05.2004, «Συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων στην Ευρώπη: εθνικές ευρυζωνικές στρατηγικές». 5 Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, παράρτημα στην ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών, «Κανονιστικές ρυθμίσεις και αγορές στις ευρωπαϊκές ηλεκτρονικές επικοινωνίες κατά το 2005» (11 η ΕΚΘΕΣΗ), COM(2006)68 τελικό, σελ. 122. 2
της τρέχουσας ευρυζωνικής διείσδυσης βασίζεται σε αποδεσμοποίηση τοπικού βρόχου (ήτοι <1 του συνολικού πληθυσμού). (8) Η συγκεκριμένη κατάσταση στην αγορά επηρεάζει δυσμενώς την ανάπτυξη ψηφιακής οικονομίας και όλα τα οφέλη που απορρέουν από αυτήν για το σύνολο της κοινωνίας. Επιπλέον λειτουργεί ως φραγμός για την ανάπτυξη και την ευρεία διαθεσιμότητα για το σύνολο των πολιτών ταχείων υπηρεσιών Διαδικτύου και άλλων σημαντικών υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας οι οποίες παρέχονται όχι μόνο από ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και από το κράτος (ηλεκτρονικές εφαρμογές στους τομείς της δημόσιας διοίκησης, της υγείας, της εργασίας, της εκπαίδευσης, κ.ο.κ.). (9) Με στόχο την αντιμετώπιση της προπεριγραφείσας κατάστασης, οι ελληνικές αρχές αποφάσισαν την παροχή κρατικής χρηματοδότησης, περιλαμβανομένων πόρων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, σε επιχειρήσεις (φορείς εκμετάλλευσης δικτύων) που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στη συγκρότηση υποδομής ευρυζωνικής πρόσβασης σε αγροτικές και απομακρυσμένες (υποεξυπηρετούμενες) περιοχές της χώρας. III. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ (10) Γενικός στόχος: Το ελληνικό κράτος θα χρησιμοποιήσει πόρους από τα διαρθρωτικά ταμεία καθώς και εθνική χρηματοδότηση προκειμένου να στηρίξει την ανάπτυξη και εγκατάσταση ευρυζωνικών δικτύων σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές («υποεξυπηρετούμενες περιοχές») της Ελλάδας, ούτως ώστε οι επιχειρήσεις που παρέχουν ευρυζωνική πρόσβαση να μπορούν να προσφέρουν λιανικές ευρυζωνικές υπηρεσίες σε τελικούς χρήστες σε προσιτές τιμές. Σύμφωνα με τους στόχους που καθορίζονται σε διάφορες κοινοτικές πολιτικές, όπως είναι η πρωτοβουλία i2010 της Επιτροπής, το μέτρο κατατείνει στην ενίσχυση της εδαφικής συνοχής με την αποτροπή της δημιουργίας ευρυζωνικού ψηφιακού χάσματος μεταξύ των τοπικών κοινωνιών και των επιχειρήσεων που μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε ευρυζωνικές υπηρεσίες σε ανταγωνιστικές αγοραίες τιμές και εκείνων που δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. (11) Νομική βάση: Το μέτρο στηρίζεται σε μια σειρά αλληλοσυνδεόμενων κρατικών πρωτοβουλιών για τη χάραξη ολοκληρωμένης εθνικής ευρυζωνικής πολιτικής, στις οποίες συγκαταλέγονται, ιδίως, ο νόμος 2860/2000 («Διαχείριση, παρακολούθηση και έλεγχος του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης» για την εφαρμογή καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων που χρηματοδοτούνται από το ΚΠΣ 2000-2006) και το άρθρο 35 του νόμου 3016/2002 («Εταιρική διακυβέρνηση, θέματα μισθολογίου και άλλες διατάξεις»), που αφορά σχέδια κρατικών ενισχύσεων τα οποία χρηματοδοτούνται από επιχειρησιακά προγράμματα του ΚΠΣ 6. (12) Πεδίο εφαρμογής του μέτρου: Το σχέδιο έχει δύο κύριους άξονες, εκ των οποίων ο ένας στοχεύει το σκέλος της προσφοράς (υποδομή ευρυζωνικής πρόσβασης), και ο άλλος το σκέλος της ζήτησης (τελικοί χρήστες). Ο πρώτος άξονας (σκέλος της προσφοράς) προβλέπει τη χρηματοδότηση της παροχής υπηρεσιών ευρυζωνικής πρόσβασης από παρόχους υπηρεσιών σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές της Ελλάδας. Ο δεύτερος άξονας του σχεδίου (σκέλος της ζήτησης) προβλέπει τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων ενεργειών για την τόνωση της 6 Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, 17 Μαΐου 2005, σελ. 1717. 3
ζήτησης ως συμπληρωματική δράση σε σχέση με την προσφορά υπηρεσίας ευρυζωνικής πρόσβασης. Ο πρώτος άξονας: υποδομή ευρυζωνικής πρόσβασης (13) Ορισμός της υπηρεσίας: Το κοινοποιηθέν μέτρο, ως προς το πρώτο σκέλος του, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «σχέδιο διατερματικής εξυπηρέτησης» υπό την έννοια ότι οι υποψήφιοι που θα επιλεγούν θα είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν στους τελικούς χρήστες λιανικές υπηρεσίες ευρυζωνικής πρόσβασης στο Διαδίκτυο. (14) Ειδικότερα, οι οικιακοί χρήστες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα απόκτησης ευρυζωνικής πρόσβασης στο Διαδίκτυο με ρυθμό δεδομένων τουλάχιστον 512kbps στα κατάντη/128kbps στα ανάντη, συμμετρικής ή ασύμμετρης. Εξάλλου, οι επιχειρηματικοί χρήστες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα απόκτησης ευρυζωνικής πρόσβασης στο Διαδίκτυο με ρυθμό δεδομένων τουλάχιστον 2048kbps στα κατάντη/768kbps στα ανάντη, συμμετρικής ή ασύμμετρης. Δεδομένου ότι πρόκειται για τις κατώτατες επιβαλλόμενες απαιτήσεις ταχύτητας, οι επιτυχόντες υποψήφιοι θα κληθούν να συγκροτήσουν υποδομή που να είναι ανθεκτική στις μελλοντικές εξελίξεις και ικανή να επιτρέπει μελλοντικώς πολύ υψηλότερες ταχύτητες, σε συνδυασμό με τη σταδιακή αύξηση της ζήτησης για εφαρμογές που στηρίζονται σε εντονότερη χρήση της ευρυζωνικότητας, όπως είναι η παροχή υπηρεσιών βίντεο κατά παραγγελία ( Video on Demand ), η τηλεόραση μέσω IP ( IPTV ) κ.λπ.. (15) Οι μετέχοντες υποψήφιοι θα είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν στο πλαίσιο των προτάσεών τους συγκεκριμένες προβλεπόμενες τιμές τις οποίες θα χρεώνουν για τις προσφερόμενες υπηρεσίες, δηλώνοντας ο καθένας τα δικά του ανώτατα όρια τιμών για τα πρώτα 5 έτη παροχής της υπηρεσίας. Τα εν λόγω όρια τιμών δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια που θα έχουν καθορισθεί στο πλαίσιο του σχετικού διαγωνισμού. Ειδικότερα, οι προσφορές προς οικιακούς χρήστες και προς επιχειρηματικούς χρήστες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 33 και τα 54 μηνιαίως, αντιστοίχως (μη περιλαμβανομένου του ΦΠΑ), κατά το πρώτο έτος παροχής της υπηρεσίας. Τα εν λόγω ανώτατα όρια μειώνονται σταδιακά κατά τη διάρκεια της πενταετίας, με τον εξής ελάχιστο ρυθμό: 6% (2 ο έτος), 7% (3 ο έτος), 9% (4 ο έτος) και 10% (5 ο έτος) 7. (16) Γεωγραφική κάλυψη: Όλες οι ελληνικές περιφέρειες είναι επιλέξιμες για στήριξη βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο α) της συνθήκης ΕΚ 8. Με βάση τα πορίσματα έρευνας αγοράς, οι ελληνικές αρχές προσδιόρισαν τις γεωγραφικές περιοχές που παρουσιάζουν καθυστέρηση από την άποψη της ανάπτυξης της ευρυζωνικότητας. Σήμερα, η σχετική κατεστημένη επιχείρηση, δηλαδή ο ΟΤΕ, προσφέρει ευρυζωνικές υπηρεσίες μόνο σε μεγάλες πόλεις και σε πρωτεύουσες νομών, όπου υπάρχει συγκέντρωση οικονομικής δραστηριότητας. Εκτός των μητροπολιτικών περιοχών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, καμία εναλλακτική επιχείρηση δεν διαθέτει δική της υποδομή ευρυζωνικής πρόσβασης. Για τον λόγο αυτό, οι περισσότερες από τις επιλέξιμες περιοχές του σχεδίου βρίσκονται σε «λευκά» τμήματα της επικράτειας, τα οποία δεν διαθέτουν καθόλου ευρυζωνική κάλυψη. Οι υπόλοιπες επιλέξιμες περιοχές μπορούν να χαρακτηρισθούν 7 Οι απόλυτες τιμές των ανώτατων ορίων ενδέχεται να επικαιροποιηθούν κατά τον χρόνο προκήρυξης του διαγωνισμού. 8 Στις περιοχές αυτές «η οικονομική κατάσταση είναι εξαιρετικά δυσμενής σε σχέση με το σύνολο της Κοινότητας» (98/C 74/06 παρ. 3.5). 4
«γκρίζες» ζώνες, δεδομένου ότι σε αυτές μόνο η κατεστημένη επιχείρηση προσφέρει υπηρεσίες ευρυζωνικής πρόσβασης, ενώ οι υπόλοιποι εναλλακτικοί πάροχοι κάνουν χρήση της «υπηρεσίας χονδρικής πρόσβασης» την οποία προσφέρει η κατεστημένη επιχείρηση 9. (17) Οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι οι επιλέξιμες περιοχές χαρακτηρίζονται γενικά από διαρθρωτικές ανεπάρκειες και από αδυναμίες της αγοράς και ότι σε αυτές είναι απαραίτητη η κρατική στήριξη για την προώθηση της ευρυζωνικότητας. Ειδικότερα, οι επιλέξιμες περιοχές εμφανίζουν σοβαρές δημογραφικές αποκλίσεις από τον μέσον όρο της ΕΕ, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής επικράτειας αποτελείται από μεγάλο αριθμό νησιωτικών και ορεινών περιοχών με πολύ χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού, και τούτο για κάθε τύπο περιοχής (αστική, περιαστική, αγροτική). (18) Οι περιοχές στις οποίες αναμένονται ανταγωνιστικές προσφορές βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα έχουν αποκλεισθεί από τις επιλέξιμες περιοχές του σχεδίου. Αντιστοίχως, δεν είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση οι μητροπολιτικές περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (όπου είναι συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού). (19) Χονδρική προσφορά: Η συγκρότηση της υποδομής για την οποία θα παρασχεθεί χρηματοδότηση θα γίνει με βάση το πρότυπο της «ανοικτής πρόσβασης». Τούτο σημαίνει ότι οι επιτυχόντες υποψήφιοι θα είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν σε τρίτους χονδρική πρόσβαση στην υποδομή επί μία πενταετία 10 επί ίσοις όροις και χωρίς διακριτική μεταχείριση. Οι τιμές για τις υπηρεσίες χονδρικής θα καθορίζονται σε συνάρτηση με την πολιτική τιμών λιανικής των δύο προκαθορισμένων δεσμών υπηρεσιών (οικιακού και επιχειρηματικού τύπου) και θα ανταποκρίνονται στην αρχή που είναι γνωστή ως «retail minus» (λιανική τιμή μείον ένα προκαθορισμένο ποσοστό) 11. Όπως οι ελληνικές αρχές έχουν διαβεβαιώσει την Επιτροπή, σε περίπτωση που κάποιες από τις διαθέσιμες παρτίδες κατακυρωθούν υπέρ της κατεστημένης επιχείρησης, δηλαδή του ΟΤΕ, αυτή θα βαρύνεται με δύο δέσμες υποχρεώσεων πρόσβασης, και συγκεκριμένα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το εφαρμοστέο κανονιστικό πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και με τις υποχρεώσεις που ισχύουν βάσει των όρων του διαγωνισμού. Αν οι τελευταίες αυτές υποχρεώσεις είναι λιγότερο αυστηρές από τις πρώτες, υπερισχύουν οι κανονιστικές υποχρεώσεις. Στο έγγραφο προκήρυξης του διαγωνισμού θα παρέχονται αναλυτικότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις απαιτήσεις «ανοικτής πρόσβασης» και τις πολιτικές τιμών χονδρικής, έπειτα από διαβουλεύσεις με την αρμόδια ελληνική ρυθμιστική αρχή (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων - «EETT»). (20) Τεχνολογία και υποδομή: Το μέτρο είναι ουδέτερο από τεχνολογική άποψη. Επομένως, οι επιχειρήσεις έχουν την ευχέρεια να χρησιμοποιήσουν σταθερές, 9 Κατά τις ελληνικές αρχές, η υπηρεσία χονδρικής πρόσβασης δεν διασφαλίζει ένα επιθυμητό επίπεδο ποιότητας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι ευχερής η ανάπτυξη υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως είναι η φωνή μέσω IP (Voice over IP) και οι υπηρεσίες βίντεο κατά παραγγελία. 10 Οι χονδρικές υπηρεσίες συμπεριλαμβάνουν (οπωσδήποτε) ευρυζωνική πρόσβαση από τους χώρους του πελάτη μέχρι ένα προκαθορισμένο σημείο στο εσωτερικό της ζώνης (π.χ. κύριο «σημείο παρουσίας»). 11 Καθώς οι υπηρεσίες χονδρικής περιλαμβάνουν μόνο ένα μέρος της συνολικής λιανικής υπηρεσίας (δεν συμπεριλαμβάνονται, για παράδειγμα, οι κορμοί δικτύου (backhauling) και η διεθνής διαδικτυακή συνδετικότητα), το ποσοστό «συμμετοχής» των υπηρεσιών χονδρικής στο σύνολο της δέσμης πρέπει να καθορίζεται εκ των προτέρων (σε συνάρτηση με τη συνολική λιανική τιμή). Εν συνεχεία εφαρμόζεται μια ελάχιστη «έκπτωση», πράγμα που διασφαλίζει εύλογα περιθώρια κέρδους για τις επιχειρήσεις λιανικής που κάνουν χρήση της παροχής χονδρικής πρόσβασης. 5
ασύρματες ή οποιουδήποτε άλλου τύπου τεχνολογίες (xdsl, FWA, δορυφορική τεχνολογία) 12 ή κάποιον συνδυασμό αυτών με σκοπό την ανάπτυξη των δικτύων τους. Επίσης, οι επιλεγέντες υποψήφιοι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τον τρόπο ανάπτυξης των δικτύων τους και προσφοράς των αντίστοιχων υπηρεσιών (μίσθωση ή συγκρότηση υποδομής). (21) Δικαιούχοι: Δικαιούχοι και άμεσοι αποδέκτες της ενίσχυσης θα είναι οι επιτυχόντες πάροχοι υπηρεσιών οι οποίοι επενδύουν σε υποδομή ευρυζωνικής πρόσβασης, καθώς και τελικοί χρήστες (εταιρείες και οικιακοί χρήστες). (22) Προϋπολογισμός, μέσο ενίσχυσης και ένταση ενίσχυσης: Ο μέγιστος διαθέσιμος προϋπολογισμός για το πρώτο σκέλος του σχεδίου είναι 160.000.000 και είναι κατανεμημένος ανά γεωγραφική ζώνη (7 παρτίδες, βλ. κατωτέρω). Αναλόγως της έκβασης του διαγωνισμού, η κρατική χρηματοδότηση ενδέχεται να είναι χαμηλότερη. Η χορηγούμενη ενίσχυση έχει τη μορφή επιχορήγησης με βάση τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες για κάθε χρηματοδοτούμενο σχέδιο. Το 50% τουλάχιστον του συνολικού επενδυτικού κόστους θα πρέπει υποχρεωτικά να καλυφθεί με ιδιωτικούς πόρους, ενώ το 25% τουλάχιστον του συνολικού επενδυτικού κόστους πρέπει να συνεισφέρεται υπό τη μορφή ιδίων κεφαλαίων απευθείας από τον αποδέκτη της ενίσχυσης (όχι δανεικό κεφάλαιο/χρηματοδότηση χρέους). (23) Επιλέξιμες δαπάνες: Οι χορηγούμενες ενισχύσεις θα καλύπτουν τις δαπάνες για την κάλυψη του κόστους προμήθειας, ανάπτυξης και εγκατάστασης νέας υποδομής, π.χ. δικτύων οπτικών ινών, ασύρματων δικτύων, ευκολιών συνεγκατάστασης, δικτύων τοπικής πρόσβασης, κ.ο.κ.. Η μίσθωση υποδομής (μίσθωση γραμμών για τη σύνδεση μεμακρυσμένων δήμων με την πρωτεύουσα του εκάστοτε νομού) και η μίσθωση χώρων για συνεγκατάσταση θεωρούνται ομοίως επιλέξιμες δαπάνες. Τέλος, η ενίσχυση θα καλύπτει επίσης το κόστος της αποδεσμοποίησης τοπικού βρόχου, με εξαίρεση τις αμιγείς υπηρεσίες χονδρικής (δηλαδή τις χονδρικές υπηρεσίες ADSL οι οποίες παρέχονται από άλλη επιχείρηση) 13. Για κάθε επιλεγέν σχέδιο, τα έξοδα που αντιστοιχούν σε επενδύσεις (κεφαλαιουχική δαπάνη) πρέπει να υπερβαίνουν το 60% της συνολικής δαπάνης που είναι επιλέξιμη για χρηματοδότηση. (24) Διαδικασία διαγωνισμού: Η απόφαση για την παροχή των επιχορηγήσεων θα ληφθεί μετά τη διεξαγωγή ανοικτού διαγωνισμού με βάση την αρχή της ίσης μεταχείρισης όλων των υποψηφίων 14. Ο διαγωνισμός για το συγκεκριμένο σχέδιο θα αφορά 7 γεωγραφικές ζώνες (παρτίδες). Κάθε παρτίδα θα κατακυρωθεί σε έναν ανάδοχο. Έκαστος συμμετέχων στον διαγωνισμό μπορεί να υποβάλει προτάσεις για το πολύ τρεις διαφορετικές παρτίδες. Σε περίπτωση που ο διαγωνισμός δεν οδηγήσει στην επιλογή αναδόχου για μία ή περισσότερες παρτίδες, η επιλογή αναδόχου για τις συγκεκριμένες παρτίδες μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη διεξαγωγή δεύτερου γύρου (απευθείας διαπραγματεύσεις). Όλες οι επιχειρήσεις που θα έχουν συμμετάσχει στον πρώτο γύρο (για οποιαδήποτε παρτίδα) θα έχουν δικαίωμα συμμετοχής στον δεύτερο 12 Σήμερα δεν υπάρχει στην Ελλάδα υποδομή καλωδιακής τηλεόρασης. 13 Οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι οι επιβεβαιωθείσες επιλέξιμες δαπάνες για την αποδεσμοποίηση τοπικού βρόχου είναι αυτές που σχετίζονται με τις τιμές για υπηρεσίες παρεχόμενες από την κατεστημένη επιχείρηση (OTE) στην προσφορά αναφοράς της για αδεσμοποίητη πρόσβαση στον τοπικό βρόχο, όπως αυτή έχει εγκριθεί από την αρμόδια ελληνική ρυθμιστική αρχή (EETT). 14 Περιλαμβανομένης της δημοσίευσης της προκήρυξης του διαγωνισμού στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και της δημιουργίας πολύγλωσσης δικτυακής πύλης για την καθοδήγηση εταιρειών από άλλα κράτη μέλη. 6
γύρο. Σε περίπτωση που υπάρχουν περισσότεροι του ενός επιλέξιμοι υποψήφιοι για μια δεδομένη παρτίδα, η τελική επιλογή του αναδόχου που θα προκριθεί θα γίνει με τη μέθοδο της συγκριτικής αξιολόγησης. (25) Κριτήρια αξιολόγησης: Όλες οι προτάσεις θα αξιολογηθούν επί τη βάσει τριών λεπτομερών και αναλυτικών κριτηρίων αξιολόγησης, τα οποία καλύπτουν τους αντίστοιχους τρεις θεμελιώδεις στόχους του σχεδίου, οι οποίοι είναι: (i) η ικανότητα κάλυψης σημαντικού τμήματος της Ελλάδας (γεωγραφική και πληθυσμιακή κάλυψη για έκαστη παρτίδα) (ii) το συνολικό ύψος των προτεινόμενων επενδύσεων (σε όλες τις περιοχές θα εγκατασταθούν «λιμένες πρόσβασης») 15 και (iii) η ανταγωνιστικότητα των τιμών που θα χρεώνονται για τις προσφερόμενες υπηρεσίες λιανικής. (26) Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την κάλυψη, και προκειμένου να αμβλυνθεί η δεσπόζουσα θέση της κατεστημένης επιχείρησης (δηλαδή του OTE) σε περιοχές όπου αυτή ήδη παρέχει ευρυζωνικές υπηρεσίες, οι μετέχοντες στον διαγωνισμό θα μπορούν να βασίζουν τις προτάσεις κάλυψης που θα υποβάλουν είτε στην ανάπτυξη νέας υποδομής («επιλέξιμες δαπάνες») είτε στη (συνδυασμένη) χρήση υπηρεσίας χονδρικής. Μολονότι η ανάπτυξη δικτύου με βάση υφιστάμενα προϊόντα πρόσβασης δεν αποτελεί «επιλέξιμη δαπάνη», για τις ανάγκες της διαδικασίας αξιολόγησης θα λαμβάνεται υπόψη η συνολική προτεινόμενη κάλυψη, ούτως ώστε να μην ευνοείται η κατεστημένη επιχείρηση, δηλαδή ο ΟΤΕ. (27) Διάρκεια του μέτρου: Ενίσχυση θα χορηγηθεί για σχέδια που θα υλοποιηθούν από την ημερομηνία κατακύρωσης του διαγωνισμού μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2008. (28) Παρακολούθηση: Αρμόδιος φορέας για την υλοποίηση και την παρακολούθηση του σχεδίου είναι η «Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε.», ένας οργανισμός κρατικής ιδιοκτησίας, ο οποίος συνεστήθη με σκοπό την εφαρμογή του επιχειρησιακού προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» στο πλαίσιο του ΚΠΣ. Η αρχή υλοποίησης θα μεριμνά: (i) για την πρόοδο του σχεδίου με γνώμονα σχεδιασμό που θα συμφωνηθεί από κοινού με τους επιλεγέντες υποψηφίους και (ii) για την τήρηση σαφώς καθορισμένων ποιοτικών και ποσοτικών προδιαγραφών. Επιπλέον, θα διενεργεί τεχνικούς και οικονομικούς ελέγχους και θα πραγματοποιεί πληρωμές μετά την ολοκλήρωση των αναγκαίων ελέγχων. Ο δεύτερος άξονας: ενέργειες για την τόνωση της ζήτησης (29) Κύριοι στόχοι και χαρακτηριστικά του σχεδίου. Ο κύριος στόχος του δεύτερου άξονα του σχεδίου είναι η τόνωση της ζήτησης για λιανικές ευρυζωνικές υπηρεσίες ούτως ώστε να αυξηθεί ο βαθμός διείσδυσης, μέσω της χρηματοδότησης υπηρεσιών που παρέχονται σε ειδικές κατηγορίες τελικών χρηστών. Κατά την άποψη των ελληνικών αρχών, με βάση τον σημερινό βαθμό υιοθέτησης της ευρυζωνικότητας, η τόνωση της ζήτησης θεωρείται ως ουσιώδης και συμπληρωματική ενέργεια σε σχέση με την επιτυχή υλοποίηση των σχετικών με την υποδομή σχεδίων στο πλαίσιο του δεύτερου άξονα. 15 Με τον όρο «λιμένες πρόσβασης» (access ports) νοείται κάθε σταθερή/μόνιμη σύνδεση η οποία μπορεί να ενεργοποιείται κάθε φορά που ένας τελικός χρήστης ζητά ευρυζωνική γραμμή. Οι εν λόγω «λιμένες» είναι διαθέσιμοι μέσω της υποδομής την οποία αναπτύσσουν, εκμεταλλεύονται και διαχειρίζονται οι επιλεγέντες ανάδοχοι. 7
(30) Οι πάροχοι υπηρεσιών που θα επιλεγούν στο πλαίσιο του πρώτου άξονα δεν θα λάβουν χρηματοδοτική ενίσχυση σε σχέση με τον δεύτερο άξονα. Χρηματοδότηση θα παρασχεθεί σε τελικούς χρήστες, οι οποίοι θα καταβάλλουν προνομιακή (χαμηλότερη) τιμή για τις υπηρεσίες που λαμβάνουν. Επιπλέον, η τόνωση της ζήτησης εστιάζεται σε ειδικές κατηγορίες τελικών χρηστών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πολύ μικρό ποσοστό της δυνητικής αγοράς. Κατά τις ελληνικές αρχές, έχει κεφαλαιώδη σημασία για την οικονομική βιωσιμότητα των υποψηφίων που θα επιλεγούν να προσελκυσθεί εξαρχής μία κρίσιμη μάζα αρχικών («πρωτοπόρων») πελατών. Οι επιλέξιμες περιοχές μαστίζονται από πολύ χαμηλό βαθμό διείσδυσης της χρήσης προσωπικών υπολογιστών και του Διαδικτύου. Κατά συνέπεια, η χρηματοδότηση δραστηριοτήτων για την τόνωση της ζήτησης αποτελεί αναγκαία συμπληρωματική ενέργεια προκειμένου να περιορισθεί ο κίνδυνος της πραγματοποίησης επένδυσης σε μία «ανώριμη» περιφέρεια/περιοχή. (31) Δικαιούχοι της ενίσχυσης. Για κάθε γεωγραφική ζώνη, χρηματοδότηση θα μπορεί να παρέχεται μόνο: (α) σε οικιακούς χρήστες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που εδρεύουν εντός των ορίων των επιλέξιμων περιοχών (ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης = 50%) και (β) σε μη προνομιούχες από κοινωνική ή/και οικονομική άποψη ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι οι πολύτεκνες οικογένειες, οι άνεργοι, τα άτομα με αναπηρία κ.ο.κ. (ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης = 75%). Οι ελληνικές αρχές έχουν ενημερώσει την Επιτροπή ότι οι ενισχύσεις δυνάμει του δεύτερου άξονα, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων προς ΜΜΕ, θα συνάδουν με τον εφαρμοστέο κανόνα για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας σύμφωνα με τον κανονισμό αριθ. 69/2001 16. (32) Επιλέξιμα έξοδα. Οι πιθανές εναλλακτικές δυνατότητες για τις προσφορές υπηρεσιών/προϊόντων, καθώς και αντίστοιχες μέγιστες επιλέξιμες δαπάνες για χρηματοδότηση παρατίθενται στον ακόλουθο πίνακα: Είδος υπηρεσίας/προϊόντος της δέσμης Τερματικός εξοπλισμός Εξοπλισμός πρόσβασης Υπηρεσίες κατάρτισης Τέλος για ευρυζωνική πρόσβαση (βασική εξυπηρέτηση) Ανώτατο όριο επιλέξιμων δαπανών ανά είδος και ανά δικαιούχο 100 για ενσύρματη σύνδεση 300 για ασύρματη σύνδεση 600 για προσωπικό υπολογιστή 300 για setop box 300 για 10 ώρες 600 (33) Σε κάθε περίπτωση, η συνολική επιλέξιμη δαπάνη ανά δικαιούχο δεν θα υπερβαίνει τα 1.000 17. 16 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 69/2001 της Επιτροπής, της 12ης Ιανουαρίου 2001, για την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, ΕΕ L 10, 13.01.2001, σελ. 30. 17 Συνεπώς, το συνολικό ποσό χρηματοδότησης (καταβληθείσες δαπάνες x % χρηματοδότησης) ανά δικαιούχο δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 500 (50%) στην περίπτωση των οικιακών χρηστών και των ΜΜΕ (1 η κατηγορία δικαιούχων) και τα 750 (75%) στην περίπτωση των μη προνομιούχων από κοινωνική ή/και οικονομική άποψη ομάδων του πληθυσμού (2 η κατηγορία δικαιούχων). Για τις επιχειρήσεις, η χρηματοδότηση εξοπλισμού πρόσβασης δεν ισχύει. 8
(34) Προϋπολογισμός: Ο προϋπολογισμός για την υπό εξέταση δράση είναι 50.000.000 και είναι κατανεμημένος μεταξύ των διαφόρων γεωγραφικών ζωνών (7 εκατ. περίπου για κάθε παρτίδα). IV. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ: ΥΠΑΡΞΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ (35) Όπως επισημαίνεται και πιο πάνω, οι άμεσοι δικαιούχοι στο πλαίσιο του δεύτερου άξονα του κοινοποιηθέντος μέτρου θα είναι: (i) τελικοί χρήστες και ΜΜΕ και (ii) ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού οι οποίες χαρακτηρίζονται από κοινωνική ή άλλου είδους μειονεξία. Αν ληφθεί υπόψη ότι οι οικιακοί χρήστες δεν είναι επιχειρήσεις κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1, ότι εν πάση περιπτώσει οι επιλέξιμες δαπάνες για κάθε δικαιούχο δεν θα υπερβούν το ποσό των 1.000 και ότι, σε ό,τι αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η χρηματοδότηση δεν πρόκειται να υπερβεί το όριο που ισχύει για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας σύμφωνα με τον κανονισμό αριθ. 69/2001 18, συνάγεται ότι ο δεύτερος άξονας του κοινοποιηθέντος μέτρου δεν συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης. Συνεπώς, μόνο ο πρώτος άξονας του κοινοποιηθέντος μέτρου αξιολογείται κατωτέρω υπό το πρίσμα του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ. Πρώτος άξονας: παροχή στήριξης για δίκτυα ευρυζωνικής πρόσβασης (36) Σύμφωνα με τη συνθήκη ΕΚ και με πάγια νομολογία, υπάρχει κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 εφόσον: υπάρχει παρέμβαση από το κράτος ή μέσω κρατικών πόρων παρέχεται οικονομικό πλεονέκτημα στον αποδέκτη υπάρχει στρέβλωση ή κίνδυνος στρέβλωσης του ανταγωνισμού η παρέμβαση ενδέχεται να επηρεάσει τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών. Κρατικοί πόροι (37) Το υπό εξέταση μέτρο χρηματοδοτείται εν μέρει με πόρους από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία, οι οποίοι θεωρούνται κρατικοί αφ ης στιγμής τίθενται υπό τον έλεγχο ενός κράτους μέλους, και εν μέρει με κρατικούς πόρους της ελληνικής κυβέρνησης. Επομένως, υπάρχει εν προκειμένω χρήση κρατικών πόρων. 18 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 69/2001 της Επιτροπής, της 12ης Ιανουαρίου 2001, για την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, ΕΕ L 10, 13.01.2001, σελ. 30. Κατ εφαρμογή του άρθρου 2 του κανονισμού, μπορεί να θεωρηθεί ότι μία ενίσχυση που δεν υπερβαίνει το ποσό των 100.000 ευρώ σε περίοδο τριών ετών δεν επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών ή/και δεν στρεβλώνει ούτε απειλεί να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα να μην εμπίπτει στο άρθρο 87 παράγραφος 1 της συνθήκης. 9
Οικονομικό πλεονέκτημα (38) Επιλέξιμοι φορείς εκμετάλλευσης δικτύου: Οι επιτυχόντες υποψήφιοι θα λάβουν χρηματοδοτική στήριξη η οποία θα τους επιτρέψει να εισέλθουν στην αγορά και να παρέχουν υπηρεσίες ευρυζωνικής πρόσβασης υπό όρους που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν διαθέσιμοι στην αγορά. Εξαιτίας της ενίσχυσης, οι επιλέξιμες επιχειρήσεις θα μπορούν να προσφέρουν διατερματικές υπηρεσίες σε χαμηλότερες, εκ πρώτης όψεως, τιμές και με τον τρόπο αυτό να προσελκύουν περισσότερους πελάτες από ό,τι θα τους ήταν δυνατό υπό κανονικές συνθήκες. (39) Τρίτοι πάροχοι: Στις περισσότερες από τις περιοχές που καλύπτει το κοινοποιηθέν μέτρο δεν υπάρχει ευρυζωνική υποδομή και, συνεπώς, δεν υφίσταται καθόλου σε αυτές προσφορά ευρυζωνικότητας σε επίπεδο χονδρικής, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η είσοδος στην αγορά τρίτων, π.χ. παρόχων υπηρεσιών, οι οποίοι στερούνται ιδίας υποδομής. Κατά συνέπεια, τρίτοι πάροχοι ευρυζωνικών υπηρεσιών οι οποίοι θα κάνουν χρήση της χονδρικής συνδετικότητας που πρόκειται να συγκροτηθεί βάσει του μέτρου είναι πιθανό να αντλήσουν και αυτοί οφέλη από τους κρατικούς πόρους ως πελάτες (σε επίπεδο χονδρικής) των επιλέξιμων παρόχων υπηρεσιών. (40) Τελικοί χρήστες: Απώτερος σκοπός του μέτρου είναι η σε προσιτές τιμές παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών σε οικιακούς και επιχειρηματικούς χρήστες υπό όρους οι οποίοι σήμερα δεν είναι διαθέσιμοι στις στοχοθετημένες περιοχές. Καίτοι οι οικιακοί χρήστες δεν υπόκεινται στους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, οι επιχειρήσεις των στοχοθετημένων γεωγραφικών περιοχών θα απολαμβάνουν μεγαλύτερη κάλυψη υπηρεσιών και χαμηλότερες τιμές σε σύγκριση με αυτές που θα ίσχυαν υπό αμιγώς εμπορικούς όρους. Στρέβλωση του ανταγωνισμού (41) Η παρέμβαση του κράτους μεταβάλλει τις υφιστάμενες συνθήκες στην αγορά καθιστώντας δυνατή την παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών από τους επιλεγμένους παρόχους υπηρεσιών, καθώς και, δυνητικώς, από τρίτους παρόχους. Δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο ορισμένες επιχειρήσεις να έχουν ενδεχομένως αποφασίσει να εισέλθουν στην αγορά στηριζόμενες σε λύσεις πιο δαπανηρές και ανταποκρινόμενες στα δεδομένα της αγοράς (π.χ. προσφορά υπηρεσιών μέσω δορυφόρου ή μέσω μισθωμένης γραμμής). Κατά συνέπεια, το γεγονός ότι μια νέα ευρυζωνική υπηρεσία καθίσταται διαθέσιμη σε χαμηλότερη τιμή σε σύγκριση με τις υπάρχουσες, αν και ακριβές, λύσεις έχει ως συνέπεια τη στρέβλωση του ανταγωνισμού. (42) Επιπλέον, ενώ οι ελληνικές αρχές αποφάσισαν να παρέμβουν ακριβώς λόγω της έλλειψης ιδιωτικών πρωτοβουλιών στις οικείες περιοχές, δεν μπορεί να αποκλεισθεί η περίπτωση να καταστούν βιώσιμες μεσοπρόθεσμα σε μερικές περιοχές πρωτοβουλίες προερχόμενες από παράγοντες της αγοράς. Με την εξασφάλιση χρηματοδότησης από το κράτος, οι πάροχοι υπηρεσιών που θα επιλεγούν θα είναι σε θέση να εγκαταστήσουν τις επιχειρήσεις τους σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές και να αναπτύξουν την πελατειακή τους βάση, απολαμβάνοντας το πλεονέκτημα της επιχείρησης που πρώτη εισέρχεται στην αγορά σε σύγκριση με τους επίδοξους ανταγωνιστές τους. (43) Το υπό εξέταση καθεστώς έχει επίσης επιλεκτικό χαρακτήρα, υπό την έννοια ότι απευθύνεται σε επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται αποκλειστικά σε 10
συγκεκριμένες αγορές υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (ευρυζωνικές υπηρεσίες χονδρικής και λιανικής). Τα συγκεκριμένα στοιχεία επιλεκτικότητας είναι ομοίως ευεπίφορα για τη δυνητική στρέβλωση του ανταγωνισμού 19. Συνέπειες για τις συναλλαγές (44) Στον βαθμό που η παρέμβαση είναι ικανή να επηρεάσει τους παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και παρόχους υπηρεσιών από άλλα κράτη μέλη, το υπό εξέταση μέτρο έχει συνέπειες για τις συναλλαγές. Οι αγορές υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό μεταξύ φορέων εκμετάλλευσης και παρόχων υπηρεσιών, οι οποίοι κατά κανόνα αναπτύσσουν δραστηριότητες που αποτελούν αντικείμενο συναλλαγών μεταξύ κρατών μελών. Είναι επίσης πιθανό να υπάρχουν συνέπειες για τις συναλλαγές μεταξύ, αφενός, των επιχειρήσεων που θα χρησιμοποιούν τις ευρυζωνικές υπηρεσίες των οποίων η παροχή θα καταστεί δυνατή χάρη στο μέτρο και, αφετέρου, των ανταγωνιστών τους σε άλλα κράτη μέλη, αν και η έκταση των συνεπειών αυτών θα είναι κατά πάσα πιθανότητα περιορισμένη. Συμπέρασμα (45) Υπό το φως των προεκτεθέντων, η Επιτροπή θεωρεί ότι το κοινοποιηθέν μέτρο προσπορίζει οικονομικό πλεονέκτημα στους επιλεγέντες παρόχους δικτύου, σε τρίτες επιχειρήσεις και στους τελικούς χρήστες που ασκούν οικονομική δραστηριότητα. Το μέτρο χρηματοδοτείται από το Δημόσιο, στρεβλώνει τον ανταγωνισμό και έχει συνέπειες για τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών, τουλάχιστον όσον αφορά τους επιλεγέντες παρόχους δικτύου και τους τρίτους που επιζητούν πρόσβαση. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι το κοινοποιηθέν μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ. (46) Μετά τη διαπίστωση ότι το μέτρο εμπεριέχει ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ με αποδέκτη τους επιλεγέντες παρόχους δικτύου και τους τρίτους παρόχους που κάνουν χρήση της παροχής ανοικτής πρόσβασης (καθώς και, ενδεχομένως, ορισμένες επιχειρήσεις), επιβάλλεται να εξετασθεί κατά πόσον το μέτρο μπορεί να θεωρηθεί συμβιβάσιμο με την κοινή αγορά. V. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ: ΣΥΜΒΙΒΑΣΙΜΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ (47) Η Επιτροπή επισημαίνει ότι το μέτρο αποβλέπει στο να διασφαλισθεί η ευρεία διαθεσιμότητα και χρήση ευρυζωνικών υπηρεσιών υψηλών ταχυτήτων σε περιοχές οι οποίες σήμερα υποεξυπηρετούνται και όπου δεν υπάρχει προοπτική κάλυψης υπό εμπορικούς όρους βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Κατ αυτήν την έννοια, το μέτρο δεν εμπίπτει σε κάποιο από τα ισχύοντα πλαίσια κανόνων και κατευθυντήριες γραμμές. Οι περιοχές τις οποίες καλύπτει το μέτρο ανήκουν σε περιοχές που θεωρούνται επιλέξιμες στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης, καθώς και σε ενισχυόμενες περιοχές του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο α), όπως αυτές ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις. Παρόλα αυτά, μολονότι οι ενισχύσεις που προβλέπεται να χορηγηθούν βάσει του καθεστώτος ενδέχεται σε ορισμένες 19 Υπόθεση C-143/99, Adria Wien Pipeline, (Συλλογή) 2001, I-8365. 11
περιπτώσεις να πληρούν τις προϋποθέσεις για να θεωρηθούν ενισχύσεις για αρχικές επενδύσεις κατά την έννοια των ανωτέρω κατευθυντήριων γραμμών, και τούτο στον βαθμό που ωφελούν τους παρόχους ευρυζωνικών υπηρεσιών, δεν μπορεί να υποστηριχθεί το ίδιο για τις συνέπειες που θα έχουν για τρίτους φορείς και για τους τελικούς χρήστες, για τους οποίους το όφελος δεν συνδέεται με κάποια αρχική επένδυση. (48) Η Επιτροπή θεωρεί επομένως ότι η εξέταση της συμβατότητας του μέτρου με την κοινή αγορά πρέπει να στηριχθεί απευθείας στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης ΕΚ 20, που ορίζει τα εξής: Δύνανται να θεωρηθούν ότι συμβιβάζονται με την κοινή αγορά οι ενισχύσεις για την προώθηση της αναπτύξεως ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων ή οικονομικών περιοχών, εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον. (49) Για να είναι συμβιβάσιμη βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ), μια ενίσχυση πρέπει να εξυπηρετεί κάποιον στόχο κοινού συμφέροντος κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας. Ειδικότερα, το μέτρο πρέπει να αξιολογηθεί σε συνάρτηση με τα ακόλουθα ερωτήματα: (1) Αποβλέπει το μέτρο ενίσχυσης στην εξυπηρέτηση ενός σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού συμφέροντος (ήτοι αντιμετωπίζεται με την προτεινόμενη ενίσχυση κάποια αδυναμία της αγοράς ή άλλος στόχος); (2) Είναι η ενίσχυση καταλλήλως σχεδιασμένη ώστε να οδηγήσει στην επίτευξη του στόχου κοινού συμφέροντος; Ειδικότερα: α) Αποτελεί το μέτρο ενίσχυσης ενδεδειγμένο μέσο, δηλαδή μήπως υπάρχουν άλλα μέσα που να είναι πιο πρόσφορα; β) Υπάρχει παροχή κινήτρων, δηλαδή έχει η ενίσχυση ως αποτέλεσμα τη μεταβολή συμπεριφοράς των επιχειρήσεων; γ) Συνάδει το μέτρο ενίσχυσης με την αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή μπορεί η ίδια μεταβολή συμπεριφοράς να επιτευχθεί με μικρότερης έκτασης ενίσχυση; (3) Μήπως οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και οι συνέπειες για τις συναλλαγές είναι περιορισμένες, με αποτέλεσμα η συνολική επίδραση του μέτρου να είναι θετική; 20 Η προσέγγιση αυτή ακολουθήθηκε ομοίως από την Επιτροπή σε άλλες υποθέσεις, βλ. επί παραδείγματι: αποφάσεις στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων για το Ηνωμένο Βασίλειο: N126/04 Ευρυζωνικότητα για ΜΜΕ στο Lincolnshire της 14.12.2004, N199/04 Ταμείο Ευρυζωνικών Επιχειρήσεων της 16.11.2004, N307/04 Ευρυζωνικότητα στη Σκοτία απομακρυσμένες και γεωργικές περιοχές της 16.11.2004 (Βλ.: http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/state_aids/). 12
1. Η υποστήριξη της διάδοσης της ευρυζωνικότητας εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον Κοινοτική πολιτική (50) Όπως εξηγείται στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Η στρατηγική i2010 Ευρωπαϊκή κοινωνία της πληροφορίας για την ανάπτυξη και την απασχόληση» 21, η Επιτροπή υποστηρίζει ενεργά την ευρεία διαθεσιμότητα ευρυζωνικών υπηρεσιών. Υπάρχουν σαφείς αποδείξεις για τα οφέλη από τη σκοπιά της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης που απορρέουν από τη μεγαλύτερη ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας, περιλαμβανομένης της δημιουργίας και διατήρησης θέσεων εργασίας, καθώς και της βελτίωσης των υπηρεσιών στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης 22. Προκειμένου να επιτευχθεί καλύτερη κάλυψη και υιοθέτηση της ευρυζωνικότητας, η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να καταστρώσουν ολοκληρωμένες εθνικές ευρυζωνικές στρατηγικές 23. Το υπό εξέταση μέτρο αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ελληνικής στρατηγικής για την ευρυζωνικότητα. Με τη διασφάλιση ή τη βελτίωση της ευρυζωνικής πρόσβασης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε υποεξυπηρετούμενες περιφέρειες της Ελλάδας, το μέτρο συμβάλλει στην επίτευξη μεγαλύτερης συνοχής και συνεπώς συμβαδίζει με το κοινό συμφέρον. Σκεπτικό από την άποψη του στόχου της συνοχής και της αδυναμίας της αγοράς (51) Η έλλειψη ευρυζωνικής κάλυψης οφείλεται, μεταξύ άλλων, σε μερικά από τα συνήθη οικονομικά προβλήματα που σχετίζονται με τις βιομηχανίες δικτύων. Λόγω των οικονομικών παραμέτρων της πυκνότητας, η ανάπτυξη και εγκατάσταση ευρυζωνικών δικτύων είναι γενικά πιο αποδοτική εκεί όπου η δυνητική ζήτηση είναι περισσότερο υψηλή και συγκεντρωμένη, δηλαδή σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Εξαιτίας των υψηλών πάγιων εξόδων, το κόστος ανά μονάδα διογκούται δραματικά παράλληλα με τη μείωση της πληθυσμιακής πυκνότητας. Έχει υπολογισθεί ότι, σε γενικές γραμμές, το 65-70% περίπου των δαπανών που σχετίζονται με την ανάπτυξη ευρυζωνικότητας στο δίκτυο πρόσβασης αφορά την αστική υποδομή 24. Επιπροσθέτως, παρά το γεγονός ότι το κόστος για εξοπλισμό έχει μειωθεί ταυτόχρονα με την αύξηση των σχετικών ποσοτήτων, το κόστος αυτό παραμένει σημαντικό και αποτελεί σοβαρό εμπόδιο για την ανάπτυξη και εγκατάσταση ευρυζωνικών δικτύων. Σε περιοχές όπου η ανάπτυξη της ζήτησης είναι περιορισμένη και η κάλυψη του κόστους αβέβαιη, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις ενδέχεται να μην μπορούν να βρουν με ευκολία πηγή χρηματοδότησης για ευρυζωνική υποδομή, η οποία έχει μεγάλη διάρκεια χρήσιμου βίου και απόσβεσης. (52) Κατά συνέπεια, οι αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές συχνά στερούνται ευρυζωνικών υπηρεσιών, διότι η παροχή των υπηρεσιών αυτών δεν είναι οικονομικά συμφέρουσα χωρίς δημόσια στήριξη. 21 COM(2005)229 τελικό, 1 η Ιουνίου 2005. 22 Για μια ανασκόπηση, βλ.: Lehr, Osorio, Gillet και Sirbu (2005): Measuring Broadband s Economic Impact, και Orazem, Peter, University of Kansas Business School (2005), The Impact of High-Speed Internet Access on Local Economic Growth. 23 Ανακοίνωση της Επιτροπής COM(2004) 369 της 12.05.2004, «Συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων στην Ευρώπη: εθνικές ευρυζωνικές στρατηγικές». 24 «Ομάδα φορέων συμφερόντων για την ευρυζωνικότητα» (Broadband Stakeholders Group), «Η ευρυζωνικότητα σε αγροτικές περιοχές» ( Broadband in Rural Areas ), 2003. 13
(53) Είναι σκόπιμο να υπενθυμισθεί ότι η Ελλάδα χαρακτηρίζεται σήμερα από την χαμηλότερη επικάλυψη και διείσδυση της ευρυζωνικότητας στην ΕΕ-15. Μολονότι το στοιχείο αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί στις εμπορικές στρατηγικές των παραγόντων της αγοράς, πρόκειται για μια κατάσταση η οποία οφείλεται επίσης εν μέρει στα ιδιάζοντα τοπογραφικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά της ελληνικής επικράτειας (εκατοντάδες κατεσπαρμένοι νησιωτικοί πληθυσμοί και αγροτικές περιοχές). Πέραν αυτού, όπως επισημαίνεται στην κοινοποίηση, οι αγροτικές περιοχές της Ελλάδας έχουν σαφώς μικρότερο πληθυσμό σε σύγκριση με τις μέσες περιφέρειες της ΕΕ. Ως εκ τούτου, με την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης για τη συγκρότηση υποδομής ευρυζωνικής πρόσβασης σε υποεξυπηρετούμενες περιφέρειες της Ελλάδας, οι αρχές αποβλέπουν στην επίτευξη βάσιμων στόχων συνοχής και οικονομικής ανάπτυξης. 2. Καλά σχεδιασμένη ενίσχυση (a) Η παροχή ενισχύσεων αποτελεί το κατάλληλο μέσο (54) Η προτεινόμενη κρατική χρηματοδότηση εντάσσεται σε ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων στο πλαίσιο της ελληνικής εθνικής ευρυζωνικής στρατηγικής, συνδυάζεται δε με άλλα σχέδια τα οποία ήδη υλοποιούνται μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας κατ εφαρμογή του ΚΠΣ 25. Πιο συγκεκριμένα, βρίσκονται σήμερα υπό κατασκευή από διάφορους δήμους «Μητροπολιτικά Ευρυζωνικά Δίκτυα» (Metropolitan Broadband Networks «MANs») σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της Ελλάδας. Με τον τρόπο αυτό είναι πιθανό να συγκροτηθεί μελλοντικώς μία κρίσιμη μάζα στιβαρής ευρυζωνικής υποδομής, η οποία αναμένεται να είναι σε μεταγενέστερο στάδιο επίσης προσπελάσιμη επί ίσοις όροις και χωρίς διακριτική μεταχείριση σε παρόχους υπηρεσιών. Η ύπαρξη των εν λόγω «μητροπολιτικών ευρυζωνικών δικτύων» και η υλοποίηση άλλων συμπληρωματικών μέτρων που η ελληνική κυβέρνηση έχει θεσπίσει στο πλαίσιο της ευρύτερης πολιτικής της για την «Κοινωνία της Πληροφορίας» αναμένεται να ασκήσουν στο εγγύς μέλλον θετική, συνολικά, επίδραση και να επαυξήσουν τον ανταγωνισμό στην αγορά τοπικής ευρυζωνικής πρόσβασης 26. Εξάλλου, εκτιμάται ότι με τα συμπληρωματικά σχέδια για την τόνωση της ζήτησης τα οποία χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του δεύτερου άξονα θα διασφαλισθεί κατάλληλη ισορροπία μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης ευρυζωνικών υπηρεσιών σε απομακρυσμένες και υποεξυπηρετούμενες περιοχές της χώρας. 25 Βλ. το 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 2000-2006 για την Ελλάδα, Ιούνιος 2001, στη διεύθυνση http://en.infosoc.gr/content/downloads/infoopisen_june.pdf. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Κοινωνία της Πληροφορίας αποσκοπεί στην υλοποίηση των κεντρικών στοιχείων της Λευκής Βίβλου της ελληνικής κυβέρνησης που τιτλοφορείται «Η Ελλάδα στην Κοινωνία της Πληροφορίας»» και εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 1999. 26 Σύμφωνα με την απάντηση των ελληνικών αρχών, σε μια πρώτη φάση τα εν λόγω μητροπολιτικά ευρυζωνικά δίκτυα θα συνδέουν μεταξύ τους μόνο δημόσιους φορείς σε κάθε δήμο (σχολεία, νοσοκομεία, υπηρεσίες δημόσιας διοίκησης) σε μεταγενέστερο στάδιο θα είναι ανοικτά στο σύνολο των παρόχων υπηρεσιών για την παροχή ευρυζωνικής πρόσβασης και ψηφιακών υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες. Μολονότι οι υποψήφιοι στο πλαίσιο του άξονα 1 του μέτρου δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν την υποδομή των μητροπολιτικών ευρυζωνικών δικτύων προκειμένου να αναπτύξουν και να επεκτείνουν τα δικά τους δίκτυα τοπικής πρόσβασης (δεδομένου ότι τα πρώτα δεν θα είναι διαθέσιμα κατά τον χρόνο διεξαγωγής του διαγωνισμού), θα μπορούν παρόλα αυτά να τα λαμβάνουν υπόψη με βάση έναν μακροπρόθεσμο, βιώσιμο και συνολικό επιχειρηματικό σχεδιασμό για άλλες περιοχές πλην της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης 14
(55) Μολονότι, αναφορικά με το σκέλος της προσφοράς, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι οι κανονιστικές ρυθμίσεις για τα τιμολόγια και την πρόσβαση οι οποίες έχουν επιβληθεί από την αρμόδια ελληνική ρυθμιστική αρχή ενδέχεται να συνιστούν ακόμη μια μέθοδο κρατικής παρέμβασης, και πάλι είναι γεγονός ότι η εκ των προτέρων θέσπιση κανονιστικών ρυθμίσεων, αν και αναγκαία, δεν αποτελεί ικανό μέσο προκειμένου να καταστεί δυνατή η προσφορά ευρυζωνικών υπηρεσιών σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιφέρειες. Ειδικότερα, η εκ των προτέρων θέσπιση κανονιστικών ρυθμίσεων προϋποθέτει αυτή τούτη την ύπαρξη υποδομής ευρυζωνικής πρόσβασης, η έλλειψη της οποίας βρίσκεται στον πυρήνα του κοινοποιηθέντος μέτρου. Αντιστοίχως, εκεί όπου υπάρχει τέτοια υποδομή, οι εναλλακτικοί πάροχοι είναι υποχρεωμένοι να συνδυάζουν τη χρήση (υποκείμενων σε ρύθμιση) προϊόντων χονδρικής που τους παρέχει ο κατεστημένος φορέας (πλήρης ή κοινή αποδεσμοποίηση τοπικού βρόχου) με δικές τους επενδύσεις σε δίκτυα, οι οποίες ενδέχεται να μην είναι αποδοτικές σε περιοχές με χαμηλή ζήτηση. (56) Επί τη βάσει μιας συνολικής θεώρησης των δεδομένων και λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη ή πολύ περιορισμένη διαθεσιμότητα ευρυζωνικότητας σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας, η Επιτροπή θεωρεί ότι η ανάπτυξη ευρυζωνικής υποδομής με τη μέθοδο της συγχρηματοδότησης από το κράτος αποτελεί κατάλληλο μέσο για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί εν προκειμένω. (β) Η ενίσχυση παρέχει τα κατάλληλα κίνητρα στις επιχειρήσεις (57) Η κρατική συγχρηματοδότηση παρέχει ένα σημαντικό και άμεσο επενδυτικό κίνητρο για την ανάπτυξη και εγκατάσταση υποδομής ευρυζωνικής πρόσβασης από τις επιχειρήσεις που επωφελούνται του μέτρου. Κατά τις ελληνικές αρχές, οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύου έχουν ήδη εκφράσει ζωηρό ενδιαφέρον για την υποβολή σχεδίων στο πλαίσιο της εφαρμογής του κοινοποιηθέντος μέτρου. (γ) Αναλογικότητα (58) Οι ελληνικές αρχές έχουν σχεδιάσει το μέτρο κατά τρόπον ώστε να ελαχιστοποιείται η παροχή κρατικών ενισχύσεων, καθώς και οι δυνητικές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού εξαιτίας του καθεστώτος. Σχετικά με το θέμα αυτό, η Επιτροπή επισημαίνει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα θετικά στοιχεία της σχεδίασης του κοινοποιηθέντος μέτρου: (α) Η κρατική χρηματοδότηση χορηγείται μέσω ανοικτού διαγωνισμού: Η διεξαγωγή του εν λόγω διαγωνισμού θα βασίζεται στις εθνικές διατάξεις περί δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες με τη σειρά τους στηρίζονται στις απαιτήσεις για ανοικτή συμμετοχή, διαφάνεια και ισότιμη μεταχείριση. Επομένως, κάθε επιχείρηση η οποία πληροί τους όρους του διαγωνισμού μπορεί να συμμετάσχει. Ο διαγωνισμός, ο οποίος κατατείνει στην εξεύρεση της πιο συμφέρουσας από οικονομική άποψη πρότασης, θα είναι έτσι σχεδιασμένος ώστε να ελαχιστοποιείται το κόστος της επένδυσης και η σχετική δημόσια χρηματοδότηση, ενώ ταυτόχρονα θα διασφαλίζει ικανοποιητική στάθμη υπηρεσιών. 15
(β) (γ) (δ) Χονδρική πρόσβαση: Δεδομένου ότι το κοινοποιηθέν μέτρο προβλέπει την παροχή ενισχύσεων μόνο σε περιοχές στις οποίες δεν είναι ακόμη διαθέσιμη ευρυζωνική υποδομή ή όπου διαθέτει παρουσία μόνο ο κατεστημένος πάροχος των σχετικών υπηρεσιών (δηλαδή ο ΟΤΕ), οι περισσότεροι δικαιούχοι θα θεωρηθεί ότι κατέχουν προνομιούχο θέση σε ό,τι αφορά την παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών σε επίπεδο χονδρικής στις συγκεκριμένες περιοχές που καλύπτει το μέτρο αφ ης στιγμής θα έχει συγκροτηθεί η υποδομή και θα ξεκινήσει η παροχή υπηρεσιών. Μολονότι τέτοιου είδους επιχειρήσεις δεν διαθέτουν κατ ανάγκη σημαντική αγοραστική ισχύ κατά την έννοια του άρθρου 7 της απόφασης-πλαισίου 27, θα είναι υποχρεωμένες και πάλι να παρέχουν χονδρική πρόσβαση σε τρίτους για μία πενταετία. Το τελευταίο αυτό στοιχείο είναι σημαντικό και λειτουργεί προς όφελος του ανταγωνισμού, δεδομένου ότι οι υποψήφιοι οι οποίοι δεν θα καταφέρουν να εξασφαλίσουν καμία από τις 7 παρτίδες θα μπορούν παρόλα αυτά να επωφεληθούν από την προαναφερθείσα υποχρέωση παροχής χονδρικής πρόσβασης για να προσφέρουν ευρυζωνικές υπηρεσίες σε προσιτές τιμές σε πελάτες στις συγκεκριμένες περιοχές. Πέραν αυτού, η ανάμειξη της εθνικής ρυθμιστικής αρχής στον καθορισμό των τιμών πρόσβασης (με βάση την αρχή «retail minus») συνιστά μία ακόμη ασφαλιστική δικλίδα σε σχέση με την αποτελεσματικότητα του καθεστώτος πρόσβασης που επιβάλλεται στους επιλεγέντες υποψηφίους. Τεχνολογική ουδετερότητα: Το μέτρο είναι ουδέτερο από τεχνολογική άποψη, δηλαδή δεν ευνοεί εκ προοιμίου κανέναν συγκεκριμένο τύπο τεχνολογίας. Οι επιτυχόντες υποψήφιοι έχουν την ευχέρεια να αποφασίσουν να αναπτύξουν σταθερές ή ασύρματες τεχνολογίες ή οποιονδήποτε συνδυασμό αυτών. Περιορισμένα ποσά ενίσχυσης: Οι επιλέξιμες επιχειρήσεις θα κληθούν να συνεισφέρουν σημαντικό μέρος της συνολικής επενδυτικής δαπάνης. Η δημόσια χρηματοδότηση περιορίζεται σε ανώτατο ποσοστό 50% του συνολικού κόστους κάθε σχεδίου. Καίτοι μία επιχείρηση ενδέχεται να επιλέξει να στηριχθεί σε υφιστάμενα προϊόντα χονδρικής για την κάλυψη μιας συγκεκριμένης περιοχής, τέτοιου είδους δαπάνες δεν θεωρούνται επιλέξιμες. Παρά το γεγονός ότι η μίσθωση υποδομής (δηλαδή η μίσθωση μη δεσμοποιημένων τοπικών βρόχων και η χρήση μισθωμένων γραμμών) αποτελεί «επιλέξιμη δαπάνη», συνολικά, ο μηχανισμός που διέπει την ένταση των ενισχύσεων είναι σχεδιασμένος κατά τέτοιον τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ότι οι επιτυχόντες υποψήφιοι συνεισφέρουν το 60% τουλάχιστον του κόστους για κεφαλαιουχικές επενδύσεις (εξαιρουμένης της μίσθωσης υποδομής). Πέραν αυτού, το 25% της συνολικής επενδυτικής δαπάνης πρέπει να αντιπροσωπεύει ίδια (δηλαδή μη δανεικά) κεφάλαια. Επομένως, το κοινοποιηθέν μέτρο συνεπάγεται αξιόλογες επενδύσεις σε υποδομές στις στοχοθετημένες περιοχές από μέρους των επιχειρήσεων που θα επιλεγούν. 27 Οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών. 16
(ε) (στ) (ζ) Συνδυασμός μέτρων που αφορούν το σκέλος της προσφοράς και το σκέλος της ζήτησης: Η Επιτροπή επισημαίνει ότι το μέτρο συνδυάζει επιμέρους μέτρα τόσο στο σκέλος της προσφοράς όσο και στο σκέλος της ζήτησης, με σκοπό να ενθαρρυνθούν, αφενός, η υιοθέτηση των σχετικών υπηρεσιών και, αφετέρου, η διατηρησιμότητα της παροχής ευρυζωνικών υπηρεσιών ακόμη και μετά τον τερματισμό της κρατικής χρηματοδότησης. Διάρκεια: Ναι μεν το μέτρο αποβλέπει στη διασφάλιση βιώσιμων λύσεων, αλλά η προβλεπόμενη χρηματοδότηση θα παρασχεθεί μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα, και συγκεκριμένα για σχέδια που θα υλοποιηθούν μέχρι τις 31.12.2008. Παρακολούθηση: Θεσμοθετούνται ολοκληρωμένοι μηχανισμοί για να διασφαλισθεί η εκ των υστέρων παρακολούθηση των ευρυζωνικών επενδύσεων και η τήρηση των όρων του διαγωνισμού από τους επιτυχόντες υποψηφίους. 3. Οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και οι συνέπειες για τις συναλλαγές είναι περιορισμένες, οπότε ο συνολικός αντίκτυπος του μέτρου είναι θετικός (59) Η Επιτροπή συμπεραίνει ότι το κοινοποιηθέν μέτρο θα εξουδετερώσει μία γεωγραφική και εμπορική μειονεξία και υπαγορεύεται από αντικειμενικούς λόγους ενόψει της αντιμετώπισης της έλλειψης διαθεσιμότητας ευρυζωνικών υπηρεσιών λόγω της ανεπαρκούς πυκνότητας δυνητικών και πραγματικών συνδρομητών, η οποία έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι η παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών συμφέρουσα οικονομικά με βάση αποκλειστικά και μόνο τις δυνάμεις της αγοράς. Απώτερος στόχος είναι να μπορούν τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι πολίτες σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές να κάνουν χρήση ευρυζωνικών υπηρεσιών σε προσιτές τιμές. (60) Λαμβανομένων υπόψη των χαρακτηριστικών του μέτρου, αλλά και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της ελληνικής αγοράς ευρυζωνικής πρόσβασης, ο συνολικός αντίκτυπος για τον ανταγωνισμό κρίνεται θετικός. Σε ό,τι αφορά τις συνέπειες για τις συναλλαγές, η Επιτροπή δεν διαπιστώνει δυσμενή δευτερογενή επίδραση για άλλα κράτη μέλη. (61) Για τους προεκτεθέντες λόγους, η Επιτροπή αξιολογεί ως θετική τη συνολική επίδραση του μέτρου σε σχέση με τη στήριξη των επενδύσεων σε ευρυζωνική υποδομή, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών σε υποεξυπηρετούμενες περιφέρειες της Ελλάδας. Το μέτρο είναι επίσης σαφώς συμβατό με τους στόχους που διατυπώνονται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης ΕΚ, δεδομένου ότι διευκολύνει την ανάπτυξη ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων (λιανικές και, εμμέσως, χονδρικές ευρυζωνικές υπηρεσίες) σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας. Η παρέμβαση είναι σχεδιασμένη κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μη στρεβλώνει τον ανταγωνισμό και να μην επηρεάζει τους όρους των συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το κοινό συμφέρον. 17
Συμπέρασμα (62) Υπό το φως των προεκτεθέντων, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ενισχύσεις τις οποίες περιλαμβάνει το κοινοποιηθέν μέτρο είναι συμβιβάσιμες με το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης ΕΚ. VI. ΑΠΟΦΑΣΗ Με βάση την αξιολόγηση που αναπτύσσεται ανωτέρω, η Επιτροπή αποφαίνεται ότι το μέτρο ενίσχυσης με την ονομασία «Ευρυζωνική πρόσβαση σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές της Ελλάδας» συμβιβάζεται με το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης ΕΚ. Σε περίπτωση που η παρούσα επιστολή περιέχει εμπιστευτικά στοιχεία τα οποία δεν πρέπει να κοινοποιηθούν σε τρίτα μέρη, καλείστε να ενημερώσετε σχετικά την Επιτροπή εντός προθεσμίας δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής της. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει σχετική αιτιολογημένη αίτηση εντός της οριζόμενης προθεσμίας, θα θεωρήσει ότι είστε σύμφωνοι με τη δημοσίευση ολόκληρου του κειμένου της επιστολής στην αυθεντική γλώσσα στο εξής δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/community_law/state_aids/index.htm Η αίτησή σας πρέπει να σταλεί με συστημένη επιστολή ή με φαξ στην ακόλουθη διεύθυνση: European Commission Directorate-General for Competition State Aid Greffe Rue de Spa 3 B-1049 Brussels Αριθ. φαξ: +32 2 2961242 Μετά τιμής, Για την Επιτροπή Neelie KROES Μέλος της Επιτροπής 18