ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός: 2 105 442,10 Κοινοτική χρηματοδότηση: 1 052 721,05 Επιβλαβή έντομα και ωφέλιμα αρθρόποδα στους ελαιώνες της Τριφυλίας την περίοδο 2012-2013 Εισηγητής: Διονύσιος Περδίκης, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ- ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) Κύριοι εντομολογικοί εχθροί της ελιάς στην περιοχή - Παρακολούθηση πληθυσμού - Ορθολογική αντιμετώπιση Καλόκορη: Δειγματοληψίες (μέθοδος κατάρριψης/τινάγματα κλάδων) στους ελαιώνες της Τριφυλίας. Έγιναν καταγραφές της σημασίας διαφόρων ειδών αυτοφυών φυτών στην παρουσία και πρόκληση ζημιάς από το έντομο στους ελαιώνες της περιοχής. Αξιολόγηση χρόνου κοπής των ζιζανίων ως εναλλακτικής μεθόδου αντιμετώπισης - καλής πρακτικής - για να αποφευχθεί η χρήση εντομοκτόνων. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) - Ρυγχίτης: Εκτίμηση της ζημιάς από ρυγχίτη στην κύρια ποικιλία ελιάς της Τριφυλίας και στις τοπικές συνθήκες. - Πυρηνοτρήτης: παρακολούθηση πτήσης αρσενικών με φερομονικές παγίδες (5 ελαιώνες/περιοχή) & δειγματοληψίες καρπών - Αντιμετώπιση καρπόβιας γενιάς. - Μαργαρόνια: Παρακολούθηση των πληθυσμών και του επιπέδου ζημιάς από Μάιο έως και Αύγουστο του 2011 & 2012 σε έξαρση του εντόμου στην Τριφυλία. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) Παρακολούθηση της παρουσίας της ωφέλιμης αρθροποδοπανίδας (κόμη ελιάς & έδαφος) στους ελαιώνες των πιλοτικών περιοχών περιοχής) με σκοπό: (δειγματοληπτικά σε 5 ελαιώνες της Καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων των καλλιεργητικών πρακτικών και ιδιαίτερα της φυτοπροστασίας στο πλαίσιο της εφαρμογής ορθής γεωργικής πρακτικής στους ελαιώνες. Εκτίμηση δεικτών βιοποικιλότητας. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) Δειγματοληψίες: πραγματοποιήθηκαν από τους γεωπόνους των πιλοτικών περιοχών μετά από σχετική εκπαίδευση από το ειδικό επιστημονικό προσωπικό του Μ.Φ.Ι. & του Γ.Π.Α. και σχετικές γραπτές οδηγίες για την μεθοδολογία Επεξεργασία δειγμάτων από Μ.Φ.Ι. & Γ.Π.Α Εκπαίδευση γεωπόνων Προγράμματος & Σύνταξη εκπαιδευτικού υλικού: Οδηγίες φυτοπροστασίας στην ελιά Οδηγίες δειγματοληψίας για τα ωφέλιμα αρθρόποδα στην ελιά Ενημερωτικό φυλλάδιο για τα ωφέλιμα έντομα στην ελιά
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013)
Φυτοπροστασία για Εντομολογικούς Εχθρούς - Συμπεράσματα Καλόκορη: Ελαιώνες με ζιζανιοτάπητα κατάλληλο για την αύξηση των πληθυσμών του εντόμου έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο προσβολής από το έντομο. Η έγκαιρη κοπή των ζιζανίων που ξενίζουν το έντομο μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση των πληθυσμών που προσβάλλουν την ελιά. Η αξιολόγηση αυτής της πρακτικής θα συνεχιστεί και τον Φεβρουάριο -Μάρτιο του 2014.
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) - Η παρουσία του συνδέεται με την ύπαρξη των: Sinapis (σινάπι) Parietaria officinalis (περδικούλι) ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Mercurialis annua
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) - Καλόκορη: Αξιολόγηση της κοπής των ζιζανίων ως εναλλακτικής μεθόδου αντιμετώπισης το 2013 (& το 2012). ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) - Καλόκορη: Αξιολόγηση της σημασίας του είδους και του χρόνου κοπής των ζιζανίων ως εναλλακτικής μεθόδου αντιμετώπισης το 2013. 4 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 Ελαιώνας 17.02 10 Απρ. 18 Απρ. 24 Απρ. 27 Απρ. Σινάπι Ελιά μάρτυρας με σινάπι Ελιά με αγροστώδη Ελιά με χορτοκοπή
Φυτοπροστασία για εντομολογικούς Εχθρούς - Συμπεράσματα Πυρηνοτρήτης: Με την παρακολούθηση των πληθυσμών του με παγίδες και με πολύ συχνές δειγματοληψίες καρπών την περίοδο που ξεκινούν οι προσβολές στους καρπούς βρέθηκε ότι στις 3 περιοχές σχεδόν πάντα δεν δημιούργησε προβλήματα και δεν χρειάστηκε ψεκασμός. Όταν ήταν απαραίτητο δόθηκαν οδηγίες για χρήση εκλεκτικών εντομοκτόνων.
ΜΟ αρσενικών/παγίδα/εβδομάδα Παρακολούθηση πτήσεων πυρηνοτρήτη 200 180 160 8,01 140 20,01 120 30,04 38,01 100 38,03 80 40,03 60 50,03 50,07 40 mean 20 2012 0 12/5 1/6 21/6 11/7 31/7 20/8 9/9 29/9 19/10 8/11 250 200 150 100 22,01 38,03 40,03 55,03 58,07 Mean 50 0 26/1 17/3 6/5 25/6 14/8 3/10 22/11 11/1 2/3 21/4 10/6 2013 2014
Ρυγχίτης: Φυτοπροστασία για εντομολογικούς Εχθρούς - Συμπεράσματα H κύρια ποικιλία ελιάς που καλλιεργείται στην περιοχή φαίνεται να είναι λιγότερο ευαίσθητη σε σχέση με την ποικιλία «Κορωνέικη». Μαργαρόνια: Με την παρακολούθηση των πληθυσμών του δίδονταν οδηγίες για ψεκασμό μόνο όταν διαπιστώνονταν πολύ υψηλοί πληθυσμοί του εντόμου και σημαντικές ζημιές σε συνεργασία με τον επιβλέποντα γεωπόνο και τους παραγωγούς. Οι οδηγίες αφορούσαν εφαρμογή εκλεκτικών εντομοκτόνων. Έκδοση άρθρου στο Ελιά και Ελαιόλαδο από τον κ. Σπύρο Ρέππα.
Ωφέλιμα έντομα Ωφέλιμα έντομα εδάφους: αρπακτικά προνυμφών του δάκου και ρυγχίτη Araneae Carabidae Staphylinidae Chilopoda Opiliones Collembola - Πληθώρα αραχνών και Carabidae - Carabidae: τουλάχιστον 12 είδη - Collembola: δείκτης βιοποικιλότητας Δειγματοληψίες: Απρίλιος, Ιούλιος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος 2012
Ωφέλιμα έντομα Ωφέλιμα έντομα κόμης*: αρπακτικά πυρηνοτρήτη, παρασιτοειδή δάκου, πυρηνοτρήτη κ.ά. Καλλιεργητική περίοδος 2012 Καλλιεργητική περίοδος 2013 Araneae Anthocoridae Orius sp. Miridae Chrysoperla carnea Syrphidae Col.-Coccinellidae Hym.-parasitoid Araneae Orius sp. Chrysoperla carnea Miridae Col.-Coccinellidae Dipt.-parasitoid Hym.-parasitoid *Αποτελέσματα 2012: 5 δειγματοληψίες (Ιούλιος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος) *Αποτελέσματα 2013: 5 δειγματοληψίες (Απρίλιος, Μάιος, Σεπτέμβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος)
Ωφέλιμα έντομα κόμης Anthocoris nemoralis Χρύσωπες Chilocorus bipustulatus Παρασιτοειδή
Είδη αρπακτικών ακάρεων ελαιώνων SAGE 10 Οικογένεια Είδος ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟ ΠΕΖΑ ΤΡΙΦΥΛΛΙΑ Τιτλος 2 Ascidae Blattisocius sp. + + Phytoseiidae A. andersoni + P. talbii + + + T. (A.) athenas + + T. (A.) foenilis + + T (T.) athiasae + T. (T.) cotoneastri T. (T.) exhilaratus + + Cheyletidae Cheletogenes ornatus + Cunaxidae Cunaxoides sp. + Erythraeidae + Stigmaeidae Agistemus duzgunesae + + Eryngiopus sp. + ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΔΩΝ 12 8 6 5
Είδη αρπακτικών ακάρεων ελαιώνων SAGE 10 Agistemus sp. (Stigmaeidae) Cunaxoides sp. (Cunaxidae) Typhlodromus sp. (Phytoseiidae) Cheletogenes sp. (Cheyletidae) Zetzellia sp. (Stigmaeidae)