Γλωσσάριο όρων για την κοινή γεωργική πολιτική (επικαιροποιημένη έκδοση 2015)

Γλωσσάριο όρων για την κοινή γεωργική πολιτική (επικαιροποιημένη έκδοση 2015) Αποποίηση ευθύνης: παρότι έχει καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για τη διασφάλιση της ακρίβειας των όρων και των επεξηγήσεων που ακολουθούν, το παρόν έγγραφο δεν είναι νομικά δεσμευτικό. Αγορά στην παρέμβαση: Όταν οι τιμές της αγοράς για ορισμένα γεωργικά προϊόντα πέσουν κάτω από ένα προκαθορισμένο επίπεδο, οι δημόσιες αρχές του κράτους μέλους παρεμβαίνουν για να σταθεροποιήσουν την αγορά, αγοράζοντας τα πλεονάσματα τα οποία μπορούν να τεθούν σε αποθεματοποίηση μέχρι να αυξηθούν οι τιμές της αγοράς. Τα προϊόντα στη συνέχεια μπορούν να επιστρέψουν στην αγορά για πώληση, να εξαχθούν προς τρίτες χώρες ή να διατεθούν με εναλλακτικό τρόπο. Αγρανάπαυση: Ήταν η προσωρινή απόσυρση γεωργικών εκτάσεων από την παραγωγή. Η αγρανάπαυση καθιερώθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1980 με στόχο τη μείωση της ποσότητας των τροφίμων που παράγουν οι γεωργοί. Το σκεπτικό εκείνη την εποχή ήταν ο έλεγχος του εφοδιασμού: μειώνοντας την έκταση που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων, τα πλεονάσματα των βασικών αγορών γεωργικών προϊόντων, ιδίως των σιτηρών, θα μπορούσαν να τεθούν υπό έλεγχο. Δεδομένης της σχετικά θετικής εξέλιξης των γεωργικών αγορών, το μέτρο αυτό ανεστάλη προσωρινά το 2008 και καταργήθηκε οριστικά το 2009 με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής, γνωστή ως «διαγνωστικός έλεγχος». Άμεσες ενισχύσεις: Οι άμεσες ενισχύσεις καθιερώθηκαν με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 1992. Πριν από αυτή τη μεταρρύθμιση, η κοινή γεωργική πολιτική υποστήριζε τις τιμές: δηλαδή, τις τιμές στις οποίες οι γεωργοί πωλούσαν τα προϊόντα τους στην αγορά (επομένως η εν λόγω στήριξη δεν καταβάλλεται απευθείας στους γεωργούς). Η μεταρρύθμιση του 1992 μείωσε το επίπεδο της στήριξης των τιμών. Για την αποφυγή αντίστοιχης μείωσης του εισοδήματος των γεωργών καθιερώθηκαν οι άμεσες ενισχύσεις. Σήμερα, οι άμεσες ενισχύσεις χορηγούνται σε γεωργούς προκειμένου να υποστηριχθούν τα εισοδήματά τους και να αμείβονται οι ίδιοι για τα δημόσια αγαθά που παράγουν. Αναδιανεμητική ενίσχυση: Προκειμένου να αναδιανέμουν τη στήριξη σε μικρότερους γεωργούς, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγήσουν έως το 30% του εθνικού προϋπολογισμού τους για αναδιανεμητική ενίσχυση για τα πρώτα εκτάρια. Ο αριθμός των εκταρίων για τα οποία θα μπορούσε να χορηγηθεί η εν λόγω ενίσχυση περιορίζεται σε 30 εκτάρια ή στο μέσο μέγεθος

γεωργικής εκμετάλλευσης σε κράτη μέλη, εφόσον η τελευταία είναι τουλάχιστον 30 εκτάρια. Το ποσό ανά εκτάριο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 65% της μέσης ενίσχυσης ανά εκτάριο. Αναπτυξιακό πρόγραμμα της Ντόχα (ΑΠΝ): Ο τελευταίος γύρος των πολυμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν στη Ντόχα, στο Κατάρ, τον Νοέμβριο του 2001 μεταξύ των μελών του ΠΟΕ με σκοπό τη βελτίωση των εμπορικών προσδοκιών των χωρών μελών του, ιδίως των προοπτικών των αναπτυσσόμενων χωρών. Ανταγωνισμός κατά τις εξαγωγές: Ο όρος αφορά α) τις εξαγωγικές επιδοτήσεις και β) «παράλληλα ζητήματα» σχετικά με το αναπτυξιακό πρόγραμμα της Ντόχα, εφόσον το τελευταίο παρέχει δυνατότητες σε κυβερνήσεις να επιδοτούν εξαγωγές μέσω εξαγωγικών πιστώσεων, κρατικών εμπορικών εξαγωγικών επιχειρήσεων του γεωργικού τομέα και διεθνούς επισιτιστικής βοήθειας. Δυνάμει της συμφωνίας για τη γεωργία του ΠΟΕ, μόνο οι προγραμματισμένες εξαγωγικές επιδοτήσεις υπόκεινται σε έλεγχο και μείωση. Τα «παράλληλα θέματα» δεν υπόκεινται επί του παρόντος σε έλεγχο και μειώσεις. Πρόκειται για έναν από τους τρεις πυλώνες της συμφωνίας του ΠΟΕ για τη γεωργία και των γεωργικών διαπραγματεύσεων του αναπτυξιακού προγράμματος της Ντόχα. Απαλλαγές κατά κατηγορία (κρατικές ενισχύσεις): Στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καθορίσει ορισμένες κατηγορίες ενισχύσεων (πρβλ. κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 702/2014). Τα κράτη μέλη δύνανται να χορηγούν κρατικές ενισχύσεις που εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες χωρίς να απαιτείται η κοινοποίησή τους στην Επιτροπή. Εφόσον οι εν λόγω ενισχύσεις τηρούν τους λεπτομερείς όρους που παρατίθενται στον εν λόγω κανονισμό, τα κράτη μέλη πρέπει απλώς να ενημερώνουν την Επιτροπή για την πρόθεσή τους και η Επιτροπή θα δημοσιεύει τότε το μέτρο προκειμένου οι δικαιούχοι να ενημερώνονται και να έχουν ασφάλεια δικαίου ως προς τη νομιμότητα της ενίσχυσης. Απλοποίηση: Ο όρος αφορά το συνεχές έργο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απλοποίηση τόσο των πολιτικών της όσο και της εφαρμογής τους. Η απλοποίηση περιλαμβάνει μείωση του διοικητικού φόρτου στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας και την πρόληψη δυνητικής εμφάνισής του στο μέλλον. Στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, στόχος είναι να απαλλαγούν οι γεωργοί, οι επιχειρήσεις τροφίμων και οι δημόσιοι υπάλληλοι από επαχθείς διαδικασίες που δεν είναι βασικές για την επίτευξη πολιτικών στόχων ή την εξασφάλιση της χρηστής διαχείρισης των χρημάτων των φορολογουμένων. Η απλοποίηση δύναται επίσης να αφορά την τροποποίηση των νομικών πλαισίων και κειμένων προκειμένου η νομοθεσία καθαυτή να καταστεί περισσότερο κατανοητή. Οι απλοποιήσεις πραγματοποιούνται σε συνεχή βάση και περιλαμβάνονται στο κυλιόμενο σχέδιο δράσης για την απλοποίηση της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργία και Αγροτική Ανάπτυξη. Η ανακοίνωση της Επιτροπής «Απλοποιημένη ΚΓΠ για την Ευρώπη Προς όφελος όλων» του 2009 τονίζει τις δραστηριότητες που έχουν υλοποιηθεί από το 2005. Παρέχει ενδεικτικά στοιχεία για την προκύπτουσα μείωση του διοικητικού φόρτου για γεωργούς και εθνικές διοικήσεις. Αποσύνδεση: Όρος ο οποίος εισήχθη από τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2003 και σημαίνει την κατάργηση της σύνδεσης μεταξύ της είσπραξης μιας άμεσης ενίσχυσης και της παραγωγής ενός συγκεκριμένου προϊόντος. Πριν από τη μεταρρύθμιση αυτή, οι γεωργοί λάμβαναν άμεση ενίσχυση μόνο αν παρήγαγαν το συγκεκριμένο προϊόν με το οποίο ήταν συνδεδεμένη η άμεση ενίσχυση. Αυτό σήμαινε ότι η κερδοφορία από την 2

παραγωγή ενός προϊόντος (σιτηρά, βοδινό κρέας...) δεν εξαρτιόταν μόνο από την τιμή στην οποία ο γεωργός μπορούσε να πωλήσει το προϊόν στην αγορά, αλλά και από το ποσό της άμεσης ενίσχυσης που ήταν συνδεδεμένη με το συγκεκριμένο προϊόν. Η μεταρρύθμιση του 2003 αποσυνέδεσε πολλές άμεσες ενισχύσεις από την παραγωγή και η διαδικασία συνεχίστηκε στο πλαίσιο του διαγνωστικού ελέγχου του 2009. Το συνολικό αποτέλεσμα της αποσύνδεσης ήταν ο προσανατολισμός του γεωργικού τομέα περισσότερο προς την ελεύθερη αγορά και η παροχή στους γεωργούς μεγαλύτερης ελευθερίας για να παράγουν ανάλογα με τη ζήτηση της αγοράς. Ο διαγνωστικός έλεγχος επέτρεψε στα κράτη μέλη να συνεχίσουν να συνδέουν έναν μικρό αριθμό άμεσων ενισχύσεων με την παραγωγή (όπως, η πριμοδότηση για τις θηλάζουσες αγελάδες και η πριμοδότηση αιγοπροβάτων). Η δυνατότητα διατήρησης της σχέσης μεταξύ παραγωγής και άμεσων ενισχύσεων διατηρήθηκε στη μεταρρύθμιση του 2013. Ο λόγος είναι η στήριξη της συνεχούς παραγωγής συγκεκριμένων προϊόντων και η αποφυγή της εγκατάλειψης της καλλιέργειας της γης στις ευάλωτες περιοχές. Αρχή της προφύλαξης: Πρόκειται για μία αρχή την οποία υιοθέτησαν τα Ηνωμένα Έθνη και η οποία ενσωματώθηκε στην ενωσιακή νομοθεσία στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Δεν υπάρχει επίσημος ορισμός της αρχής, αλλά η ιδέα είναι ότι εάν μια δράση ή μια πολιτική κινδυνεύει να προκαλέσει σοβαρή ή/και αμετάκλητη βλάβη στους πολίτες ή στο περιβάλλον, η έλλειψη επιστημονικής συναίνεσης δεν θα πρέπει να προβάλλεται ως λόγος για την όψιμη έγκριση αποτελεσματικών προληπτικών μέτρων. Συνεπώς, η αρχή ενσωματώνει επίσης την ιδέα ότι, στην περίπτωση άγνωστης αλλά δυνητικά επιβλαβούς δράσης, το βάρος της απόδειξης ότι η δράση δεν είναι επιβλαβής εμπίπτει σε αυτούς που αναλαμβάνουν τη δράση. Η αρχή δικαιολογεί υψηλότερο επίπεδο προστασίας, ιδίως από το επίπεδο που έχει συμφωνηθεί στο πλαίσιο των διεθνών διαπραγματεύσεων. Η αρχή αυτή εφαρμόζεται κυρίως στους τομείς της ασφάλειας των τροφίμων και της προστασίας του περιβάλλοντος και των καταναλωτών και θα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο διαρθρωμένης προσέγγισης της ανάλυσης κινδύνου. Συνδέεται ιδιαίτερα με τη διαχείριση του κινδύνου. Η αρχή της προφύλαξης αναφέρεται (άρθρο 191 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) αλλά δεν ορίζεται στις συνθήκες ή σε άλλα ενωσιακά μέσα. Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπόνησε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της και δήλωσε ότι η Ένωση, όπως και τα λοιπά μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, έχει το δικαίωμα να καθορίζει το επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και των καταναλωτών που κρίνει ενδεδειγμένο. Η αρχή της προφύλαξης εφαρμόζεται στις περιπτώσεις στις οποίες η επιστημονική απόδειξη είναι ανεπαρκής, ατελέσφορη ή αβέβαιη και η προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας ότι οι ενδεχόμενες επικίνδυνες επιπτώσεις ενός προϊόντος ή μιας πρακτικής στο περιβάλλον ή στην υγεία των φυτών, των ζώων και του ανθρώπου να μην είναι συμβατές με το επίπεδο προστασίας που έχει επιλεγεί από τη συγκεκριμένη χώρα. Ασθένειες των ζώων: Στο πλαίσιο των μέτρων αγροτικής ανάπτυξης, ο όρος αφορά ασθένεια που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων ή στο παράρτημα της οδηγίας 2009/470/EΚ του Συμβουλίου. 3

Ασυμβίβαστες κρατικές ενισχύσεις: Πρόκειται για κρατικές ενισχύσεις που δεν μπορεί να επιτρέψει η Επιτροπή διότι στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό εντός της εσωτερικής αγοράς (βλ. συμβιβάσιμες κρατικές ενισχύσεις, ασυμβίβαστες κρατικές ενισχύσεις, έκνομες κρατικές ενισχύσεις). Ασφάλεια των τροφίμων: Ως ασφάλεια των τροφίμων νοείται ο βαθμός στον οποίο ένα τρόφιμο είναι ασφαλές για κατανάλωση. Ορισμένες φορές ο όρος αυτός συγχέεται με την επισιτιστική ασφάλεια που αφορά τον βαθμό διαθεσιμότητας ενός τροφίμου δηλαδή εάν είναι πραγματικά διαθέσιμο και μπορεί να αγοραστεί σε τιμή προσιτή για τους καταναλωτές. Βασική ενίσχυση: Βασική ενίσχυση είναι η ενίσχυση που καταβάλλεται σε γεωργούς, από το 2015, στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης και του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης. Βιοαέριο: Βιοκαύσιμο αέριας μορφής. Παράγεται κυρίως με αναερόβια ζύμωση βιολογικών πρώτων υλών (π.χ. κοπριά, υπολείμματα και βιολογικά απόβλητα, ενεργειακές καλλιέργειες). Κατά την αναβάθμιση του βιοαερίου σε βιομεθάνιο, απομακρύνονται ρυπαντές και διοξείδιο του άνθρακα, πράγμα που επιτρέπει τη χρησιμοποίησή του κατά τον ίδιο τρόπο με το φυσικό αέριο. Το βιοαέριο μπορεί επίσης να αποκτηθεί μέσω αεριοποίησης υλικού ξυλοκυτταρίνης (π.χ. τεμαχίδια από ξύλο, άχυρο, στελέχη και φύλλα αραβοσίτου) ή μέσω προεξεργασίας με ατμό και ένζυμα. Βιοαιθανόλη: Βιοκαύσιμο, υγρής μορφής, το οποίο παράγεται κυρίως από τη ζύμωση υδατανθράκων. Διάφορες ύλες περιέχουν υδατάνθρακες που μπορούν να υποστούν ζύμωση για την παραγωγή βιοαιθανόλης, όπως τα σιτηρά, το γάλα (λακτόζη), τα γεώμηλα, τα ζαχαρότευτλα, το ζαχαροκάλαμο και ο οίνος. Βιοενέργεια: Ενέργεια προερχόμενη από βιολογική ύλη (δηλαδή, φυτά ή ζώα), η οποία όμως δεν έχει υποστεί καμία γεωλογική διεργασία (πρβλ. ορυκτά καύσιμα). Οι πηγές βιοενέργειας μπορεί να έχουν στερεή (π.χ. ξύλο, άχυρο), υγρή (π.χ. βιοντίζελ, βιοαιθανόλη) ή αέρια μορφή (μεθάνιο). Βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς: Βιοκαύσιμα που προέρχονται από φυτικό υλικό το οποίο δεν χρησιμοποιείται εναλλακτικά στη διατροφή (πρβλ. βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς που προέρχονται από υλικό το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά ως τρόφιμο). Τα βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς προέρχονται μέσω της ζύμωσης κυτταρίνης από ποικιλία υλικών, στα οποία περιλαμβάνονται η βιομάζα αποβλήτων, το ξύλο και οι μίσχοι σιτηρών. Περιλαμβάνονται επίσης καλλιέργειες που προορίζονται ειδικά για ζύμωση με σκοπό τη μετατροπή σε βιοκαύσιμα, όπως η ευλαλία. Βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς: Βιοκαύσιμα που παράγονται από σιτηρά, σάκχαρα και ελαιούχους σπόρους. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το πιο σημαντικό βιοκαύσιμο πρώτης γενιάς είναι το βιοντίζελ που παράγεται από ελαιοκράμβη. Βιοκαύσιμο: Καύσιμο (βιοντίζελ, βιοαιθανόλη, βιομεθάνιο) το οποίο παράγεται με βιολογική διεργασία (σε αντίθεση με τη γεωλογική διεργασία). Τα βιοκαύσιμα μπορεί να έχουν στερεή, υγρή ή αέρια μορφή. Βιολογική γεωργία: Η βιολογική παραγωγή είναι ένα συνολικό σύστημα διαχείρισης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και παραγωγής τροφίμων, το οποίο συνδυάζει βέλτιστες 4

περιβαλλοντικές πρακτικές, υψηλό βαθμό βιοποικιλότητας, τη διατήρηση των φυσικών πόρων, την εφαρμογή υψηλού επιπέδου προτύπων στη μεταχείριση των ζώων και παραγωγή που ανταποκρίνεται στην προτίμηση ορισμένων καταναλωτών σε προϊόντα που παράγονται με φυσικές ουσίες και διεργασίες. Βιομάζα: Κάθε ζωντανή ύλη συν κάθε ύλη που ήταν ζωντανή αλλά βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης. Όταν ο όρος βιομάζα χρησιμοποιείται στο γεωργικό πλαίσιο, μπορεί να έχει πιο περιορισμένη έννοια. Ως βιομάζα μπορεί να νοείται η φυτική ύλη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή ενέργειας. Συνεπώς, στο γεωργικό πλαίσιο η βιομάζα μπορεί να περιλαμβάνει ξύλο, καλλιέργειες, φύκια, γεωργικά και δασικά υπολείμματα, λύματα, κοπριά, βιομηχανικά παραπροϊόντα και αστικά στερεά απόβλητα. Βιοντίζελ: Βιοκαύσιμο υγρής μορφής, το οποίο προέρχεται κυρίως από φυτικά έλαια (όπως η αγριοκράμβη, ο ηλίανθος και η αραχίδα), ορισμένα υπολείμματα, ζωικά λίπη και έλαια και από φύκια. Βιοποικιλότητα: Η ποικιλομορφία των ζώντων οργανισμών από όλες τις πηγές στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα επίγεια, τα θαλάσσια και άλλα υδατικά οικοσυστήματα και τα οικολογικά συμπλέγματα των οποίων αποτελούν τμήμα. Περιλαμβάνει τη ποικιλία εντός των ειδών (γενετική ποικιλότητα), μεταξύ των ειδών (ποικιλότητα των ειδών) και μεταξύ των οικοσυστημάτων (ποικιλότητα του οικοσυστήματος). Βιώσιμη ανάπτυξη: Ως βιώσιμη ανάπτυξη νοείται η κάλυψη των αναγκών των σημερινών γενεών χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες με άλλα λόγια, καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους, σήμερα και στο μέλλον. Προσφέρει ένα όραμα προόδου που ενσωματώνει άμεσους και πιο μακροπρόθεσμους στόχους, τοπική και παγκόσμια δράση, και εξετάζει κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα ως αδιαχώριστες και αλληλεξαρτώμενες συνιστώσες της ανθρώπινης προόδου. Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης προωθήθηκε ευρέως από τα Ηνωμένα Έθνη, ιδίως μετά τη διάσκεψη του Ρίο του 1992 και στο πλαίσιο της διαδικασίας Ρίο+20. Βραχεία αλυσίδα εφοδιασμού: Αλυσίδα εφοδιασμού που περιλαμβάνει περιορισμένο αριθμό οικονομικών φορέων που έχουν αναλάβει δέσμευση για συνεργασία, τοπική οικονομική ανάπτυξη και στενές γεωγραφικές και κοινωνικές σχέσεις μεταξύ παραγωγών, επεξεργαστών και καταναλωτών. Γενετικοί πόροι: Πρόκειται για βιολογικούς πόρους που είναι τα γονικά φυτά καλλιεργούμενων φυτών και τα γονικά ζώα εκτρεφόμενων ζώων. Εν γένει, ο όρος αφορά ζωντανό γενετικό υλικό που έχει πραγματική ή δυνητική αξία για τον άνθρωπο. Στο πεδίο της γεωργίας, οι γενετικοί πόροι καλύπτουν την ποικιλία και τη μεταβλητότητα ζώων και φυτών σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις καθώς και μικροοργανισμών και ασπόνδυλων στο έδαφος. Ανά τους αιώνες, οι γεωργοί έχουν χρησιμοποιήσει γενετικούς πόρους για να ταυτοποιήσουν, να διασταυρώσουν και να επιλέξουν τις πλέον προσαρμοσμένες, ανθεκτικές, υψηλής ποιότητας και παραγωγικές ποικιλίες φυτών και φυλές ζώων. Ωστόσο, οι τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά την αναπαραγωγή, που έχουν ως στόχο ειδικά χαρακτηριστικά όπως οι υψηλές αποδόσεις, οδήγησαν σε περιορισμό του φάσματος των γενετικών πόρων που χρησιμοποιούνται σήμερα. Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας η διατήρηση των παραδοσιακών ποικιλιών των γενετικών πόρων στη γεωργία προκειμένου να είναι εφικτή η προσαρμογή σε περιβαλλοντικές αλλαγές, όπως η κλιματική αλλαγή και οι νέες ασθένειες, 5

καθώς και η διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων μας και της ποιότητας των προϊόντων διατροφής. Οι γενετικοί πόροι διατηρούνται σήμερα είτε στους φυσικούς οικότοπους και οικοσυστήματά τους είτε με τη διατήρηση και την αναπαραγωγή δειγμάτων σε τράπεζες γονιδίων, τράπεζες σπόρων και συλλογές βλαστοπλάσματος. Γενετικώς τροποποιημένος οργανισμός (ΓΤΟ): Ως «γενετικώς τροποποιημένος οργανισμός» νοείται οποιοσδήποτε οργανισμός, εκτός από τον ανθρώπινο οργανισμό, του οποίου το γενετικό υλικό έχει τροποποιηθεί κατά τρόπο που δεν συμβαίνει φυσιολογικά με τη σύζευξη και/ή τον φυσιολογικό ανασυνδυασμό. Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ): Θεσπισθείσα το 1944, η ΓΣΔΕ ήταν αφενός διεθνής οργανισμός και αφετέρου συμφωνία μεταξύ χωρών σχετικά με το εμπόριο. Ως οργανισμός δεν υφίσταται πλέον, έχοντας αντικατασταθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Ως συμφωνία, η τελευταία έκδοση συνάφθηκε το 1994. Σήμερα αποτελεί τη συμφωνία του ΠΟΕ η οποία διέπει τις εμπορευματικές συναλλαγές. Γεωργικά προϊόντα: Τα προϊόντα που παρατίθενται στο παράρτημα I της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του βαμβακιού, αλλά εξαιρουμένων των αλιευτικών προϊόντων. Γεωργική δραστηριότητα: Με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής που πραγματοποιήθηκε το 2013 προστέθηκε ο όρος σύμφωνα με τον οποίο, για τη λήψη άμεσων ενισχύσεων, οι γεωργοί πρέπει να έχουν γεωργική δραστηριότητα, ήτοι: 1. παραγωγή, εκτροφή ή καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων της συγκομιδής, της άμελξης, της αναπαραγωγής και εκτροφής ζώων για γεωργικούς σκοπούς ή 2. διατήρηση της γης σε κατάσταση, η οποία την καθιστά κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια χωρίς ιδιαίτερες προπαρασκευαστικές ενέργειες που υπερβαίνουν τις παραδοσιακές γεωργικές μεθόδους και μηχανήματα βάσει κριτηρίων που καθορίζονται από τα κράτη μέλη εντός πλαισίου που θεσπίζει η Επιτροπή ή 3. άσκηση ελάχιστης δραστηριότητας, η οποία καθορίζεται από τα κράτη μέλη, σε γεωργικές εκτάσεις οι οποίες διατηρούνται φυσικά σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια. Γεωργική εκμετάλλευση: Ως γεωργική εκμετάλλευση νοείται το σύνολο των μονάδων που χρησιμοποιούνται για γεωργικές δραστηριότητες και που διαχειρίζεται ο γεωργός, οι οποίες βρίσκονται στην επικράτεια του ιδίου κράτους μέλους. Γεωργική έκταση: Οποιαδήποτε έκταση αρόσιμης γης, μόνιμων βοσκότοπων ή μόνιμων καλλιεργειών. Γεωργοπεριβαλλοντικοί δείκτες (ΓΠΔ): Οι γεωργοπεριβαλλοντικοί δείκτες παρακολουθούν την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στην κοινή γεωργική πολιτική σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. 6

Το 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέσπισε 28 τέτοιους δείκτες για την εκτίμηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ της κοινής γεωργικής πολιτικής και του περιβάλλοντος και την εκπλήρωση των εξής σκοπών: την παροχή πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση του περιβάλλοντος στη γεωργία. την κατανόηση και την παρακολούθηση των σχέσεων μεταξύ των γεωργικών πρακτικών και των επιπτώσεων τους στο περιβάλλον την παροχή συναφών πληροφοριών, ιδίως όσον αφορά την πολυμορφία των γεωργικών οικοσυστημάτων την εκτίμηση του βαθμού στον οποίο η κοινή γεωργική πολιτική και τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης προωθούν φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές δραστηριότητες και την αειφόρο γεωργία και, τέλος, την παροχή πληροφοριών για τη συνολική διαδικασία αξιολόγησης της γεωργικής βιωσιμότητας. Γεωργός: Στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, ως γεωργός νοείται ένα άτομο (ή ομάδα ατόμων, π.χ. εταιρικές σχέσεις, εταιρείες, και άλλες νομικές δομές, μέσω των οποίων διεξάγονται επιχειρηματικές δραστηριότητες) του οποίου η εκμετάλλευση βρίσκεται στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο οποίος ασκεί γεωργική δραστηριότητα. Γύρος της Ουρουγουάης: Ο 8ος γύρος των πολυμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων γνωστός ως Γύρος της Ουρουγουάης, που διεξήχθη στο πλαίσιο της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου, ξεκίνησε στην Punta del Este, στην Ουρουγουάη το 1986. Ολοκληρώθηκε μετά από οκτώ χρόνια στο Μαρακές το 1994, με την υπογραφή της τελικής πράξης του Γύρου της Ουρουγουάης. Με την εν λόγω τελική πράξη εγκρίθηκαν ορισμένες συμφωνίες και αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας του ΠΟΕ για τη γεωργία, καθώς και οι διατάξεις για τη σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Δασμολόγιο: Ο όρος «δασμολόγιο» έχει δύο έννοιες. αναφέρεται στον κατάλογο, στο βιβλίο ή στη βάση δεδομένων των επιβαρύνσεων που επιβάλλονται από μια κυβέρνηση ή δημόσια αρχή στα εμπορεύματα κατά την εισαγωγή ή την εξαγωγή. Δεύτερον, αναφέρεται στην ίδια την επιβάρυνση. Στη δεύτερη έννοια, ο όρος «δασμολόγιο» είναι συνώνυμος με τον όρο «δασμός». Δασμός: Το χρηματικό ποσό που ένα πρόσωπο ή μια εταιρεία πρέπει να καταβάλλει στην κυβέρνηση κατά την εισαγωγή (εισαγωγικός δασμός) ή την εξαγωγή (εξαγωγικός δασμός) ενός προϊόντος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι δασμών, ανάλογα με τη μέθοδο υπολογισμού. Ένας τύπος είναι ένας κατ αξίαν δασμός που εκφράζεται ως ποσοστό της αξίας του αγαθού επί του οποίου επιβάλλεται (για παράδειγμα, 5% στα 100 ευρώ = 5 ευρώ). Ένας δεύτερος τύπος είναι ένας ειδικός δασμός που εκφράζεται, για παράδειγμα, ως 10 ευρώ ανά τόνο, 20 ευρώ ανά κεφαλή ή 30 ευρώ ανά εκατόλιτρο. Ο όρος «δασμός» είναι συνώνυμος με τον όρο «δασμολόγιο» και οι δύο όροι συχνά χρησιμοποιούνται εναλλάξ. Δάσος: Έκταση με επιφάνεια μεγαλύτερη από 0,5 εκτάρια, με δένδρα ύψους άνω των 5 μέτρων και με συγκόμωση μεγαλύτερη του 10 τοις εκατό, ή με δένδρα που έχουν τη δυνατότητα να φθάσουν τα όρια αυτά επί τόπου. Ο ορισμός δεν περιλαμβάνει εκτάσεις προοριζόμενες κατά κύριο λόγο για χρήσεις γεωργικής ή αστικής γης. Ένα κράτος μέλος ή μια περιφέρεια δύναται να επιλέξει να εφαρμόσει άλλον ορισμό του δάσους βάσει της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας ή του συστήματος απογραφής. Τα κράτη μέλη ή οι περιφέρειες θα πρέπει να περιλαμβάνουν τον ορισμό στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης που εφαρμόζουν. Δάσωση: Πρόκειται για τη φύτευση δέντρων με στόχο τη δημιουργία δασικών εκτάσεων ή δασών. Στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, ο όρος αφορά μέτρα που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την ενθάρρυνση της δημιουργίας νέων δασικών εκτάσεων, με άξονα τα ωφέλιμα για το περιβάλλον αποτελέσματα. 7

Δέσμη μέτρων για το γάλα: Σύνολο μέτρων πολιτικής, που εκπονήθηκαν το 2012, για να συνδράμουν τη σταθεροποίηση της αγοράς ή την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης βελτιώνοντας τις συμβάσεις μεταξύ γεωργών και γαλακτοκομικών μονάδων, ενισχύοντας τη συλλογική διαπραγματευτική ισχύ των γεωργών σχετικά με εκείνη των γαλακτοκομικών μονάδων, βελτιώνοντας τη διαφάνεια ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού και συνενώνοντας φορείς από τα διάφορα μέρη της αλυσίδας εφοδιασμού στο πλαίσιο διεπαγγελματικών ή διακλαδικών οργανώσεων. Δημόσια αγαθά και υπηρεσίες: Αγαθά και υπηρεσίες που προορίζονται για το ευρύ κοινό, αλλά για τα οποία ο παραγωγός δεν αμείβεται μέσω της αγοράς. Οι γεωργοί παρέχουν ορισμένα δημόσια αγαθά, όπως η ορθή διαχείριση του εδάφους και των υδάτων, η διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου και η επισιτιστική ασφάλεια. Δημόσια αποθεματοποίηση: Για τη διαχείριση της αγοράς ενός συγκεκριμένου γεωργικού προϊόντος, η Ευρωπαϊκή Ένωση δύναται να αποσύρει μια ορισμένη ποσότητα του προϊόντος αυτού από την αγορά και να την αποθεματοποιήσει προσωρινά. Όταν το προϊόν αποθεματοποιείται σε αποθήκη που ανήκει στις δημόσιες αρχές ή είναι μισθωμένη από αυτές, λέγεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση «απέσυρε μέρος του προϊόντος από την αγορά και το έθεσε σε δημόσια αποθεματοποίηση (αποθέματα παρέμβασης)». Δημόσια παρέμβαση: Ένα από τα μέσα διαχείρισης της αγοράς βάσει της ενιαίας κοινής οργάνωσης αγοράς και το οποίο λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας είναι η δημόσια παρέμβαση. Όταν οι τιμές της αγοράς φθάνουν το κατώτατο όριο αναφοράς, η Ευρωπαϊκή Ένωση δύναται να αποφασίσει να αγοράσει ποσότητα του προϊόντος από την αγορά και να την αποθεματοποιήσει προσωρινά. Αργότερα, όταν οι τιμές ανακάμψουν, το προϊόν δύναται να πωληθεί στην εσωτερική αγορά, να πωληθεί σε ειδικούς προορισμούς ή να εξαχθεί. Δημοσιονομικές προοπτικές: προγενέστερος όρος για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Διάβρωση των προτιμήσεων: Οι διαπραγματεύσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του αναπτυξιακού προγράμματος της Ντόχα έχουν ως στόχο τη μείωση του επιπέδου των μη προτιμησιακών δασμών. Εάν οι διαπραγματεύσεις έχουν επιτυχή έκβαση, οι μη προτιμησιακοί δασμοί θα μειωθούν αλλά οι προτιμησιακοί δασμοί θα παραμείνουν αμετάβλητοι. Ως εκ τούτου, το περιθώριο προτίμησης υπέρ των αναπτυσσόμενων χωρών θα είναι μικρότερο απ ό,τι προηγουμένως. Αυτό καλείται διάβρωση των προτιμήσεων. Διαγνωστικός έλεγχος: Προσαρμογή ορισμένων πτυχών της κοινής γεωργικής πολιτικής, η οποία έλαβε χώρα το 2009. Η κοινή γεωργική πολιτική μεταρρυθμίστηκε ουσιαστικά το 2003. Ωστόσο, γρήγορα προέκυψε μια σειρά περαιτέρω προκλήσεων, όπως η απλοποίηση του τρόπου διαχείρισης των άμεσων ενισχύσεων, η παροχή στους γεωργούς περισσότερης βοήθειας για να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να προσαρμόσουν τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις τους στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς και η περαιτέρω αύξηση της επιρροής των μηνυμάτων της αγοράς στις αποφάσεις των γεωργών για τις καλλιέργειες και την παραγωγή. Η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση σχετικά με τα θέματα αυτά, τον Νοέμβριο του 2007. Ακολούθησε μια περίοδος δημόσιας διαβούλευσης, η οποία διήρκεσε έξι μήνες. Τον Μάιο του 2008, η Επιτροπή διαβίβασε τις νομοθετικές προτάσεις της στο Συμβούλιο. Κατόπιν 8

συζητήσεων και τροποποιήσεων, οι τρεις κανονισμοί του Συμβουλίου δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2009 και τέθηκαν σε ισχύ τον επόμενο μήνα. Οι προσαρμογές που επέφεραν οι κανονισμοί αυτοί είναι γνωστές ως ο «διαγνωστικός έλεγχος» της κοινής γεωργικής πολιτικής. Μεταξύ άλλων, ο διαγνωστικός έλεγχος κατάργησε την αγρανάπαυση των αρόσιμων εκτάσεων, αύξησε σταδιακά τις ποσοστώσεις γάλακτος μέχρι την κατάργησή τους το 2015 και μετέτρεψε την παρέμβαση στην αγορά σε ένα δίχτυ ασφαλείας της αγοράς. Αύξησε επίσης τη διαφοροποίηση, σύμφωνα με την οποία οι άμεσες ενισχύσεις προς τους αγρότες μειώθηκαν και τα χρηματικά ποσά μεταφέρονταν στο Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Αυτό επέτρεψε στους γεωργούς να ανταποκριθούν καλύτερα σε μια σειρά από νέες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, της ανάγκης για καλύτερη διαχείριση των υδάτων, της προστασίας της βιοποικιλότητας και της παραγωγής πράσινης ενέργειας. Διάσκεψη της Stresa: Στη διάσκεψη αυτή, στην οποία συμμετείχαν υπάλληλοι της Επιτροπής, εθνικοί εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι των οργανώσεων γεωργών, λήφθηκε απόφαση σχετικά με τον τρόπο επίτευξης των στόχων της κοινής γεωργικής πολιτικής που αναφέρονται στο άρθρο 39 της Συνθήκης της Ρώμης (σήμερα, άρθρο 39 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Η διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στη Stresa, στη λίμνη Maggiore στην Ιταλία, τον Ιούλιο του 1958. Η πιο σημαντική από τις αποφάσεις που ελήφθησαν ήταν η στήριξη της γεωργίας, διασφαλίζοντας ότι οι τιμές που θα λαμβάνουν οι γεωργοί κατά την πώληση των προϊόντων τους στην αγορά δεν θα πέφτουν κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο (μηχανισμός γνωστός ως μηχανισμός στήριξης των τιμών ή στήριξης της αγοράς). Διαφάνεια: Στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, πρόκειται για μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία απαιτεί τόσο η ίδια όσο και τα κράτη μέλη της να δημοσιοποιούν κατά το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά την εφαρμογή της πολιτικής και τους δικαιούχους της, διασφαλίζοντας παράλληλα επαρκές επίπεδο προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Διαφοροποίηση: Μηχανισμός που εισήχθη κατά τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2003 και τροποποιήθηκε κατά τον διαγνωστικό έλεγχο του 2009. Επέτρεψε τη μείωση των άμεσων ενισχύσεων και τη μεταφορά των τοιουτοτρόπως «εξοικονομηθέντων» χρηματικών ποσών από τον πυλώνα 1 (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων) στον πυλώνα 2 (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης). Η διαφοροποίηση καθαυτή δεν αποτελούσε στοιχείο της μεταρρύθμισης του 2013. Ωστόσο, υπάρχουν παρεμφερή στοιχεία υπό μορφή προοδευτικής μείωσης, καθορισμού ανώτατων ορίων και μεταφορών μεταξύ πυλώνων. Διεπαγγελματικές οργανώσεις (ΔΕΟ): Πρόκειται για ενώσεις οργανώσεων παραγωγών που συνδέουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες στην παραγωγή τροφίμων με την επεξεργασία, εμπορία ή/και διανομή προϊόντων σε έναν ή περισσότερους τομείς. Σκοπός των διεπαγγελματικών οργανώσεων μπορεί να είναι, για παράδειγμα, να βελτιώσουν τη γνώση για την παραγωγή και την αγορά, να συνδράμουν στο συντονισμό του τρόπου με τον οποίο τα προϊόντα διατίθενται στην αγορά, να διερευνούν δυνητικές εξαγωγικές αγορές, να καταρτίζουν υποδείγματα συμβάσεων πώλησης, να αξιοποιούν περαιτέρω το δυναμικό των προϊόντων, να πραγματοποιούν έρευνες, να αναζητούν τρόπους περιορισμού της χρήσης προϊόντων για την υγεία των ζώων και την προστασία των φυτών, να βελτιώνουν την ποιότητα των προϊόντων κ.ο.κ. 9

Δικαιώματα ενίσχυσης: Τα εν λόγω δικαιώματα θεσπίστηκαν με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2003, με σκοπό την εφαρμογή του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης. Τα δικαιώματα ενίσχυσης διανεμήθηκαν σε γεωργούς βάσει ιστορικών στοιχείων (σε περιφερειακό επίπεδο ή επίπεδο μεμονωμένου γεωργού). Μετά τη μεταρρύθμιση του 2003, για να λάβει ενιαία ενίσχυση, ο γεωργός έπρεπε να ενεργοποιήσει τα δικαιώματα ενίσχυσης που κατέχει από κοινού με τον ίδιο αριθμό επιλέξιμων γεωργικών εκταρίων. Η μεταρρύθμιση του 2013 αντικατέστησε τα εν λόγω δικαιώματα ενίσχυσης με τα νέα δικαιώματα ενίσχυσης βάσει του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης. Κατά παρέκκλιση, ορισμένα κράτη μέλη μπορούν, τηρώντας κάποιους όρους, να διατηρήσουν ισχύοντα δικαιώματα ενίσχυσης. Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης (ΔΙΓΕΛΠ): Το δίκτυο γεωργικής λογιστικής πληροφόρησης παρέχει στοιχεία για τις δημοσιονομικές και οικονομικές πτυχές των διαφόρων τύπων γεωργικής δραστηριότητας στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε έτος, επιλέγεται ένα δείγμα εκμεταλλεύσεων το οποίο είναι αντιπροσωπευτικό των εμπορικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Οι εκμεταλλεύσεις αυτές παρέχουν στοιχεία σχετικά με τις δαπάνες παραγωγής τους, τα εισοδήματα από τις πωλήσεις και διάφορες άλλες πτυχές των γεωργικών δραστηριοτήτων τους. Τα στοιχεία αυτά επιτρέπουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση να παρακολουθεί την εισοδηματική κατάσταση των γεωργών και να εξετάζει τις επιπτώσεις της κοινής γεωργικής πολιτικής. Διοικητικός φόρτος: Διοικητικές δραστηριότητες που αναλαμβάνουν γεωργοί και διοικήσεις αποκλειστικά και μόνο λόγω νομικών υποχρεώσεων και οι οποίες δεν προσθέτουν καμία πραγματική αξία στην εργασία τους. Δυσμενή κλιματικά φαινόμενα: Καιρικές συνθήκες όπως παγετός, καταιγίδες και χαλάζι, πάγος, σφοδρές βροχοπτώσεις ή έντονη ξηρασία που μπορούν να εξομοιωθούν με θεομηνία. Εγγυημένο παραδοσιακό ιδιότυπο προϊόν (ΕΠΙΠ): βλ. πολιτική ποιότητας των γεωργικών προϊόντων. Εθνική μεταχείριση: Η αρχή σύμφωνα με την οποία παρέχεται στους υπηκόους και στις εταιρείες άλλων χωρών, η ίδια μεταχείριση που παρέχει μια κυβέρνηση στους δικούς της υπηκόους και εταιρείες. Το άρθρο 3 της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου απαιτεί οι εισαγωγές να τυγχάνουν εξίσου ευνοϊκής μεταχείρισης με τα ίδια ή παρεμφερή αγαθά εγχώριας παραγωγής μετά την ολοκλήρωση των τελωνειακών διαδικασιών. Εθνικό αγροτικό δίκτυο (ΕΑΔ): Το εθνικό αγροτικό δίκτυο είναι μια οργάνωση που δημιουργεί μια κυβέρνηση κράτους μέλους με σκοπό να στηρίξει την εφαρμογή ενός προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη δικτύωση δημόσιων διοικήσεων και οργανισμών που συμμετέχουν στην αγροτική ανάπτυξη. Τα εθνικά αγροτικά δίκτυα παρέχουν σημαντικό δεσμό σε επίπεδο κράτους μέλους μεταξύ διαφόρων φορέων αγροτικής ανάπτυξης που συμμετέχουν στην εφαρμογή προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων ομάδων τοπικής δράσης. Οι δομές, τα όργανα διακυβέρνησης και οι μέθοδοι λειτουργίας των εθνικών αγροτικών δικτύων διαφέρουν μεταξύ των χωρών. Οι ρόλοι ενός δικτύου είναι να προάγουν τη δικτύωση και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την αγροτική ανάπτυξη σε περιφερειακό, εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Τα έργο αυτό περιλαμβάνει την οργάνωση εκδηλώσεων και την παραγωγή επικοινωνιακού υλικού. Τα εθνικά αγροτικά δίκτυα διαδραματίζουν σημαντικό 10

ρόλο στην ανταλλαγή ορθών πρακτικών και ανήκουν στο ευρωπαϊκό δίκτυο αγροτικής ανάπτυξης. Εθνικό ανώτατο όριο: Το ανώτατο ποσό που μπορεί να χορηγηθεί ανά κράτος μέλος και ανά έτος, βάσει του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης ή του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης. Η έννοια του εθνικού ανώτατου ορίου εισήχθη με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2003. Τα εθνικά ανώτατα όρια καθορίζονται από την Επιτροπή βάσει προκατανομής των κονδυλίων του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προορίζεται για άμεσες ενισχύσεις στο πλαίσιο των δημοσιονομικών προοπτικών. Εθνικό απόθεμα (αμπελοοινικός τομέας): Σε σχέση με τον αμπελοοινικό τομέα, ο όρος αφορά απόθεμα δικαιωμάτων φύτευσης που μπορεί να διατεθεί από τα κράτη μέλη σε αμπελουργούς. Εθνικό απόθεμα (ποσοστώσεις γάλακτος): Σε σχέση με τον τομέα του γάλακτος, ο όρος αφορούσε απόθεμα ποσοστώσεων γάλακτος που μπορούσε να διατεθεί από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών στους γεωργούς που επιθυμούσαν να δραστηριοποιηθούν στην παραγωγή γάλακτος. Το σύστημα ποσοστώσεων γάλακτος και το συναφές εθνικό απόθεμα έπαψαν να ισχύουν το 2015. Εθνικό ή περιφερειακό απόθεμα (άμεσες ενισχύσεις): Στο πλαίσιο του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης (πριν από μεταρρύθμιση του 2013) και του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης (με τη μεταρρύθμιση του 2013), τα κράτη μέλη πρέπει να δημιουργήσουν εθνικά ή περιφερειακά αποθέματα, χρησιμοποιώντας μέρος των εθνικών ανώτατων ορίων τους. Τα ποσά αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την κατανομή δικαιωμάτων ενίσχυσης κυρίως σε νεοεισερχόμενους στη γεωργική δραστηριότητας, στην περίπτωση που δεν έλαβαν δικαιώματα ενίσχυσης όταν απέκτησαν τη γη τους. Με τη μεταρρύθμιση του 2013 εισήχθη η απαίτηση, τα κράτη μέλη να κατανέμουν δικαιώματα από το απόθεμα (ή/και θα αυξάνουν την αξία των υφιστάμενων δικαιωμάτων) κατά προτεραιότητα σε νέους γεωργούς (νεοεισερχόμενους νεαρής ηλικίας) και νεοεισερχόμενους. Δύνανται επίσης να κατανέμουν δικαιώματα (ή να αυξάνουν την αξία των υφιστάμενων δικαιωμάτων) σε άλλους γεωργούς, π.χ. σε περιοχές υπό αναδιάρθρωση, για την πρόληψη της εγκατάλειψης της γης ή/και της αποζημίωσης γεωργών για ειδικά μειονεκτήματα. Ειδική και διακριτική μεταχείριση: Πρόκειται για διατάξεις, των συμφωνιών του ΠΟΕ, που επιτρέπουν στις αναπτυσσόμενες χώρες να επωφελούνται από εξαιρέσεις ή ειδική μεταχείριση. Μεταξύ αυτών είναι οι μεγαλύτερες περίοδοι για τη σταδιακή ρύθμιση των υποχρεώσεων, πιο ήπιες υποχρεώσεις κ.λπ. Ειδική ομάδα: Αναφορικά με τη διαδικασία επίλυσης των διαφορών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, έχει συσταθεί ανεξάρτητο όργανο από το Όργανο επίλυσης διαφορών, απαρτιζόμενο από τρεις εμπειρογνώμονες (μέλη της ειδικής επιτροπής) το οποίο εξετάζει και εκδίδει συστάσεις για συγκεκριμένη διαφορά υπό το πρίσμα των διατάξεων του ΠΟΕ. Εισφορά: Στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, ο όρος εισφορά μπορεί να χρησιμοποιείται με τρεις έννοιες: 11

1. Πληρωμές που πραγματοποιούν οι γεωργοί σε ένα ταμείο για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως η προώθηση της πώλησης γεωργικών προϊόντων τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2. Πληρωμές που πραγματοποιούν οι γεωργοί σε μια κυβέρνηση σε αντάλλαγμα για ιδιαίτερες υπηρεσίες, όπως ο έλεγχος των ζωικών ασθενειών. 3. Πληρωμές που πραγματοποιούν οι γεωργοί ή οι μεταποιητές όταν η παραγωγή τους υπερβαίνει ορισμένο όριο παραγωγής. Αυτός ο τύπος εισφοράς εφαρμόζεται επί του παρόντος μόνο στον τομέα της ζάχαρης. Οι επιχειρήσεις επεξεργασίας ζαχαρότευτλων που διαθέτουν στην εσωτερική αγορά ποσότητες ζάχαρης οι οποίες υπερβαίνουν τις ποσοστώσεις παραγωγής τους υποχρεούνται να καταβάλλουν εισφορά. Οι ποσοστώσεις στην παραγωγή ζάχαρης θα πάψουν να ισχύουν το 2017. Εκ των προτέρων αιρεσιμότητες: Πρόκειται για ορισμένους εκ των προτέρων όρους που θα πρέπει να πληρούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Συνδυάζουν ουσιαστικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να υπάρχουν προκειμένου να διασφαλίζεται η ορθή εφαρμογή των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης και των μέτρων τους. Για παράδειγμα, ο ορισμός βασικών όρων για την εφαρμογή μέτρων για τη γεωργία, το περιβάλλον και το κλίμα αποτελεί εκ των προτέρων αιρεσιμότητα για ένα τέτοιο μέτρο. Εκκαθάριση λογαριασμών: Διαδικασία, η οποία διενεργείται από την Επιτροπή, για να εξασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν δεόντως τις ευθύνες τους όσον αφορά τις ενισχύσεις που καταβάλλονται στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής. Η διαδικασία περιλαμβάνει την ετήσια δημοσιονομική εκκαθάριση των λογαριασμών κάθε οργανισμού πληρωμής και την πολυετή εκκαθάριση ως προς τη συμμόρφωση των συναλλαγών με τους ενωσιακούς κανόνες. Εφόσον, μέσω του συστήματος ελέγχου που διαθέτει, η Επιτροπή διαπιστώσει ότι ένα κράτος μέλος δεν έχει διαχειριστεί κατά τρόπο ορθό τους πόρους όσον αφορά τη διαχείριση και τους ελέγχους (μεταξύ άλλων η ανταπόκριση κράτους μέλους όταν οι έλεγχοι εντοπίζουν ελλείψεις) τότε η Επιτροπή έχει το δικαίωμα να ανακτήσει τους πόρους από τα κράτη μέλη για λόγους κακής διαχείρισης. Τα ποσά καθορίζονται συνήθως σε κατ αποκοπή βάση, π.χ. 2% του ποσού που έχει δαπανήσει το κράτος μέλος για το εν λόγω μέσο άσκησης πολιτικής. Τα τελευταία έτη, η Επιτροπή έχει απαιτήσει την επιστροφή περίπου 1 δισ. ευρώ κατ έτος από τα κράτη μέλη. Οι πόροι παραμένουν διαθέσιμοι στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και είναι γνωστοί ως έσοδα για ειδικό προορισμό. Έκνομες κρατικές ενισχύσεις: Ανεπίσημος όρος που συμπεριλαμβάνει τις παράνομες κρατικές ενισχύσεις και τις ασυμβίβαστες κρατικές ενισχύσεις. Έκτακτα μέτρα στήριξης της αγοράς: Τα μέσα διαχείρισης της αγοράς που καθορίζονται στην ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς αποσκοπούν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για τη σταθεροποίηση των τιμών και επομένως, μεταξύ άλλων, και τη σταθεροποίηση των εισοδημάτων των γεωργών. Τυπικά, η γεωργική παραγωγή εξαρτάται από μακροπρόθεσμες επενδύσεις, το κλίμα, τον έλεγχο των ασθενειών φυτών και ζώων και τις ασταθείς διεθνείς αγορές. Αυτοί και άλλοι παράγοντες οδηγούν ορισμένες φορές σε προσωρινές σοβαρές διαταραχές της αγοράς, θέτοντας σε κίνδυνο τη μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της γεωργικής παραγωγής. Όταν συμβαίνει αυτό, η ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς παρέχει δυνατότητες διορθωτικής δράσης με τη λήψη έκτακτων μέτρων στήριξης της αγοράς. 12

Εκτατικοποίηση: Η εκτατικοποίηση αφορά μεθόδους εκτατικής γεωργίας που χαρακτηρίζονται εν γένει από χαμηλό επίπεδο εισροών και εκροών και που συνήθως είναι σχετικά υψηλής έντασης εργασίας. Ο όρος εφαρμόζεται τόσο για τη φυτική όσο και για τη ζωική παραγωγή. Ένας γεωργός θεωρείται ότι εφαρμόζει εκτατικοποίηση όταν, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί μικρότερες ποσότητες λιπασμάτων ή φυτοφαρμάκων. Η εκτατικοποίηση δύναται επίσης να έχει την έννοια της χαμηλότερης πυκνότητας του ζωικού κεφαλαίου ανά εκτάριο όταν, για παράδειγμα, ένας γεωργός που παράγει βόειο κρέας διατηρεί σχετικά λίγα βοοειδή ανά εκτάριο γης, σε σύγκριση με γεωργό που έχει υψηλής έντασης παραγωγή βοοειδών. Ορισμένα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης στηρίζουν γεωργούς που ασκούν εκτατική γεωργική δραστηριότητα. Στήριξη των πρακτικών εκτατικής γεωργίας που αποφέρουν περιβαλλοντικά οφέλη δύναται να χορηγείται από τις ενισχύσεις για τη γεωργία, το περιβάλλον και το κλίμα στο πλαίσιο του μέτρου αγροτικής ανάπτυξης. Εκτελεστικές πράξεις: Τα περισσότερα μέτρα που εγκρίνει ο νομοθέτης (οι λεγόμενες «βασικές νομικές πράξεις») καθορίζουν μάλλον γενικούς κανόνες. Προκειμένου οι συγκεκριμένοι γενικοί κανόνες να είναι πράγματι εφαρμόσιμοι, μπορεί να απαιτείται η συμπλήρωσή τους με ακριβέστερους κανόνες. Είτε οι εν λόγω κανόνες εγκρίνονται από τα κράτη μέλη είτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση μπορούν να εφαρμόζονται μέσω κατ εξουσιοδότηση πράξεων ή εκτελεστικών πράξεων. Το άρθρο 291 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι η εφαρμογή των νομικά δεσμευτικών πράξεων είναι, ως ζήτημα αρχής, ευθύνη των κρατών μελών που ενεργούν μέσω του εθνικού δικαίου. Ωστόσο, ορισμένες πράξεις απαιτούν ενιαία εφαρμογή σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επομένως, οι νομικά δεσμευτικές πράξεις δύνανται να αναθέτουν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή (ή, σε πολύ ειδικές περιπτώσεις, στο Συμβούλιο). Η Επιτροπή εγκρίνει εκτελεστικές πράξεις υπό τον έλεγχο των κρατών μελών (η λεγόμενη «διαδικασία επιτροπολογίας»). Ο κανονισμός αριθ. 182/2011 θεσπίζει τους κανόνες και τις γενικές αρχές όσον αφορά τους διάφορους τρόπους ελέγχου. Έλεγχος: βλ. εκκαθάριση λογαριασμών. Ενεργειακές καλλιέργειες: Πρόκειται για καλλιέργειες οι οποίες προορίζονται για την παραγωγή ενέργειας, και όχι τροφίμων ή ινών. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι ελαιούχοι σπόροι (π.χ. ελαιοκράμβη, σόγια, ηλίανθος) τα σιτηρά (π.χ. σίτος, κριθάρι, αραβόσιτος, σίκαλη), τα ζαχαρότευτλα, το ζαχαροκάλαμο και οι πολυετείς καλλιέργειες (π.χ. ευλαλία, δενδρύλλια περιοδικής υλοτόμησης, ευκάλυπτος). Ενεργός γεωργός: Προκειμένου να αποτρέπεται η χορήγηση ενισχύσεων σε άτομα και εταιρείες των οποίων η γεωργική δραστηριότητα είναι περιθωριακή, οι άμεσες ενισχύσεις και οι ενισχύσεις στους γεωργούς στο πλαίσιο μέτρων αγροτικής ανάπτυξης καταβάλλονται αποκλειστικά σε «ενεργούς γεωργούς». Για παράδειγμα, ένα άτομο που διευθύνει αερολιμένες, σιδηροδρομικές εταιρείες, δίκτυα ύδρευσης, κτηματομεσιτικές εταιρείες, γήπεδα και υπαίθριους χώρους ψυχαγωγίας, δεν θεωρείται κατ αρχήν ενεργός γεωργός εκτός εάν αποδείξει ότι η γεωργία δεν είναι περιθωριακή δραστηριότητα. 13

Η διάταξη αυτή κατέστη υποχρεωτική το 2015. Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν την εφαρμογή αυστηρότερου ορισμού του ενεργού γεωργού. Ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς (εκοα): Η κοινή οργάνωση αγοράς είναι σύνολο μέτρων που επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να παρακολουθεί και να διαχειρίζεται, είτε άμεσα είτε έμμεσα (μέσω οργανώσεων παραγωγών υποστηριζόμενων από επιχειρησιακά προγράμματα), τις αγορές γεωργικών προϊόντων. Οι κανόνες περιλαμβάνονται στον κανονισμό για την ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς. Σκοπός της διαχείρισης της αγοράς είναι η σταθεροποίηση των αγορών (όσον αφορά την προσφερόμενη και αγοραζόμενη ποσότητα και τις τιμές στις οποίες λαμβάνουν χώρα οι συναλλαγές) και τοιουτοτρόπως η διασφάλιση, αφενός, ότι οι γεωργοί δεν πλήττονται από υπερβολικά χαμηλές τιμές και, αφετέρου, ότι οι καταναλωτές έχουν ασφαλή εφοδιασμό σε τρόφιμα σε λογικές τιμές. Μέχρι το 2007, η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργούσε 21 κοινές οργανώσεις αγοράς που από κοινού κάλυπταν γύρω από το 90% της παραγωγής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Με σκοπό να απλοποιήσει την κατάσταση, η Ευρωπαϊκή Ένωση συγχώνευσε τις 21 κοινές οργανώσεις αγοράς σε ένα ενιαίο σύνολο, γνωστό ως η ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς. Ενίσχυση για νέους γεωργούς: Η μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2013 ορίζει ότι νέοι γεωργοί (γεωργοί που ξεκινούν τη γεωργική δραστηριότητά τους και μέχρι ηλικίας σαράντα χρόνων κατά το έτος που υποβάλλουν την αίτηση) που δικαιούνται τη βασική ενίσχυση δύνανται να λάβουν ενίσχυση βάσει του καθεστώτος για νέους γεωργούς για μέγιστη περίοδο πέντε ετών. Η ενίσχυση ανέρχεται στο 25% της βασικής ενίσχυσης. Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν να χορηγήσουν έως το 2% του κονδυλίου τους για άμεσες ενισχύσεις στις συγκεκριμένες ενισχύσεις. Ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς ή άλλους ειδικούς περιορισμούς: Για να αποφευχθεί η εγκατάλειψη γης σε περιοχές με φυσικούς ή άλλους ειδικούς περιορισμούς, τα κράτη μέλη (ή οι περιφέρειες) δύνανται να χορηγούν συμπληρωματικό ποσό άμεσης ενίσχυσης σε γεωργούς εγκατεστημένους σε αυτές τις περιοχές. Ενίσχυση για την ιδιωτική αποθεματοποίηση: Ορισμένα προϊόντα έχουν εποχιακό κύκλο, πράγμα που σημαίνει ότι σε ορισμένους περιόδους υπάρχει σχετική πλεονάζουσα παραγωγή, ενώ αργότερα στη διάρκεια του έτους υπάρχει σχετική έλλειψη. Ορισμένοι εξωτερικοί παράγοντες δύνανται να αυξήσουν τον εποχιακό φόρτο πέραν των συνήθων προσδοκιών, προκαλώντας τοιουτοτρόπως δυνητικά μείωση των τιμών της αγοράς. Σε τέτοιες περιπτώσεις δύναται να αποφασιστεί η χορήγηση προσωρινής στήριξης σε παραγωγούς προϊόντων, όπως το ελαιόλαδο και το βούτυρο, όσον αφορά το κόστος της ιδιωτικής αποθεματοποίησης. Εξαγωγικές επιδοτήσεις: Ο όρος είναι συνώνυμος με τον όρο «επιστροφές κατά την εξαγωγή». Ο όρος «εξαγωγικές επιδοτήσεις» τείνει να χρησιμοποιείται στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου ενώ ο όρος «επιστροφές κατά την εξαγωγή» τείνει να χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής. Στο πλαίσιο των διεθνών συναλλαγών, οι εξαγωγικές επιδοτήσεις είναι ειδικά κίνητρα, όπως χρηματικές ενισχύσεις, που παρέχει η κυβέρνηση για να ενθαρρύνει τις εξαγωγές και που συνήθως χρησιμοποιούνται όταν η εγχώρια τιμή αγαθού είναι υψηλότερη από τις τιμές στην παγκόσμια αγορά. 14

Εξαγωγικές πιστώσεις: Στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου, πρόκειται για ειδικά κίνητρα, όπως άμεσες πιστώσεις, αναχρηματοδότηση, επιδότηση επιτοκίου, ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων και εγγυήσεων, αναβαλλόμενη τιμολόγηση και όλα τα άλλα είδη άμεσης ή έμμεσης στήριξης που χορηγείται από τις δημόσιες αρχές για την ενθάρρυνση των εξαγωγών. Εξόχως απόκεντρες περιφέρειες: Υπάρχουν εννέα εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Γουαδελούπη, Γαλλική Γουιάνα, Μαρτινίκα, Μαγιότ, Ρεϋνιόν και Σεν Μαρτέν (Γαλλία), Κανάρια Νησιά (Ισπανία), και Αζόρες και Μαδέρα (Πορτογαλία). Καθεμία από αυτές αποτελεί μέρος ενός κράτους μέλους και άρα μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσής τους και του νησιωτικού χαρακτήρα τους (με εξαίρεση τη Γαλλική Γουιάνα, που είναι ηπειρωτική περιοχή στο δάσος του Αμαζονίου), ισχύουν σε αυτές ορισμένα ειδικά καθεστώτα όσον αφορά την κοινή γεωργική πολιτική. Εξωτερική σύγκλιση: Ο όρος έχει εισαχθεί με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2013 η έννοια της εξωτερικής σύγκλισης αφορά την εφαρμογή πιο δίκαιης πολιτικής μεταξύ κρατών μελών. Η πολιτική καθίσταται πιο δίκαιη διότι τα εθνικά κονδύλια των άμεσων ενισχύσεων προσαρμόζονται προοδευτικά είτε προς τα άνω είτε προς τα κάτω προκειμένου να προσεγγίσουν το μέσο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα εθνικά κονδύλια των κρατών μελών όπου η μέση ενίσχυση (σε ευρώ ανά εκτάριο) είναι χαμηλότερα του 90% του μέσου όρου αυξάνονται σταδιακά (από το ένα τρίτο της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος συντελεστή τους και του 90% του μέσου όρου). Τα εθνικά κονδύλια των κρατών μελών που λαμβάνουν πάνω από τον μέσο όρο των ποσών προσαρμόζονται αντιστοίχως προς τα κάτω. Υπάρχει εγγύηση ότι κάθε κράτος μέλος επιτυγχάνει ελάχιστο μέσο επίπεδο άμεσων ενισχύσεων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο μέχρι το 2019. Επισιτιστική ασφάλεια: Κατάσταση κατά την οποία άτομα ή πληθυσμοί, σε κάθε χρονική στιγμή, έχουν φυσική και οικονομική πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή και θρεπτική διατροφή, για να μπορούν έτσι να ικανοποιούν τις ανάγκες και προτιμήσεις τους σε διατροφικά είδη για μια υγιή ζωή. Το εν λόγω ζήτημα βρέθηκε το επίκεντρο των γεωργικών διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του αναπτυξιακού προγράμματος της Ντόχα τα τελευταία έτη και αποτέλεσε έναν από τους στρατηγικούς στόχους της μεταρρύθμισης της κοινής γεωργικής πολιτικής (βλ. ασφάλεια των τροφίμων). Επιστροφές κατά την εξαγωγή Ο όρος είναι συνώνυμος με τον όρο «εξαγωγικές επιδοτήσεις». Τείνει να χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής ενώ ο όρος «εξαγωγικές επιδοτήσεις» τείνει να χρησιμοποιείται στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Οι επιστροφές κατά την εξαγωγή καταβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις εμπορικές επιχειρήσεις που πωλούν ορισμένα γεωργικά προϊόντα σε τρίτες χώρες. Η επιστροφή συνήθως καλύπτει τη διαφορά μεταξύ της τιμής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της τιμής στην παγκόσμια αγορά. Οι επιστροφές κατά την εξαγωγή το 2013 ήταν μηδενικές για όλα τα προϊόντα, και ενεργοποιούνται μόνον όταν οι συνθήκες της αγοράς δικαιολογούν τη λήψη έκτακτων μέτρων. Επιχειρησιακή ομάδα: Πρόκειται για ομάδες γεωργών, ερευνητών, συμβούλων και επιχειρήσεων στον τομέα των γεωργικών τροφίμων. Τυγχάνουν χρηματοδότησης στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης για την υλοποίηση σχεδίων στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής σύμπραξης καινοτομίας. 15

Εργαλειοθήκη διαχείρισης κινδύνου: Τα εν λόγω μέσα καλύπτουν: 1) Χρηματοδοτικές συνεισφορές σε πριμοδοτήσεις για ασφάλιση καλλιεργειών, ζώων και φυτών έναντι οικονομικών ζημιών που υφίστανται οι γεωργοί και προκαλούνται από δυσμενή καιρικά φαινόμενα, ασθένειες ζώων ή φυτών, προσβολή από επιβλαβείς οργανισμούς, ή ένα περιβαλλοντικό συμβάν. 2) Χρηματοδοτικές συνεισφορές σε ταμεία αλληλοβοήθειας για την αποζημίωση γεωργών για οικονομικές ζημίες που προκαλούνται από δυσμενή καιρικά φαινόμενα, ασθένειες ζώων ή φυτών, προσβολή από επιβλαβείς οργανισμούς, ή περιβαλλοντικά συμβάντα. 3) Ένα μέσο σταθεροποίησης του εισοδήματος για να αποζημιώνονται οι γεωργοί που υπέστησαν σοβαρή μείωση του εισοδήματός τους. Έσοδα για ειδικό προορισμό: βλ. εκκαθάριση λογαριασμών. Εσωτερική στήριξη: Κάθε εσωτερική επιδότηση ή άλλο μέτρο που εφαρμόζεται με σκοπό να διατηρήσει τις τιμές παραγωγού σε επίπεδα υψηλότερα αυτών που επικρατούν στις διεθνείς συναλλαγές: άμεσες ενισχύσεις σε παραγωγούς, συμπεριλαμβανομένων αντισταθμιστικών ενισχύσεων, και μέτρα για τη μείωση του κόστους εμπορίας και εισροών που διατίθενται μόνον για τη γεωργική παραγωγή. Πρόκειται για έναν από τους τρεις πυλώνες της συμφωνίας του ΠΟΕ για τη γεωργία και των γεωργικών διαπραγματεύσεων του αναπτυξιακού προγράμματος της Ντόχα. Εσωτερική σύγκλιση: Με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2013 εισήχθη η απαίτηση βάσει της οποίας η αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης ανά εκτάριο για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης, εντός κράτους μέλους, πρέπει να μεταστραφεί προς ένα πιο ενιαίο επίπεδο. Για να επιτευχθεί αυτό, τα κράτη μέλη είχαν τη δυνατότητα να κάνουν διαφορετικές επιλογές: να εφαρμόσουν εθνικό ή περιφερειακό κατ αποκοπή συντελεστή από το 2015 να επιτύχουν εθνικό ή περιφερειακό κατ αποκοπή συντελεστή μέχρι το 2019 ή να διασφαλίσουν ότι οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις που λαμβάνουν λιγότερο από το 90% του περιφερειακού ή εθνικού μέσου συντελεστή τυγχάνουν σταδιακής αύξησης με την πρόσθετη εγγύηση ότι κανονικά κάθε δικαίωμα ενίσχυσης φθάνει ελάχιστη αξία της τάξης του 60% του εθνικού ή περιφερειακού μέσου όρου μέχρι το 2019. Τα ποσά που χορηγούνται σε γεωργούς και υπερβαίνουν τον περιφερειακό ή εθνικό μέσο όρο προσαρμόζονται, ενώ τα κράτη μέλη έχουν την επιλογή να περιορίσουν την απώλεια στο 30%. Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ): Περιλαμβάνουν τα ακόλουθα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης: το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας. Ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτομίας (ΕΣΚ): Σκοπός της ευρωπαϊκής σύμπραξης καινοτομίας είναι να προάγει α) την παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα του γεωργικού τομέα και β) τη βιωσιμότητα της γεωργίας (διασφάλιση της λειτουργικότητας του εδάφους σε ικανοποιητικό επίπεδο μέχρι το 2020). Προκειμένου να προάγει τη γεωργική παραγωγικότητα και βιωσιμότητα, η ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτομίας παρέχει μια λειτουργική διεπαφή μεταξύ γεωργίας, βιοοικονομίας και 16

επιστήμης σε περιφερειακό, εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Χρησιμεύσει επίσης ως καταλύτης για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας δράσεων σχετικών με την καινοτομία, οι οποίες υποστηρίζονται από προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, καθώς και από δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εφαρμογή πραγματοποιείται μέσω επιχειρησιακών ομάδων ως βασικών ενεργών οντοτήτων, με τη συμμετοχή φορέων όπως γεωργοί, επιστήμονες, σύμβουλοι, μη κυβερνητικές οργανώσεις και επιχειρήσεις. Οι επιχειρησιακές ομάδες συγκροτούνται αυτοδύναμα με επίκεντρο τα θεματικά αντικείμενα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και υλοποιούν έργα με σκοπό τη δοκιμή και την εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών, διεργασιών, προϊόντων, υπηρεσιών και τεχνολογιών. Σε διασυνοριακό ή ενωσιακό επίπεδο, οι επιχειρησιακές ομάδες δραστηριοποιούνται ιδίως μέσω πρωτοβουλιών συνεργατικού σχηματισμού και πιλοτικών έργων και έργων επίδειξης. Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ): Το ταμείο αυτό συστάθηκε τον Σεπτέμβριο του 2005 και άρχισε να λειτουργεί στις αρχές του 2007. Αντικατέστησε το τμήμα Προσανατολισμού του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων και το μέρος του τμήματος Εγγυήσεων που χρηματοδοτούσε ορισμένα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης. Το ταμείο είναι η μοναδική πηγή χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη. Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ): Το ταμείο αυτό συστάθηκε τον Σεπτέμβριο του 2005 και άρχισε να λειτουργεί στις αρχές του 2007. Αντικατέστησε το τμήμα Εγγυήσεων του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων. Παρέχει χρηματοδότηση για τις άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς, τη διαχείριση των γεωργικών αγορών και διάφορους άλλους σκοπούς, όπως κτηνιατρικά και φυτοϋγειονομικά μέτρα, επισιτιστικά προγράμματα και δραστηριότητες ενημέρωσης. Ευρωπαϊκό δίκτυο αγροτικής ανάπτυξης (ΕΔΑΑ): Το Ευρωπαϊκό δίκτυο αγροτικής ανάπτυξης δημιουργήθηκε το 2008 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό να συνδράμει τα κράτη μέλη στην αποτελεσματική εφαρμογή προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Το δίκτυο αποτελεί ένα φόρουμ για τη σύνδεση της αγροτικής Ευρώπης. Χρησιμεύει επίσης ως βάση ανταλλαγής ιδεών και εμπειριών όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης λειτουργούν στην πράξη και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βελτιωθούν. Μεταξύ των βασικών συμμετεχόντων είναι εθνικά αγροτικά δίκτυα, αρχές κρατών μελών, ομάδες τοπικής δράσης και άλλες οργανώσεις αγροτικής ανάπτυξης που έχουν ενωσιακή προοπτική. Το δίκτυο ανταλλάσσει ποικιλοτρόπως πληροφορίες με τους συμμετέχοντες, μεταξύ άλλων με τις εκδόσεις του και τη συμμετοχή του σε εκδηλώσεις και εκθέσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ζητήματα ανταγωνισμού (στο πλαίσιο της ενιαίας κοινής οργάνωσης της αγοράς): Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχει τους κανόνες για ελεύθερο ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά (άρθρα 101-106). Όσον αφορά τις γεωργικές αγορές, οι κανόνες του ανταγωνισμού διαφέρουν σε κάποιο βαθμό (άρθρα 40 παράγραφος 1 και 42). Οι κανόνες ανταγωνισμού περιλαμβάνονται σε ειδικό κεφάλαιο για την ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς. Καθεστώς βασικής ενίσχυσης (ΚΒΕ): Σύμφωνα με τους κανόνες της κοινής γεωργικής πολιτικής για την περίοδο 2007-2013, οι γεωργοί λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις στο πλαίσιο 17

είτε του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης είτε του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης. Η μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2013 αντικατέστησε το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης με το καθεστώς βασικής ενίσχυσης το οποίο άρχισε να ισχύει από το 2015. Το καθεστώς βασικής ενίσχυσης λειτουργεί στη βάση δικαιωμάτων ενίσχυσης που χορηγούνται σε γεωργούς το πρώτο έτος της εφαρμογής του καθεστώτος και τα οποία ενεργοποιούν κατ έτος οι γεωργοί. Η επιλεξιμότητα για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης ή, κατά περίπτωση, το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης αποτελεί προϋπόθεση για να λάβουν οι γεωργοί άλλες άμεσες ενισχύσεις όπως άμεση πράσινη ενίσχυση, η αναδιανεμητική ενίσχυση, η ενίσχυση για περιοχές με φυσικό ή άλλο ειδικό περιορισμό και η ενίσχυση για νέους γεωργούς. Καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές: Πρόκειται για ένα απλοποιημένο καθεστώς άμεσων ενισχύσεων που χορηγεί ενισχύσεις, το επίπεδο των οποίων καθορίζεται από το κράτος μέλος αλλά που δεν υπερβαίνει τα 1250 ευρώ, στους γεωργούς που αποφασίζουν να συμμετάσχουν στο καθεστώς. Το καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές περιλαμβάνει απλοποιημένες διοικητικές διαδικασίες. Οι συμμετέχοντες γεωργοί εξαιρούνται και από ελέγχους και κυρώσεις σχετικά με τον περιβαλλοντικό προσανατολισμό και την πολλαπλή συμμόρφωση. Τα κράτη μέλη δύνανται να χορηγούν έως 10% του κονδυλίου τους για άμεσες ενισχύσεις στο συγκεκριμένο καθεστώς. Καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης: Ο όρος εισήχθηκε με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2003 και είναι το καθεστώς μέσω του οποίου οι γεωργοί λαμβάνουν αποσυνδεδεμένη ενιαία ενίσχυση. Πριν από τη μεταρρύθμιση του 2003, ένας γεωργός μπορούσε να λάβει ειδικές άμεσες ενισχύσεις, η καθεμία των οποίων συνδεόταν με συγκεκριμένη γραμμή παραγωγής καλλιεργειών και ζωικού κεφαλαίου (σιτηρά, γάλα, βόειο κρέας ). Η μεταρρύθμιση του 2003 ενσωμάτωσε αυτές τις ειδικές άμεσες ενισχύσεις σε μια ενιαία ενίσχυση και αποσύνδεσε αυτή την ενίσχυση από την παραγωγή καλλιεργειών και ζωικού κεφαλαίου. Η μεταρρύθμιση του 2013 συνέχισε αυτό τον προσανατολισμό, με τον μετασχηματισμό του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης σε καθεστώς βασικής ενίσχυσης. Καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης (ΚΕΣΕ): Λόγω της περιορισμένης διοικητικής ικανότητας και της έλλειψης ιστορικών στοιχείων, τα νέα κράτη μέλη (δηλαδή τα κράτη που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 και το 2007) έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης αντί των πρότυπων καθεστώτων άμεσης ενίσχυσης. Το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης παρέχει κατ αποκοπή αποσυνδεδεμένη στρεμματική ενίσχυση που καταβάλλεται για επιλέξιμη γεωργική έκταση και αντικαθιστά σχεδόν όλες τις ενισχύσεις που χορηγούνται σε κράτη μέλη εκτός των νέων κρατών μελών. Βάσει του κανονισμού (EΚ) αριθ. 73/2009, προβλεπόταν η λήξη της ισχύος του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης. Ωστόσο, η μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2013 επέτρεπε στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης το 2014 να το εφαρμόζουν μέχρι το 2020. Επί του παρόντος, το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης εφαρμόζεται από όλα τα νέα κράτη μέλη εκτός από τη Σλοβενία, τη Μάλτα και την Κροατία. Καθορισμός ανώτατων ορίων: Με τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 2013 παρασχέθηκε η δυνατότητα στα κράτη μέλη να επιλέγουν να «καθορίζουν ανώτατα 18

όρια», δηλαδή να περιορίζουν το ποσό της βασικής ενίσχυσης που λαμβάνει κάθε μεμονωμένος γεωργός. Οι πόροι που «εξοικονομούνται» μέσω αυτού του μηχανισμού παραμένουν στο οικείο κράτος μέλος και μεταφέρονται στο κονδύλιο αγροτικής ανάπτυξης. Ο καθορισμός ανώτατων ορίων είναι προαιρετικός για τα κράτη μέλη και αποτελεί ειδική εφαρμογή της προοδευτικής μείωσης (βλ. διαφοροποίηση, μεταφορές μεταξύ πυλώνων). Καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση (ΚΓΠΚ): Οι γεωργοί υποχρεούνται να διατηρούν τη γη τους σε «καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση». Η έννοια αυτή περιλαμβάνει τα ακόλουθα: την προστασία του εδάφους από τη διάβρωση, τη διατήρηση των οργανικών υλών και της δομής του εδάφους και τη διαφύλαξη των χαρακτηριστικών του τοπίου. Ο ακριβής προσδιορισμός των παραμέτρων αυτών εναπόκειται στα κράτη μέλη, και όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καλή μεταχείριση των ζώων: Σημαίνει τις καλές συνθήκες διαβίωσης των ζώων εκτροφής. Οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζουν ότι τα ζώα πρέπει να απολαμβάνουν τις εξής ελευθερίες: την απαλλαγή από την πείνα και τη δίψα, την απαλλαγή από τις καταπονήσεις, την απαλλαγή από τους πόνους, τους τραυματισμούς και τις νόσους, το δικαίωμα έκφρασης φυσιολογικής συμπεριφοράς και την απαλλαγή από το φόβο και την ψυχική ταλαιπωρία. Υπό όμοιες κατά τα άλλα συνθήκες, το γεγονός ότι οι γεωργοί είναι υποχρεωμένοι να τηρούν αυτά τα πρότυπα κατά την εκτροφή των ζώων τους σημαίνει ότι το κόστος παραγωγής γάλακτος, κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υψηλότερο από ό,τι σε χώρες όπου δεν εφαρμόζονται τα πρότυπα αυτά. Κανόνας de minimis (στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής): Ο κανόνας de minimis ορίζει το ποσό της ενίσχυσης που μπορεί να καταβάλλεται χωρίς να θεωρείται κρατική ενίσχυση υπό την έννοια της Συνθήκης. Εάν τα κράτη μέλη παραμένουν εντός των ορίων de minimis, δεν υποχρεούνται να τηρούν τυχόν άλλους (περαιτέρω) κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, δηλαδή δεν υποχρεούνται να κοινοποιούν τις εν λόγω ενισχύσεις στην Επιτροπή και να περιμένουν έγκριση της Επιτροπής, ούτε υποχρεούνται να «απαλλάσσουν κατά κατηγορία» τις εν λόγω ενισχύσεις βάσει του «κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία». Το όριο de minimis αυξήθηκε σε 15 000 ευρώ τον Δεκέμβριο του 2013 διπλάσιο από το προγενέστερο όριο των 7 500 ευρώ. Το όριο αυτό αφορά το καταβλητέο ποσό κρατικής ενίσχυσης σε δεδομένη επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην πρωτογενή παραγωγή γεωργικών προϊόντων για γεωργικών προϊόντων για οποιαδήποτε περίοδο τριών οικονομικών ετών εντός συνολικού ανώτατου ορίου που καθορίζεται στον κανονισμό για κάθε κράτος μέλος. Κανόνας de minimis (στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου): Ελάχιστα επιτρεπόμενα ποσά στήριξης τα οποία δεν πρέπει να μειώνονται ακόμα κι αν επιφέρουν στρέβλωση του εμπορίου. Για τις αναπτυγμένες χώρες αυτό περιλαμβάνει στήριξη για συγκεκριμένο προϊόν μέχρι ποσοστού 5% της αξίας της παραγωγής και στήριξη για μη συγκεκριμένο προϊόν μέχρι ποσοστού 5% της αξίας της συνολικής γεωργικής παραγωγής. Για τις αναπτυσσόμενες χώρες, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι σε αμφότερες τις περιπτώσεις 10%. Κανονισμός πρόσβασης στην αγορά (ΚΠΑ): Στο πλαίσιο των διεθνών συναλλαγών, πρόκειται για κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2008 ως προσωρινό μονομερές καθεστώς πριν από τη σύναψη και την εφαρμογή αναθεωρημένων συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης. 19

Ο κανονισμός πρόσβασης στην αγορά προοριζόταν ως μια ειδική λύση που θα εξασφαλίζει τη συνέχεια μεταξύ των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης και του προγενέστερου εμπορικού καθεστώτος στο πλαίσιο της συμφωνίας ΑΚΕ-ΕΕ του Κοτονού. Εν προκειμένω, από το 2008 ο κανονισμός πρόσβασης στην αγορά επέτρεψε στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού να επωφεληθούν από την ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και τοιουτοτρόπως αποφεύχθηκε η διατάραξη του εμπορίου, κατά το διάστημα που υπογράφηκαν και επικυρώθηκαν οι συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης που συνήφθησαν στα τέλη του 2007, όταν έληξε η παρέκκλιση για το εμπορικό καθεστώς του Κοτονού. Ο κανονισμός πρόσβασης στην αγορά τροποποιήθηκε πρόσφατα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι μόνον οι δικαιούχες χώρες που έχουν λάβει μέτρα για την επικύρωση μιας συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης απολαύουν τα οφέλη δυνάμει του κανονισμού πρόσβασης στην αγορά από την 1η Ιανουαρίου 2014. Κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης (ΚΑΔ): Οι κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης αποτελούν μέρος της πολλαπλής συμμόρφωσης και προβλέπονται σε ορισμένες οδηγίες και κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφορούν τη δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων και των φυτών, την ταυτοποίηση και καταχώριση των ζώων, το περιβάλλον και την καλή μεταχείριση των ζώων. Οι εν λόγω απαιτήσεις εφαρμόζονται ανεξάρτητα από την πολλαπλή συμμόρφωση (που καθορίζει απλώς τη σχέση μεταξύ της πλήρους καταβολής ενίσχυσης και της τήρησης αυτών των απαιτήσεων). Καταστροφικό συμβάν: Απρόβλεπτο συμβάν βιοτικής ή αβιοτικής φύσεως, οφειλόμενο σε ανθρώπινη δραστηριότητα, που προκαλεί σημαντικές διαταραχές στα συστήματα γεωργικής παραγωγής και στις δασικές δομές, προκαλώντας εντέλει σημαντικές οικονομικές ζημίες στους τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας. Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις: Στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων, η Επιτροπή δύναται να λαμβάνει κοινοποιήσεις από τα κράτη μέλη στις οποίες να αναφέρουν την πρόθεσή τους να χορηγήσουν ενισχύσεις. Για μεγάλο αριθμό «τυπικών» περιπτώσεων χορήγησης κρατικών ενισχύσεων, η Επιτροπή έχει προκαθορίσει τα κριτήρια αξιολόγησης στις Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις, ιδίως στον τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας. Εφόσον οι κοινοποιήσεις των κρατών μελών συνάδουν με τις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές, η Επιτροπή θα τις εγκρίνει. Για ειδικές περιπτώσεις που δεν καλύπτονται από κανόνες, η Επιτροπή δύναται να παράσχει άμεση έγκριση βάσει μιας από τις παρεκκλίσεις που προβλέπει η Συνθήκη (βλ. συμβιβάσιμες κρατικές ενισχύσεις, παράνομες κρατικές ενισχύσεις, ασυμβίβαστες κρατικές ενισχύσεις, έκνομες κρατικές ενισχύσεις). Κατώτατο όριο αναφοράς: Η ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς προβλέπει δέσμη μέσων που επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να σταθεροποιεί τιμές γεωργικών προϊόντων στις εσωτερικές αγορές της. Μεταξύ αυτών των μέσων είναι η δημόσια παρέμβαση και η ενίσχυση για την ιδιωτική αποθεματοποίηση. Η εφαρμογή αυτών των μέσων εξαρτάται από το πραγματικό επίπεδο των τιμών της αγοράς το οποίο συγκρίνεται με ένα νομικά καθοριζόμενο επίπεδο τιμών κατά τομέα. Το εν λόγω επίπεδο τιμών είναι το κατώτατο όριο αναφοράς. Κλιματική αλλαγή: Αλλαγή του κλίματος του πλανήτη. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC), που συστάθηκε το 1988 από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) και το 20