Προβλήματα Λόγου Νεονάκη Ειρώνα, Λογοπεδικός Τι είναι η λογοπεδική Η επιστήμη της λογοπεδικής είναι η επιστήμη της παθολογίας της επικοινωνίας και ασχολείται με την πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και έρευνα των διαταραχών επικοινωνίας δηλαδή των διαταραχών του λόγου, της φωνής και της ομιλίας σε παιδιά και σε ενήλικες. Ποιος είναι ο λογοπεδικός Λογοπεδικός είναι ο επιστήμονας που έχει την πανεπιστημιακού επιπέδου θεωρητική και κλινική εκπαίδευση για να ασκεί την επιστήμη της λογοπεδικής. «Λογοπεδικός» είναι όρος που έχει επίσημα υιοθετηθεί στην Ελλάδα από τον «Πανελλήνιο Σύλλογο Λογοπεδικών» αντί των όρων «λογοθεραπευτής», «λογοπαθολόγος», «θεραπευτής λόγου και ομιλίας», «παθολόγος λόγου και ομιλίας» κ.α. που χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό για να δηλώσουν την ίδια ειδικότητα. Ο λογοπεδικός χρησιμοποιεί μεθόδους και δοκιμασίες (tests) και σε ορισμένες περιπτώσεις ηλεκτρονικά όργανα για να διαγνώσει μια διαταραχή Το γεγονός ότι πολλές διαταραχές μπορούν να συνυπάρχουν δυσχεραίνουν την κατηγοριοποίηση κάποιων περιστατικών, με αποτέλεσμα να είναι αναγκαίο ένα πάντρεμα της επιστήμης και της τέχνης. Επιστήμη, διότι χρησιμοποιεί επιστημονικά μέσα-μηχανήματα, δοκιμασίες κτλ και τέχνη εφόσον αυτά δεν επαρκούν, πρέπει πλέον να χρησιμοποιήσει ευελιξία, εμπειρία, γνώση, διαίσθηση και ανθρωπιά. να προσδιορίσει την πρόγνωσή της να προσδιορίσει τις συνολικές θεραπευτικές ανάγκες του ενήλικα ή του παιδιού Η λογοπεδική παρέμβαση πρέπει να αρχίσει έγκαιρα, στα 3, στα 4. Θα ήταν μάλιστα καλύτερα για όλους: για την κοινωνία, γιατί πρόληψη + έγκαιρη παρέμβαση = συνήθως θεραπεία πιο σύντομη, άρα μικρότερο κόστος, για τον λογοπεδικό, γιατί πρόληψη + έγκαιρη παρέμβαση = θεραπεία πιο αποτελεσματική, οπότε εμείς χαιρόμαστε, για τους γονείς, γιατί η έγκαιρη βοήθεια σημαίνει και λιγότερο άγχος στο οικογενειακό περιβάλλον, για το παιδί, και αυτό είναι προφανές. Επιπλέον, ενημερώνει τους γονείς ή τον ενήλικα για το είδος του προβλήματος, την πρόγνωσή του και τον απαιτούμενο χρόνο θεραπείας είναι μέλος διεπιστημονικής ομάδας που αναλαμβάνει τη θεραπεία ή την αποκατάσταση ενός περιστατικού. Η ομάδα αυτή μπορεί, κατά περίπτωση, να περιλαμβάνει ειδικούς όπως ο ψυχολόγος, ο ψυχίατρος, ο παιδίατρος, ο νευρολόγος ή παιδονευρολόγος, ο αναπτυξιολόγος, ο ωτορινολαρυγγολόγος,
ο ορθοδοντικός, ο πλαστικός χειρουργός, ο εργοθεραπευτής, ο φυσικοθεραπευτής, ο ειδικός παιδαγωγός, ο κοινωνικός λειτουργός. παραπέμπει σε άλλες ειδικότητες για αξιολόγηση ή θεραπεία όταν χρειάζεται Κατηγοριοποίηση των διαταραχών επικοινωνίας Διαταραχές επικοινωνίας στα παιδιά εξελικτικές φωνολογικές διαταραχές το παιδί που σε σχέση με την ηλικία του έχει ανοργάνωτο φωνολογικό σύστημα και απλοποιεί με τρόπο συστηματικό την ομιλία του με αποτέλεσμα να μη γίνεται κατανοητό ή να μιλάει όπως συχνά λένε οι γονείς «μωρουδίστικα» εξελικτικές γλωσσικές διαταραχές το παιδί που σε σχέση με την ηλικία του όταν μιλά δεν έχει πλούσιο λεξιλόγιο ή/ και δε συντάσσει σωστά ή/ και κάνει γραμματικά ή/ και μορφολογικά στοιχεία ή/ και δεν έχει ανεπτυγμένο εσωτερικό λόγο ανάλογο της ηλικίας του εξελικτικές αρθρωτικές διαταραχές δυσαρθρία: αρθρωτική δυσκολία εξαιτίας νευρολογικής ή μυϊκής βλάβης δυσπραξία: δυσκολία που επηρεάζει την ακρίβεια και τον προγραμματισμό των αρθρωτικών κινήσεων απουσία νευρολογικής ή μυϊκής βλάβης τραυλισμός το παιδί που για παράδειγμα μπλοκάρει ή επαναλαμβάνει ή επιμηκύνει ήχους ή συλλαβές μιας λέξης και αναπτύσσει συμπεριφορές αποφυγής ή συναισθηματικές αντιδράσεις σε αυτόν τον τρόπο λεκτικής συμπεριφοράς αρθρωτικές διαταραχές λόγω ανατομικών ανωμαλιών σχιστίες χείλους ή/ και υπερώας διαταραχές φωνής π.χ. οργανικές (συχνότερα φωνητικοί όζοι, papilloma) διαταραχές του γραπτού λόγου ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. δυσλεξία) πραγματολογικές διαταραχές διαταραχές στη χρήση της γλώσσας (π.χ. στις περιπτώσεις αυτισμού, συνδρόμων, νοητικών ή εξελικτικών καθυστερήσεων) διαταραχές κατάποσης Διάφορες παθήσεις προκαλούν πολλαπλές αναπηρίες και διαταραχές μεταξύ των οποίων και διαταραχές επικοινωνίας. Τέτοιες παθήσεις είναι: τα σύνδρομα π.χ. σύνδρομο Down, Prader-Willi, Pierre-Robin κ.α. οι νευρολογικές παθήσεις εγκεφαλική παράλυση εγκεφαλικές τραυματικές κακώσεις
εκφυλιστικές νευρολογικές παθήσεις σύνδρομα νοητική στέρηση γενικότερα βαρηκοΐα ή κώφωση Στην περίπτωση αυτή ο λογοπεδικός αντιμετωπίζει γλωσσικές, φωνολογικές, αρθρωτικές διαταραχές και διαταραχές στα υπερπροσωδιακά χαρακτηριστικά της ομιλίας (supra segmental features), κάνει ακουολογικές μετρήσεις, εκπαιδεύει στη χρήση ακουστικών, προσφέρει θεραπεία μετά από τοποθέτηση κοχλιακών εμφυτευμάτων, χρησιμοποιεί σαν εργαλείο τη νοηματική γλώσσα και συστήματα εναλλακτικής και επηυξημένης (alternative and augmentative communication). Διαταραχές επικοινωνίας στους ενήλικες τραυλισμός βαρηκοΐα/ κώφωση/ κοχλιακά εμφυτεύματα άνοια με αιτίες όπως οι ασθένειες Alzheimer, Picks, Greutzfeld-Jacob, Lewy ή παθήσεις που έχουν σαν αποτέλεσμα την ελλιπή αιμάτωση του εγκεφάλου διαταραχές φωνής οργανικές δυσφωνίες (συχνά συνοδεύονται από παθήσεις των φωνητικών χορδών όπως οίδημα του Reinke, φωνητικοί όζοι, πολύποδες κτλ) νευρογενείς ή μυοπαθητικές δυσφωνίες λειτουργικές δυσφωνίες ψυχογενείς δυσφωνίες (αποτέλεσμα νευρώσεων απουσία οργανικής βλάβης) λαρυγγεκτομή αποκατάσταση της ομιλίας με εκμάθηση φαρυγγικής ομιλίας ή χρήση τεχνητού λάρυγγα, εκπαίδευση μετά από τοποθέτηση προσθέσεων π.χ. βαλβίδα Blom-singer ή μετά από ορισμένες χειρουργικές πρακτικές εκπαίδευση φωνής για επαγγελματίες χρήστες φωνής μαθησιακές δυσκολίες (νοητική υστέρηση στους ενήλικες) πραγματολογικές διαταραχές νευρολογικές διαταραχές που οφείλονται σε: εγκεφαλικό επεισόδιο κρανιοεγκεφαλική κάκωση από ατύχημα εκφυλιστική νευρολογική πάθηση (π.χ. ασθένεια Parkinsons, ασθένεια κινητικών νευρώνων (motor neuron disease), σκλήρυνση κατά πλάκας, χωρία Huntington s κτλ) και προκαλούν μια ή περισσότερες από τις ακόλουθες διαταραχές: 1. αφασία/ δυσφασία (διαταραχή στην κατανόηση ή/ και την παραγωγή του λόγου) 2. αρθρωτική διαταραχή (δυσαρθρία, δυσπραξία) 3. διαταραχή γραπτού λόγου (επίκτητη δυσλεξία ή/ και δυσγραφία) 4. διαταραχές κατάποσης
5. διαταραχές φωνής 6. άνοια 7. πραγματολογικές διαταραχές 8. ανάγκη εναλλακτικών/ επηυξημένων συστημάτων επικοινωνίας (π.χ. Makaton, Rebus, PCS) 9. διαταραχές ροής Δεδομένα και αριθμοί Σε μια ετήσια έκδοση του Βρετανικού Συλλόγου Λογοπεδικών (Royal College of Speech and Language Therapists) αναφέρονται τα ακόλουθα σαν ένδειξη του μεγέθους των διαταραχών επικοινωνίας στον πληθυσμό στο Ενωμένο Βασίλειο. 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι στο Ενωμένο Βασίλειο έχουν κάποια διαταραχή επικοινωνίας 1 παιδί στα 20 στο δημοτικό σχολείο έχει σοβαρή διαταραχή λόγου ή ομιλίας 25.000 άνθρωποι στο Ενωμένο Βασίλειο είναι κωφοί από ηλικία μικρότερη της ηλικίας που τα παιδιά αναπτύσσουν ομιλία μέχρι και 50% των εκπαιδευτικών αναγκάζονται να πάρουν άδεια από τη δουλειά τους για αρκετό διάστημα λόγω προβλημάτων στη φωνή τους και αναφορικά με τα ελληνικά δεδομένα: το 20-25% του ελληνικού πληθυσμού χρειάζεται λογοθεραπευτική αντιμετώπιση!!! Συνοψίζοντας, ο λογοπεδικός: ασχολείται με τις διαταραχές παιδιών και ενηλίκων έχει θεωρητική και κλινική κατάρτιση η θεωρητική και κλινική κατάρτιση απλώνεται σε ένα μεγάλο εύρος διαταραχών είναι μέλος διεπιστημονικής ομάδας χρειάζεται να γνωρίζει χειρισμό του απαραίτητου ηλεκτρονικού εξοπλισμού και ενσωμάτωσή του στη διάγνωση και θεραπεία. Πρέπει να γνωρίζει να ερμηνεύει τις αντικειμενικές μετρήσεις που λαμβάνει από τέτοιου είδους μηχανήματα και να εκτιμά τα δεδομένα στη θεραπευτική παρέμβαση. τα θεραπευτικά προγράμματα μπορεί να είναι ατομικά ή και ομαδικά ασχολείται με την έρευνα χρειάζεται διαρκή εκπαίδευση κλινική και θεωρητική (υλικό, θεραπευτικές προσεγγίσεις, θεωρίες) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών. (1999). Ημερίδα με θέμα: Πρόληψη, Διάγνωση, Αντιμετώπιση των Διαταραχών της Επικοινωνίας και Εκπαίδευση του Λογοπεδικού. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. 8o Συνέδριο Πανελλήνιου Συλλόγου Λογοπεδικών. (2000). Ειδική Γλωσσική Διαταραχή Εξελικτική Δυσφασία από την Προσχολική στην Εφηβική Ηλικία. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. Lahey, M. (1988). Language Disorders and Language Development. MacMillan Publishing Company, New York. Klein, H.B. & Moses, N. (1994). Intervention Planning for Children with Communicational Disorders. A Clinical Guide for Clinical Practicum and Professional Pracrice. Prentice Hall, London. Hegde, M.N. (1996). Pocket Guide to Assessment in Speech-Language Pathology. Singular Publishing Group, San Diego.