Παπαγωγή πποθοπικού λόγος από ηα νήπια, μέζα από ηην αθήγηζη ιζηοπιών, με ηη βοήθεια εκπαιδεςηικών ςλικών και ψηθιακών εικόνων ζε Γιαδπαζηικό Πίνακα

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 445 Παπαγωγή πποθοπικού λόγος από ηα νήπια, μέζα από ηην αθήγηζη ιζηοπιών, με ηη βοήθεια εκπαιδεςηικών ςλικών και ψηθιακών εικόνων ζε Γιαδπαζηικό Πίνακα Γ. Λάππαρ Σκήκα Δπηζηεκώλ Πξνζρνιηθήο Αγσγήο θαη Δθπαηδεπηηθνύ ρεδηαζκνύ, Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ, pse07120@rhodes.aegean.gr Πεπίληψη θνπόο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο είλαη λα εμεηαζζεί αλ ε παξαγσγή ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ ησλ λεπίσλ κέζα από ηελ αθήγεζε ηζηνξηώλ, είλαη πνηνηηθόηεξε θαη πιεξέζηεξε όηαλ σο βνεζήκαηα ρξεζηκνπνηνύληαη απιά πιηθά όπνπ ηα παηδηά ηα κεηαηξέπνπλ ζε εθπαηδεπηηθά, κε ην ζπκβνιηθό παηρλίδη, από όηη ζηε πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ςεθηαθέο εηθόλεο ζε δηαδξαζηηθό πίλαθα. Γηα ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ έγηλε πξνζπάζεηα λα απαληεζνύλ ηα εμήο εξσηήκαηα: Πνηα ε ζρέζε κεηαμύ ηεο ρξήζεο ησλ ζπκβνιηθώλ πιηθώλ / ςεθηαθώλ ζρεδίσλ θαηά ηελ αθήγεζε ηζηνξηώλ, κε ηε παξαγσγή ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ από ηα λήπηα; Ση είδνπο εξεζίζκαηα βνεζνύλ ηα λήπηα λα παξάγνπλ πνηνηηθόηεξν πξνθνξηθό ιόγν; Από ηελ έξεπλα δηαπηζηώζεθε πσο νη ζηόρνη πνπ ζέηεη ν νδεγόο λεπηαγσγνύ γηα ηελ νξγάλσζε ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ από ηα λήπηα, επηηπγράλνληαη θαιύηεξα θαη πιεξέζηεξα όηαλ θαηά ηελ αθήγεζε ηζηνξηώλ ρξεζηκνπνηνύληαη δηάθνξα ζπκβνιηθά πιηθά. Λέξειρ Κλειδιά: Αθήγηζη, παπαγυγή πποθοπικού λόγος, τηθιακέρ εικόνερ. 1. Διζαγωγή ην λεπηαγσγείν, ην νπνίν ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ζεσξείηαη από ηηο θνηλσλίεο ηνπ δπηηθνύ θόζκνπ κηα ζρνιηθή βαζκίδα ζεκαληηθή θαη απαξαίηεηε γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ (Ξσρέιιεο, 1985), ε δηδαζθαιία ηεο γιώζζαο απνηειεί θπξίαξρν θαη αλαπόζπαζην θνκκάηη. Η θαιιηέξγεηα ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ εκπεξηέρεηαη ζηνπο ζηόρνπο ηνπ αλαιπηηθνύ ηνπ πξνγξάκκαηνο. Πην ζπγθεθξηκέλα ζύκθσλα κε ηνλ «Οδεγό Νεπηαγσγνύ» (Γαθέξκνπ, Κνπινύξε & Μπαζαγηάλλε, 2006), ην ζρνιείν θαιείηαη λα ππνζηεξίμεη λα νξγαλώζνπλ ηα παηδηά ηνλ πξνθνξηθό ιόγν ηνπο ώζηε λα ελαξκνλίδεηαη πεξηζζόηεξν κε ηα δεηνύκελα ζηηο εγγξάκκαηεο θνηλσλίεο, δειαδή ηα λήπηα λα θαηαζηνύλ ηθαλά: Να ζπκκεηέρνπλ ζε ζπδεηήζεηο παίξλνληαο δηαδνρηθά ην ιόγν θαη αλαιακβάλνληαο ξόινπο αθξναηή θαη νκηιεηή. Να δηεγνύληαη πξνζσπηθέο ηνπο ηζηνξίεο, επηδηώθνληαο λα ηεξνύλ ηε δηαδνρηθή ζεηξά ησλ γεγνλόησλ. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 446 Να αθεγνύληαη παξακύζηα θαη ηζηνξίεο. Να πεξηγξάθνπλ αληηθείκελα θαη γεγνλόηα. Να δίλνπλ εμεγήζεηο γηα ηηο ελέξγεηέο ηνπο θαη λα αηηηνινγνύλ ηηο απόςεηο θαη ηηο πξάμεηο ηνπο. Να επηρεηξεκαηνινγνύλ θαη λα δηαπξαγκαηεύνληαη γηα λα πείζνπλ ηνπο άιινπο γηα ηηο επηινγέο θαη ηηο πξάμεηο ηνπο. 2. Θεωπηηικό πλαίζιο 2.1 Σποςδαιόηηηα ηηρ καλλιέπγειαρ ηος πποθοπικού λόγος Σα ζπζηαηηθά κέξε ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ, όπσο ην ιεμηιόγην θαη ε γλώζε ηεο ζύληαμεο θαη ηεο κνξθνινγίαο, είλαη πνιύ ζεκαληηθνί παξάγνληεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο αλαγλσζηηθήο ηθαλόηεηαο, ελώ έρνπλ θαηαγξαθεί ηόζν άκεζνη όζν θαη έκκεζνη ηξόπνη αιιειεπίδξαζεο κεηαμύ ηεο επίδνζεο ζηελ αλάγλσζε θαη ηεο αλάπηπμεο ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ (Υαξαιάκπνπο, 2010). Οη έξεπλεο ησλ Παπνύιηα-Σδειέπε (1997) θαη Liberman et al. (1989) έρνπλ δείμεη όηη ε άζθεζε ζε δεμηόηεηεο θσλνινγηθήο ζπλείδεζεο ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο θσλνινγηθήο ελεκεξόηεηαο θαη ηεο κάζεζεο ηνπ γξαπηνύ ιόγνπ. Δηδηθά από ηελ έξεπλα ηνπ Liberman et al. (1989) θάλεθε όηη ππάξρεη ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ηεο θσλνινγηθήο ελεκεξόηεηαο ησλ παηδηώλ πξνζρνιηθήο ειηθίαο θαη ηεο επίδνζεο πνπ παξνπζίαζαλ αξθεηά ρξόληα αξγόηεξα ζηελ νξζνγξαθία θαη ηελ αλάγλσζε. Αληίζηνηρα ε έξεπλα ηνπ Πόξπνδα (1992) πνπ έγηλε ζε Έιιελεο καζεηέο θαη πνπ εμέηαζε αλ ε γλώζε ηεο θσλεκαηηθήο δνκήο ησλ ιέμεσλ ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ ζρεηίδεηαη ζεηηθά κε ην βαζκό επθνιίαο εθκάζεζεο ηεο αλάγλσζεο θαη ηεο γξαθήο, θαηέδεημε όηη, ελώ ε θσλεκαηηθή ελεκεξόηεηα ησλ παηδηώλ πξνζρνιηθήο ειηθίαο επηδξά ζεηηθά ζηελ αλάγλσζε θαη νξζνγξαθία ηεο Α ηάμεο, ε επίδξαζε ζπλερίδεηαη ζηε Β ηάμε κόλν γηα ηελ νξζνγξαθία (Παπάλεο-Καξαβία, 2007) (Δηθόλα 1). Εικόνα 1: Από ηα παπαμύθια ηος νηπιαγυγείο ζηην οπθογπαθία ηος δημοηικού 2.2 Αθήγηζη Πξνθνξηθή αθήγεζε ηζηνξηώλ (storytelling), είλαη ε ηζηόξεζε θαη κεηάδνζε κηαο πξαγκαηηθήο ή θαληαζηηθήο ηζηνξίαο ζε έλα δσληαλό θνηλό (Nanson, 2005) ή ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΧΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 447 αθήγεζε ηζηνξηώλ είλαη ε ηέρλε ηεο πξνθνξηθήο πεξηγξαθήο πξαγκαηηθώλ ή θαληαζηηθώλ γεγνλόησλ (Σζηιηκέλε, 2009). Οη ππνζηεξηθηέο ηεο αθήγεζεο αλαθέξνπλ όηη ε αθήγεζε ηζηνξηώλ ή παξακπζηώλ εξεζίδεη ηε θαληαζία ηνπ αθξναηή καζεηή ή ελήιηθα θαη δεκηνπξγεί έλα καζεζηαθό πεξηβάιινλ δηαζθεδαζηηθό, επηθνηλσληαθό, ζπιινγηθό, ζπκβάιεη θπξίσο δειαδή ζηε δηακόξθσζε κηαο θαηάιιειεο ζπλαηζζεκαηηθήο αηκόζθαηξαο. Απηή ε επλντθή αηκόζθαηξα πξόζιεςεο θάλεη ηε γλώζε πην πξνζηηή θαη πην απνιαπζηηθή ζηα παηδηά (Nanson, 2005). Δηδηθόηεξα κέζσ ησλ παξακπζηώλ ηα παηδηά μεθεύγνπλ από ηηο ινγνθξαηνύκελεο θαη νξζνινγηθέο δηαδηθαζίεο θαη δξαπεηεύνπλ από ηνλ εθπαηδεπηηθό ρξόλν. Απηή ε πξνζσξηλή δηαθπγή ηνπο εξεκεί θαη ηνπο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα απμήζνπλ ηνλ απηνέιεγρό ηνπο (Απδίθνο, 2002). Μία ηζηνξία κπνξεί λα κεηαδνζεί κε πνηθίια αθεγεκαηηθά κέζα, αιιά απηό πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ αθήγεζε είλαη όηη βαζίδεηαη ζην ιόγν θαη ζηνλ απηνζρεδηαζκό. ηελ πξνθνξηθή παξάδνζε, αθεγεηήο θαη δσληαλό θνηλό ζπλδεκηνπξγνύλ ηηο ηζηνξίεο θαζώο αιιειεπηδξνύλ. ην θνηλό θαληάδεηαη θαη δεκηνπξγεί εηθόλεο από ηηο ιέμεηο ηνπ αθεγεηή θαη ν αθεγεηήο δνκεί θαη απνδνκεί ηηο ηζηνξίεο ηνπ, πξνζζέηεη θαη αθαηξεί ζηνηρεία ζ απηέο, αλάινγα κε ηηο αληηδξάζεηο ηνπ θνηλνύ θαη ηε ζπλζήθε ηεο αθήγεζεο γεληθόηεξα (Σζηιηκέλε, 2009). 2.3 Βοηθήμαηα για ηη διδαζκαλία ηων Παπαμςθιών Η δηδαζθαιία ησλ ηζηνξηώλ παξακπζηώλ ζηα λήπηα δύλαηαη λα επηηεπρζεί κε ηε βνήζεηα εθπαηδεπηηθώλ πιηθώλ, ηα νπνία ηα λήπηα ρξεζηκνπνηνύλ γηα λα αθεγεζνύλ ηηο ηζηνξίεο πνπ ήδε γλσξίδνπλ. Χο εθπαηδεπηηθά πιηθά κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ νπνηαδήπνηε αληηθείκελα. Η κεηαηξνπή ηνπο ζε εθπαηδεπηηθά πιηθά γίλεηαη κέζα από ην ζπκβνιηθό παηρλίδη. ύκθσλα κε ηνλ Piaget ζην ζπκβνιηθό παηρλίδη γίλεηαη ειεύζεξε επέθηαζε ηνπ ρεηξηζκνύ ησλ αληηθεηκέλσλ, ησλ ζπλαηζζεκάησλ θαη ησλ εκπεηξηώλ θαηά ηξόπν ζπκβνιηθό. Σν παηδί αιινηώλεη ηε πξαγκαηηθόηεηα, ηξνπνπνηεί ηα δεδνκέλα, δηαξξπζκίδεη ηα πξάγκαηα, εξκελεύεη ηελ εκπεηξία, θαηά ηξόπν ειεύζεξν, θαληαζηηθό (Παξαζθεπόπνπινο, 1985). Με ηελ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε δηάθνξα ινγηζκηθά επηρείξεζαλ λα αληηθαηαζηήζνπλ ην ζπκβνιηθό παηρλίδη θαηά ηε δηδαζθαιία ησλ ηζηνξηώλ παξακπζηώλ. Έλα ινγηζκηθό ηέηνηνπ είδνπο είλαη ην «Story Maker 2», ην νπνίν έρεη ζρεδηαζηεί από ηνπο Dan, Rachel θαη Tim (2005) γηα ηελ εηαηξία SPA Software. Σν «Story Maker 2» είλαη έλα θιεηζηό ινγηζκηθό πνπ αθνξά ηε δεκηνπξγία ςεθηαθώλ ηζηνξηώλ κε δπλαηόηεηα δηάδξαζεο από ηνλ αλαγλώζηε. Δθηόο από ηε θίλεζε θαη ηνλ ήρν ησλ ζρεδίσλ, επηηξέπεη ηελ ερνγξάθεζε, δίλνληαο έηζη ηε δπλαηόηεηα αθήγεζεο από ην ινγηζκηθό ερνγξαθεκέλνπ θεηκέλνπ ζε νπνηαδήπνηε γιώζζα. Δπίζεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη απιά γηα ηε ρξήζε «ζηαηηθώλ» ζειίδσλ, νη νπνίεο ζα κπνξνύζαλ λα είλαη θάιιηζηα ηππσκέλεο ζε έλα βηβιίν. Πξνζθέξεη κεγάιε πνηθηιία γξαθηθώλ θαη εηθόλσλ, θαζώο θαη ε ρξήζε ηνπ είλαη εθηθηή αθόκε θαη από παηδηά λεπηαθήο ειηθίαο. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 448 3. Γιεξαγωγή Έπεςναρ θνπόο ηεο έξεπλαο ήηαλ λα εμεηαζζεί αλ ε παξαγσγή ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ ησλ λεπίσλ κέζα από ηελ αθήγεζε ηζηνξηώλ, είλαη πνηνηηθόηεξε θαη πιεξέζηεξε όηαλ σο βνεζήκαηα ρξεζηκνπνηνύληαη απιά πιηθά όπνπ ηα παηδηά ηα κεηαηξέπνπλ ζε εθπαηδεπηηθά, κε ην ζπκβνιηθό παηρλίδη, από όηη ζηε πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ςεθηαθέο εηθόλεο ζε δηαδξαζηηθό πίλαθα. Η έξεπλα δηεμήρζε ηνλ Απξίιην 2010 ζην Πεηξακαηηθό λεπηαγσγείν ηεο Ρόδνπ, όπνπ ζηε ηάμε ππήξραλ έληεθα λήπηα, θαη ζην 2 ν λεπηαγσγείν Καιπζηώλ Ρόδνπ, όπνπ ζηε ηάμε ππήξραλ ελληά λήπηα θαη ηξία πξνλήπηα. Ο εξεπλεηήο, ν νπνίνο βηληενζθόπεζε θαη έπεηηα αλέιπζε ηα δεδνκέλα, αλέιαβε παξάιιεια θαη ηνλ ξόιν ηνπ λεπηαγσγνύ θαη ζηα δύν ηκήκαηα. Υξεζηκνπνηήζεθε ην παξακύζη «Οη κνπζηθνί ηεο Βξέκεο» ησλ αδειθώλ Grimm. ην 2 ν λεπηαγσγείν Καιπζηώλ σο εθπαηδεπηηθά βνεζήκαηα γηα ηελ αθήγεζε ηνπ παξακπζηνύ ρξεζηκνπνηήζεθαλ δηάθνξα πιηθά, από ραξηόθνπην έσο ειεθηξηθό θαθό, ελώ αληίζηνηρα ζην Πεηξακαηηθό λεπηαγσγείν ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη εηθόλεο ηνπ ινγηζκηθνύ «Story Maker 2». Αξρηθά έγηλε ε αθήγεζε ηεο ηζηνξίαο, από ηνλ λεπηαγσγό ζην Νεπηαγσγείν Καιπζηώλ θαη από ην ινγηζκηθό ζην Πεηξακαηηθό λεπηαγσγείν. Έπεηηα δεηήζεθε από ηα παηδηά λα ηελ επαλαιάβνπλ. Η αξρηθή αθήγεζε θαη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο είρε δηάξθεηα πεξίπνπ δεθαπέληε ιεπηά, ελώ ε δηάξθεηα αθήγεζεο ηνπ θάζε παηδηνύ θπκάλζεθε από ηξία σο δέθα ιεπηά. 3.1 Έπεςνα ζηο 2 ο Νηπιαγωγείο Καλςθιών 3.1.1 Πριν την αυήγηση Γηα ηε ζπγθεθξηκέλε αθήγεζε ην έλαπζκα δόζεθε από ηε πεξηέξγεηα ησλ παηδηώλ λα δνπλ ηη πεξηείρε ην θνπηί πνπ κεηέθεξε ν λεπηαγσγόο. Με ηελ είζνδν ηνπ ζηελ ηάμε νη καζεηέο ζεώξεζαλ όηη θνπβαινύζε θάηη ελδηαθέξνλ θαη ζέιεζαλ λα ην αλνίμνπλ. Η απάληεζε ηνπ λεπηαγσγνύ όκσο, όηη ην θνπηί πεξηείρε θάπνηα σξαία παηρλίδηα ηα νπνία ζα έβιεπαλ θαηά ηε δηάξθεηα πνπ ζα άθνπγαλ έλα παξακύζη, ήηαλ αξθεηή ώζηε ηα παηδηά λα πεξηκέλνπλ κε αλππνκνλεζία λα αθνύζνπλ ηελ ηζηνξία. 3.1.2 Κατά την αυήγηση Γηα ηελ αθήγεζε ηνπ παξακπζηνύ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηα εμήο πιηθά: Λνύηξηλα δσάθηα (γάηδαξνο, γάηα, ζθύινο, θόθνξαο), λάλνο (κπισλάο), ραξηόθνπην (ζπίηη), ζαθνπιάθη κε θαθέ (ζαθί κε ζηηάξη), ηζάη βνπλνύ (δέληξα), γθνθξέ ραξηί (ρνξηάξη), πιαζηηθά πνηήξηα (θιέθηεο), ειεθηξηθόο θαθόο (ιάκπα ηνπ ζπηηηνύ) (Δηθόλα 2). Εικόνα 2: Τα ςλικά πος σπηζιμοποιήθηκαν ζηο 2 ο Ν/Π Καλςθιών ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΧΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 449 Σα παηδηά θαζ όιε ηε δηάξθεηα ηεο αθήγεζεο παξαθνινπζνύζαλ, αιιά θαη ζπκκεηείραλ ζηελ αθήγεζε ηνπ παξακπζηνύ, κε ακείσην ελδηαθέξνλ. Γελ ππήξραλ ςίζπξνη νύηε άιιεο παξεθθιίζεηο από ηε ξνή ηεο ηζηνξίαο, γεγνλόο πνπ νθείιεηαη ζηα πιηθά πνπ θαζήισζαλ ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηώλ. Κάζε θνξά πνπ εκθαληδόηαλ έλα λέν πιηθό ηα παηδηά εμέθξαδαλ ηελ πξνηίκεζή ηνπο πξνο απηό κε ρακόγεια θαη επηθσλήκαηα. ε αξθεηά ζεκεία ηεο ηζηνξίαο δε ζπκκεηείραλ κόλν πξνθνξηθά αιιά θαη θηλεηηθά. Γειαδή θνπλνύζαλ θαη ηνπνζεηνύζαλ ηνπο πξσηαγσληζηέο ζηε ζσζηή ζέζε. ε απηή ηνπο ηελ ελέξγεηα δηαθξηλόηαλ έλα αίζζεκα ραξάο πνπ βνεζνύζαλ ζηελ εμέιημε ηεο ηζηνξίαο. Άιιεο θνξέο άγγηδαλ ηα πιηθά θαη πεξηέγξαθαλ κεηαμύ ηνπο ηελ αίζζεζε ηεο αθήο πνπ είραλ, δεκηνπξγώληαο έηζη κηθξέο ζπδεηήζεηο, εμαζθώληαο ην ιόγν ηνπο ζηε πεξηγξαθή αληηθεηκέλσλ. Υαξαθηεξηζηηθό παξάδεηγκα απνηειεί ην άγγηγκα θαη ε πεξηγξαθή ηνπ ηξηρώκαηνο ηεο γάηαο θαη ησλ θηεξώλ ηνπ θόθνξα. Δπίζεο έγηλε θαη πεξηγξαθή ηεο νζκήο ησλ θιαδηώλ δέληξσλ. Γηα ηε ζπκβνιηθή αλαπαξάζηαζε απηώλ ρξεζηκνπνηήζεθε ηζάη ηνπ βνπλνύ. Σα παηδηά παίδνληαο κε ηα πιηθά δε δίζηαζαλ λα ηα κπξίζνπλ θαη λα θάλνπλ ηελ εμήο πεξηγξαθή «κπξίζηε άζρεκα είλαη μεξά βξσκάλε νπνπ!». Φπζηθά όηαλ έγηλε ε επηινγή ησλ θύιισλ ηζαγηνύ, θαλείο ίζσο δε ζα κπνξνύζε λα ζθεθηεί πσο ε νζκή ηνπ ζα απνηεινύζε εξέζηζκα γηα έλα παηδί λα πεξηγξάςεη ηε ζπγθεθξηκέλε κπξσδηά. Αθόκε θαη ν ζπκβνιηζκόο ησλ ιεζηώλ κε πιαζηηθά πνηήξηα απνηέιεζε εξέζηζκα γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ εμήο δηαιόγνπ κεηαμύ ησλ παηδηώλ «Έρεη κέζα πνηήξηα;- Ναη πνηήξηα! -Όρη θιέθηεο είλαη». Σν ράξηηλν θνπηί ήηαλ ην εξέζηζκα γηα ην κνλόινγν ελόο καζεηνύ «ε πώο άλνημεο ηε πόξηα..; Α πήξεο ςαιίδη θαη ην άλνημεο». Αθόκα, ε θπζηθή ύπαξμε ησλ ραξαθηήξσλ ζπλέβαιε ζηελ εκπέδσζε γλώζεσλ πνπ ίζσο κέρξη ηώξα ηα παηδηά είραλ κόλν ζε ζεσξεηηθό επίπεδν. Έηζη όηαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αθήγεζεο εηπώζεθε ην γεγνλόο όηη ηα κάηηα ηεο γάηαο ιακπηξίδνπλ ζην ζθνηάδη, έλαο καζεηήο έζθπςε θαη παξαηήξεζε ηα κάηηα ηεο ινύηξηλεο γάηαο, ηα νπνία είραλ ηελ ηδηόηεηα λα θσζθνξίδνπλ. Σν θάζε ηη, απιό ή ζύλζεην, πνπ ηα παηδηά παξαηεξνύζαλ ή άθνπγαλ, απνηεινύζε εξέζηζκα γηα αλάπηπμε εξσηήζεσλ αιιά θαη επεμεγήζεσλ. 3.1.3 Μετά την Αυήγηση Έπεηηα από ηελ αθήγεζε ηνπ λεπηαγσγνύ όπνπ ηα παηδηά είραλ ην ξόιν ηνπ αθξναηή, έγηλε ε αθήγεζε ηεο ίδηαο ηζηνξίαο από ηνπο καζεηέο νη νπνίνη αλέιαβαλ ην ξόιν ηνπ νκηιεηή. Έηζη ινηπόλ θάζε παηδί νκηιεηήο κε κέησπν πξνο ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ θαη κε επδηάζεην ρακόγειν ρξεζηκνπνηνύζε ηα πιηθά πνπ ππήξραλ γύξσ ηνπ γηα λα αθεγεζεί ην παξακύζη. Σα παηδηά δε κηκήζεθαλ επ αθξηβώο ηελ αθήγεζε ηνπ λεπηαγσγνύ. Σα πιηθά πνπ είραλ κπξνζηά ηνπο, ηνύο βνήζεζαλ λα απηνζρεδηάζνπλ αξθεηέο θνξέο, πξνζζέηνληαο ν θαζέλαο ηελ πξνζσπηθή ηνπ λόηα ζηνλ ήρν ηεο αθήγεζεο. Έηζη έλαο αθεγεηήο είπε: «..θαη κεηά ν πξάζηλνο θιέθηεο κπνξώ εγώ λα πσ γηα ην καύξν θιέθηε;...σξαία...θαη κεηά ν καύξνο θιέθηεο..». Μεηαμύ νκηιεηή θαη αθξναηεξίνπ ππήξμε ζπλεξγαζία αξθεηέο θνξέο. Γηα παξάδεηγκα ν νκηιεηήο είπε «βγάιηε ηα ρόξηα γηα λα ρσξέζεη ην ζπίηη» θαη ηα παηδηά βνήζεζαλ κε απηό ηνλ ηξόπν. «Να ηνλ βνεζήζνπκε» είπε ζηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ θάπνην παηδί όηαλ είδε ηνλ νκηιεηή λα κε ζπκάηαη θαιά ηελ ηζηνξία. πγθεθξηκέλεο ρξήζεηο ησλ πιηθώλ θαηά ηε δηάξθεηα πνπ ηα παηδηά ήηαλ αθξναηέο, ηνπο βνεζνύζαλ λα ζπκεζνύλ ηε δηαδνρηθή ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 450 ζεηξά ησλ γεγνλόησλ. Σν αθξναηήξην δελ ήηαλ ζε ζέζε λα δερηεί πσο ν γάηδαξνο έθπγε από ην κύιν δίρσο λα ζθνληάςεη θαη λα πέζεη, πεξηγξαθή θαη εηθόλα πνπ είραλ δεη πξνεγνπκέλσο από ην λεπηαγσγό. Έηζη ηα παηδηά θώλαδαλ ζηνλ νκηιεηή «ξίμ ηνλ θάησ», «πξώηα πξέπεη λα πέζεη ν γάηδαξνο». Αξθεηέο θνξέο ηα παηδηά έδσζαλ εμεγήζεηο γηα ηηο ελέξγεηέο ηνπο θαη αηηηνιόγεζαλ ηηο απόςεηο θαη ηηο πξάμεηο ηνπο, «παίξλσ ην ζαθνύιη θαη ξίρλσ ηα ρόξηα γηαηί ρσξίο ρόξηα δε γίλεηαη», «κελ ηα βάδεηο κεζ ην ζαθνύιη Ηιηάλα γηαηί ν θύξηνο είπε λα κε κε βνεζάεη θαλείο». Αθόκε θη όηαλ απέηπρε έλα παηδί λα ζηεξίμεη ην ζαθνπιάθη κε ηνλ θαθέ ζηε πιάηε ηνπ γατδάξνπ, δείρλνληαο έηζη όηη ην κεηέθεξε, ην δηθαηνιόγεζε ιέγνληαο «απηό είλαη βαξύ γηα απηόλ». Παξαηεξήζεθε αθόκε ην θαηλόκελν ηα παηδηά λα δηνξζώλνπλ ιαλζαζκέλεο θξάζεηο ησλ ζπκκαζεηώλ ηνπο. Όηαλ έλαο καζεηήο ηνπ αθξναηεξίνπ θώλαμε «έπεζε ν θόθνξνο» έλα άιιν παηδί είπε «δελ είλαη θόθνξνο άιια θόθνξαο». Όηαλ ν νκηιεηήο είπε «ζέιεηο λα πάκε ζηε Βξώκε λα γίλνπκε ηξαγνπδηζηέο;» ην αθξναηήξην ηνλ δηόξζσζε θσλάδνληαο «Βξέεεκε». Παξάιιεια κε ηελ αθήγεζε πνπ γηλόηαλ πνιινί καζεηέο πεξηέγξαθαλ ηηο δηθέο ηνπο κηθξέο ηζηνξίεο όπσο «ζην ρσξάθη ηεο γηαγηάο κνπ θη εκέλα κε ηζίκπεζαλ δύν θόθνξεο», «θαη ηνλ Οξθέα ηνλ ηζίκπεζε έλαο θόθνξαο». Οη αθεγεηέο όκσο δε ρξεζηκνπνίεζαλ κόλν ηελ νκηιία ηνπο γηα λα επηθνηλσλήζνπλ. Σα ρέξηα κε ηηο θηλήζεηο, ην ζώκα κε ηηο ζηάζεηο θαη νη εθθξάζεηο ηνπ πξνζώπνπ ζπλόδεπαλ ηελ αθήγεζή ηνπο. 3.2 Έπεςνα ζηο Πειπαμαηικό Νηπιαγωγείο 3.2.1 Πριν την αυήγηση ηε ζπγθεθξηκέλε ηάμε ππάξρεη δηαδξαζηηθόο πίλαθαο όπνπ ηα παηδηά ήηαλ αξθεηά εμνηθεησκέλα κε ηε ρξήζε ηνπ, θαζώο ρξεζηκνπνηνύληαλ θάζε εβδνκάδα γηα νκαδηθέο δξαζηεξηόηεηεο, από ηελ αξρή ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο. Καηά ηε δηάξθεηα έλαξμεο ηνπ ππνινγηζηή νη καζεηέο ξσηνύζαλ επίκνλα αλ ζα παίμνπλ κε ην «αζηεξάθη» (έλα ινγηζκηθό ην νπνίν είρε ρξεζηκνπνηεζεί παιηόηεξα ζηελ ηάμε θαη ήηαλ αξθεηά επράξηζην γηα ηα παηδηά). Όηαλ ηνπο αλαθνηλώζεθε πσο δε ζα παίμνπλ ην «αζηεξάθη», αιιά ζα αθνύζνπλ κηα ηζηνξία κε ηε βνήζεηα ησλ εηθόλσλ πνπ ζα έβιεπαλ ζηνλ πίλαθα, ηα παηδηά εμέθξαζαλ ηε δπζαλαζρέηεζή ηνπο. 3.2.2 Κατά την αυήγηση Γηα ηελ αθήγεζε ηνπ παξακπζηνύ ρξεζηκνπνηήζεθε ην ινγηζκηθό «Story Maker 2», ην νπνίν ζην πεξηβάιινλ εξγαζίαο είρε ηηο εμήο θηγνύξεο: γάηδαξνο, ζθύινο, γάηα, θόθνξαο, κπισλάο,, ζαθί κε ζηηάξη, δέληξα, ηξεηο θιέθηεο, ιάκπα, ζπίηη (Δηθόλα 3). ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΧΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 451 Εικόνα 3: Οι τηθιακέρ εικόνερ ζηο διαδπαζηικό πίνακα Η αθήγεζε ηνπ παξακπζηνύ ήηαλ επράξηζηε ζηα πεξηζζόηεξα παηδηά. Τπήξραλ όκσο θαη ηξία παηδηά ηα νπνία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αθήγεζεο βαξέζεθαλ θαη έζηξεςαλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζε δηάθνξα άιια πξάγκαηα. Οη θηγνύξεο πνπ αλαπαξηζηνύζαλ ηνπο ήξσεο θαη ηα αληηθείκελα ηεο ηζηνξίαο δελ εληππσζίαζαλ αξθεηά ηνπο καζεηέο. Μάιηζηα ζε κεξηθά ζεκεία κπέξδεπαλ ηα παηδηά όπσο ραξαθηεξηζηηθά δήισζαλ «λόκηδα πσο είλαη άινγν, όρη γάηδαξνο»,«ζαθί είλαη; Δγώ λόκηδα πσο είλαη καμηιάξη», «ζθύινο είλαη; Δγώ λόκηδα πσο είλαη ιύθνο»,«ο έλαο κόλν ήηαλε θιέθηεο». Σα παηδηά είραλ δίθην. Η θηγνύξα ηνπ γατδάξνπ ήηαλ άινγν, ην ζαθί έκνηαδε κε καμηιάξη, ν ζθύινο κε ιύθν θαη από ηνπο ηξεηο θαθνύο ηεο ηζηνξίαο ν έλαο ήηαλ θιέθηεο ελώ νη άιινη δύν ήηαλ πεηξαηέο. Παξαηεξήζεθε πσο ηα παηδηά δπζθνιεύηεθαλ αξθεηά λα θάλνπλ ηνπο παξαπάλσ ζπζρεηηζκνύο. Οη εηθόλεο κε αξθεηή πξνζέγγηζε ζε απηό πνπ ήζειαλ λα αλαπαξαζηήζνπλ, δπζθόιεπαλ ηνπο καζεηέο λα αλαπηύμνπλ ηε θαληαζία ηνπο θαη λα δνπλ ηα πξάγκαηα από άιιε νπηηθή γσλία. Σν ίδην ζπκπέξαζκα εληζρύεη ε παξαηήξεζε ελόο καζεηή «ε ιάκπα είλαη αλάπνδα». Χο ζύλνιν νη εξσηήζεηο θαη νη παξαηεξήζεηο ησλ παηδηώλ ήηαλ πεξηνξηζκέλεο. Δπίζεο δελ παξαηεξήζεθε θαλέλαο δηάινγνο κεηαμύ ησλ καζεηώλ αιιά νύηε πεξηγξαθέο ησλ εηθόλσλ ηνπ πίλαθα. 3.2.3 Μετά την Αυήγηση Κη εδώ ηα παηδηά από αθξναηέο κεηαηξάπεθαλ ζε νκηιεηέο. Κάζε θνξά ην παηδίνκηιεηήο παξαιάκβαλε ην εηδηθό ρεηξηζηήξην κε ην νπνίν κπνξνύζε λα θηλεί ηηο ςεθηαθέο εηθόλεο. Καηά ηελ αθήγεζε είρε ηελ πιάηε ηνπ πξνο ην αθξναηήξην. Κάζε νκηιεηήο αθεγνύληαλ ην παξακύζη απζηεξά ζύκθσλα κε ηηο εηθόλεο πνπ έβιεπε θαη ηα όζα είρε αθνύζεη πξνεγνπκέλσο. Τπήξμε δειαδή έιιεηςε απηνζρεδηαζκνύ. Αθόκε θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ν λεπηαγσγόο άιιαμε ηε δηάηαμε ησλ ζρεδίσλ ηνπ πίλαθα, θαζώο επέζηξεθε ηηο θηγνύξεο ζηελ αξρηθή ηνπο ζέζε, ηα παηδηά ηνπ έθαλαλ ηηο εμήο παξαηεξήζεηο:«ε γάηα είλαη θάησ από ην ζθύιν, όρη ν θόθνξαο»,«ν άιινο ιεζηήο είλαη πάλσ πάλσ». Η ζπλεξγαζία κεηαμύ ησλ παηδηώλ νκηιεηώλ θαη ηνπ αθξναηεξίνπ ήηαλ ζρεδόλ αλύπαξθηε. Ούηε ζπδεηήζεηο κεηαμύ ησλ παηδηώλ ηνπ αθξναηεξίνπ παξαηεξήζεθαλ. Αθόκε θαη ζε θσλνινγηθά ιάζε πνπ έγηλαλ από ηνπο νκηιεηέο, όηαλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε ιέμε «θόθνξνο» αληί ηεο ιέμεο «θόθνξαο» ην αθξναηήξην δελ αληέδξαζε. Σα κέιε ηνπ ζώκαηνο θαζώο θαη ηνπ πξνζώπνπ ησλ παηδηώλ δελ αθνινπζνύζαλ ηελ πινθή ηεο ηζηνξίαο, πιελ ειάρηζησλ πεξηπηώζεσλ. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 452 Γε ρξεζηκνπνηήζεθαλ δειαδή άιινη επηθνηλσληαθνί δίαπινη (όπσο κηκηθή, ρεηξνλνκίεο, βιέκκα, θηλήζεηο, ζηάζεηο ηνπ ζώκαηνο), παξά κόλν ε νκηιία. 4. Σύγκπιζη ηων αποηελεζμάηων ηηρ έπεςναρ ην 2 ν λεπηαγσγείν Καιπζηώλ έλα ράξηηλν θνπηί, ην νπνίν δε θαηλόηαλ ηη πεξηείρε αιιά ππήξρε απιά ε ππνςία όηη ζα έρεη θάηη δηαζθεδαζηηθό, ήηαλ αξθεηό ώζηε λα θαζειώζεη όια ηα παηδηά ζηελ αθήγεζε ηνπ παξακπζηνύ κε απνηέιεζκα ηελ θαιύηεξε θαηαλόεζε ηνπ λνήκαηνο θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο. Αληίζεηα ζην Πεηξακαηηθό λεπηαγσγείν Ρόδνπ ε αλαθνίλσζε όηη ζα πνύκε κηα ηζηνξία κε ηε βνήζεηα εηθόλσλ ζην δηαδξαζηηθό πίλαθα, δελ ηξάβεμε ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηώλ. Δηδηθόηεξα κεηαμύ ησλ δύν λεπηαγσγείσλ παξαηεξήζεθαλ ηα εμήο: ην λεπηαγσγείν Καιπζηώλ ην ελδηαθέξνλ θαη ν ελζνπζηαζκόο ησλ καζεηώλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αθήγεζεο ήηαλ θαλεξά. Υξεζηκνπνηήζεθε ε θαληαζία ηνπο θαη θάζε πιηθό πνπ ππήξρε κπξνζηά ηνπο κεηαηξεπόηαλ ζε νηηδήπνηε ήζειαλ ζύκθσλα κε ηελ πινθή ηεο ηζηνξίαο. Από ηελ άιιε πιεπξά ζην Πεηξακαηηθό λεπηαγσγείν ππήξμε έιιεηςε ελζνπζηαζκνύ θαη θαληαζίαο. ην 2 ν λεπηαγσγείν Καιπζηώλ ηα παηδηά ζπκκεηείραλ ελεξγά θαη κε όιεο ηηο αηζζήζεηο ηνπο ζηελ παξαθνινύζεζε ηεο ηζηνξίαο. Η πεξηέξγεηα θαη ν πεηξακαηηζκόο, ηνπο νδήγεζε εθηόο από ηελ αθνή θαη ηελ όξαζε λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ αθή θαη ηελ όζθξεζε. ην Πεηξακαηηθό λεπηαγσγείν ηα παηδηά ζπκκεηείραλ παζεηηθά ζηελ αθήγεζε ηεο ηζηνξίαο. Σα δηάθνξα ζπκβνιηθά πιηθά πνπ βξηζθόηαλ κπξνζηά ζηα παηδηά, απνηεινύζαλ εξεζίζκαηα γηα πεξηγξαθή. Οη καζεηέο πεξηέγξαθαλ κεηαμύ ηνπο ηα όζα έβιεπαλ, άγγηδαλ, κύξηδαλ, ρξεζηκνπνηώληαο πινύζην ιεμηιόγην. Αληίζεηα ηα ςεθηαθά ζρέδηα δελ απνηεινύζαλ εξεζίζκαηα γηα πεξηγξαθή από ηνπο καζεηέο. Μόλν ζην λεπηαγσγείν Καιπζηώλ ηα παηδηά απηνζρεδίαδαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηθήο ηνπο αθήγεζεο. Η θάζε λέα αθήγεζε ησλ παηδηώλ, δελ ήηαλ απιά επαλάιεςε ησλ όζσλ είραλ αθνύζεη, αιιά πξνζπάζεηα γηα αλαθαηαζθεπή ηνπ παξακπζηνύ ζύκθσλα κε ηηο πξνηηκήζεηο ηνπο. Γηαθνξεηηθή αθήγεζε ζήκαηλε δηαηήξεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο αιιά θαη δηαθνξεηηθή παξαγσγή ιόγνπ. Μεηαμύ ησλ παηδηώλ ηνπ λεπηαγσγείνπ Καιπζηώλ ππήξρε δηάινγνο επνηθνδνκεηηθόο. Αληαιιάρζεθαλ απόςεηο θαη πξνζσπηθέο εκπεηξίεο. Αθόκε θαη θσλνινγηθέο δηνξζώζεηο παξαηεξήζεθαλ. Μεηαμύ όκσο ησλ παηδηώλ ηνπ Πεηξακαηηθνύ λεπηαγσγείν δελ πξαγκαηνπνηήζεθε θαλέλαο δηάινγνο. ην αθξναηήξην πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ε αθήγεζε κέζα από ην ζπκβνιηθό παηρλίδη, δηαθξηλόηαλ εύθνια ε παηδηθόηεηα ηνπ. Σα παηδηά γέιαγαλ, ρνξνπεδνύζαλ, έπαηδαλ, δηαζθέδαδαλ. ην αθξναηήξην όκσο πνπ ε αθήγεζε πξαγκαηνπνηήζεθε κε ςεθηαθά ζρέδηα, ε παηδηθόηεηά ηνπ δηαθξηλόηαλ από άιιε νπηηθή γσλία. Σε γσλία ηεο αλίαο πξνο θάηη κε δηαζθεδαζηηθό. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΧΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 453 Ο νκηιεηήο ζπλδέεηαη άκεζα κε ην αθξναηήξην ηνπ. Αξρηθά ν λεπηαγσγόο θαη έπεηηα θάζε αθεγεηήο επεξεάζηεθαλ από ην θνηλό πνπ ππήξρε απέλαληί ηνπο. Όζν πην δσληαλό γηλόηαλ ηόζν πεξηζζόηεξε πξνζπάζεηα γηα θαιύηεξε αθήγεζε αθνινπζνύζε. Παξαηεξήζεθε όκσο, όηη κόλν ζην λεπηαγσγείν Καιπζηώλ, αθεγεηήο θαη δσληαλό θνηλό ζπλδεκηνπξγνύζαλ θαζώο αιιειεπηδξνύζαλ. Η αλζξώπηλε αιιειεπίδξαζε κέζσ ηεο κε ιεθηηθήο επηθνηλσλίαο ήηαλ κεγαιύηεξε ζηελ πεξίπησζε ησλ ζπκβνιηθώλ πιηθώλ. Σα παηδηά εμσηεξίθεπζαλ ηα όζα ήζειαλ λα πνπλ κε ηε βνήζεηα ηνπ ζώκαηνο θαη ησλ εθθξάζεσλ ηνπ πξνζώπνπ ηνπο. Έηζη μεπέξαζαλ ηπρόλ άγλνηα ιέμεσλ θαη ζπλέρηζαλ λα κηινύλ. Ο ρεηξηζκόο ησλ ζπκβνιηθώλ εθπαηδεπηηθώλ πιηθώλ πνπ είρε ζηε δηάζεζε ηνπ ην παηδί νκηιεηήο, νδήγεζε ζηελ αλάπηπμε ζπλεξγαζίαο κεηαμύ ησλ καζεηώλ. Η ζπλεξγαζία απηή, πνπ πξνέθππηε από ηε βνήζεηα ηνπ θνηλνύ πξνο ηνλ αθεγεηή, είρε σο απνηέιεζκα ηελ θαιιηέξγεηα δηαιόγνπ αλάκεζα ζηα παηδηά. Ο δηάινγνο απηόο απνπζίαδε θαηά ηε ρξήζε ησλ εηθόλσλ ζην πίλαθα. Η αθήγεζε κε ηε ρξήζε ζπκβνιηθώλ πιηθώλ, ελ αληηζέζεη κε ηε ρξήζε ςεθηαθώλ ζρεδίσλ ζε πίλαθα, ζπλέβαιε ζηε δηακόξθσζε κηαο θαηάιιειεο ζπλαηζζεκαηηθήο αηκόζθαηξαο. Απηή ε επλντθή αηκόζθαηξα απνηεινύζε από ηε κηα ην θίλεηξν γηα πνηνηηθή παξαγσγή πξνθνξηθνύ ιόγνπ θαη από ηελ άιιε έθαλε ηε δηδαζθαιία πην πξνζηηή θαη απνιαπζηηθή ζηα παηδηά. 5. Σςμπεπάζμαηα ε επίπεδν γλσζηηθό, νη βαζηθνί ζηόρνη ηεο δηδαζθαιίαο ηεο αθήγεζεο παξακπζηώλ από ηα λήπηα, θαιύθζεθαλ θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο βνεζήκαηα ζπκβνιηθά πιηθά αιιά θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ςεθηαθά ζρέδηα. Σα λήπηα θαη κε ηα δύν είδε βνεζεκάησλ θαηάθεξαλ λα αθεγεζνύλ ηελ ηζηνξία δηαηεξώληαο ηε δηαδνρηθή ζεηξά ησλ γεγνλόησλ. Καηά ηε ρξήζε όκσο ησλ ζπκβνιηθώλ εθπαηδεπηηθώλ πιηθώλ επηηεύρζεθε πνηνηηθόηεξε παξαγσγή πξνθνξηθνύ ιόγνπ, κε εμήγεζε ελεξγεηώλ θαη αηηηνιόγεζε πξάμεσλ, πεξηγξαθέο, ζπδεηήζεηο κεηαμύ ησλ παηδηώλ θαη αλάπηπμε πξνζσπηθώλ εκπεηξηώλ (Πίλαθαο 1). Αθήγεζε παξακπζηνύ Γηαδνρηθή ζεηξά γεγνλόησλ Δμήγεζε ησλ ελεξγεηώλ Αηηηνιόγεζε πξάμεσλ πδεηήζεηο κεηαμύ παηδηώλ Αλάπηπμε πξνζσπηθώλ εκπεηξηώλ Πεξηγξαθή πιηθώλ / εηθόλσλ Πίνακας 1: Παπαγυγή πποθοπικού λόγος πκβνιηθά Δθπαηδεπηηθά Τιηθά Φεθηαθέο Δηθόλεο / ρέδηα ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 454 Παξαηεξήζεθε αθόκε όηη ζε επίπεδν δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο, κόλν ε αθήγεζε κε ηε ρξήζε ζπκβνιηθώλ εθπαηδεπηηθώλ πιηθώλ πξόζθεξε επλντθνύο παξάγνληεο γηα ηελ πνηνηηθόηεξε θαιιηέξγεηα ηνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ ησλ λεπίσλ, όπσο ν ελζνπζηαζκόο, ε δηαζθέδαζε, ην παηρλίδη, ν απηνζρεδηαζκόο, ε ζπλεξγαζία θαη ε θαηάιιειε ζπλαηζζεκαηηθή αηκόζθαηξα (Πίλαθαο 2). Πίνακας 2: Εςνοφκοί παπάγονηερ καλλιέπγειαρ πποθοπικού λόγος πος παπαηηπήθηκαν Δλζνπζηαζκόο Γηαζθέδαζε Παηρλίδη Δλεξγεηηθό αθξναηήξην Γηόξζσζε από ζπκκαζεηέο πλεξγαζία παηδηώλ Απηνζρεδηαζκόο Με ιεθηηθή επηθνηλσλία πκβνιηθά Δθπαηδεπηηθά Τιηθά Φεθηαθέο Δηθόλεο / ρέδηα ην κέιινλ ε έξεπλα ζα ζπλερηζηεί πξνο δηεξεύλεζε ησλ παξαγόλησλ πνπ εκπόδηζαλ ηελ επρέξεηα παξαγσγήο πξνθνξηθνύ ιόγνπ από ηα λήπηα ζηε πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ςεθηαθέο εηθόλεο ζε δηαδξαζηηθό πίλαθα, θαζώο θαη ηε δηεξεύλεζε ηεο καθξνπξόζεζκεο εκπινθήο ησλ παηδηώλ ζε αθεγεκαηηθέο δξαζηεξηόηεηεο κε ηε ρξήζε ινγηζκηθνύ. Βιβλιογραυία Απδίθνο, Δ. (2002). Η αθηγημαηική κοινόηηηα και η μαθηζιακή διαδικαζία, Πξαθηηθά δηεκεξίδαο: Κνπβεληηάδνληαο γηα ηα παξακύζηα, Αζήλα: Μνιύβηνο. Γαθέξκνπ, Υ., Κνπινύξε, Π., & Μπαζαγηάλλε, Δ., (2006). Οδηγόρ Νηπιαγυγού: εκπαιδεςηικοί ζσεδιαζμοί δημιοςπγικά πεπιβάλλονηα μάθηζηρ. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Liberman, I. Y., Shankweiler, D., & Liberman, A. M. (1989). The alphabetic principle and learning to read. In D. Shankweiler & I. Y. Liberman (Eds.), Phonology and reading disability: Solving the reading puzzle (pp. 1 33). International Academy of Research on Learning Disabilities Monograph Series. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press. Nanson A. (2005), Storytelling and Ecology: reconnecting nature and people through oral narrative, University of Glamorgan Press. Ξσρέιιεο, Π. (1985). Θεμελιώδη πποβλήμαηα ηηρ παιδαγυγικήρ επιζηήμηρ. Θεζζαινλίθε: Αθνί Κπξηαθίδε. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΧΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 455 Παπάλεο Δ.- Καξαβία Δ. (2007). Η ανάπηςξη ηηρ οπθογπαθίαρ ζηα παιδιά. Διιεληθή Κνηλσληθή Έξεπλα. Αλαθηήζεθε 25/7/2007 από ηε δηεύζπλζε http://epapanis.blogspot.com /2007/10/blog-post_25.html. Παπνύιηα Σδειέπε, Π. (1997). Η απζόξκεηε αλάιπζε ηεο θσλεκηθήο ζπλεηδεηνπνίεζεο ζηα παηδηά ηεο πξνζρνιηθήο ειηθίαο. Γλώζζα, 41, 24-42 Παξαζθεπόπνπινο, Ι. (1985). Εξελικηική τςσολογία. Αζήλα: Απηνέθδνζε. Πόξπνδαο, Κ. (1992). Η εθκάζεζε ηεο αλάγλσζεο θαη ηεο νξζνγξαθίαο ζε ζρέζε κε ηελ ειηθία θαη ηε θσλεκηθή ελεκεξόηεηα. Ψςσολογία, 1 (1), 30-43. Σζηιηκέλε, Σ. (2009). Η αθήγηζη ζηη ζύγσπονη εποσή. Αλαθηήζεθε 9/3/2009 από ηε δηεύζπλζε http://www.pofa.uth.gr/index.php?option=comcontent&task=view&id= 31&Itemi=42. Υαξαιάκπνπο, Κ. (2010). Όηαν ηο παιδί δε μιλάει ζυζηά δε γπάθει ζυζηά. Αλαθηήζεθε 10/2/2010 από ηε δηεύζπλζε http://www.clicknews.gr/index.php. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 456 ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΧΔΙ