Ασφάλεια & Έλεγχος Τροφίμων: Οι Νέοι Κανονισμοί Ευάγγελος Σ. Λάζος Αντιπρόεδρος ΕΦΕΤ Καθηγητής
Οι Νέοι Κανονισμοί 178/2003 από 01/01/2005 Ιχνηλασιμότητα 852/2004 από 01/01/2006 αντικαθιστά την 93/43/ΕΟΚ 853/2004 & 854/2004 από 01/01/2006 αντικαθιστά όλες τις ειδικές ρυθμίσεις του κλάδου των ζωικών 882/2004 από 01/01/2006 επίσημος έλεγχος
Αλυσίδα Τροφίμων Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΠΡΟΗΘΕΥΤΕΣ ΑΓΡΟΚΤΉΜΑΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑΤΑ (ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ) ΙΧΝΗΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Nyomköövet vetééss ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ) ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ
Ιεραρχία στη Νομοθεσία Τροφίμων ΕΕ Συμβούλιο ΕΕ Επιτροπή ΕΕ Κοινοβούλιο Ελληνικό Κοινοβούλιο Υπουργεία Αρμόδιο Υπουργείο (+Αρμόδια Αρχή) ΕΕ Νομοθεσία Τροφίμων Νομοθετικό Έργο Νέα Ελληνική Νομοθεσία (Κωδικοποίηση) Σύνταξη Εισήγηση Νόμων ΠΔ, ΚΥΑ,ΥΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ευρωπαϊκή συμμόρφωση Γενικές Αρχές I.Λεπτομερείς ρυθμίσεις II.Οδηγίες Προδιαγραφές Προϊόντων III.Επίσημες Μέθοδοι Ανάλυσης Αρμόδια Αρχή Μη υποχρεωτικές γενικές οδηγίες, υποδείξεις και πρότυπα Οδηγίες ανά προϊόν, υποδείξεις κ.λπ. (π.χ. GMP, GHP, κ.λπ.)
Σκοπός Νομοθεσίας Τροφίμων Καλύπτει όλους τους τύπους τροφίμων Καλύπτει το σύνολο της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων συμπεριλαμβάνοντας την πρωτογενή παραγωγή Καλύπτει τις ζωοτροφές για ζώα παραγωγής τροφίμων
Νέο Νομοθετικό Πλαίσιο Νόμοι Τροφίμων = Βασικές Οριζόντιες Αρχές Υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης ζωής και των συμφερόντων του καταναλωτή Ελεύθερη διακίνηση τροφίμων και ζωοτροφών Ανάλυση επικινδυνότητας Αρχή προστασίας (προστατευτικότητας) Υπευθυνότητα επιχειρήσεων Ιχνηλασιμότητα Συμβουλές προς καταναλωτές
Αρχή της Προστασίας Αξιολόγηση της διαθέσιμης πληροφορίας δείχνει πιθανότητα βλαβερών επιδράσεων στην υγεία αλλά η επιστημονική αβεβαιότητα παραμένει Προσωρινά μέτρα διαχείρισης επικινδυνότητας με συνθήκες
Ευθύνη Επιχειρήσεων Υποχρέωση των επιχειρήσεων να μην τοποθετούν στην αγορά επικίνδυνα τρόφιμα ή ζωοτροφές Ευθύνη των επιχειρήσεων να ελέγχουν την παραγωγή τους Ευθύνη των επιχειρήσεων να ανακαλούν τα προϊόντα που δεν συμμορφώνονται με τους όρους ασφάλειας Υποχρέωση να πληροφορούν τις αρμόδιες αρχές σε περιπτώσεις υπόνοιας κινδύνου (επικινδυνότητας)
Ιχνηλασιμότητα Εφαρμόζεται στα τρόφιμα, ζωοτροφές, τα ζώα που προορίζονται για διατροφή του ανθρώπου και σε κάθε άλλη ουσία που πρόκειται να ενσωματωθεί σε τρόφιμα ή ζωοτροφή Σε όλα τα στάδια της αλυσίδας τροφίμων Ταυτοποίηση συστημάτων και μεθόδων
Διαφάνεια Ενημέρωση Κοινού Συμβουλευτική Ομάδα για την αλυσίδα τροφίμων και την υγεία ζώων & φυτών (Απόφαση Επιτροπής 2004/ 613/ EC) Όλα τα θέματα νομοθεσίας τροφίμων συμπεριλαμβανομένων των διαφόρων πλευρών της υγείας φυτών, όπως προστασία φυτών, προστασία φυτικών προϊόντων και υπολειμμάτων, και όλα όσα προσομοιάζουν σε βιομηχανική ιδιότητα.
Κανονισμός 852/2004 Κοινή βάση για την υγιεινή παραγωγή όλων των τροφίμων Άποψη από τη φάρμα στο τραπέζι Αρχές HACCP Εγγραφή επιχειρήσεων τροφίμων Οδηγοί ορθής πρακτικής
Επίπτωση του Κανονισμού 852/2004 Εισαγωγή του HACCP σεόλαταστάδιαμείδιεςαρχές, εκτός της πρωτογενούς παραγωγής Εισαγωγή συστήματος εθνικών οδηγών καλής πρακτικής σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής Ζώντα ζώα και επίσης σε επίπεδο μη ζωικών τροφίμων Η αρμόδια αρχή υποκινεί την ανάπτυξη και χρήση οδηγών με τις αρχές HACCP για όλους τους τύπους των προϊόντων (κρέας, ψάρια, γαλακτοκομικά, κλπ.) Σπουδαίοςστόχοςπολιτείαςκαιβιομηχανίας
Δράσεις για τον Κανονισμό 852/2004 Συζήτηση κεντρικής αρχής και βιομηχανίας 1. Ο ΕΦΕΤ και η οργανωμένη βιομηχανία θα πρέπει να εκσυγχρονίσουν τους υπάρχοντες οδηγούς υγιεινής 2. Το ΥΑΑΤ ή οι επιχειρήσεις ή η οργανωμένη βιομηχανία θα εκπονήσουν εθνικούς οδηγούς σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής 3. Η αρμόδια αρχή δίδει επίσημη άδεια για τη χρήση κωδίκων υγιεινής και εθνικών οδηγών Βοήθεια σε μερικές μη οργανωμένες βιομηχανίες ή μη εξοικειωμένες με του κώδικες υγιεινής και εθνικούς κώδικες Ηχρήσηκωδίκωνυγιεινήςκαιεθνικώνκωδίκωνδενείναι υποχρεωτική, όμως όχι χωρίς δέσμευση
Επίπτωση του Κανονισμού 852/2004 Κανονισμός 852/2004: Για όλες τις επιχειρήσεις (εγγραφή και έγκριση): ίδιες γενικές απαιτήσεις υγιεινής και συνθήκες για τις εγκαταστάσεις (υποδομή). Οι όροι (προδιαγραφές) είναι πιο ανοιχτοί.
Επίσημοι Έλεγχοι: Κανονισμός 882/2004 Τρόφιμα & Ζωοτροφές Έλεγχοι = πιστοποίηση συμμόρφωσης με: Νομοθεσία τροφίμων Νομοθεσία ζωοτροφών Κανόνες υγείας ζώων και φυτών
Επίσημος Έλεγχος Τροφίμων & Ζωοτροφών Κανονισμός 882/2004 Κάθε μορφή ελέγχου από αρμόδιες αρχές στα Κράτη Μέλη και από την Κοινότητα Πιστοποίηση συμμόρφωσης με κανόνες για την παρεμπόδιση, εξάλειψη ή μείωση της πιθανότητας κινδύνου στους ανθρώπους και τα ζώα και προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή
Επίσημοι Έλεγχοι - Κράτη Μέλη Σε κανονική βάση και με συχνότητα βασιζόμενη στην πιθανότητα κινδύνου Χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση (κατά γενικό κανόνα) Σε οποιοδήποτε στάδιο παραγωγής, επεξεργασίας και διακίνησης Συμπεριλαμβάνονται οι εισαγωγές/εξαγωγές εξαγωγές
Επίσημοι Έλεγχοι - Κράτη Μέλη Συνεχής κατάρτηση προσωπικού Τεκμηριωμένες μέθοδοι Διαφάνεια Αναφορές
Επίσημοι Έλεγχοι - Κράτη Μέλη Δειγματοληψία και Ανάλυση Διαπιστευμένα εργαστήρια Πιστοποιημένες μέθοδοι Εργαστήρια αναφοράς της Κοινότητας Εθνικά εργαστήρια αναφοράς Δυνατότητα λήψης δεύτερης γνώμης
Επίσημοι Έλεγχοι Κοινοτικοί Έλεγχοι στα Κράτη Μέλη Γενικός/Ειδικός Έλεγχος: Επαλήθευση εφαρμογής νομοθεσίας τροφίμων/ζωοτροφών Επαλήθευση αποτελεσματικότητας των συστημάτων εθνικού ελέγχου Έρευνα σπουδαίων ή επαναλαμβανομένων προβλημάτων & καταστάσεων επείγουσας ανάγκης
Αμφισβήτηση επί του Μέλλοντος των Κοινοτικών Εργαστηρίων Αναφοράς Π.χ.,., δυνατότητα και χρησιμότητα να έχουμε ένα ΚΕΑ για τα φυτοφάρμακα;
Επιλογή των Μελλοντικών ΚΕΑ Προδιαγραφές Κριτήρια επιλογής Εκδήλωση ενδιαφέροντος Επιτροπή επιλογής Ορισμός από Κοινότητα Δυνατότητες χρηματοδότησης και υλοποίηση από 01/01/2006
Αρμόδιες Αρχές Καθορίζονται από τα Κράτη Μέλη και πρέπει να συναντούν ένα αριθμό λειτουργικών κριτηρίων: Αποτελεσματικότητα και καταλληλότητα ελέγχων To προσωπικό να μην επηρεάζεται από συγκρούσεις συμφερόντων Επάρκεια εργαστηρίων Κατάλληλα ειδικευμένο & έμπειρο προσωπικό Κατάλληλες εγκαταστάσεις και εξοπλισμός Νομική εξουσία για διεξαγωγή επισήμων ελέγχων Να διαθέτουν σχέδια έκτακτης ανάγκης & εφαρμογή αυτών
Αρμόδιες Αρχές Επιπλέον πρέπει να εξασφαλίζουν: Αποτελεσματικό και επαρκή συντονισμό σε όλα τα επίπεδα Ποιότητα και ομοιομορφία ελέγχων Πρέπει να γίνονται πιστοποιήσεις ότι ΟΛΕΣ οι αρμόδιες Αρχές επιτυγχάνουν τα αντικείμενα του κανονισμού Έτσι, πρέπει να αναπτυχθούν και υιοθετηθούν μέτρα εφαρμογής υποχρεωτικά για όλους
Μεταβολές & Προκλήσεις
Κεντρική Αρμόδια Αρχή ΚΥΑ 088 ΦΕΚ 175/13-02-06 Ορισμός κεντρικών αρμοδίων αρχών. Ως αρμόδιες αρχές για την εφαρμογή του Κανονισμού ορίζονται..ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, λαμβάνοντας υπ όψιν την ΚΥΑ Β3 32, 2.4.2003/Φ.Ε.Κ. Β αρ. 386
Ο ΕΦΕΤ Κεντρική Αρμόδια Αρχή για τα τρόφιμα Σημείο Επαφής για το RASFF Σημείο Επαφής για τον Codex Alimentarious
Η Κεντρική Αρμόδια Αρχή Μεταβιβάζει την αρμοδιότητα διεξαγωγής επισήμων ελέγχων σε αρχή ή αρχές, ιδίως δε σε αρχές περιφερειακού ή τοπικού επιπέδου Μπορεί να αναθέτει συγκεκριμένα καθήκοντα σχετικά με τους επισήμους ελέγχους σε έναν ή περισσότερους φορείς ελέγχου
Η Κεντρική Αρμόδια Αρχή εντός 3-μήνου είναι υποχρεωμένη να εκδώσει μέτρα εφαρμογής!
Κανονισμός 852/2004 Άρθρο 5 κανονισμού: Θέτει διάκριση των επιχειρήσεων ως προς τη δυναμικότητα και την επικινδυνότητα σε σχέση με την αναγκαιότητα μιας τυπικής πλήρους ανάπτυξης του συστήματος HACCP Προβλέπει ευκαμψία ή ελαστικότητα στην απαίτηση για τήρηση διαδικασιών βάσει των αρχών HACCP ειδικά για τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις Αντίληψη: δεν μπορούμε να έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις και να επιβάλουμε πλήρη ανάπτυξη του συστήματος από μικρές επιχειρήσεις ή επιχειρήσεις με μικρή επικινδυνότητα.
Κανονισμός 852/2004 Η ύπαρξη μελέτης HACCP και η τήρησηεφαρμογή του από τις επιχειρήσεις τροφίμων είναι νομική απαίτηση, η πιστοποίηση του HACCP δεν αποτελεί νομική υποχρέωση ανήκει στην ευχέρειαεπιλογή της επιχείρησης για διευκόλυνση
Ευκαμψία στις Απαιτήσεις HACCP Ευκαμψία στον Κανονισμό για να διασφαλισθεί ότιόλεςοιεπιχειρήσειςμπορούννα συμμορφωθούν Δεν απαιτεί συστήματα HACCP Απαιτεί μεθόδους που Βασίζονται στις αρχές του HACCP Έγγραφα & Καταγραφές ανάλογες με το μέγεθος των επιχειρήσεων
Ευκαμψία στις Απαιτήσεις HACCP Παραπέμπει πίσω στον CODEX Recommended International Code of Practice Γενικές Αρχές Υγιεινής Φιλοσοφία διαχείρισης ασφάλειας τροφίμων: οι επιχειρήσεις θα πρέπει να έχουν μεθόδους επί τόπου για να ταυτοποιούν και ελέγχουν σημαντικούς κινδύνους το HACCP ένας τρόπος για την επίτευξη αυτού
Ευκαμψία στις Απαιτήσεις HACCP Ανάπτυξη HACCP Παραδοσιακή ανάπτυξη σχεδίου HACCP Γενικό σχέδιο HACCP Ολοκληρωμένοι οδηγοί ορθής πρακτικής Απλοί οδηγοί υγιεινής Μόνο Προαπαιτούμενα ΟΜΩΣ άσχετα με το πόσο απλά έγινε, ηεπιχείρηση θα πρέπει να εξετάζει τους κινδύνους και να τους ελέγχει
HACCP & Υπηρεσίες Έλεγχος προσήκουσας ανάπτυξης εφαρμογής και τήρησης συστήματος HACCP γίνεται από κρατικούς φορείς: ΕΦΕΤ και Συναρμόδιες υπηρεσίες - Δ/νση Κτηνιατρικής, Δ/νση Γεωργίας, Δ/νση Υγείας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων
Συνεισφορά ΕΦΕΤ Εκπόνησε Οδηγούς Υγιεινής ανά επαγγελματικό κλάδο διευκόλυνε την αναμορφωθείσα κατάσταση Άρχισε να δίνεται έμφαση στη λογική της τήρησης βασικών-ουσιωδών απαιτήσεων:προαπαιτούμεναυγιεινή διαχείριση τροφίμων-στοιχειώδη τεκμηρίωση. Λαμβάνεται για πρώτη φορά υπ όψιν η δυναμικότητα ως παράμετρος για την ανάπτυξη πλήρους συστήματος ή εφαρμογή κανόνων βάσει των αρχών του HACCP
Προτάσεις Εκπόνηση: Γενικών Σχεδίων HACCP Σχεδίων HACCP ανά Διεργασία Ολοκληρωμένων Οδηγών Ορθής Πρακτικής Κωδίκων Ορθής Πρακτικής
Προτάσεις Εκπόνηση ΜΙΑΣ ενιαίας Εθνικής Νομοθεσίας Τροφίμων Σύνταξη έκδοση προδιαγραφών τροφίμων
Εφαρμοστικά Μέτρα: Κανονισμός 852/2004/ΕΚ Επικαιροποίηση των ήδη εκδοθέντων Οδηγών Υγιεινής & πρόβλεψη για τους υπό έκδοση Αναθεώρηση / Κατάργηση της Κ.Υ.Α. 487/2000 εφ όσον καταργείται η Οδηγία 93/43 ΕΚ
Εφαρμοστικά Μέτρα: Κανονισμός 852/2004/ΕΚ Παραδείγματα: Ορισμόςδραστηριοτήτωνπουεμπίπτουνστηνάμεση προμήθεια από τον παραγωγό μικρών ποσοτήτων πρωτογενών προϊόντων στον τελικό καταναλωτή ή στα τοπικά καταστήματα λιανικής πώλησης που προμηθεύουν άμεσα τον τελικό καταναλωτή (Άρθρο 1, παρ. 3.) Διευκρίνιση έννοια της «μικρής ποσότητας», το είδος των προϊόντων, τα σημεία λιανικής και οι συνθήκες Ευελιξία στο HACCP (Άρθρο 5, παρ. 4α) Μητρώο Επιχειρήσεων (Άρθρο 6, παρ. 3) Παραδοσιακές Μέθοδοι Ειδικοί γεωγραφικοί προσδιορισμοί (Άρθρο 13, παρ. 4)
Εφαρμοστικά Μέτρα: Κανονισμός 882/2004/ΕΚ Νομοθετική αντιμετώπιση της μεταβίβασης αρμοδιοτήτων Ρύθμιση νομοθετική που να εξασφαλίζει τον ουσιαστικό συντονισμό Ανάθεση συγκεκριμένων καθηκόντων σε φορείς ελέγχου Κατάρτιση προσωπικού
Εφαρμοστικά Μέτρα: Κανονισμός 882/2004/ΕΚ Διαδικασίες ελέγχου (Θεματικά πεδία, Παράρτημα ΙΙ, κεφάλαιο 2) Εκπόνηση εγχειριδίου για τις διαδικασίες που ακολουθούνται κατά τη διενέργεια των επισήμων ελέγχων Νομική ρύθμιση του ζητήματος νομικής εξουσίας Σύστημα επαλήθευσης αποτελεσματικότητας των ελέγχων
Εφαρμοστικά Μέτρα: Κανονισμός 882/2004/ΕΚ Ανάπτυξη εγχειριδίου που θα περιγράφονται η μεθοδολογία και οι τεχνικές ελέγχου Νομοθετική ρύθμιση για συμπληρωματική γνώμη εμπειρογνώμονα Ορισμός εργαστηρίων που επιτρέπεται να πραγματοποιούν αναλύσεις Διαπίστευση εργαστηρίων
Εφαρμοστικά Μέτρα: Κανονισμός 882/2004/ΕΚ Προσδιορισμός του κυρωτικού συστήματος βάσει του οποίου θα υφίστανται κυρώσεις όσοι δεν συμμορφώνονται στις απαιτήσεις του κανονισμού (άρθρο 55) Τροποποίηση των Οδηγιών 96/23/ΕΚ, 97/78/ΕΚ, 2000/29/ΕΚ, του Κανονισμού (ΕΚ) 854/2004
Προτάσεις Παγκόσμιο RASFF Προώθηση του RASFF σεάλλεςπεριοχέςτου κόσμου (1) βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες για να αναπτύξουν ένα σύστημα ισοδύναμο της ΕΕ (2) αλληλοσύνδεση υπαρχόντων συστημάτων
Ευχαριστώ Πολύ!