Ανατοµία και φυσιολογία µηχανισµού οµιλίας και ακοής

ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α εξάµηνο Τίτλος µαθήµατος: Ανατοµία και φυσιολογία µηχανισµού οµιλίας και ακοής Το µάθηµα εστιάζεται σε θέµατα που αφορούν στην ορολογία, ανατοµία, φυσιολογία και λειτουργία του µηχανισµού οµιλίας και ακοής µε αναφορές στις παραµέτρους της αναπνοής, φώνησης, αντήχησης, άρθρωσης, µεταφοράς ήχου και επιτέλεσης της ακοής. Αρχικά περιγράφεται η φυσιολογική λειτουργία του κυττάρου, των χαρακτηριστικών των ιστών, των οργάνων και των συστηµάτων που σχετίζονται µε τις δοµικές και λειτουργικές διαφορές των µερών του µυοσκελετικού συστήµατος. Παρουσιάζεται ο µηχανισµός δηµιουργίας και µεταφοράς νευρικών ερεθισµάτων, η δοµή και λειτουργία του εγκεφάλου και του νωτιαίου µυελού και γίνεται εκτενής αναφορά στο κεντρικό και περιφερικό νευρικό σύστηµα. Παρουσιάζονται τα εµβρυολογικά στάδια ανάπτυξης συστηµάτων επικοινωνίας µε έµφαση στα µέρη της ρινικής και στοµατικής κοιλότητας, στα µέρη του λάρυγγα και στις φωνητικές χορδές. Τίτλος µαθήµατος: Εισαγωγή στη Γλωσσολογία Το µάθηµα εστιάζεται στη βιολογική βάση της γλώσσας και της κατάκτηση της. Παρουσιάζονται οι διαφορές µεταξύ ανθρώπινης γλώσσας και συστηµάτων επικοινωνίας των ζώων και γίνεται αναφορά στη βιολογική ετοιµότητα του παιδιού για γλωσσική εκκίνηση, στις αρχές και παραµέτρους που διέπουν την ανθρώπινη γλώσσα, όπως επίσης και τη σχέση βιολογικής ετοιµότητας και περιβάλλοντος. Αναφέρεται η γλωσσική ικανότητα, γλωσσική επιτέλεση/συµπεριφορά µε βάση τη παγκόσµια µετασχηµατιστική γραµµατική. Γίνεται αναφορά στην ιστορική γλωσσολογία, στις οµάδες γλωσσών (Ινδοευρωπαϊκές και άλλες) και στα συστήµατα γραφής. Παρουσιάζονται επίσης και διαλεκτικά θέµατα (π.χ οµοιότητες/διαφορές της Κοινής Νέας Ελληνικής γλώσσας µε την Ελληνική Κυπριακή διάλεκτο). Παρουσιάζεται η θεώρηση της γενετικής γλωσσολογίας και οι βασικές διαφορές µε προηγούµενες γλωσσολογικές προσεγγίσεις. Επίσης το µάθηµα εστιάζεται στις παραµέτρους της γλώσσας που αφορούν την µορφολογία, φωνολογία, σύνταξη, σηµασιολογία και πραγµατολογία της γλώσσας. Αναφέρονται επίσης οι διαταραχές που επηρεάζουν το σύστηµα της γλώσσας (πρόταση, εκφώνηµα, γραµµατικότητα, σηµασιολογική ανωµαλία, κανόνες φραστικής δοµής, Θεωρία του Χ (Χ-τονούµενου, µετασχηµατισµοί/µετακινήσεις, ερωτηµατικές προτάσεις, παθητικές προτάσεις, κλιτικά, δείξη, θεωρίες λεκτικών πράξεων, διαλογικά υπονοήµατα, αξιώµατα επικοινωνίας). Τίτλος µαθήµατος: Φωνητική και Φωνολογία Το µάθηµα εστιάζεται στον κλάδο της φωνητικής µε έµφαση στην ακουστική, αρθρωτική και ακροατική φωνητική. Αναφέρονται τα βασικά φωνητικά φαινόµενα, το φαινόµενο της συνάρθρωσης, τόνος και επιτονισµός, φωνητική µεταγραφή, χρόνος έναρξης της φώνησης, ορολογία φωνητικής και φωνολογίας, βασικές έννοιες της παραγωγής και µετάδοσης των ήχων, τα ηχητικά κύµατα και παραγοντες διαφοροποίησης τουσ, ακουστικές ιδιότητες των γλωσσικών ήχων. Παρουσιάζεται η φυσιολογία της παραγωγής της οµιλίας, περιγράφεται ο τόπος και τρόπος άρθρωσης 1

η θεωρία πηγής και του φίλτρου, παρουσιάζεται το Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο, τα σύµβολά του, τρόποι και παράµετροι της φωνητικής µεταγραφής. Γίνεται αναφορά σε θέµατα φωνητικής έναντι φωνολογίας µε έµφαση στις γραµµικές και µη γραµµικές θεωρήσεις της φωνολογίας (αυτοτεµαχιακή φωνολογία). Το µάθηµα παρουσιάζει µια εισαγωγική προσέγγιση στη χρήση µηχανηµάτων εργαστηρίου φωνητικής (φασµατογράφου, κλπ.), ηλεκτροακουστικών και ηλεκτρο-οπτικών µέσων ψηφιακής τεχνολογίας για την καταγραφή και ανάλυση της οµιλίας, απεικονίσεις του σήµατος οµιλίας (κυµατοµορφές, φασµατογραφήµατα κ.λπ.) και δυνατότητες µετρήσεων. Επίσης παρουσιάζεται το φωνητικό σύστηµα της Κοινής Νέας Ελληνικής και της Ελληνικής Κυπριακής διαλέκτου και η εφαρµογή τους στη µεταγραφή του παιδικού λόγου, της φωνηµικής ανάλυσης, συλλαβικής δοµής, φωνοτακτικών κανόνων, συνάρθρωσης και φωνητική µεταγραφή οµιλίας µε συµπτώµατα διαφόρων διαταραχών λόγου. Τίτλος µαθήµατος: Εισαγωγή στους Η/Υ Ιστορική αναδροµή των Η/Υ. Μέρη του Η/Υ και περιφερειακές συσκευές. Λειτουργικά Συστήµατα και Προγράµµατα Εφαρµογών. Κοινωνικές επιπτώσεις των υπολογιστών. Τα Λειτουργικά Συστήµατα Windows 98/XP (Εισαγωγή, user interface, διαµόρφωση συστήµατος, πίνακας ελέγχου, εκτυπωτές, διαχείριση συσκευών, εξερεύνηση των Windows). Βασικές έννοιες στην επεξεργασία κειµένου (MS Word). Εισαγωγή και βασικές έννοιες στην διαχείριση προγραµµάτων εφαρµογών spreadsheet (MS Excel). Το Internet και οι υπηρεσίες του (παγκόσµιος ιστός, email, µηχανές αναζήτησης, άλλες υπηρεσίες). Βασικές έννοιες περιγραφικής στατιστικής. Τίτλος µαθήµατος: Εισαγωγή στη Λογοθεραπεία Ο ρόλος του λογοθεραπευτή: πρόληψη δια µέσου ενηµέρωσης και εκπαίδευσης. Διάγνωση/αξιολόγηση της ανθρώπινης Επικοινωνίας-Φωνής, Οµιλίας και Λόγου. Θεραπεία των διαταραχών, αποκατάσταση λειτουργιών. Συνοπτική αναφορά στις αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές, µαθησιακές διαταραχές, δυσαρθρίες, δυσφαγίες, φωνολογικές-φωνητικές διαταραχές, δυσφωνίες, τραυλισµό, αφασίες, αυτισµό. Ανάλυση των βασικών επικοινωνιακών ικανοτήτων του ανθρώπου, βασικές θεραπευτικές µέθοδοι, διαπροσωπικές κλινικές και συµβουλευτικές δεξιότητες. Αναφορά στις άλλες ειδικότητες που συνεργάζονται µε λογοθεραπευτές. Διεπιστηµονική προσέγγιση και συνεργασία για την ολική αντιµετώπιση του ασθενούς. Οι λογοπαθολόγοι/λογοθεραπευτές ως αυτοαπασχολούµενοι, εργαζόµενοι σε σχολεία, νοσοκοµεία, ιδρύµατα και άλλες υπηρεσίες. Επισκέψεις σε ειδικά σχολεία, νοσοκοµεία και ιδρύµατα που εργάζονται λογοθεραπευτές. Εξοικείωση µε το χώρο της Κλινικής Λογοθεραπείας του πανεπιστηµίου. Συνοπτική παρουσίαση επιστηµονικών άρθρων µε ανάλυσή τους και προοπτικές για περαιτέρω έρευνα. Course title: English for Academic Purposes Course Outline The course focuses on: 2

i. developing awareness of vocabulary, language and grammar used in the speech and language therapy profession to enable greater flexibility and variety of choice of vocabulary in a professional communicative context ii. developing word-building skills for the learning and acquisition of speech and language therapy terminology iii. improving the pronunciation of speech and language terminology iv. develop awareness of academic writing conventions in the speech and language therapy profession v. practicing comprehension and reading skills/strategies using authentic materials covering the content of core subjects (Language, Learning, Communication, Voice and Swallowing Disorders etc.) to improve the ability to comprehend academic language and professional terminology vi. developing fluency and comprehension through discussion and listening activities using authentic listening, viewing, and web materials of the profession. Β εξαµήνου Τίτλος µαθήµατος: Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ιστορική αναδροµή. Γενικές αρχές ανάπτυξης. Παράγοντες ανάπτυξης: Ωρίµανση-Μάθηση. Μέθοδοι έρευνας, δεοντολογικά προβλήµατα. Σύγχρονες θεωρητικές κατευθύνσεις: Περιγραφική Γενετική κατεύθυνση. Συµπεριφοριστική κατεύθυνση (Watson, Skinner, Bandura). Ψυχαναλυτική θεωρία του Freud, Γνωστική-Γενετική θεωρία του Piaget, Βιοκοινωνική θεωρία του Erikson και Κοινωνικοπολιτισµική θεωρία του Vygotsky. Προγεννητική και Ενδοµήτρια/Περιγεννητική περίοδος: Σύλληψη. Χρωµοσώµατα ως φορείς κληρονοµικότητας. Ανωµαλίες. Ανάπτυξη εµβρύου. Κίνδυνοι κύησης. Τοκετός. Βρεφική ηλικία: Σωµατοκινητική ανάπτυξη. Βιολογικές ανάγκες βρέφους. Αισθητηριακή, νοητική, γλωσσική ανάπτυξη. Σηµασία πρώτων εµπειριών. Προσκόλληση. Προσχολική ηλικία: Ψυχοκινητική ανάπτυξη. Παιδικές ασθένεις/ατυχήµατα. Γλωσσική ανάπτυξη. Προσυλλογιστική σκέψη. Αυτονοµία. Διαφοροποίηση φύλου. Παιδικό παιχνίδι, επιθετικότητα και φόβοι. Επιδράσεις οικογένειας. Σχολική ηλικία: Βιοσωµατική και γλωσσική ανάπτυξη. Συλλογιστική σκέψη. Ψυχοµετρικές κλίµακες νοηµοσύνης. Μνήµη. Δηµιουργική σκέψη. Κοινωνική αλληλεπίδραση στο σχολείο. Ανάπτυξη ηθικότητας. Εφηβική ηλικία: Σωµατική ανάπτυξη. Ωρίµανση γενετήσιας λειτουργίας. Γλωσσική και νοητική ανάπτυξη. Περίοδος τυπικών λογικών ενεργειών. Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη. Διαµόρφωση ταυτότητας. Ώριµη ηλικία: Βιοσωµατικές, νοητικές, συναισθηµατικές και κοινωνικές αλλαγές. Εργασία. Γάµος. Γονεϊκός ρόλος. Τρίτη ηλικία: Βιοσωµατικές, νοητικές, συναισθηµατικές και κοινωνικές αλλαγές. Συνταξιοδότητση. Θάνατος. Πένθος. Τίτλος µαθήµατος: Ψυχοφυσιολογία Ακοής, Οµιλίας, Λόγου Γενικές αρχές, θεωρίες και φυσιολογικές βάσεις των αισθήσεων και συστηµάτων αντίληψης. Ψυχοφυσική. Μέθοδοι της ψυχοφυσικής. Θεωρίες της Ψυχολογίας Σχετικές µε την Αντίληψη Αισθητήρια συστήµατα. Η κωδικοποίηση του αισθητήριου συστήµατος. Νευρικά κύτταρα, νευρικές ώσεις και συνάψεις. Επεξεργασία Νευρικών Σηµάτων. Γενικές ιδιότητες των υποδοχέων. Ανάπτυξη και εξέλιξη του εγκεφάλου. Ήχοι. Παραγωγή ηχητικών κυµάτων. Είδη ήχων. Χαρακτηριστικά του ήχου. Ύψος Τόνου. Περιοδικό ύψος. Χροιά. Συνδυασµοί ήχων. 3

Κρίσιµη Ζώνη. Συγκάλυψη ήχων. Συνδυασµένος τόνος. Διωτιτική Ακοή. Παραγωγή, µετάδοση και αναγνώριση λόγου. Φωνήµατα. Φασµατόγραµµα. Τρέχουσα Φασµατική Κατανοµή. Συνάρθρωση και Μεταβλητότητα Λόγου. Επεξεργασία Ακουστικών Σηµάτων Λόγου. Κατηγορική αντίληψη. Νευρικοί Μηχανισµοί της Αντίληψης του Λόγου. Το φαινόµενο McGurk effect. Προβλήµατα Ιδιαιτερότητες Αντίληψης Καθηµερινού Λόγου. Το φαινόµενο της αποκατάστασης φωνηµάτων. Αναγνώριση δύο ταυτόχρονων φωνηέντων. Αντίληψη όρασης, αφής, γεύσης και όσφρησης. Οργάνωση, Αναγνώριση, Προσοχή, Κίνηση, Ανάπτυξη της αντίληψης. Τίτλος µαθήµατος: Γλωσσική Ανάπτυξη Το µάθηµα εστιάζεται στα διάφορα θεωρητικά πλαίσια που διέπουν την κατάκτηση της γλώσσας. Παρουσιάζονται οι εµπειριοκρατικές, ορθολογιστικές/γενετικές, γνωστικές, κοινωνικο-αλληλοεπιδραστικες και νευροβιολογικές προσεγγίσεις, κύριοι εκπρόσωποι αυτών και επιχειρήµατα υπέρ και κατά της κάθε προσέγγισης. Παρουσιάζεται η προσέγγιση της κατάκτησης γλώσσας από γλωσσολόγους και ψυχολόγους και γίνεται αναφορά σε πειραµατικές µεθόδους, σε παρατηρήσεις και ευρήµατα/πορίσµατα που αφορούν τις γλωσσικές παραµέτρους διαγλωσσικά. Δίνεται έµφαση σε µελέτες και ευρήµατα από την Κοινή Νέα Ελληνική γλώσσα και την Ελληνική Κυπριακή διάλεκτο στην κατάκτηση του φωνολογικού συστήµατος, σηµασιολογίας, µορφοσύνταξης κλπ. Παρουσιάζεται επίσης η επίδραση της γλώσσας του περιβάλλοντος και η αλληλοεπίδραση αντίληψης και παραγωγής. Γίνεται αναφορά στην πρώιµη φωνητική παραγωγή (βάβισµα, ιδιολεκτική ικανότητα, πρωτολέξεις, λεξιλογική «έκρηξη»), στο ρόλο της προσωδίας, στην ανάπτυξη της ικανότητας του επιτονισµού και τη σχέση της µε την συντακτική ικανότητα, στην κατάκτηση του παθητικού και εκφραστικού λεξιλογίου, (ρήµατα, ουσιαστικά, κλιτικά, λειτουργικές λέξεις, σηµασιολογικές κατηγορίες) µε ιδιαίτερη αναφορά στην θεώρηση της γλωσσικής εκκίνησης (linguistic bootstrapping). Παρουσιάζεται το φαινόµενο του Μέσο Μήκους του Εκφωνήµατος (ΜΜΕ; Mean Length of Utterance MLU) στην Ελληνική και σε άλλες γλώσσες καθώς και η σηµασία και ανάλυση του γλωσσικού δείγµατος. Παρουσιάζεται η κατάκτηση του µορφο/συντακτικού τοµέα: Λέξεις για αντικείµενα, λέξεις για πράξεις. Στάδιο µιας λέξης, στάδιο δύο λέξεων. Μετέπειτα στάδια. Λειτουργικές Κατηγορίες δεσµευµένα µορφήµατα: θεωρίες κατάκτησής τους. Θεωρία της Συνέχειας, Θεωρία της Ωρίµανσης. Κατάκτηση Γένους, Συµφωνίας Υποκειµένου-Ρήµατος. Κατάκτηση Αναφορικής Σύνδεσης, Ελέγχου, Σχηµατισµού Ερωτήσεων, Κλιτικών αντωνυµιών. Τίτλος µαθήµατος : Φωνολογική Ανάπτυξη και Διαταραχές Αρχές της φυσιολογικής άρθρωσης: συνάρθρωση, αεροδυναµικές, ακουστικές και αισθητηριακές απόψεις και γενετική φωνολογία. Συνοπτική σύγκριση φωνολογίας /φωνητικής. Αρχές αρχικής και ύστερης φωνολογικής ανάπτυξης. Αρχική φωνολογική ανάπτυξη: µοντέλα φωνολογικής ανάπτυξης, κατανόηση και παραγωγή ήχων από βρέφη, η µεταβατική περίοδος (από το βάβισµα στην οµιλία) και ατοµικές διαφορές. Ύστερη φωνολογική ανάπτυξη: φωνολογικές διαδικασίες και φωνολογικές διαφορές µεταξύ παιδιών προ-σχολικής και σχολικής ηλικίας. Παράγοντες που σχετίζονται µε τις φωνολογικές διαταραχές: γνωστικοί, γλωσσολογικοί και ψυχοκοινωνικοί. Έµφαση στις διαδικασίες φωνολογικής αξιολόγησης, καθώς και στους τρόπους ανάλυσης και ερµηνείας των πληροφοριών αξιολόγησης. Ανάπτυξη των βασικών εννοιών παρέµβασης και θεραπευτικής αντιµετώπισης των φωνολογικών διαταραχών καθώς και της αναπτυξιακής παιδικής απραξίας/δυσπραξίας. Αναφορά στις διαλέκτους της Ελληνικής και στη χρήση εργαστηριακών ηλεκτρονικών µέσων και Η/Υ για τη φωνολογική αξιολόγηση και θεραπεία φωνολογικών διαταραχών. 4

Τίτλος µαθήµατος: Κλινικές Αρχές Λογοθεραπείας Βασικές έννοιες των διαταραχών της επικοινωνίας: ακοής, οµιλίας, λόγου και των διαταραχών της κατάποσης. Ανάλυση των απαραίτητων επικοινωνιακών ικανοτήτων του ανθρώπου. Ορισµός, µέσα και σκοπός της µη-λεκτικής επικοινωνίας. Βασικές θεραπευτικές µέθοδοι, διαπροσωπικές κλινικές και συµβουλευτικές δεξιότητες. Σχέσεις κλινικού-ασθενή (τυπικές) και κοινωνική ευελιξία (προσαρµογή της συµπεριφοράς του κλινικού ανάλογα µε το άτοµο, το χώρο και γενικά τις υπάρχουσες συνθήκες). Η διεπιστηµονική προσέγγιση-οµάδα, παραποµπή του ασθενούς και το κλινικό απόρρητο. Προετοιµασία εκθέσεων (προφορικών και γραπτών), στοιχειοθέτηση της γραπτής διαγνωστικής έκθεσης προόδου του ασθενούς, σηµειώσεις σε ιατρικούς φακέλους (SOAP). Εφαρµογές των παραπάνω στις διαταραχές της παιδικής ηλικίας και τις διαταραχές της επικοινωνίας των ενηλίκων. Εργαστήριο: Επισκέψεις σε νηπιαγωγεία, σχολεία, νοσοκοµεία, γηροκοµεία. Δια µέσου αυτών των επισκέψεων οι φοιτητές καλούνται να παρατηρήσουν, να αναγνωρίσουν, να περιγράψου, να αναλύσουν και να κρίνουν διαδικασίες επικοινωνίας (λεκτικές και µη λεκτικές) και τα στοιχεία του λόγου (γραµµατική: σύνταξη-µορφολογία, φωνολογία, σηµασιολογία, πραγµατολογία) σε υγιή παιδιά και ενήλικες. Course Title: English for Rehabilitation Sciences (Speech-Language Therapy) Course description Rehabilitation includes all measures aimed at reducing the impact of disability for an individual, enabling him or her to achieve independence, social integration, a better quality of life and self actualization. Rehabilitation can no longer be seen as a product to be dispensed; rather rehabilitation should be offered as a process in which all participants are actively and closely involved. The course will focus on the following topics in English for a basic understanding of terminology used in: Principles of rehabilitation based on the International Classification of Functioning, Disability and Health framework (ICF); Community based rehabilitation (CBR); The rehabilitation team of specialists; The role of the Speech Therapist in the ICF; The elderly and rehabilitation; Hearing rehabilitation; Stroke rehabilitation; Head injury rehabilitation; Spinal injury rehabilitation; Attention Deficit Disorders and rehabilitation; Autism and rehabilitation; The role of music and pets in rehabilitation and Computers in rehabilitation. Γ εξάµηνο Τίτλος µαθήµατος: Δεοντολογία του Επαγγέλµατος και Συµβουλευτική Ανάπτυξη βασικών αρχών δεοντολογίας: Γενικές υποχρεώσεις και κανόνες συµπεριφοράς των φοιτητών κατά την κλινική/πρακτική τους εξάσκηση. Υποχρεώσεις του λογοθεραπευτή προς τον ασθενή, προς το πλαίσιο στο οποίο εργάζεται και προς τα υπόλοιπα µέλη της διεπιστηµονικής οµάδας. Επαγγελµατική εχεµύθεια. Δεοντολογία όσον αφορά την εµπορική διαφήµιση των υπηρεσιών που προσφέρει ο λογοθεραπευτής. Ο λογοθεραπευτής και τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης. Υποχρέωση για συνεχή ενηµέρωση και εκπαίδευση. Κανόνες συµπεριφοράς προς συναδέλφους και υποχρεώσεις έναντι των επαγγελµατικών συλλόγων στους οποίους ανήκει. 5

Εισαγωγή στη συµβουλευτική: Εξέταση κάθε συµβουλευτικής προσέγγισης µέσα στο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο και παρουσίαση ευρέως φάσµατος θεραπευτικών προσεγγίσεων όπως αφηγηµατική, συστηµική και πολυπολιτισµική. Συµβουλευτική στην ειδική αγωγή. Τρόποι ενηµέρωσης, καθοδήγησης και διευκόλυνσης των ατόµων µε ειδικές ανάγκες οι οποίοι να προάγουν την εκπαιδευτική, επαγγελµατική και κοινωνική προσαρµογή. Παρουσίαση και ανάλυση περιπτώσεων, αποσπάσµατα από συνεντεύξεις και υποδειγµατική χρήση δεξιοτήτων επικοινωνίας και τεχνικών παρέµβασης. Τίτλος µαθήµατος: Αναπτυξιακές Γλωσσικές Διαταραχές Σύντοµη ανασκόπηση της φυσιολογικής εξέλιξης του λόγου και της οµιλίας. Ορολογία των αναπτυξιακών γλωσσικών διαταραχών. Παρουσίαση µοντέλων επεξεργασίας του λόγου και της οµιλίας. Διαταραχές περιεχοµένου, µορφής και χρήσης της γλώσσας και αλληλεπιδράσεις αυτών. Αξιολόγηση των διαταραχών λόγου και ανάπτυξη εξατοµικευµένων προγραµµάτων παρέµβασης. Λεπτοµερής περιγραφή και ανάλυση των διαταραχών του λόγου και της οµιλίας σε: επιβράδυνση στην ανάπτυξη λόγου, την Ειδική Γλωσσική Διαταραχή, στο φάσµα του αυτισµού και στη Νοητική Υστέρηση, Βαρηκοΐα-Κώφωση. Παρουσίαση video ηχογραφηµένων δειγµάτων λόγου παιδιών µε αναπτυξιακές διαταραχές. Συζήτηση επί των περιστατικών. Αναφορά εναλλακτικών προγραµµάτων επικοινωνίας όπως PECS, Makaton κλπ σε περιπτώσεις σοβαρών διαταραχών του λόγου. Τίτλος µαθήµατος: Ακοολογία Φυσική του ήχου. Στοιχεία ακουστικής : αντικειµενικά χαρακτηριστικά του ήχου (βασικά στοιχεία και ιδιότητες του ήχου). Στοιχεία ψυχοακουστικής : υποκειµενικά χαρακτηριστικά του ήχου (ουδοί ακοής). Εµβρυολογία. εξωτερικού, µεσαίου και εσωτερικού αυτιού. Ανατοµική του περιφερειακού και κεντρικού συστήµατος ακοής: εξωτερικό αυτί, µεσαίο αυτί, εσωτερικό αυτί, κεντρικό ακουστικό νευρικό σύστηµα. Φυσιολογία της ακοής: λειτουργία εξωτερικού, µεσαίου και εσωτερικού αυτιού. Σύγχρονες απόψεις για την λειτουργία του κοχλία. Κλινική εξέταση της ακοής: ακοοµετρία καθαρών τόνων (ακοοµετρητής, αέρινη αγωγή, οστέινη αγωγή), κάλυψη (διαφορετικοί τύποι θορύβων), ανάλυση µεσαίου αυτιού (αναλυτής µεσαίου αυτιού, τύποι τυµπανογράµµατος), ακουστικά αντανακλαστικά (οµόπλευρα και ετερόπλευρα), οµιλητική ακοοµετρία (ουδός αντιλήψεως οµιλίας, τεστ διάκρισης οµιλίας, στάθµη άνετης οµιλίας, ουδός δυσφορίας), προκλητά ακουστικά δυναµικά, ωτοακουστικές εκποµπές. Ερµηνεία αποτελεσµάτων ακοολογικών τεστ. Επιπτώσεις διάφορων παθολογικών καταστάσεων και συνδρόµων στην ακοή. Τίτλος µαθήµατος: Γλωσσικές Μαθησιακές Διαταραχές Σύντοµη περιγραφή της επεξεργασίας λεκτικών πληροφοριών (processing) και των διαφόρων µοντέλων επεξεργασίας. Νοητικές λειτουργίες που συµµετέχουν στο λόγο (αντίληψη, προσοχή, Μνήµη). Διαταραχή Ελλειµµατικής Προσοχής Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ). Ιστορική αναδροµή των µαθησιακών διαταραχών. Ορισµός και επιδηµιολογία των µαθησιακών διαταραχών. Χαρακτηριστικά γνωρίσµατα παιδιών µε µαθησιακές διαταραχές. Περιγραφή, θεωρίες και αιτιολογία των µαθησιακών διαταραχών. Κύριες περιοχές µαθησιακών διαταραχών: διαταραχές προφορικού και γραπτού λόγου και πραγµατολογίας. Αλληλεξάρτηση διαταραχών λόγου και µαθησιακών διαταραχών. Δυσλεξία. Διεπιστηµονική προσέγγιση και µέθοδοι θεραπευτικής αντιµετώπισης των µαθησιακών διαταραχών και της δυσλεξίας. Φωνολογική Ενηµερότητα. Σχολική επίδοση: ανάγνωση, γραφή, ορθογραφία, µαθηµατικά. Διαγνωστική και διαφορική αξιολόγηση των διαταραχών του λόγου και των 6

µαθησιακών διαταραχών. Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στην διεπιστηµονική οµάδα. Σχεδιασµός θεραπευτικών προγραµµάτων. Τίτλος µαθήµατος: Διαγνωστικά Θέµατα Λογοθεραπείας Βασικοί όροι που σχετίζονται µε την διάγνωση (διαγνωστικό, εκτίµηση, αξιολόγηση). Θεωρητικά µοντέλα αξιολόγησης, όπως, το Ιατρικό/ Αιτιολογικό µοντέλο που βασίζεται στης ποσοτικές και ποιοτικές πληροφορίες του ασθενούς, το Περιγραφικό-Αναπτυξιακό µοντέλο που δίνει έµφαση στην περιγραφή της συµπεριφοράς του ασθενούς απέναντι στα προβλήµατά του και το Συστηµατικό-Συλλογικό µοντέλο που δίνει βάρος στην οικογένεια και την κουλτούρα του ασθενούς. Διαφοροποίηση µεταξύ διεπιστηµονικών οµάδων (οµάδων που απαρτίζονται από διαφορετικές ειδικότητες) και οµάδων ειδικότητας (που απαρτίζονται µόνο από λογοθεραπευτές µε εξειδίκευση στο υπάρχον πρόβληµα). Οι ιδιαιτερότητες των προβληµάτων επικοινωνίας στην παιδική ηλικία και στους ενήλικες καθώς και η αξιολόγηση και διάγνωση των προβληµάτων επικοινωνίας σε παιδιά και ενήλικες. Προβλήµατα λόγου, άρθρωσης φωνής, κατάποσης, γνωστικών διαταραχών, τραυλισµού, και τα σταθµισµένα διαγνωστικά τεστ που είναι επισήµως προσαρµοσµένα στην Ελληνική πραγµατικότητα καθώς και τεστ που χρησιµοποιούνται σε άλλες χώρες/γλώσσες. Εφαρµογή των παραπάνω τρόπων αξιολόγησης και της ανάλυσης των αποτελεσµάτων που προκύπτουν από αυτές. Κατάρτιση των φοιτητών σε ανιχνευτικά διαγνωστικά εργαλεία (τεστ) οµιλίας, λόγου και ακοής, σε τεστ αξιολόγησης µαθησιακών διαταραχών, σε τεστ αξιολόγησης διαταραχών της επικοινωνίας (κυρίως φωνολογικών, γλωσσικών, ροής της οµιλίας, απραξίας, δυσαρθρίας, αφασίας, δυσφαγίας και φωνής) που παρουσιάζονται σε παιδιά και ενήλικες, καθώς και στην ανάπτυξη και εφαρµογή του κατάλληλου θεραπευτικού προγράµµατος. Τίτλος µαθήµατος: Διαταραχές της ροής Τραυλισµός Θεωρητικά και κλινικά θέµατα γύρω από τις διαταραχές της ροής της οµιλίας µε έµφαση στον τραυλισµό. Ορολογία, χαρακτηριστικά, ορισµοί, θεωρίες και αιτιολογία του τραυλισµού. Επιδηµιολογία, συνθήκες οµιλίας που µειώνουν και αυξάνουν τον τραυλισµό. Φυσιολογική δυσρυθµία. Πρώιµος τραυλισµός: Μελέτες και χαρακτηριστικά του πρώιµου τραυλισµού. Αξιολόγηση, τρόποι και στόχοι της θεραπευτικής παρέµβασης. Προγράµµατα παρέµβασης στον πρώιµο τραυλισµό. Το πρόγραµµα Lidcombe. Το πρόγραµµα Monterey. Κλινικά θέµατα σχετικά µε τον πρώιµο τραυλισµό. Θετική, αρνητική διάγνωση, λίστα επικινδυνότητας. Χρόνιος τραυλισµός: Αξιολόγηση και παρέµβαση. Οι φάσεις παρέµβασης στο χρόνιο τραυλισµό. Αποφυγή της υποτροπής. Μη προγραµµατισµένη θεραπεία, προγραµµατισµένη θεραπεία. Παρατεταµένη οµιλία. Προγραµµατισµένος έλεγχος οµιλίας. Κλινικά θέµατα που αφορούν τον χρόνιο τραυλισµό. Η αποτελεσµατικότητα µεθόδων παρέµβασης. Αντικειµενικές µετρήσεις. Μετρήσεις πράξεων οµιλίας. Η χρησιµότητα των κλινικών µετρήσεων. Άλλες διαταραχές της ροής: Ταχυλαλία, Νευρογενής επίκτητος τραυλισµός, Ψυχογενής επίκτητος τραυλισµός. Δ εξαµήνου Τίτλος µαθήµατος: Διαταραχές της Φώνησης Ανασκόπιση της ανατοµίας και φυσιολογίας του λάρυγγα, του άνω και κάτω αναπνευστικού συστήµατος και περιγραφή της φυσιολογικής λειτουργίας της φώνησης. Παρουσίαση και ταξινόµηση διαταραχών φώνησης όσον αφορά τη χροιά, ένταση, αντήχηση, ευελιξία και 7

αντοχή της φωνής. Διαταραχές της φώνησης λόγω οργανικών βλαβών στη µάζα των φωνητικών χορδών, λόγω νευρογενών και ψυχογενών αιτιών και λόγω κατάχρησης. Μέθοδοι αποκατάστασης των διαταραχών, ανάλογα µε το είδος της διαταραχής της φώνησης και την ηλικία (θεραπευτικές αγωγές για ενήλικες και παιδιά). Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στην παρακολούθηση, πρόληψη και αποκατάσταση της επαγγελµατικής φωνής. Αναφορά στην οµιλία µετά από λαρυγγεκτοµή. Μέθοδοι αντιµετώπισης του καρκίνου του λάρυγγα: ακτινοβολία, χηµειοθεραπεία, χειρουργική παρέµβαση. Η διεπιστηµονική οµάδα και η συνεργασία των επιστηµόνων στην αγωγή του ασθενούς. Προεγχειρητική και µετεγχειρητική αντιµετώπιση και φροντίδα του ασθενούς και της οικογένειάς του. Αξιολόγηση της φυσικής, ψυχολογικής, κοινωνικής και επικοινωνιακής προόδου του ασθενούς. Μέθοδοι παραγωγής φώνησης : ηλεκτρολάρυγγες, "ψευδοφώνηση," οισοφάγεια φώνηση, χειρουργική αντιµετώπιση. Θέµατα αποκατάστασης κατόπιν εκτενούς χειρουργικής επέµβασης. Ιατρική αντιµετώπιση και κλινική αξιολόγηση των διαταραχών φώνησης µε την βοήθεια τεχνολογικών, µηχανικών και κλινικών πρωτοκόλλων. Τίτλος µαθήµατος: Αποκαταστατική Ακοολογία Περιοχές αποκαταστατικής ακοολογίας. Τύποι ελλείµµατος ακοής: αγωγιµότητας, νευροαισθητηριακό, µικτό, λειτουργικό, κεντρικού ακουστικού νευρικού συστήµατος. Βαθµός ελλείµµατος ακοής. Διαφορική διάγνωση περιφερειακού συστήµατος ακοής. Επιπτώσεις διάφορων παθολογικών καταστάσεων στην ακοή. Επιπτώσεις ελλείµµατος ακοής στον λόγο και οµιλία. Αιτιολογία παιδικής βαρηκοΐας. Ανιχνευτικά τεστ ακοής (ωτοακουστικές εκποµπές, προκλητά ακουστικά δυναµικά). Ενισχυτικά συστήµατα : ακουστικά βαρηκοΐας (τύποι ακουστικών βαρηκοΐας), FM συστήµατα (προσωπικά, αυτοδύναµα), ακουστικά συστήµατα µεγάλου χώρου, κοχλιακά εµφυτεύµατα (τύποι και λειτουργία). Κριτήρια εφαρµογής κοχλιακού εµφυτεύµατος. Εκλογή κατάλληλου ακουστικού ενισχυτικού συστήµατος. Μονόπλευρη ή αµφοτερόπλευρη ενίσχυση. Τεστ Ling. Χαρακτηριστικά οµιλίας (τεµαχιακά, υπερτεµαχιακά) και λόγου παιδιών µε βαρηκοΐα. Αποκατάσταση οµιλίας και λόγου παιδιών µε έλλειµµα ακοής: αρχές αποκατάστασης, βήµατα θεραπευτικής παρέµβασης, εφαρµογή αρχών και βηµάτων. Εκπαίδευση παιδιών µε βαρηκοΐα: µεθοδολογία. Αποκατάσταση ενηλίκων µε έλλειµµα ακοής. Τίτλος µαθήµατος: Διαταραχές της Κατάποσης-Δυσφαγία Ανατοµία και φυσιολογία της κατάποσης. Οι σηµαντικές περιοχές για την κατάποση στο κεφάλι και το λαιµό: στόµα, γλώσσα, φάρυγγας, οισοφάγος, λάρυγγας, τραχεία. Αναλυτική περιγραφή των τριών σταδίων της κατάποσης: στοµατικής, φαρυγγικής, οισοφαγικής. Περιγραφή της φυσιολογικής κατάποσης. Αναφορά στις ανατοµικές αιτίες που προκαλούν προβλήµατα κατάποσης (όπως, ουλές στη γλώσσα και οισοφαγικά αίτια). Μελέτη των νευρογενών διαταραχών της κατάπoσης, των µηχανικών διαταραχών της κατάπoσης και της οισοφαγικής δυσφαγίας. Κλινική εξέταση της δυσφαγίας και ραδιογραφική αξιολόγηση του συστήµατος κατάποσης, (τροποποιηµένη κατάποση βαρίου και βιντεοφθοροσκόπηση). Αποκατάσταση των προβληµάτων κατάποσης και θέµατα διατροφής των ασθενών. Εγχειρητική αποκατάσταση της δυσφαγίας, µετεγχειρητική παρακολούθηση και θέσπιση προγράµµατος κατάπoσης. Τίτλος µαθήµατος: Νευροανατοµία-Νευροφυσιολογία 8

Είδη νευρικών κυττάρων. Μελέτη της ανατοµίας του νευρώνα. Συνοπτική περιγραφή του Νευρικού συστήµατος µε έµφαση στην περιγραφή του κεντρικού νευρικού συστήµατος (εγκέφαλος νωτιαίος µυελός). Η φυσιολογία της µετάδοσης της νευρικής ώσης δυναµικό ηρεµίας νευρώνα έκλυση δυναµικού ενέργειας λειτουργία των συνάψεων αναλυτική περιγραφή της λειτουργίας της χηµικής σύναψης νευροδιαβιβαστές (παραδείγµατα δράσης διεγερτικών και ανασταλτικών νευροδιαβιβαστών). Ανατοµική και φυσιολογία των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου (εγκεφαλικά ηµισφαίρια, θάλαµος υποθάλαµος, µέσος εγκέφαλος, παρεγκεφαλίδα, προµήκης µυελός, γέφυρα και στέλεχος). Ειδικότερα για τα εγκεφαλικά ηµισφαίρια διάκριση των διαφόρων λειτουργικών περιοχών του φλοιού (κινητικόςαισθητικός-συνειρµικός-οπτικός ακουστικός κ.λ.π.). Ανάπτυξη του νευρικού συστήµατος από τις αρχές της εµβρυικής ζωής έως την πρώτη βρεφική ηλικία κρίσιµες περίοδοι στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Φυσιολογία των αισθήσεων: όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση Οι λειτουργίες του λόγου εκφορά και κατανόηση της γλώσσας Διαταραχές του λόγου. Μάθηση και µνήµη (δηλωτική και διαδικαστική µνήµη, διαδικασίες µάθησης). Στρες: φυσιολογικό και ψυχολογικό εµπλοκή του νευρικού συστήµατος. Σύγχρονες µέθοδοι ελέγχου των παθήσεων του νευρικού συστήµατος. Τίτλος µαθήµατος: Εισαγωγή στη Κλινική Εξάσκηση Εισαγωγή στις βασικές δεξιότητες της Κλινικής Συνέντευξης. Στάση αποδοχής και κατανόησης στον θεραπευόµενο. Σεβασµός προς τον θεραπευόµενο ως ξεχωριστή ύπαρξη. Αυθεντικότητα του θεραπευτή. Η σηµασία της ενσυναίσθησης. Εστίαση στα θέµατα του θεραπευόµενου. Ενθάρρυνση και παράφραση. Περίληψη, αντανάκλαση συναισθήµατος και αντανάκλαση νοήµατος, εκτροπή αντανάκλασης. Ανοιχτού τύπου ερωτήσεις, µη κατευθυντικές. Κλειστού τύπου ερωτήσεις, κατευθυντικές, βασισµένες σε προκατασκευασµένο δοµηµένο ιστορικό.τόνος της φωνής και γλώσσα του σώµατος. Η σηµασία της Ανατροφοδότησης. Δίνεται έµφαση στις παρακάτω θεµατικές ενότητες: 1. Η Λογοθεραπεία στην εκπαίδευση 2. Η Τεχνολογία στην Λογοπαθολογία 3. Επικοινωνία 4. Άτοµα µε Ειδικές Ανάγκες 5. Υγεία και Ιατρική Γίνεται εξάσκηση λεξιλογίου της ειδικότητας και η εκµάθηση συπµλήρωση έντυπων για την κλινική άσκηση και η σύνταξη βιογραφικού σηµειώµατος και αλληλογραφίας. Ε εξαµήνου Τίτλος µαθήµατος : Ψυχογλωσσολογία και Νευρογλωσσολογία για Λογοθεραπευτές Το αντικείµενο µελέτης της Ψυχογλωσσολογίας. Η Γλώσσα ως ψυχολογική λειτουργία (η ψυχολογική διεργασία που αφορά τη γλώσσα). Kατάκτηση πρώτης και δεύτερης γλώσσας (σε παιδιά και ενήλικους). Παραγωγή της οµιλίας. Προφορική και οπτική αναγνώριση λέξης. Η νευροψυχολογία της προφορικής αναγνώρισης λέξεων. Πειραµατικές τεχνικές για τη µελέτη της προφορικής και οπτικής αναγνώρισης, βασικά ευρήµατα και µοντέλα. Η δόµηση και κατανόηση της πρότασης. Στρατηγικές επιφανειακής δοµής. Σύγχρονα µοντέλα κατανόησης γραπτού και προφορικού λόγου. Πειραµατικές τεχνικές για τη µελέτη επεξεργασίας κατανόησης και παραγωγής της πρότασης. Η νευροψυχολογία της δοµής της πρότασης. Η δοµή του γλωσσικού συστήµατος, όπως η µνήµη για γλώσσα και το νοητικό λεξικό και µοντέλα αποθήκευσης και δοµής του νοητικού λεξικού. 9

Εγκέφαλος και γλώσσα. Νευροαπεικόνιση του λόγου. Εγκεφαλική ασυµµετρία. Εγκεφαλικοί λοβοί και γλωσσικές λειτουργίες. Εντοπιστική και ολιστική προσέγγιση. Αξονική τοµογραφία, τοµογραφία εκποµπής ποζιτρονίων, µαγνητική τοµογραφία, λειτουργική µαγνητική τοµογραφία. Ενδεικτικές µελέτες για την επεξεργασία της γλώσσας. Τίτλος µαθήµατος: Αφασίες και συναφείς διαταραχές Ορισµοί της αφασίας και των συναφών διαραχών, τύποι αφασίας. Ιστορική θεώρηση, αιτιολογία, περιγραφή, συµπτωµατολογία, διάγνωση και κατηγοριοποίηση της αφασίας βασισµένη στο µοντέλο του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας. Νευρολογία της αφασίας. Τοπολογία και τρόποι απεικόνισης της εγκεφαλικής βλάβης στη αφασία. Θεωρίες και µηχανισµοί πλαστικότητας του εγκέφαλου και επαναφοράς λειτουργίας στην αφασία. Αρχές και τρόποι αξιολόγησης στην αφασία µε σταθµισµένα και µη σταθµισµένα εργαλεία. Αρχές θεραπείας και παρέµβασης. Διαταραχές ακουστικής κατανόησης (µοντέλα, αξιολόγηση και διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση). Διαταραχές κατονοµασίας (µοντέλα, αξιολόγηση και διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση). Διαταραχές ανάγνωσης και γραφής επίκτητες δυσλεξίες και δυσγραφίες (µοντέλα, αξιολόγηση και διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση). Διαταραχές στην επεξεργασία προτάσεων στην αφασία (µοντέλα, αξιολόγηση και διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση). Πραγµατολογικές διαταραχές και διαταραχές στο διάλογο και στη συζήτηση. Η Λειτουργική άποψη της αποκατάσταση της αφασίας. Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της αφασίας στον άτοµο και την οικογένεια του. Το κοινωνικό µοντέλο της αποκατάστασης της αφασίας. Βλάβη Δεξιού Ηµισφαιρίου. Διαφοροδιάγνωση αφασίας και συναφών διαταραχών λόγου και επικοινωνίας. Τίτλος µαθήµατος: Κρανιοπροσωπικές Ανωµαλίες και Γενετικά Σύνδροµα Γενετικοί παράγοντες, σύνδροµα και παθήσεις που προκαλούν κρανιο-προσωπικές ανωµαλίες: αιτίες και προδιαθετικοί παράγοντες. Σύνδροµα: Apert, Crouzon, Pfeiffer, Saethre Chotzen, Pierre Robin, Treacher Collins, Υπερωο-Καρδιο- Προσωπικό. Χειλειοσχιστία Υπερωοσχιστία: Ορισµός, αιτίες εµφάνισης, τύποι και συνδυασµοί εµφάνισης, επιπτώσεις στην εµφάνιση, λήψη τροφής, φώνηση, οδοντοφυία, άρθρωση, ακοή, γλωσσική ανάπτυξη, κοινωνικο-συναισθηµατική ανάπτυξη. Τα µέλη της διεπιστηµονικής οµάδας και οι τύποι της παρέµβασής τους. Δυσκολίες οµιλίας σε άτοµα µε υπερωοσχιστία: Αντήχηση (υπερ-ρινικότητα, υπο-ρινικότητα, µικτή ρινικότητα), φώνηση, άρθρωση, φωνητική και φωνολογική ανάπτυξη, καταληπτότητα, γλωσσική ανάπτυξη. Αρχές αξιολόγησης ατόµων µε σχιστίες: Ιστορικό, στοµατο-προσωπική εξέταση, αξιολόγηση και χαρακτηριστικά οµιλίας, διακριτικά κλινικής φωνητικής καταγραφής. Ανεπαρκής λειτουργία / δυσλειτουργία της υπερωο-φαρυγγικής βαλβίδας: λειτουργία των υπερωο-φαρυγγικών µυών, αιτίες δυσλειτουργίας, µέθοδοι αξιολόγησης, θεραπευτικές χειρουργικές τεχνικές (φαρυγγοπλαστική, pharyngeal flap), προσθετικές µέθοδοι (speech bulb, palatal lift). Λογοθεραπευτικές προσεγγίσεις των προβληµάτων οµιλίας σε άτοµα µε σχιστίες: θεραπεία υπο-ρινικότητας, υπερ-ρινικότητας, ακουστής ρινικής διαφυγής, δυσφωνίας, άρθρωσης και φωνολογικών προβληµάτων. Προβλήµατα δυσφαγίας σε παιδιά µε σχιστίες, τρόποι αντιµετώπισής τους και ειδικές συσκευές σίτισης. Κοινωνικοσυναισθηµατική ανάπτυξη και ψυχολογική υποστήριξη σε άτοµα µε κρανιο-προσωπικές ανωµαλίες και τις οικογένειες. Τίτλος µαθήµατος: Νευρολογία 10

Οργάνωση του νευρικού συστήµατος (κεντρικό, περιφερικό και αυτόνοµο νευρικό σύστηµα), Λόγος και νοητικές λειτουργίες, Εγκεφαλικά νεύρα, Βάδιση, συνεργεία και υπερκινησίες, Νευροακτινολογία (υπολογιστική αξονική τοµογραφία, µαγνητική τοµογραφία, µυελογραφία, αγγεογραφία, λειτουργική νευροαπεικόνιση), Νευροφυσιολογική διερεύνηση (ηλεκροεγκεφαλογράφηµα και προκλητά δυναµικά), Ενδοκράνια πίεση (ενδοκράνια υπέρταση και χαµηλή ενδοκράνια πίεση), Σύγχυση και παραλήρηµα, Άνοια (νόσος του Alzheimer, αγγειακή άνοια, άνοια µε σωµάτια του Lewy), Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (παθογένεια, κλινικά χαρακτηριστικά, διαφορική διάγνωση, διερεύνηση, θεραπεία και πρόγνωση), Παροδικά ισχαιµικά επεισόδια, Δευτερογενή πρόληψη αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και παροδικών ισχαιµικών επεισοδίων, Υπαραχνοειδής αιµορραγία, Επιληψία (διάγνωση, θεραπεία και αντιµετώπιση), Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, Σκλήρυνση κατά πλάκας, Νόσος του Πάρκινσον, Ακινητικά δυσκαµπτικά σύνδροµα και υπερκινητικές διαταραχές (τρόµος, εστιακές και γενικευµένες δυστονίες, χορεία), Νεοπλάσµατα του κεντρικού νευρικού συστήµατος, Νόσοι του κινητικού νευρώνα, Διαταραχές της νευροµυϊκής σύναψης (Βαρεία µυασθένεια), Μυοπάθειες, Ψυχιατρικές επιπλοκές των νευρολογικών νόσων. Τίτλος µαθήµατος: Βασική Στατιστική Έννοια και είδη κατανοµών συχνότητας (µονοµεταβλητές) γραφική αναπαράσταση. Δείκτες κεντρικής τάσης. Δείκτες διασποράς. Πίνακες συνάφειας - γραφική αναπαράσταση. Δείκτες συνάφειας. Αναπτύσσεται ο τρόπος χρήσης του Η/Υ και του MS Excel ως εργαλείου για την Στατιστική Αναπαράσταση δεδοµένων. Στατιστικές συναρτήσεις του Excel. Πίνακες και γραφικές παραστάσεις αποτελεσµάτων µέσω του Excel. ΣΤ εξαµήνου Τίτλος µαθήµατος : Νευρογενείς Κινητικές Διαταραχές της Οµιλίας Κατανόηση του συστήµατος ελέγχου κίνησης της οµιλίας. Μελέτη, διάγνωση και αποκατάσταση των κινητικών διαταραχών της οµιλίας. Νευρολογικές βλάβες του άνω και κάτω κινητικού νευρικού συστήµατος, του συστήµατος της παρεγκεφαλίδας και του εξωπυραµιδικού συστήµατος. Η εγκεφαλική πάρεση. Οι Εκφυλιστικές διαταραχές του κινητικού συστήµατος και βλάβες του κινητικού προγραµµατισµού της οµιλίας. Μέθοδοι εξέτασης του συστήµατος άρθρωσης της οµιλίας. Διαφορική διάγνωση µεταξύ δυσαρθρίας και απραξίας και των διαφορετικών ειδών δυσαρθρίας. Εντοπισµός των παθολογιών και κατηγοριοποίησή τους στις διάφορες κινητικές διαταραχές της οµιλίας. Αρχές και στόχοι αποκατάστασης των δυσαρθριών και της απραξίας. Επιλογή θεραπευτικού προγράµµατος. Αποκατάσταση του αναπνευστικού συστήµατος, των διαταραχών αντήχησης, φώνησης, άρθρωσης και προσωδίας. Εφαρµογές τεχνικών απεικόνισης στη δυσαρθρία. Τίτλος µαθήµατος: Νευρογενείς Γνωστικές Διαταραχές Επικοινωνίας Νευρογενείς γνωστικές διαταραχές επικοινωνίας: Ορισµοί, τύποι, ιστορική θεώρηση, αιτιολογία, περιγραφή, συµπτωµατολογία, διάγνωση και κατηγοριοποίηση. Ανασκόπηση των νευρογνωστικών µοντέλων των νευρογενών γλωσσικών διαταραχών επικοινωνίας. Μελέτη και αξιολόγηση νευρογενών γνωστικών λειτουργιών όπως, µνήµη, αντίληψη, προσοχή, µάθηση, οργάνωση νόησης, συµπερασµατική σκέψη και επίλυση προβληµάτων. Τεχνικές αποκατάστασης των γνωστικών νευρογενών διαταραχών επικοινωνίας. Σχεδιασµός 11

και διαµόρφωση θεραπευτικού υλικού. Κρανιοεγκεφαλική κάκωση: περιγραφή, αξιολόγηση, διαφοροδιάγνωση, αποκατάσταση και προγράµµατα θεραπείας. Άννοιες: περιγραφή, τύποι, αξιολόγηση, διαφοροδιάγνωση, αποκατάσταση και προγράµµατα θεραπείας. Γλωσσικές διαταραχές σε επίκτητες εκφυλιστικές νευρολογικές παθήσεις, όπως Νόσος του Πάρκινσον, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, Όγκοι, νεοπλάσµατα. Περιγραφή, τύποι, αξιολόγηση, διαφοροδιάγνωση, αποκατάσταση και προγράµµατα θεραπείας. Διαταραχές επικοινωνίας σε ψυχιατρικές παθήσεις. Διεπιστηµονική οµάδα και παρέµβαση στις νευρογενείς διαταραχές επικοινωνίας. Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις και συµβουλευτική του ατόµου και του οικογενειακού περιβάλλοντος. Τίτλος µαθήµατος: Κλινική Νευροψυχολογία Γνωστικό αντικείµενο της κλινικής νευροψυχολογίας και ψυχοπαθολογίας. Ταξινόµηση και Πολυαξονικό σύστηµα εκτίµησης των ψυχικών διαταραχών µε έµφαση στο σύστηµα ταξινόµησης DSM-IV που χρησιµοποιείται διεθνώς αλλά και στο σύστηµα ταξινόµησης ICD. Κριτική αναφορά στις βασικές διαγνωστικές κατηγορίες της ψυχοπαθολογίας (αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές της διάθεσης, διαταραχές της προσωπικότητας, και ψυχωτικές διαταραχές). Παρουσίαση των βασικών θεωρητικών υποθέσεων για την αιτιοπαθογένεια των διαφόρων µορφών ψυχοπαθολογίας, µε βάση τις ψυχολογικές θεωρίες και µε έµφαση στο σύγχρονο βιοψυχοκοινωνικό µοντέλο. Βασικά στοιχεία ψυχοφαρµακολογίας και ψυχοτρόπες ουσίες (ψυχοφάρµακα) που χρησιµοποιούνται στην αντιµετώπιση των ψυχικών διαταραχών. Διεπιστηµονική οµάδα και παραποµπή του ασθενούς από τον λογοπαθολόγο στον ειδικό ψυχικής υγείας (κλινικό ψυχολόγο, ψυχίατρο κ.λπ.). Μοντέλα παροχής συµβουλευτικής και υποστήριξης σε ψυχιατρικούς ασθενείς µε διαταραχές επικοινωνίας. Παρουσίαση κλινικών περιπτώσεων παρουσιαστούν µέσω VIDEO και συζήτηση των περιπτώσεων αυτών. Τίτλος µαθήµατος: Νευρογνωστική Αποκατάσταση Βασικές αρχές για τη διεξαγωγή νευρογνωστικής αποκατάστασης. Ανάπτυξη θεωριών για το χειρισµό της νευρογνωστικής αποκατάστασης. Νευρολογικές διαταραχές που προκαλούν γνωστική εξασθένηση. Προσεγγίσεις διαχείρησης για τη γνωστική εξασθένηση. Η θεωρία για τη Μνήµη εφαρµοσµένη στην παρέµβαση. Η χρήση εξωτερικών βοηθηµάτων στη νευρογνωστική αποκατάσταση. Ζητήµατα επικοινωνίας. Παρεµβάσεις για συµπεριφορικά, συναισθηµατικά και ψυχοκοινωνικά προβλήµατα. Συνεργασία µεταξύ των ειδικών αποκατάστασης και της οικογένειας για την αντιµετώπιση του ασθενούς και τη στήριξη ολόκληρης της οικογένειας. Ζ εξαµήνου Τίτλος µαθήµατος: Μεθοδολογία της Έρευνας στις Επιστήµες Αποκατάστασης Θεωρία: Εισαγωγή στην µεθοδολογία της έρευνας: ορισµός της επιστήµης, επιστηµονική διαδικασία, επιστηµονικά εργαλεία. Ερευνητική διαδικασία, µέθοδοι έρευνας, επιλογή θέµατος, ορισµός ερευνητικού προβλήµατος, στόχοι, υποθέσεις. Περιγραφική έρευνα: ερωτηµατολόγια, σχεδιασµός, δοκιµασία. Κλίµακες: είδη, σχεδιασµός και επιλογή. Ερευνητική συνέντευξη: µη δοµηµένη, ήµι-δοµηµένη και δοµηµένη συνέντευξη. Ερευνητική παρατήρηση. Πειραµατικοί σχεδιασµοί: αληθινό πείραµα και οιονεί πειραµατικό σχέδιο. Έρευνας δράσης: σχεδιασµός, χαρακτηριστικά και εφαρµογές. Μελέτη περίπτωσης. Έλεγχος 12

εγκυρότητας & αξιοπιστίας. Μέθοδοι επιλογής δείγµατος δειγµατοληπτικό σφάλµα. Δοµή ερευνητικής πρότασης και µελέτης. Εργαστήριο ποσοτικών µεθόδων και ανάλυσης δεδοµένων: Εισαγωγική παρουσίαση του στατιστικού πακέτου SPSS, φάκελοι, παράθυρα, µεταβλητές και µετρήσεις. Κωδικοποίηση και εισαγωγή δεδοµένων στο πρόγραµµα, έλεγχος σφαλµάτων και βασικών υποθέσεων ανάλυσης. Αρχική διερεύνηση των δεδοµένων: συχνότητες, µέσες τιµές, crosstabs κ.α., βασικοί πίνακες και διαγράµµατα. Chi-square: διαφορές µεταξύ δειγµάτων δεδοµένων µε συχνότητες. Συσχετίσεις µεταξύ δύο ή περισσοτέρων µεταβλητών. t-test, σύγκριση δύο δειγµάτων από συσχετιζόµενες ή µη συσχετιζόµενες τιµές. Ανάλυση διακύµανσης: ANOVA & ΜΑNOVA. Ανάλυση διακύµανσης: ANOVA & ΜΑNOVA. Διερευνητική παραγοντική ανάλυση (Exploratory Factor Analysis). Δείκτες αξιοπιστίας. Ανάλυση µη παραµετρικών δεδοµένων. Παρουσίαση της ανάλυσης των αποτελεσµάτων. Παρουσίαση µελετών περίπτωσης ανάλυσης δεδοµένων. Τίτλος µαθήµατος: Εφαρµογές Η/Υ και Νέων Τεχνολογιών στη Λογοθεραπεία Ψηφιακή επεξεργασία σηµάτων, επεξεργασία ήχων, επεξεργασία λόγου και αναγνώριση φωνής, αναγνώριση λόγου και σύνθεση λόγου από υπολογιστές. Διαγνωστικά µέσα Η/Υ προβήµάτων οµιλίας, φωνής και ακοής. Nasometer, Visipitch, Ηλεκτρογλωττογράφος, Computerized Speech Laboratory, Multispeech, Ηλεκτροµυογράφος, Ηλεκτρονική Υπερώα. Προγράµµατα Η/Υ για αποκατάσταση φωνολογικών διαταραχών, διαταραχών άρθρωσης, γνωστικών διαταραχές, διαταραχών λόγου µετά από π.χ. αφασίες και κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, διαταραχών φωνής, απραξίας, γλωσσικής καθυστέρησης κλπ. Η τεχνολογία στη θεραπεία χρόνιου τραυλισµού µέσω τροποιηµένης ακουστικής ανάδρασης: AAF, DAF, FAF. Συστήµατα Βιοανάδρασης θεραπείας Τραυλισµού: Cafet, Dr.Fluency. Μοντέλα συστηµάτων αντίληψης, ακουστικών και νοηµατικών σηµάτων. Πολυµέσα. Λεκτική και µη λεκτική επικοινωνία, τεχνολογία εναλλακτικών συστηµάτων επικοινωνίας (ΕΣΕ), προγνωστικοί παράγοντες για τη χρήση ΕΣΕ σε διάφορες οµάδες παιδιών και ενηλίκων. Τηλελογοθεραπεία. Υποβοηθητική Τεχνολογία. Τίτλος µαθήµατος: Θέµατα Διγλωσσίας και Πολυγλωσσίας στη Λογοθεραπεία Τα χαρακτηριστικά και οι τύποι της διγλωσσίας, είδος και βαθµός διγλωσσίας και η γλωσσική εξασθένηση. Διαφορετικά επίπεδα ικανότητας από το ίδιο άτοµο στις διαφορετικές γλωσσικές λειτουργίες (ακουστική και γραπτή κατανόηση, προφορικός και γραπτός λόγος) και στους διαφορετικούς γλωσσικούς τοµείς (φωνολογία, µορφολογία, σύνταξη, λεξική σηµασιολογία). Αναφορά σε µελέτες σχετικά µε την εγκεφαλική κυριαρχία και τον εντοπισµό γλωσσών και την επεξεργασία των γλωσσών από τον εγκέφαλο. Μοντέλα γλωσσικής επεξεργασίας δίγλωσσων: Revised Hierarchical Model, Δηλωτικό/Διαδικαστικό Μοντέλο Μνήµης. Λειτουργικοί σύνδεσµοι µεταξύ των γλωσσών σε γείτονες λέξεις (λέξεις µε παρόµοια ορθογραφία) και συγγενικές ή οµόριζες, καθώς όπως και αλλαγή κώδικα (code switching). Έµφαση θα δοθεί στη συνεργασία λογοθεραπευτή µε διερµηνέα για την αξιολόγηση και θεραπεία ατόµων µε επικοινωνιακές διαταραχές (π.χ. αφασία) που µιλούν δύο ή περισσότερες γλώσσες. Τίτλος µαθήµατος: Οργάνωση και Διοίκηση Υπηρεσιών Λογοθεραπείας Εισαγωγή στις έννοιες οργάνωση και διοίκηση µε αναφορά στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και υπηρεσιών υγείας. Βασικές θεωρίες διοίκησης:ανθρωποκεντρική, διοίκηση µε βάση τους στόχους, Weberian θεωρεία της γραφειοκρατίας κ.α. Δοµή και λειτουργία του δηµόσιου µη 13

κερδοσκοπικού τοµέα σε θέµατα κοινωνικών οργανισµών, αντιπροσωπευτικοί φορείς. Δοµή και λειτουργία του ιδιωτικού τοµέα παροχής υπηρεσιών κοινωνικών υπηρεσιών. Κοινωνική πολιτική στο τοµέα υγείας, ανάλυση πολιτικής. Σχεδιασµός στρατηγικής και στρατηγικό µάνατζµεντ σε φορείς παροχής κοινωνικών υπηρεσιών. Εσωτερική διάρθρωση των κοινωνικών οργανισµών, διαστάσεις εσωτερικής δοµής: εξειδίκευση, συγκέντρωση, φορµαλισµός. Διοίκηση ανθρώπινου δυναµικού- σχεδιασµός θέσεων εργασίας, προσέλκυση και επιλογή, συγκρότηση εθελοντικών οµάδων εργασίας. Ηγεσία και ηγετική συµπεριφορά, διοικητικά συµβούλια, και συστήµατα αποφάσεων σε κοινωνικούς φορείς. Δύναµη, επιρροή και µικροπολιτικά παιχνίδια (politics) σε κοινωνικούς φορείς, εµπόδια και αντιδράσεις στην εισαγωγή αλλαγών. Διοίκηση των εξωτερικών οµάδων συµφερόντων στον κοινωνικό τοµέα και σχεδιασµός προγραµµάτων ανάπτυξης πόρων. Ποιότητα κοινωνικών υπηρεσιών, αξιολόγηση υπηρεσιών και εισαγωγή βελτιώσεων, προσεγγίσεις αξιολόγησης κοινωνικών οργανισµών. Course Title: Evidence-Based Practice (EBP) in Speech Therapy Course Outline Advances in the knowledge base, service provision and scope of practice of speech-language therapists (SLTs) have significantly impacted the complexity and diversity of the profession. These advances have resulted in significant work changes, requiring therapists to not only consider factors relating to individuals and families they serve (such as client needs, values and preferences) but also develop new clinical skills that are underpinned by a sound knowledge base that is based upon published research. Evidence-based practice (EBP) ensures that the latest research evidence from high quality scientific studies is used to inform expert clinician management of assessment and treatment in conjunction with client needs and values. Such an emphasis underpins the growing maturity of a research-focused profession. Each time, this process commences with the creation of a general or specific clinical question, for example, What is the evidence that computer-based programs improve the language function of children with language delay? A search of the databases then follows, with specific attention paid to identification of evidence that pertains to the question and the level of evidence that is represented (such as whether the evidence arises from a systematic review or a randomized controlled trial: RCT). The focus of the topic will be on critical appraisal of research to evaluate information. The course outcome will be to incorporate research into the SLT s knowledge base and value system. ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Τίτλος µαθήµατος: Κλινική Άσκηση I Η Κλινική Άσκηση Ι αποτελεί την πρώτη συστηµατική επαφή των φοιτητών µε πληθυσµούς µε προβλήµατα επικοινωνίας, και συνεπώς οι φοιτητές καλούνται να συνδέσουν την ακαδηµαϊκή γνώση µε την κλινική πράξη, βασιζόµενοι σε βιβλιογραφία και έρευνα. Συγκεκριµένα, η Κλινική Ι ασχολείται µε την κατάρτιση των φοιτητών στη συλλογή πληροφοριών για το ιστορικό του ασθενή, σε τεστ αξιολόγησης διαταραχών της επικοινωνίας (κυρίως φωνολογικών και γλωσσικών διαταραχών) που παρουσιάζονται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, καθώς και στη ανάπτυξη του κατάλληλου θεραπευτικού προγράµµατος, ήτοι: 1. Λήψη σωστού ιστορικού για τον ασθενή. 2. Εφαρµογή στοµατοπροσωπικής εξέτασης, τεστ άρθρωσης, τεστ φωνολογικών διεργασιών, βαθµού διαδοχοκίνησης, αξιολόγηση ρυθµού οµιλίας και καταληπτότητας, αξιολόγηση γλωσσικών ικανοτήτων. 14

3. Ανάπτυξη ηµερήσιου προγράµµατος θεραπείας : επιλογή τελικού στόχου, αξιολόγηση επίδοσης στόχου πριν την θεραπεία, ανάλυση έργου, µέθοδος θεραπείας, αξιολόγηση επίδοσης στόχου µετά την θεραπεία. 4. Ανάπτυξη αρχικού και τελικού προγράµµατος θεραπείας. Οι κλινικές ώρες διεξάγονται σε νηπιαγωγεία και σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης υπό την εποπτεία επαγγελµατιών Λογοθεραπευτών και Λογοπαθολόγων. Τίτλος µαθήµατος: Κλινική Άσκηση II Κατάρτιση των φοιτητών σε ανιχνευτικά τεστ οµιλίας, λόγου και ακοής, σε τεστ αξιολόγησης µαθησιακών διαταραχών, σε τεστ αξιολόγησης διαταραχών της επικοινωνίας (κυρίως φωνολογικών, γλωσσικών, ροής της οµιλίας, απραξίας, δυσαρθρίας) που παρουσιάζονται σε παιδιά και ενήλικες, καθώς και στη ανάπτυξη και εφαρµογή του κατάλληλου θεραπευτικού προγράµµατος. 1. Εφαρµογή ανιχνευτικών τεστ οµιλίας, λόγου και ακοής σε παιδιά και ενήλικες. 2. Εφαρµογή τεστ µαθησιακών ικανοτήτων σε παιδιά σχολικής ηλικίας πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. 3. Εφαρµογή τεστ αξιολόγησης διαταραχών της οµιλίας, λόγου, ροής της οµιλίας, απραξίας, δυσαρθρίας. 4. Ανάπτυξη αρχικού και τελικού προγράµµατος θεραπείας. Οι κλινικές ώρες διεξάγονται σε ιδρύµατα, νηπιαγωγεία και σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, και στην κλινική του τµήµατος υπό την εποπτεία επαγγελµατιών Λογοθεραπευτών και Λογοπαθολόγων. Τίτλος µαθήµατος: Κλινική Άσκηση III Κατάρτιση των φοιτητών σε τεστ αξιολόγησης της αφασίας, της δυσφαγίας, και των διαταραχών της φωνής που παρουσιάζονται σε παιδιά και ενήλικες, καθώς και στην ανάπτυξη και εφαρµογή του κατάλληλου θεραπευτικού προγράµµατος για κάθε τύπο των παραπάνω διαταραχών της επικοινωνίας: 1. Εφαρµογή διαφορετικών τεστ αφασίας. 2. Εφαρµογή διαφορετικών τεστ δυσφαγίας. 3. Εφαρµογή διαφορετικών τεστ αξιολόγησης διαταραχών της φωνής. 4. Ανάπτυξη και εφαρµογή του κατάλληλου προγράµµατος θεραπείας. Ανάπτυξη του κατάλληλου προγράµµατος θεραπείας, ήτοι, βραχυπρόθεσµοι και µακροπρόθεσµοι στόχοι, κλινική αιτιολόγηση, δοµή ιεραρχίας θεραπείας, δοµή συνεδρίας και οργάνωση πλήρους αρχείου για κάθε περίπτωση. Οι κλινικές ώρες διεξάγονται σε νοσοκοµεία και σε ειδικά σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης υπό την εποπτεία επαγγελµατιών Λογοθεραπευτών και Λογοπαθολόγων. 15