Το «Νόμισμα» της Ρωμαίων Βασιλείας - το «δολάριο» του μεσαίωνα χρυσό σόλιδος ή υπέρπυρον (1/1) αργυρό εξάγραμμον, κεράτιον χάλκινο νούμιον ή φόλλις σημίσιον (1/2), τρημίσιον (1/3) μιλλιαρήσιον λαϊκές ονομασίες του χρυσού νομίσματος: κωνσταντινάτο, ρωμανάτο, μανουηλάτο, βοτανάτο, κ.λπ. περιεκτικότητα σε χρυσό 4,48 γραμμάρια = 24 καράτια ( 1 καράτι = περ. 0,20 gr) (η αγοραστική αξία του χρυσού ήταν πολύ μεγαλύτερη από την σημερινή) 72 Νομίσματα = 1 λίτρα χρυσού σχέση χρυσού και αργύρου 1:12. 1 Νόμισμα = 12 αργυρά κέρματα (μιλλιαρίσια = περ. 1.000 νουμιά) 312 - Μέγας Κωνσταντίνος - aureum solidum = ο στερεός χρυσός, σόλιδος 7 ος αι. - Ηράκλειος - αργυρό «εξάγραμμο» (έξι γράμματα - γραμμάριο) Σπόροι χαρουπιού (αρχ. κεράτιον καράτιον)
Σόλιδος Ιουστινιανού Α Κωδικός: ΒΝ 148 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Είδος: Νόμισμα - σόλιδος Θεσσαλονίκη Χρονολόγηση: 545-565 Διαστάσεις: Διάμετρος 2,1 εκ., βάρος 4,36 γρ. Υλικά: Χρυσός Προέλευση: Θεσσαλονίκη - χωριό Αδάμ Στον εμπροσθότυπο απεικονίζεται προτομή του αυτοκράτορος Ιουστινιανού Α, με στρατιωτική ενδυμασία και σταυροφόρο σφαίρα στο δεξί χέρι. Ολόγυρα διαβάζουμε την επιγραφή DN IVSTINIANVS PPAVG (Dominus Noster Iustinianus Perpetuus Augustus, που σημαίνει, ο Κύριός μας, Ιουστινιανός, ο αιώνιος αυτοκράτωρ). Στον οπισθότυπο απεικονίζεται άγγελος, με μακρύ χιτώνα και σταυροφόρο σκήπτρο στο δεξί χέρι, ενώ στο αριστερό κρατεί σταυροφόρο σφαίρα. Στην περιφέρεια διαβάζουμε VICTORI AAVGGGA ( Νίκη των Αυτοκρατόρων ) και κάτω αναγράφεται το νομισματοκοπείο της Κωνσταντινούπολης COΝOB (COΝ και ΟΒ[ryzum] που σημαίνει καθαρός χρυσός).
Ιστάμενον Βασιλείου Β Κωδικός: ΒΧΜ 00747 Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Είδος: Νόμισμα - ιστάμενον Αθήνα Χρονολόγηση: 976-1025 Διαστάσεις: Βάρος 4,41 γρ. Υλικά: Χρυσός Προέλευση:
Υπέρπυρο Μανουήλ Α Κομνηνού Κωδικός: ΒΝ 226 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Είδος: Νόμισμα - υπέρπυρο Θεσσαλονίκη Χρονολόγηση: 1164-1167 Διαστάσεις: Διάμετρος 3 εκ., βάρος 4,40 γρ. Υλικά Κατασκευής: Χρυσός Προέλευση: Νέος Παντελεήμων Πιερίας Στη μια όψη, που είναι η κυρτή, εικονίζεται ο Χριστός στον τύπο του Εμμανουήλ, δηλαδή νέος. Πλαισιώνεται από την επιγραφή ΙC ΧC (Ιησούς Χριστός) και ολόγυρα η επίκληση «+Κύριε βοήθει». Στην πίσω όψη, που είναι η κοίλη, εικονίζεται όρθιος ο Μανουήλ Α, με αυτοκρατορική ενδυμασία, κρατώντας λάβαρο και σταυροφόρο σφαίρα. Πάνω δεξιά στο βάθος φαίνεται το χέρι του Θεού. Στιχηδών αριστερά και δεξιά διαβάζουμε «Μανουήλ Δεσπότη τω Πορφυρογεννήτω». Εκδόθηκε από το νομισματοκοπείο της Κωνσταντινούπολης.
Νομίσματα Βυζαντίου με άστρο και αμφίκυρτο σελήνη 1 ος αι. π.χ.
Αμφίκυρτος σελήνη με σταυρό στις ασπίδες των Αγίων Δημητρίου των Κελλιών (3 ος αι.) και Γεωργίου της Ασίνου, Κύπρου (μεταβυζαντινή)