Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Σχολή Κοινωνικών Επιστηµών Σχολή: Διοίκηση Επιχειρήσεων και Οργανισμών (ΔΕΟ) Θεματική Ενότητα: Θεωρία Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (ΔΕΟ44) Ακαδημαϊκό Έτος: 2014-15 2η Γραπτή Εργασία Βασιζόµενοι στα δύο πρώτα κεφάλαια του δεύτερου τόµου «Θεωρία Επιχειρηµατικότητας και Καινοτοµία», στη γενικότερη βιβλιογραφία αλλά και στην επαγγελµατική και προσωπική σας εµπειρία και αφού διαβάσετε τα αποσπάσµατα που παρουσιάζονται στο παράρτηµα παρακαλώ να απαντήσετε στις ερωτήσεις των θεµάτων που ακολουθούν. ΘΕΜΑ 1 ο Το 2012 και µετά από 244 χρόνια η Εγκυκλοπαίδεια Britannica έκλεισε την έντυπη έκδοσή της και µετακόµισε αποκλειστικά στο Διαδίκτυο. Το 2011 η εταιρία Borders, ιδιοκτήτρια τότε 299 βιβλιοπωλείων κήρυξε πτώχευση. Αφού διαβάσετε τα σχετικά αποσπάσµατα (1,2,3 και 4) στο παράρτηµα 1 και τη σχετική βιβλιογραφία, παρακαλούµε να απαντήσετε στα ερωτήµατα που ακολουθούν: 1. Κατά την γνώµη σας οι καινοτοµίες που βασίζονται σε τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, και κατά συνέπεια το Διαδίκτυο, µπορεί να προκαλέσουν κύµα δηµιουργικής καταστροφής, κατά Schumpeter, στη βιοµηχανία του βιβλίου; 2. Ποιες είναι οι µορφές καινοτοµίας για το amazon.com στη βιοµηχανία του βιβλίου; Παρακαλούµε να τεκµηριώσετε την απάντηση σας βασιζόµενοι στη σχετική βιβλιογραφία. Σηµείωση: Η εκδοτική βιοµηχανία (publishing industry) χωρίζεται σε δύο κλάδους, του βιβλίου και των εφηµερίδων/περιοδικών, µε διαφορετικά χαρακτηριστικά ο καθένας. Εδώ µας ενδιαφέρει η βιοµηχανία του βιβλίου που χωρίζεται επίσης σε δύο υποκλάδους: αυτόν των εκπαιδευτικών και επαγγελµατικών βιβλίων και αυτόν των βιβλίων γενικού ενδιαφέροντος. ΘΕΜΑ 2 ο 1. Στην ενότητα 2.2 του βιβλίου σας «Εισαγωγή στην Καινοτοµία», αναφέρεται ότι το European Innovation Scoreboard (EIS) σε συνδυασµό µε τους δείκτες του ΟΟΣΑ αποτελούν τους πρόσφατους βασικούς δείκτες µέτρησης των συστηµάτων καινοτοµίας σε εθνικό αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο. Δεδοµένου ότι η ανάλυση της καινοτοµίας διαµορφώνεται σε τρία επίπεδα ποιοί είναι οι 15 περισσότερο κατάλληλοι και πιο σηµαντικοί δείκτες µέτρησης για κάθε επίπεδο και γιατί;
2. «H δηµιουργία ναυτιλιακού cluster είναι ο διακαής πόθος της ελληνικής ναυτιλιακής βιοµηχανίας. Είναι παράδοξο η πρώτη δύναµη στον κόσµο, στον κλάδο αυτό, να µην είναι ταυτόχρονα και κέντρο παροχής ναυτιλιακών υπηρεσιών κάθε είδους. Προς την κατεύθυνση αυτή, το υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου, σε συνεργασία µε όλους τους ναυτιλιακούς φορείς, συνέταξε σχέδιο, στο πλαίσιο χρηµατοδότησης του νέου ΕΣΠΑ, µε στόχο την ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των µικροµεσαίων της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά. Σκοπός, να δηµιουργηθεί ένα κέντρο όπου θα συγκεντρώνεται το σύνολο του ναυτιλιακού πλέγµατος (maritime cluster.» (MoneyPro 24/5/2014) Ποιοί θα πρέπει να συνεργαστούν ώστε η πρωτοβουλία αυτή να είναι ένα πραγµατικό και επιτυχηµένο cluster σε ευρωπαικό και διεθνές επίπεδο; Πώς αποτιµάτε την σηµασία και τις επιπτώσεις του ναυτιλιακού cluster για την ελληνική οικονοµία εξεταζοντάς το µε όρους και κριτήρια των clusters;
Οδηγίες Είναι σηµαντικό η εργασία να αντικατοπτρίζει τις γνώσεις σας και να µην είναι απλά µια συσσώρευση πληροφοριών. Η εργασία θα πρέπει να είναι καλά δοµηµένη και εύκολη στην ανάγνωση. Η εργασία θα πρέπει να παρουσιάσει µε σαφήνεια όλες τις πτυχές και τις προοπτικές του κάθε θέµατος: Ειδικότερα o Αναπτύξτε αποτελεσµατικά όλα τα απαραίτητα στοιχεία o Αναφερθείτε σε πραγµατικές µελέτες περίπτωσης ή στατιστικά στοιχεία, εφόσον το θεωρείτε χρήσιµο o Να παρουσιάστε λογικά επιχειρήµατα Όλες οι ερωτήσεις είναι υποχρεωτικές. Η εργασία, µη συµπεριλαµβανοµένων πιθανών διαγραµµάτων, πινάκων, παραποµπών, κλπ., δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 2.500 λέξεις. Για κάθε επιπλέον 500 λέξεις θα υπάρξει ποινή 0,5 µονάδες. Η καταληκτική ηµεροµηνία για την εργασία είναι η Τρίτη 23/12/2014. Οι εργασίες υποβάλλονται ηλεκτρονικά (study.eap.gr) χρησιµοποιώντας το όνοµα χρήστη και τον κωδικό πρόσβασής σας. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε µία από τις ακόλουθες µορφές αρχείων: o Μορφή εµπλουτισµένου κειµένου (*. rtf). o Microsoft Word 97-2003 (*. doc). o Word 2007 ή νεότερη έκδοση (*. docx) Άλλες µορφές έγγραφου όπως Portable Document Format (*. Pdf) δεν είναι αποδεκτές µορφές αρχείων για την υποβολή της εργασίας σας. Παρακαλείσθε να δώσετε προσοχή στην ορθή ονοµασία της εργασίας σας. Το αρχείο της εργασίας σας θα πρέπει να ονοµαστεί ως εξής: Επώνυµο_Αρχικό Ονόµατος_Αριθµός Γραπτής Εργασίας. Για παράδειγµα, αν το όνοµά σας είναι Γιώργος Παπαδόπουλος, και θέλετε να στείλετε την 2η εργασία σας, τότε θα πρέπει να ονοµάσετε το αρχείο σας ως εξής: Παπαδόπουλος_Γ_ΓΕ2.doc. Εργασίες που δεσυµµορφώνονται µε την απαίτηση αυτή θα λάβουν χαµηλότερη βαθµολογία. Η αντιγραφή και η οποιασδήποτε µορφή εξαπάτησης δεν είναι αποδεκτή. Οι φοιτητές θα πρέπει να αναφέρουν τις πηγές από τις οποίες λαµβάνουν στοιχεία, ιδέες ή λέξεις, είτε αυτούσια ή παραφρασµένα. Επίσης, πρέπει να δηλώσουν ότι η εργασία έχει ετοιµαστεί ειδικά για αυτό το µάθηµα. Για τις παραποµπές µέσα στο κείµενο αλλά και στη βιβλιογραφία χρησιµοποιείται το Harvard Referencing System.
Παραρτήµα Απόσπασµα 1 E-Book: Η ηλεκτρονική αναγέννηση του βιβλίου Intzeidis, Ε. (13 Ιανουαρίου 2012). E-Book: Η ηλεκτρονική αναγέννηση του βιβλίου Αποσπάσµα από την ηλεκτρονική έκδοση http://neoecommerce.gr/2012/01/13/e-book-η-ηλεκτρονική-αναγέννηση-του-βιβλίο/ [τελευταία πρόσβαση 12/11/2014] Το διαδίκτυο και η ψηφιοποίηση προµηνύουν µεγάλες αλλαγές για την εκδοτική βιοµηχανία. Το βιβλίο, το αρχαιότερο µέσο µαζικής ενηµέρωσης µε τη µεγαλύτερη πολιτιστική αξία, δε χρειάζεται πλέον το κλασικό βιβλιοπωλείο, για να φτάσει στον αναγνώστη. Το περιεχόµενό του δεν πρέπει οπωσδήποτε να διαδοθεί µε τον παραδοσιακό τρόπο τυπωµένο δηλαδή «σε χαρτί». Επιπλέον, το «κλείδωµα» της διαχείρισης ψηφιακών δικαιωµάτων (DRM) αποκτά σηµασία και στον κλάδο των εκδόσεων. Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν την τάση που παρακολουθούµε µε τα e-books να τείνουν να γίνουν προϊόντα µαζικής κατανάλωσης. Οι κατασκευαστές των ereaders και των Tablets ανοίγουν έναν πόλεµο προσφορών και αναπτύσσουν νέες εφαρµογές που εκµεταλλεύονται τις δυνατότητες του µέσου. Τέλος, οι εκδότες προωθούν την ψηφιακή µετάβαση. Ήδη σε παγκόσµιο επίπεδο, το 2011 τα έσοδα από πωλήσεις σε e-book ανήλθαν σε 3,2 δισ. δολάρια, ενώ οι πωλήσεις αυτών των φορητών συσκευών προβλέπεται, σύµφωνα µε την έρευνα Mobile Publishing 2011-2016 της Juniper Research, να τριπλασιαστεί το 2016 φτάνοντας τα 9,7 δισ. δολάρια. Την ίδια στιγµή, προβλέπεται να αλλάξει και ο τρόπος µε τον οποίο οι άνθρωποι θα αγοράζουν τα ηλεκτρονικά βιβλία τους στο µέλλον. Σύµφωνα µε την παραπάνω έρευνα, περίπου το 30% των e-books θα αποκτηθεί µέσω των επίπεδων φορητών υπολογιστών (tablet PC), το 15% µέσω smartphones και περίπου το 55% µέσω των ηλεκτρονικών συσκευών ανάγνωσης, των e-readers. Στην Ελλάδα σύµφωνα µε την τελευταία έρευνα του ELTRUN (Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εµπορίου), το βιβλίο παραµένει ένα από τα best-sellers στις προτιµήσεις των ελλήνων χρηστών στις οn-line αγορές τους. Tο Myebooks ανακοίνωσε πρόσφατα ότι ξεπέρασε τους τρεις χιλιάδες ελληνικούς τίτλους e- books και πολλοί εκδοτικοί οίκοι έχουν αρχίσει να ψηφιοποιούν τα βιβλία τους και να διανέµουν τα ηλεκτρονικά βιβλία τους από τα ηλεκτρονικά καταστήµατά τους. Κανένα όµως µέρος αυτής της βιοµηχανίας βιβλίου δεν επηρεάζεται περισσότερο από τις παραπάνω αλλαγές από όσο τα βιβλιοπωλεία. Αυτές επιδρούν τόσο στα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία όσο και στις µεγάλες αλυσίδες. Κανείς δε φαίνεται να βρίσκει ασυλία. Οι κλάδοι των βιβλίων και των ηλεκτρικών ειδών είναι οι πρώτοι που αισθάνονται την πίεση των «καθαρά» διαδικτυακών παικτών της αγοράς (Online Pure Player). Με αποτέλεσµα να ψάχνουν απεγνωσµένα ευκαιρίες χάραξης µιας νέας στρατηγικής. Συχνά κάτι τέτοιο συνδέεται µε σηµαντικές αρνητικές συνέπειες για τους καθιερωµένους παίκτες της αγοράς, γιατί όποιος χάσει το τρένο της ψηφιοποίησης, αγνοώντας τις εξελίξεις της αγοράς, χάνει και το παιχνίδι. Η περίπτωση της Borders, δεύτερης µεγαλύτερης από άποψη µεγέθους αµερικανικής αλυσίδας βιβλιοπωλείων (το πελατολόγιό της ανέλαβε η Barnes & Noble), είναι χαρακτηριστική για το σύνολο της αγοράς. Το Φεβρουάριο του 2011 κήρυξε πτώχευση και το καλοκαίρι του 2011 έσβησαν τα φώτα της εταιρείας. Ενώ ο ανταγωνιστής της, η Barnes & Noble, η µεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων της Αµερικής, ανακάλυψε πόσο δαπανηρό µπορεί να είναι να προσπαθεί κάποιος να επαναπροσδιορίσει το ψηφιακό µέλλον. Ταυτόχρονα, η ίδια εταιρεία αναζητά στρατηγικό επενδυτή αυτόν τον καιρό. Στην Ελλάδα, ο κύκλος εργασιών των εκδοτικών οίκων που υποχρεούνται να δηµοσιεύουν ισολογισµούς κύλησε µέσα στη διετία 2008-2010 από τα 156 στα 140 εκατ. ευρώ, σύµφωνα µε τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου ΕΚΕΒΙ. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του 2011
σηµειώθηκε περαιτέρω πτώση που προβλέπεται να φτάσει έως και το 30%. Την ίδια διετία, επίσης, οι τζίροι των σηµαντικότερων αλυσίδων βιβλιοπωλείων έπεσαν από τα 74 στα 53 εκατ. ευρώ και ήδη κάποια αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα. Όπως και στη µουσική βιοµηχανία έτσι και στη βιοµηχανία του βιβλίου, οι νέες τεχνολογίες οδηγούν, εκτός από τη µείωση του κόστους των συναλλαγών, σε αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τέτοια παραδείγµατα συναντώνται τόσο στην κλασική µορφή των εµπλεκοµένων σε αυτήν την αλυσίδα (όπως εκδότες, συγγραφείς, τυπογράφους, γραφίστες, βιβλιοδέτες και έµποροι), την παραγωγική διαδικασία του βιβλίου, την ανάπτυξη νέων πρακτικών στον τοµέα της τεχνικής εκτυπώσεων (Print-on-Demand) και την εµπορική εκµετάλλευση όσο και στις αναγνωστικές συνήθειες του τελικού πελάτη, ο οποίος «κατεβάζει» το βιβλίο του από το internet. Η Amazon σφετερίστηκε όσο καµία άλλη εταιρεία την αλυσίδα αξίας (Value Chain) ενός ολόκληρου κλάδου (το ίδιο κατάφερε στη µουσική βιοµηχανία η Apple) και έχει θέσει ως στόχο τώρα να βγάλει από τη µέση οποιονδήποτε παίκτη βρίσκεται ανάµεσα στον συγγραφέα και τον αναγνώστη, δηλαδή: τους εκδότες, διότι γίνεται η ίδια εκδότης. Καταργεί τα τυπογραφεία, διότι οι πωλήσεις των e-books στην Amazon όλο και αυξάνονται. Προσπερνά τα βιβλιοπωλεία, διότι κανένας βιβλιοπώλης στον κόσµο δε διαθέτει έστω και κατά προσέγγιση την τεράστια επιλογή βιβλίων της παραπάνω εταιρείας. Και τέλος υποκαθιστά τις βιβλιοθήκες, διότι η Amazon εµφανίζεται τώρα και ως τέτοια, µε το να δανείζει βιβλία στους πελάτες της. Η Amazon έγινε ο µεγαλύτερος βιβλιοπώλης στη Γερµανία µε τζίρο για το 2010 άνω του ενός δισ. ευρώ, ξεπερνώντας ακόµα και σε πωλήσεις αυτών της Thalia (µε συνολικά 294 βιβλιοπωλεία σε Γερµανία, Αυστρία και Ελβετία και µε το ηλεκτρονικό κατάστηµα της ). Έτσι, ο κλάδος του βιβλίου γίνεται ο πρώτος κλάδος στη Γερµανία ο οποίος δίνει την ηγεσία σε ένα καθαρά διαδικτυακό παίκτη της αγοράς. Το ερώτηµα που πρέπει να απαντηθεί δεν είναι εάν το βιβλίο θα είναι τυπωµένο ή ηλεκτρονικό (το βιβλίο παραµένει βιβλίο), αλλά ποιες είναι οι κατάλληλες µορφές των εκδόσεων εντύπων ή ψηφιακών- µε τις οποίες οι εκδότες θα δηµιουργήσουν εκ νέου µια (νέα) προστιθέµενη αξία. Εξαιρετικές ευκαιρίες βρίσκονται στο σχεδιασµό σύγχρονων δοµών και στην ανάπτυξη ηλεκτρονικών εφαρµογών, στη πιο βολική µορφή για το χρήστη. Τα παραπάνω εφαρµόστηκαν στη µουσική βιοµηχανία, η οποία έχει πλέον υπηρεσίες όπως το SoundCloud, last.fm, Spotify, Pandora, και πολλά άλλα και τα οποία έχουν φέρει τη µουσική βιοµηχανία σε µια νέα εποχή. Ήδη, µη εκδοτικές εταιρείες έχουν αναπτύξει νέα επιχειρηµατικά µοντέλα τα οποία προσφέρουν υπεραξία στους χρήστες των e-books, όπως η Doppeltext. Tο συγκεκριµένο Start-up προσφέρει ένα ηλεκτρονικό κατάστηµα µε µεταγλωττισµένα (δίγλωσσα) ηλεκτρονικά βιβλία. Τα βιβλία τηρούνται στην αρχική γλώσσα και οι χρήστες µπορούν να δουν, κάνοντας απλά ένα κλικ σε ένα συγκεκριµένο σηµείο του κειµένου, την (επίσηµη) µετάφραση. Readmill: Έχει αναπτύξει εφαρµογές «κοινωνικής» ανάγνωσης, οι οποίες προσφέρουν στους χρήστες της, ως µια εικονική λέσχη βιβλίου, την «κοινή εµπειρία» ανάγνωσης. Με αυτήν µπορούν οι χρήστες να κοινοποιήσουν σηµειώσεις και υπογραµµίσεις, να θέσουν ζητήµατα που τους απασχολούν προς συζήτηση. Ακόµη τους παρέχεται η δυνατότητα να συστήσουν, να ανταλλάξουν σελιδοδείκτες ή να δουν σε απευθείας σύνδεση την πρόοδο ανάγνωσης του κειµένου, να ανακαλύψουν τις αναγνωστικές συνήθειές τους καθώς και ποια βιβλία διαβάζουν οι φίλου τους. Η ισπανική 24symbols (και σύντοµα η αµερικάνικη Athina) προσφέρει συνδροµητική cloud υπηρεσία ανάγνωσης e-books. Το καλιφορνέζο Start-up hyperlink ειδικεύεται στην παραγωγή και την πώληση των ηλεκτρονικών βιβλίων. Η επιλογή των θεµάτων γίνεται µε βάση τα αποτελέσµατα αναζήτησης στο Google. Για τα θέµατα αναζητεί συγγραφείς ή προσλαµβάνει δηµοσιογράφους, οι οποίοι χρησιµεύουν για τους ειδικούς ως Ghostwriter (συγγραφέας που δίνει σε άλλον να υπογράψει το έργο του). Οι συγγραφείς λαµβάνουν από
την εταιρία βοήθεια στη σελιδοποίηση του βιβλίου και στο µάρκετινγκ. Μέχρι και το πενήντα τοις εκατό των κερδών πηγαίνουν στους συγγραφείς. Εταιρείες, όπως η Bod, η Lulu και η bookrix, προσφέρουν τη δυνατότητα εκτύπωσης κατ απαίτησης POD (print on demand). Με αυτό τον τρόπο ο κάθε συγγραφέας µπορεί να εκδώσει το δικό του βιβλίο τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική µορφή και να το διανέµει σε όλη την υφήλιο. Επίσης, µπορεί να υπολογίσει το κόστος και τα έσοδα από την έκδοση του βιβλίου του. Οι παραπάνω εταιρείες προσφέρουν µετ αµοιβής και πρόσθετες υπηρεσίες, όπως επιµέλεια, σύνταξη, διόρθωση και µετάφραση του κειµένου. Η Paperc προσφέρει στους χρήστες της τη δυνατότητα δωρεάν µελέτης (µε ορισµένους χρονικούς περιορισµούς) των παραπάνω από δεκατέσσερις χιλιάδων εξειδικευµένων βιβλίων της. Πρόσθετες λειτουργίες, όπως η αποθήκευση και εκτύπωση, επιβαρύνονται µε 10 cent ανά σελίδα. Η εταιρεία σχεδιάζει να λανσάρει σύντοµα ένα πάγιο µοντέλο χρέωσης. Η γερµανική Personal Novel λειτουργεί την εξατοµικευµένη παραγωγή (mass customization) ως επιχειρηµατικό µοντέλο. Δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να δηµιουργήσουν το δικό τους µυθιστόρηµα, καθορίζοντας την κατηγορία του (ψυχολογικό, ερωτικό, επιστηµονικής φαντασίας, µυστηρίου, ιστορικό και νεανικό) το όνοµα του πρωταγωνιστή, την εµφάνισή του, την κατοικία του, το άρωµά του, το εξώφυλλο καθώς και τον τίτλο του βιβλίου. Μια εξαιρετική προσωποποιηµένη υπηρεσία προσφέρει η astorybeforebed µέσω της οποίας οι γονείς και οι συγγενείς µπορούν να δηµιουργήσουν µοναδικές αναµνήσεις για τα παιδιά τους, παρέχοντάς τους την δυνατότητα, να ηχογραφήσουν και να βιντεοσκοπήσουν online την ανάγνωση παιδικών βιβλίων. Η υπηρεσία προσφέρεται µε συνδροµή ή ως µεµονωµένη χρήση. Συγγραφείς που θέλουν να εκτυπώσουν τα ελπιδοφόρα βιβλία τους µπορούν να αποκτήσουν κεφάλαιο κίνησης, µέσω της «διαδικτυακής µικροχρηµατοδότησης». Ένα από τα πιο φηµισµένα βιβλία που εκδόθηκε µε την υποστήριξη µιας «κοινότητας» είναι το Business Model Generation του Alexander Osterwalder. Τέλος, οι εκδότες χρησιµοποιούν την έξυπνη ιδέα των Virtuals Stores (εικονικών καταστηµάτων) όλο και περισσότερο για την προώθηση των βιβλίων τους. Η Weltbild στη Γερµανία µε τη µορφή αφίσας απεικόνισε σε εκατόν σαράντα υπαίθριες διαφηµίσεις τα δέκα επιλεγµένα best-seller της. Δίπλα σε κάθε βιβλίο συµπεριλαµβανόταν και ένας γραµµωτός κωδικός QR, έτσι ώστε οι περαστικοί σκανάροντας τον κωδικό του βιβλίου που επιθυµούσαν µέσω του κινητούς τους, το πρόσθεταν στο καλάθι τους. Τα βιβλιοπωλεία, εάν θέλουν να επιζήσουν, θα πρέπει να αφήσουν την παραδοσιακή ιδιότητά τους ως το µέρος όπου οι πελάτες επισκέπτονται για να αγοράσουν τα βιβλία τους και να µετατραπούν σε ένα χώρο-θέατρο (ιδανικό παράδειγµα είναι η Στοά του Βιβλίου στην Αθήνα). Σε αυτόν τον χώρο, ο ενδιαφερόµενος ( η) θα πληρώνει για να βιώσει µε διαφορετικό τρόπο την ανάγνωση την πνευµατική συζήτηση και τη µόρφωση- εντοπίζοντας τα βιβλία (τυπωµένο ή ηλεκτρονικό) που τον ενδιαφέρουν, αναπτύσσοντας κοινωνικές σχέσεις και τέλος συµµετέχοντας σε ρόλους ηθοποιού (απόδοση κειµένου ενός βιβλίου µπροστά σε κοινό) ή ως συγγραφέας (του δικού τους κειµένου) για την βίωση µοναδικής εµπειρίας. Απόσπασµα 2 Λονδίνο: Εριξε αυλαία η 41η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου. Η κυριαρχία της Amazon κι οι αυτοεκδόσεις ανησυχούν την εκδοτική βιοµηχανία
Κουζέλη, Λ. (20 Απριλίου 2012). Λονδίνο: Εριξε αυλαία η 41η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου. Η κυριαρχία της Amazon κι οι αυτοεκδόσεις ανησυχούν την εκδοτική βιοµηχανία. Το Βήµα. (http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=453869) [τελευταία πρόσβαση 12/11/2014] «Κλείσαµε πολλές συµφωνίες. Κανείς δεν ανέφερε τη λέξη "κρίση". Όλοι οι αµερικανοί εκδότες ήταν εδώ, πρόθυµοι να αγοράσουν» ήταν η αισιόδοξη δήλωση βρετανού λογοτεχνικού πράκτορα µετά τη λήξη της 41ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου του Λονδίνου. Στο τριήµερο πρόγραµµα της έκθεσης, από τις 16 έως τις 18 Απριλίου, χώρεσαν 400 σεµινάρια, εργαστήρια, παρουσιάσεις, συζητήσεις και ποικίλες εκδηλώσεις, 1.500 εκθέτες και 24.500 επαγγελµατίες του βιβλίου. Συνολικά 584 γραφεία είχαν στηθεί για τους ατζέντηδες, οι οποίοι εκτιµούν ότι η µεγάλη βρετανική έκθεση του βιβλίου το ανοιξιάτικο αντίβαρο, στη συνείδηση των επαγγελµατιών, της φθινοπωρινής έκθεσης της Φρανκφούρτης ήταν επιτυχής και τα νέα για το βιβλίο, σε όλες τις µορφές του, θετικά. Το ηλεκτρονικό βιβλίο, που αποτελούσε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος τις προηγούµενες χρονιές τροφοδοτώντας την ανησυχία για την «ψηφιακή κρίση», ήταν παρόν αλλά λιγότερο απειλητικό. Πλέον όλοι οι εκδότες έχουν ένα τµήµα ψηφιακών εκδόσεων και το έντυπο βιβλίο συµβιώνει θαυµάσια µε την ηλεκτρονική του εκδοχή στα περίπτερα των εκθετών. Οι πρωτοπόροι στο ψηφιακό βιβλίο ισχυρίζονται βέβαια ότι οι περισσότεροι εκδότες εξακολουθούν να έχουν άγνοια για το πώς λειτουργεί ο ψηφιακός κόσµος. «Έχουν θαµπωθεί από το Amazon, την Apple και την Google και δεν µπορούν να σκεφτούν τι µπορούν να κάνουν µε το ψηφιακό περιεχόµενο που έχουν στη διάθεσή τους. Απλώς αναπαράγουν το βιβλίο σε εφαρµογή για Kindle», είπε στον βρετανικό «Guardian» ο Τζορτζ Λόσιους, της εταιρείας Publishing Technology, η οποία ασχολείται µε τη δηµιουργία ψηφιακών πυλών. Οι νέες ανησυχίες της εκδοτικής βιοµηχανίας που συζητήθηκαν εφέτος στα πηγαδάκια των εκδοτών ήταν η εκδοτική και η βιβλιοπωλική δραστηριότητα της Amazon. Σχολιάστηκε έντονα η πρόσφατη αγωγή του Αµερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης κατά της Αpple και πέντε µεγάλων εκδοτών (µεταξύ των οποίων οι HarperCollins, Penguin και Hachette) για τη δηµιουργία καρτέλ προκειµένου να αυξήσουν τις τιµές των ηλεκτρονικών βιβλίων. Αν αυτό το «εκδοτικό µοντέλο» (που προβλέπει για το βιβλίο τιµή ορισµένη από τον εκδότη και ποσοστό κέρδους 30% για την Apple) απορριφθεί, οι εκδότες φοβούνται ότι πλέον το ψηφιακό βιβλίο θα είναι ελεύθερο για την Amazon, που θα καταλήξει όχι απλώς µονοπώλιο αλλά και µοναδικός αγοραστής. Τα στελέχη της Amazon στην έκθεση κράτησαν χαµηλό προφίλ. «Υπάρχει χώρος για όλους, για τους παραδοσιακούς εκδότες, για τα εκδοτικά σχέδια της Amazon και για όσους προχωρούν σε αυτοέκδοση» δήλωσε η Σόφι Ποντερόσκο, διευθύντρια δηµοσίων σχέσεων για το Kindle, τονίζοντας ότι, άλλωστε, η Amazon συνεργάζεται µε τους παραδοσιακούς εκδότες πουλώντας περισσότερα βιβλία τους από ποτέ. Στην έκθεση δεν παρευρέθησαν πολλοί συγγραφείς, αρκετοί ήταν όµως οι νέοι επαγγελµατίες του χώρου που αυτοεκδίδουν τα έργα τους, όπως ο 24χρονος Μπεν Γκάλεϊ, συγγραφέας ιστοριών του φανταστικού, και η Ρέιτσελ Άµποτ, συγγραφέας θρίλερ, που το βιβλίο της «Only the Innocent» ήταν εφέτος νούµερο 4 e- book σε πωλήσεις στο Kindle. Οι συγγραφείς αυτοί έχοντας παρακάµψει το παραδοσιακό εκδοτικό σύστηµα το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις έχει απορρίψει τα έργα τους λειτουργούν ως µια τρόπον τινά καθετοποιηµένη εκδοτική µονάδα, και συγγραφέας, ατζέντης, επιµελητής, εκδότης, διανοµέας και πωλητής συναντώνται στο ίδιο πρόσωπο. Στις ΗΠΑ συγγραφείς έχουν γίνει εκατοµµυριούχοι αυτοεκδίδοντας τα βιβλία τους. Ο Γκάλεϊ έχει πουλήσει 50.000 ηλεκτρονικά αντίτυπα των βιβλίων του προς 99 πένες το καθένα στο Amazon, εισπράττει δικαιώµατα 35% και προτρέπει τους παραδοσιακούς εκδότες να αλλάξουν νοοτροπία και µεθόδους, να σταµατήσουν να εξετάζουν ανέκδοτα χειρόγραφα και να κοιτάξουν γύρω για να βρουν ανθρώπους όπως αυτός, «µε αποδεδειγµένη πορεία, µε έτοιµο αναγνωστικό κοινό και πωλήσεις». Οι πωλήσεις του βιβλίου της πρωτοεµφανιζόµενης Άµποτ έχουν φτάσει τα 100.000 αντίτυπα. Είναι οι περιπτώσεις αυτές ένδειξη ότι επιµελητές,
εκδότες, τυπογράφοι, βιβλιοδέτες, εµπορικοί διευθυντές, διανοµείς κ.ά., ένα πλήθος επαγγελµατιών στον χώρο του βιβλίου εδώ και αιώνες, είναι πλέον περιττοί και άρα σύντοµα θα εκλείψουν; Ενδέχεται, αλλά όχι τόσο σύντοµα όσο µπορεί να φαντάζονται µερικοί. Ο Κέρι Γουίλκινσον, ο πιο επιτυχηµένος σε πωλήσεις συγγραφέας που αυτοεκδίδεται, έκλεισε συµφωνία µε την Pan Macmillan. Φαίνεται ότι κάθε «ψηφιακός συγγραφέας» κατά βάθος εύχεται να κυκλοφορήσει το έργο του και σε «κανονικό βιβλίο». Μιλώντας σε δηµοσιογράφους, η Ρέιτσελ Άµποτ δεν έκρυψε την κρυφή επιθυµία της: «Θα ήθελα πολύ να δω το βιβλίο µου στη βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου». Μέσα στην εντυπωσιακή λάµψη του ψηφιακού κουρνιαχτού, οι εκτιµήσεις είναι ότι το έντυπο βιβλίο διατηρεί το κύρος του αλλά και την εξέχουσα εµπορική θέση του στην αγορά του βιβλίου: «Το 80% των εσόδων του εκδοτικού οίκου εξακολουθεί να προέρχεται από το έντυπο βιβλίο», δήλωσε ο Νταν Φράνκλιν, υπεύθυνος ψηφιακών εκδόσεων στις εκδόσεις Random Ηouse. «Γίνεται πολύς θόρυβος για οτιδήποτε παράγεται στον χώρο των ψηφιακών εκδόσεων. Εµείς προσπαθούµε να ξεκαθαρίσουµε τι είναι αυθεντικό και πραγµατικά ενδιαφέρον από τη µια και τι φέρνει χρήµατα από την άλλη». Η δήλωσή του έχει σηµασία, διότι φαίνεται ότι οι διαµάχες µεταξύ ψηφιακού και έντυπου βιβλίου, αυτοέκδοσης και παραδοσιακής έκδοσης µεταφέρονται σιγά σιγά σε ένα πιο οικείο και διαχειρίσιµο πεδίο, εκείνο της κλασικής διαµάχης µεταξύ εµπορικού και ποιοτικού βιβλίου. Απόσπασµα 3 Αϋλο βιβλίο (2) Μπακουνάκης, Ν. (5 Οκτωβρίου 2014). Αϋλο βιβλίο (2). Το Βήµα. (http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=638132 ) [τελευταία πρόσβαση 12/11/2014] Τα επιχειρήµατα υπέρ του άυλου, ψηφιακού βιβλίου προβάλλονται κυρίως από τον κόσµο της ηλεκτρονικής κουλτούρας, ιδιαίτερα της επιχειρηµατικής ηλεκτρονικής κουλτούρας. Το πιο βασικό: µπορείς να µεταφέρεις µια ολόκληρη βιβλιοθήκη µέσα στην ταµπλέτα σου ή στη συσκευή ανάγνωσης. Ακόµη, µπορείς να παραγγείλεις ένα βιβλίο και να το έχεις σε λίγα λεπτά στην οθόνη σου. Από την πλευρά της, µια ταµπλέτα µπορεί να εξασφαλίσει την προσοµοίωση του έντυπου βιβλίου. Να σε µεταφέρει σε έναν εικονικό κόσµο χαρτιού. Ένα άλλο επιχείρηµα έχει σχέση µε τη δηµοκρατικότητα του ψηφιακού βιβλίου: καταργεί τους ενδιάµεσους, δηλαδή τον ατζέντη, τον εκδότη, τον επιµελητή, τον βιβλιοπώλη. Αυτό είναι ένα από τα βασικά επιχειρήµατα του Τζεφ Μπέζος, του αφεντικού του γίγαντα που λέγεται Αµαζον, µόνο που ως τώρα δεν έχουµε δει να εκδίδονται από τον αµερικανικό κολοσσό κάποια αξιόλογα ψηφιακά βιβλία. Ο Μπέζος χρησιµοποιεί επίσης αυτό το επιχείρηµα για να πείσει τους αναγνώστες-πελάτες του ότι δουλεύει για λογαριασµό τους. Για να κατεβάσει την τιµή των ψηφιακών βιβλίων, αποκλείοντας την «παρασιτική διαµεσολάβηση». Και κάποια αντεπιχειρήµατα. Τα ψηφιακά µέσα προκαλούν ανατροπή των παραδοσιακών ιεραρχιών αλλά δεν καταργούν τη διαµεσολάβηση. Επιβάλλουν µιαν άλλου είδους διαµεσολάβηση, που πριν απ' όλα είναι η ίδια η τεχνολογία, τα λογισµικά, οι πλατφόρµες κ.τ.λ. Δηλαδή µια νέου είδους διαµεσολάβηση που δεν έχει ακόµη περιγραφεί γιατί δεν έχει ακόµη οριστικοποιηθεί. Βρισκόµαστε όµως σε µια εποχή µετάβασης. Και ξέρουµε, από την Αρχαιολογία των Μέσων, ότι το παλιό δεν εξαφανίζεται. Υπάρχει µέσα στο καινούργιο ή συνυπάρχει µε το καινούργιο. Σήµερα το έντυπο βιβλίο συνυπάρχει µε το ψηφιακό. Και η διαφορά υπέρ του έντυπου βιβλίου είναι συντριπτική. Ερευνες δείχνουν ότι το έντυπο διασφαλίζει για τον αναγνώστη την ενότητα της αφήγησης και ιδιαίτερα την ενότητα του
νοήµατος. Η αποσπασµατικότητα και ταυτόχρονα ο χαοτικός χαρακτήρας των ψηφιακών µέσων ακυρώνουν την ενότητα αυτή. Απόσπασµα 4 Το ψηφιακό βιβλίο κερδίζει αναγνώστες και εντυπώσεις Ρηγόπουλος, Δ. (8 Αύγουστου 2012). Το ψηφιακό βιβλίο κερδίζει αναγνώστες και εντυπώσεις. Καθηµερινή. (http://www.kathimerini.gr/465038/article/politismos/arxeio-politismoy/to-yhfiako-vivliokerdizei-anagnwstes-kai-entypwseis [τελευταία πρόσβαση 12/11/2014] Για την αγορά του βιβλίου στον αγγλοσαξονικό κόσµο αυτές είναι ηµέρες που γράφουν ιστορία. Δύο χρόνια µετά την εισαγωγή του Kindle στην Μεγάλη Βρετανία, του δηµοφιλούς e-reader της Amazon, οι πωλήσεις των e-books στο Ηνωµένο Βασίλειο έχουν ξεπεράσει πλέον τις πωλήσεις έντυπων βιβλίων: από την αρχή του 2012 µέχρι σήµερα, σε κάθε 100 έντυπα βιβλία που πωλήθηκαν από την ιστοσελίδα αντιστοιχούν 114 πωλήσεις και downloads e-books.οι µετρήσεις δεν αφορούν µόνο βιβλία που εκδόθηκαν και στις δύο µορφές, έντυπη και ψηφιακή, αλλά στο σύνολο των πωλήσεων, τεκµηριώνοντας µε τον πιο κατηγορηµατικό τρόπο το προβάδισµα των e-books. H αγορά των συσκευών ηλεκτρονικής ανάγνωσης (e-reader) εµφανίστηκε ορµητική εξαρχής στις Ηνωµένες Πολιτείες. Για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2010 η Αmazon ανακοίνωνε ότι οι πωλήσεις των ψηφιακών της βιβλίων ξεπέρασαν για πρώτη φορά τις αντίστοιχες των βιβλίων µε σκληρό εξώφυλλο. Για κάθε 100 βιβλία µε σκληρό εξώφυλλο η Amazon πουλούσε από την ιστοσελίδα της 143 ψηφιακά βιβλία. Σύµφωνα µε ανακοίνωση του αµερικανικού κολοσσού, το Kindle δείχνει να φέρνει µια πραγµατική αναγέννηση στον κόσµο του βιβλίου, καθώς οι χρήστες του e-reader αγοράζουν πλέον τετραπλάσια βιβλία σε σχέση µε το παρελθόν. «Σε γενικές γραµµές έχει εµφανιστεί ένα κύµα αγάπης προς την ανάγνωση, και µια αναγέννηση ως αποτέλεσµα της κυκλοφορίας του Kindle», τόνισε σε δηλώσεις του εκπρόσωπος της εταιρείας. Ταυτόχρονα νέους δρόµους φαίνεται πως έχει ανοίξει το Kindle Direct Publishing, µια υπηρεσία της Amazon που επιτρέπει σε πρωτοεµφανιζόµενους (αλλά όχι µόνο) συγγραφείς να «εκδώσουν» απευθείας το βιβλίο τους σε ψηφιακή µορφή και να «συναντήσουν» έτσι µέσω της Amazon και του Κindle ένα τεράστιο αναγνωστικό κοινό χωρίς άλλους «διαµεσολαβητές». Είναι χαρακτηριστικό ότι τρεις από τους δέκα συγγραφείς βιβλίων για Kindle µε τις περισσότερες πωλήσεις (Nick Spalding, Katia Lief, Kerry Wilkinson) έχουν εκδώσει τα βιβλία τους µε αυτόν τον τρόπο. Τα εντυπωσιακά νούµερα δεν σηµαίνουν υποχρεωτικά ότι η «µάχη» ανάµεσα στα έντυπα και τα ψηφιακά βιβλία έχει τελεσίδικα κριθεί. Σκεφθείτε ότι στις παραπάνω έρευνες οι συγκρίσεις γίνονται ανάµεσα σε παραγγελίες στο µεγαλύτερο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, εποµένως οι χρήστες είναι εξοικειωµένοι µε τον κόσµο της τεχνολογίας. Οι µεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Μεγάλη Βρετανία εξακολουθούν να πουλάνε εκατοµµύρια τίτλους κάθε χρόνο και τα βιβλία αυτά είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία σε έντυπη µορφή. Χλιαρή ελληνική υποδοχή Πάντως κανείς δεν αµφισβητεί την επανάσταση του ψηφιακού βιβλίου. Αν βρεθείς στο µετρό του Λονδίνου ή της Νέας Υόρκη συνειδητοποιείς τον βαθµό διείσδυσης του ηλεκτρονικού βιβλίου. Ως προς την Ελλάδα η «επανάσταση» του Κindle πέρασε και δεν ακούµπησε. Κυριολεκτικά. Αλυσίδες ηλεκτρονικών ειδών διέθεσαν στο παρελθόν παρόµοιες συσκευές, αλλά τουλάχιστον στην περιοχή του Συντάγµατος όπου κάναµε µια µικρή έρευνα η περιορισµένη ζήτηση τις εκτόπισε από τις προθήκες των καταστηµάτων. Οι λόγοι είναι βασικά δύο: το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφιακών βιβλίων διατίθεται στα αγγλικά και η εµφάνιση πιο «σύνθετων» ταµπλετών που είναι αρκετά δηµοφιλείς στην ελληνική αγορά.
Απόσπασµα 5 Μέτρηση της Καινοτοµίας, «Κείµενο για ΔΕΟ44», Μπακούρος Ιωάννης, 2014 Για τη µέτρηση της καινοτόµου απόδοσης σε επίπεδο επιχείρησης έχει δοθεί λιγότερη προσοχή απ ότι σε επίπεδο προγράµµατος ή και συστήµατος. Οι µελέτες σε επίπεδο προγράµµατος παρέχουν περισσότερη κατανόηση των µηχανισµών που βρίσκονται πίσω από την καινοτοµία και των επιδράσεών τους στον οργανισµό. Οι περισσότερες από αυτές τις µελέτες αποκλείουν τους ελέγχους που κατέχουν οι διευθυντές για να διαχειριστούν τα αβέβαια και δυναµικά περιβάλλοντα. Οι διαφορές αυτών των µελετών δεν έχουν οδηγήσει σε ένα γενικά αποδεκτό δείκτη της καινοτόµου απόδοσης ή σε ένα κοινό σύνολο δεικτών σε οργανωτικό επίπεδο. Γενικά θα µπορούσε κανείς να διακρίνει τις πιο κάτω κατηγορίες δεικτών που σχετίζονται µε την καινοτοµία: Οι δείκτες εισαγωγής (input) µετρούν κυρίως τους πόρους που διατίθενται στη διαδικασία καινοτοµίας. Αυτές οι εισαγωγές περιλαµβάνουν το διανοητικό, το ανθρώπινο και το τεχνολογικό κεφάλαιο Οι δείκτες διαδικασίας (process) απεικονίζουν τα οργανωτικά συστήµατα και τα συστήµατα διαχείρισης διαδικασιών καινοτοµίας. Επίσης ενσωµατώνουν το σχέδιο του συστήµατος καινοτοµίας µιας εταιρείας και της καινοτοµικότητάς του Οι δείκτες αποτελέσµατος (output) προσδιορίζουν τα αποτελέσµατα της οργανωτικής καινοτοµίας. Οι δείκτες αποτελέσµατος αντιπροσωπεύουν την πραγµατοποιηµένη, βραχυπρόθεσµη επιτυχία της καινοτόµου δραστηριότητας. Οι δείκτες αυτής της οµάδας µετρούν τους αριθµούς και τους ρυθµούς διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας, τις αναφορές διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας, τον αριθµό νέων προϊόντων, το ποσοστό των πωλήσεων µε τις καινοτοµίες και άλλα. Πολλές µελέτες χρησιµοποιούν έναν ενιαίο δείκτη εισαγωγής ή αποτελέσµατος για να καθορίσουν την καινοτόµο απόδοση µιας εταιρείας. Οι Santarelli και Piergiovanni έχουν δείξει ότι οι δείκτες αποτελέσµατος που είναι βασισµένοι στα διπλώµατα ευρεσιτεχνίας µπορεί να είναι προβληµατικοί επειδή το τεχνολογικό επίπεδο και η οικονοµική αξία των διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας είναι ιδιαίτερα ετερογενή, η φύση του περιεχοµένου των διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας ποικίλλει ευρέως από χώρα σε χώρα. Επίσης, δεν είναι όλες οι καινοτοµίες κατοχυρωµένες µε δίπλωµα ευρεσιτεχνίας, δεν γίνονται όλα τα διπλώµατα ευρεσιτεχνίας καινοτοµίες, και η τάση των επιχειρήσεων για κατοχύρωση διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας ποικίλλει πολύ, ανάλογα µε το µέγεθος της επιχείρησης. Επιπλέον, οι δείκτες αποτελέσµατος παρουσιάζουν περιορισµούς λόγω των πρωταρχικών παραγόντων σε επίπεδο βιοµηχανίας όταν συγκρίνονται διάφορες βιοµηχανίες ή επιχειρήσεις διαφορετικών µεγεθών. Γενικά, υπάρχει µια αυξανόµενη ανάγκη να µετρηθεί και να αποτιµηθεί η καινοτοµία και οι τεχνολογικές αλλαγές και να αυξηθεί η γνώση µας για την ισχύ της καινοτοµίας και τις κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες που απορρέουν από αυτή. Στο παρελθόν, τα δηµόσια διαθέσιµα, διεθνή αξιόπιστα δεδοµένα πάνω στην καινοτοµία και τις τεχνολογικές αλλαγές ήταν εξαιρετικά πενιχρά. Συνέπεια των παραπάνω, ήταν πολλές ενδιαφέρουσες θεωρητικές υποθέσεις να εξεταστούν ελάχιστα, ενώ οι πολιτικές αποφάσεις οδηγούνταν από τη διαίσθηση και όχι από τη γνώση. Όµως, από τις αρχές του 1990 και συγκεκριµένα από το 1992 µε την καθοδήγηση του Community Innovation Survey (CIS), σηµειώθηκε κάποια πρόοδος στη συλλογή δεδοµένων σε επίπεδο επιχειρήσεων σ ότι αφορά την καινοτοµία. Η CIS ανέλαβε µια πιο ολοκληρωµένη διάσταση της εισαγωγικής καινοτοµίας, σε µία προσπάθεια να µετρήσει καινούριους δείκτες της καινοτοµίας. Οι δείκτες αποτελούν το µέτρο µιας καινοτοµίας, έχουν τη δυνατότητα εξέτασης από κάθε πλευρά και δύο βασικές κατηγορίες τους είναι οι δείκτες που αναφέρονται στην εισαγωγική