ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρεις το υλικό που χρειάζεται για να εργαστείς µε τις διάφορες ενότητες όπως σχεδιάστηκαν να παρουσιαστούν. Είσαι ελεύθερος να προσθέσεις το δικό σου υλικό, να απορρίψεις ότι νοµίζεις ότι δεν είναι αναγκαίο για σένα, ή να αναδιοργανώσεις αν επιθυµείς οποιαδήποτε ενότητα. 39

Ενότητα 1 Βρες κάποιο µέλος της οµάδας που Πηγαίνει δουλειά περπατητός Εχει δίδυµα η οικογένειά του Συµµετέχει στη χορωδία Είναι αριστερόχειρας Μιλά Ισπανικά Είναι µοναχοπαίδι Ιππεύει εν µπορεί να διαβάσει το χάρτη Μιλά περισσότερες από 4 γλώσσες ε ζει στη χώρα που γεννήθηκε Εχει 5 ή περισσότερες αδελφές Παίζει µουσικό όργανο Μεγαλώνει λαχανικά και φρούτα Μιλά Ιταλικά Επισκέφθηκε 5 ηπείρους Εχει 3 αδελφούς Οδηγά ποδήλατο ιαβάζει ένα βιβλίο τη βδοµάδα Μιλά µόνο µια γλώσσα Παίζει σκάκι Εχει ένα µωρό εν τελείωσε ένα βιβλίο αυτό το χρόνο Οδηγά µόνο ποδήλατο 40

Ηµερήσια διάταξη του σεµιναρίου Αυτή η ηµερήσια διάταξη θα πρέπει να ετοιµαστεί από τον κάθε οργανωτή µε βάση τον τρόπο που το σεµινάριο έχει σχεδιαστεί στο τοπικό επίπεδο. Αν ακολουθήσεις τις εισηγήσεις αυτών που ετοίµασαν το παρόν εγχειρίδιο, η παρουσίαση του περιεχοµένου θα βρίσκεται κοντά σ αυτό που ετοιµάσαµε. Το σεµινάριο αποτελείται από 12 ενότητες. Εχει επίσης σχεδιαστεί γύρω από 3 οµάδες ενοτήτων. Π.χ. Παρουσίαση του θεωρητικού υπόβαθρου, επιδράσεις στο άτοµο, πρακτική εφαρµογή. Μαθησιακές δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση µεταξύ των Ενηλίκων. Η σειρά αποτελείται από τρεις τοµείς µε 4 ενότητες ο κάθε ένας. Το θεωρητικό υπόβαθρο Εισαγωγή στη σειρά Η έρευνα ΙALS Αιτίες και επιπτώσεις των δυσκολιών στη Γραφή και Ανάγνωση. Η πρακτική των δυσκολιών Επιπτώσεις στο άτοµο υσκολίες στην επεξεργασία Μελέτες περίπτωσης Στρατηγικές αλφαβητισµού-γραφή και Ανάγνωση Στρατηγικές αλφαβητισµού Αριθµητική και Ορθογραφία 41

Πρακτική εφαρµογή Γενικά Στρατηγικές στους τόπους εργασίας Στρατηγικές στον τόπο εργασίας σε σχέση µε µελέτες περίπτωσης Θέµατα που εγείρονται σε σχέση µε τα µέλη της οµάδας Αξιολόγηση και συµπεράσµατα. 42

Ορισµοί Αλφαβητισµού... η ικανότητα της Γραφής και Ανάγνωσης, µε κατανόηση, µιας απλής πρότασης σχετικής µε την καθηµερινή µας ζωή (UNESCO)... η ικανότητα για Γραφή και Ανάγνωσης µιας απλής πρότασης από τη καθηµερινή µας ζωή αυτός είναι ο ορισµός του βασικού αλφαβητισµού σε αντιδιαστολή µε το λειτουργικό αλφαβητισµό που απαιτεί µεγαλύτερο βαθµό κατανόησης και καλής χρήσης της γλώσσας.... η ικανότητα της Γραφής και Ανάγνωσης της Αγγλικής γλώσσας και η χρήση µαθηµατικών σε επίπεδο που είναι αναγκαίο για να λειτουργήσει κάποιος ικανοποιητικά στην εργασία του και στην κοινωνία γενικά (DfES, UK) Ο αλφαβητισµός εµπλέκει την ακρόαση, την οµιλία, την Γραφή, την Ανάγνωση, την Αριθµητική τη χρήση της καθηµερινής τεχνολογίας για επικοινωνία και τη διαχείριση πληροφοριών. Περιλαµβάνει πολύ περισσότερα από απλές τεχνικές δεξιότητες επικοινωνίας. Έχει επίσης προσωπικές, κοινωνικές και οικονοµικές διαστάσεις. Ο αλφαβητισµός αυξάνει τις ευκαιρίες για άτοµα και κοινότητες να ανασκοπήσουν την κατάστασή τους, εξερευνήσουν νέες δυνατότητες και να ενεργοποιήσουν αλλαγές (NALA)... η ικανότητα να κατανοήσει και εφαρµόσει γραπτές πληροφορίες στη καθηµερινή του ζωή, στο σπίτι, στην εργασία, στην κοινότητα, να επιτύχει τους στόχους του, να αναπτύξει τις γνώσεις του και τις δυνατότητές του (IALS) NALA: Ο Ιρλανδικός Εθνικός Οργανισµός Αλφαβητισµού IALS: ιεθνής Ερευνα για τον Αλφαβητισµό Ενηλίκων DfES: Εκθεση Moser, Υπουργείο Παιδείας και εξιοτήτων Μ. Βρετανίας 43

Ενότητα 2 Τρεις κατηγορίες Αλφαβητισµού Αλφαβητισµός Πεζού λόγου Η ικανότητα κατανόησης και χρήσης πληροφοριών από εγχειρίδια Παραδείγµατα από εφηµερίδες, βιβλία, ποιήµατα Αλφαβητισµός εγγράφων Η ικανότητα εντοπισµού και χρήσης πληροφοριών από έγγραφα Παραδείγµατα είναι τύποι αιτήσεων, χάρτες, πίνακες Ποσοτικός αλφαβητισµός Η ικανότητα για χρήση της Αριθµητικής Παραδείγµατα είναι οι ισολογισµοί, η συµπλήρωση τύπων παραγγελίας κτλ 44

Επίπεδο 1: Πέντε επίπεδα Αλφαβητισµού Παρουσιάζει πολύ χαµηλά επίπεδα αλφαβητισµού, όπου το άτοµο παρουσιάζει για παράδειγµα δυσκολίες στον εντοπισµό της σωστής ποσότητας φαρµάκου που θα δώσει στο παιδί του όπως φαίνεται στην ένδειξη στο κουτί του φαρµάκου. Επίπεδο 2: Mπορεί να χειριστεί απλές περιπτώσεις µε απλά υλικά που παρουσιάζονται σε απλουστευµένη µορφή. Επίπεδο 3: Μπορεί να εντοπίσει αρκετά κοµµάτια των πληροφοριών που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές γνώσεων και δεξιοτήτων και να τα συγκρίνει, αναλύσει, αντιπαραβάλει. Αυτό το επίπεδο θεωρείται το επιθυµητό σε πολλές χώρες αλλά µερικά επαγγέλµατα απαιτούν ανώτερα επίπεδα δεξιοτήτων. Επίπεδο 4 και 5: Εµπεριέχει δεξιότητες αλφαβητισµού που απαιτούν την ικανότητα για αλληλοσυµπλήρωση πολλών πηγών πληροφοριών ή την επίλυση πολύπλοκων προβληµάτων. Ερώτηση: Να τοποθετήσεις τις εννέα χώρες σε σειρά ανάλογο µε το βαθµό επιτυχίας τους στον αλφαβητισµό πεζού λόγου κατά τη ιεθνή Ερευνα για τον Αλφαβητισµό Ενηλίκων (2000) 45

46

47

Οψεις της ζωής του Ενήλικα Οικογένεια Κοινότητα Εκπαίδευση Εργοδότηση Κατάρτιση ΕΝΗΛΙΚΑΣ 48

Ενότητα 3 Επίδραση του αλφαβητισµού στην καθηµερινή ζωή µας: Μια ιστορία Μερικά χρόνια πριν,µια νεαρή επισκέφθηκε την Κύπρο για σειρά µαθηµάτων στη Γραφή και Ανάγνωση. Η σειρά µαθηµάτων ήταν καλά οργανωµένη, έµαθε πολλά για τον τρόπο υποστήριξης ατόµων µε Μαθησιακές υσκολίες. Ηρθε η ώρα να επιστρέψει στη χώρα της. Ενας οδηγός ταξί, ψηλός, έξυπνος κλήθηκε στο ξενοδοχείο της. Ηταν ευχάριστος τύπος. Μέσα σε λίγη ώρα αναπτύχθηκε ευχάριστος διάλογος και η νεαρή έµαθε τόσα πολλά για το Γιάννη. Ο Γιάννης ήταν 43 χρονών, παντρεµένος µε δύο µικρά παιδιά. Η παιδική του ηλικία ήταν δύσκολη. Οταν ήταν µικρός έπαθε ιλαρά, µαγουλάδες και ανεµοβλογιά. Οι γονείς του δεν ανησύχησαν που έχασε αρκετές µέρες από το σχολείο. Ο Γιάννης ήθελε να προχωρήσει στον ακαδηµαϊκό δρόµο όπως και τα µεγαλύτερα αδέλφια του. Προσπάθησε πολύ αλλά ως ο νεότερος της οικογένειας προοριζόταν να βοηθά τον πατέρα του να πουλά λαχανικά. Ανέλαβε την επιχείρηση λαχανικών από τον πατέρα του, και όταν παντρεύτηκε αντιλήφθηκε τις αδυναµίες του στον αλφαβητισµό. Στην αρχή προσποιόταν ότι δεν υπάρχει πρόβληµα, όλα πηγαίνουν καλά. Ηταν καλός καλλιτέχνης και µε κάθε ευκαιρία έστελλε στην γυναίκα του σχέδια εκφράζοντας την αγάπη του. Εντούτοις δεν µπορούσε να αποκρύψει τις αδυναµίες του από τα παιδιά του για πολύ - ήθελαν τον πατέρα τους να τους διαβάζει, τον ήθελαν να ενδιαφέρεται για την κατ οίκο εργασία τους, να εξετάζει την απόδοσή τους έτσι τους έλεγε ο δάσκαλός τους. Ο Γιάννης όµως ήταν πολύ απασχοληµένος. εν είχε χρόνο να σκεφθεί. Σύντοµα όµως η επιχείρησή του διαλύθηκε για διάφορους λόγους και ο Γιάννης έµεινε άνεργος. Τι να κάµει, που να αποταθεί; Άρχισε να αναζητά εργασίες αλλά οι ευκαιρίες για αναλφάβητα άτοµα ήταν περιορισµένες. Για λίγο διάστηµα εργάστηκε και σερβιτόρος, αλλά λόγω του αναλφαβητισµού έκανε λάθη στις παραγγελίες. Τώρα είναι οδηγός ταξί, οι οδοί και τα ονόµατα των δρόµων ήταν κάποτε πρόβληµα, αλλά τις αποδείξεις τις τακτοποιά η γυναίκα του. 49

Η νεαρή γυναίκα ενδιαφέρθηκε πολύ και εντυπωσιάστηκε από τον οδηγό ταξί που ήταν αποφασισµένος να αλλάξει τη µοίρα του. Η νεαρή τον ενθάρρυνε, τον καθοδήγησε για να εγγραφεί για µαθήµατα. 50

51

Θετικές και αρνητικές επιπτώσεις των δυσκολιών στη Γραφή και Ανάγνωση Θετικές Αρνητικές 52

Τα πιο κάτω σηµεία µπορούν να αποτελέσουν επιπρόσθετο υλικό αν τα µέλη της οµάδας αποτύχουν να βρουν τους ουσιαστικούς λόγους. 1. Κοινωνικοοικονοµικοί Πολιτική αστάθεια Ανεργία Χαµηλές προσδοκίες Φτώχεια 2. Φυσικοί Φτωχή όραση Τραύµατα Χαµηλή ακοή Εγκεφαλικό τραύµα Χαµηλή αυτοεικόνα 3. Εκπαιδευτικοί Συχνή απουσία από το σχολείο- ασθένεια, χαµηλή εκτίµηση της εκπαίδευσης Συχνή αλλαγή δασκάλων Η προσοχή επικεντρώνεται σε ψηλές αποδόσεις Μεγάλοι αριθµοί παιδιών στην τάξη Τιµωρίες 53

Αγνοια µεθόδων διδασκαλίας µη αποδοχή διαφορετικών τρόπων µάθησης Φτωχές κρατικές επενδύσεις για άτοµα µε µαθησιακές δυσκολίες Αποφυγή κινήτρων για µάθηση 4. Οικογένεια Αναλφάβητοι γονείς Κληρονοµικοί λόγοι Οικιακή παράδοση/προτεραιότητες δεν υπάρχουν βιβλία στο σπίτι ή άλλες πηγές µάθησης Φτώχεια το παιδί αποστέλλεται για εργασία. 54

Θετικές επιπτώσεις στα άτοµα µε µαθησιακές δυσκολίες Ανάπτυξη διπλωµατικών δεξιοτήτων Καλύτεροι παρατηρητές Περισσότερο αποφασιστικοί και επίµονοι στην επιτυχία των στόχων που θέτουν και πιο ικανοί να υπερπηδήσουν εµπόδια και δυσκολίες Ανάπτυξη χειροτεχνικών δεξιοτήτων/καλλιτεχνικών δεξιοτήτων Περισσότερο δηµιουργικοί και εφευρετικοί Ανάπτυξη στρατηγικών για επανάκκληση πληροφοριώνανάπτυξη δεξιοτήτων µνήµης Ικανότητα για επικοινωνία µε άλλους τρόπους εκτός της Γραφής και Ανάγνωσης π.χ. µε σύµβολα, εικόνες κτλ. Εχουν περισσότερο χρόνο για ψυχαγωγία όπως το ψάρεµα, την απόλαυση της φύσης Ανάπτυξη ευαισθησίας προς τις ανάγκες των άλλων. 55

56

57

58

59

Ενότητα 5 Ακουστικές υσκολίες στην επεξεργασία Ακουστική προσοχή Ακουστική µνήµη και διαδοχικότητα Ακουστική συνοχή Προφορά 60

Ακουστική δυσκολία στην επεξεργασία Ακουστικά σχήµατα υσκολία στη διύλιση-φιλτράρισµα θορύβων από γύρω χώρους ή επικέντρωση σε µια µόνο φωνή µεταξύ πολλών. Μπορεί να είναι πρόβληµα σε κοινωνικές καταστάσεις ή σε εργασία που γίνεται σε ανοικτό χώρο. Ακουστική προσοχή Αποτυχία στη παρακολούθηση µιας διάλεξης ή αποτυχία στη συγκέντρωση της προσεχής όταν βρίσκεται σε χώρο όπου οργανώνονται σεµινάρια-διαλέξεις. Ακουστική µνήµη και διαδοχικότητα υσκολία στην αποθήκευση και επανάκτηση πληροφοριών που δίνονται προφορικά. Πρόβληµα επανάκτησης πληροφοριών κατεύθυνσης. υσκολία στην επανάκτηση της σειράς πραγµάτων που βρίσκονται σε κατάλογο. υσκολία στην ακολουθία πολυθεµατικών οδηγιών. Ακουστική συνοχή υσκολία στη εξαγωγή συµπερασµάτων και στη λειτουργία συνδυασµών γλώσσας. Προβλήµατα στην κατανόηση µεταφορικών εννοιών και αναλογιών υσκολία στην κατανόηση προβληµάτων. Αριθµητικής που στηρίζεται στη αντιληπτικότητα της γλώσσας. Προφορικός λόγος Προφορά υσκολία στην προφορά πολυσυλλαβικών λέξεων. Πιθανή αποτυχία να εκφράσει το πλαίσιο όταν περιγράφονται γεγονότα. 61

Αννα Η Αννα εκπαιδεύεται για να γίνει κοµµώτρια. Είναι φιλική και µιλά συνέχεια µε τους πελάτες. Εχει ταλέντο και ευφράδεια στο λόγο για τη δουλειά της αλλά βρίσκει δυσκολίες στην κατάρτιση που ακολουθεί. Ο προϊστάµενος στο σαλόνι εκπαίδευσης παραπονιέται ότι δεν δίνει σηµασία στις οδηγίες και ότι κάνει λάθη. Στην τάξη δεν µπορεί να συγκεντρωθεί για πολύ όταν ο εκπαιδευτής επεξηγεί και παρουσιάζει το σχέδιο προγράµµατος της ηµέρας. Οταν συµµετέχει στις συζητήσεις, οι άλλοι δεν µπορούν να ακολουθήσουν τα λεγόµενά της και πολλές φορές οι συµµαθητές της την πειράζουν για την ανακολουθία των λεγοµένων της. Συνήθως θέλει να παίρνει την εργασία στο σπίτι της για να την τελειώσει και συνήθως παραµένει στο τέλος του µαθήµατος για να κουβεντιάζει µε τον εκπαιδευτή. Ερωτήσεις Τι θα µπορούσε να κάνει ο εκπαιδευτής στην τάξη ώστε να κάµει τα πράγµατα πιο εύκολα για την Αννα; Τι θα πρέπει να κάµει ο προϊστάµενος της Αννας στο σαλόνι εκπαίδευσης; 62

Στρατηγικές για τις ακουστικές δυσκολίες στην επεξεργασία Προσπάθησε να διευθετήσεις για ένα ήσυχο µέρος για εργασία, τουλάχιστο για τα σηµαντικά καθήκοντα. Προσπάθησε να αποφευχθούν όσο το δυνατό οι εξωτερικοί θόρυβοι. Χρησιµοποίησε οπτικές πηγές για να ενισχύσεις την οπτική αίσθηση (επιδιασκόπιο, πίνακας, σχεδιαγράµµατα, γραπτές οδηγίες, κτλ.) Κάνε επίδειξη περισσότερο παρά περιγραφή. Να µιλάς καθαρά και απλοποίησε την προφορική επαφή. ίδε τις οδηγίες κατά στάδια και περίµενε για απαντήσεις προτού προχωρήσεις σε άλλο στάδιο. Χρησιµοποίησε λέξεις σε σειρά όταν δίνεις οδηγίες π.χ. πρώτα κάµε αυτό, τελευταίο αυτό κτλ. 63

Οπτικές δυσκολίες στην επεξεργασία Οπτικές συγχύσεις Τυπωµένες παραµορφώσεις Εντοπισµός Αναγνώριση λέξεων υσκολία στην αποµνηµόνευση των σχηµάτων των γραµµάτων 64

Οπτικές δυσκολίες στην επεξεργασία Οπτικές συγχύσεις Συγχύσεις που οφείλονται... Τυπωµένες παραµορφώσεις Το κείµενο φαίνεται να κινείται Πιθανό η επικέντρωση να είναι στο λευκό διάστηµα µεταξύ των λέξεων παρά στο κείµενο. Εντοπισµός υσκολία στην παρακολούθηση του κειµένου όταν κάποιος άλλος διαβάζει. Προβλήµατα στην αντιγραφή υσκολία στην οµαλή µετάβαση από την µια γραµµή στην άλλη. Αναγνώριση λέξεων Φτωχή οπτική επαναφορά λέξεων ώστε εύκολες και πολύ κοινές λέξεις να φαίνονται άγνωστες. Αποµνηµόνευση σχηµάτων των γραµµάτων. Φτωχή οπτική αποµνηµόνευση των σχηµάτων των γραµµάτων, έτσι ώστε η ίδια λέξη να αναγράφεται µε διαφορετικούς τρόπους. 65

Κινησιακές δυσκολίες Αδεξιότητα Πλευρίωση Γραφικός χαρακτήρας Οπτική ιάκριση 66

Οπτικές δυσκολίες επεξεργασίες. Στρατηγικές Χρησιµοποίηση έγχρωµου χαρτιού για σηµειώσεις. Αυτό βοηθά ώστε να µειωθεί η αντίθεση µαύρουάσπρου που κάµνει δύσκολη την Ανάγνωση. Εγχρωµες διαφάνειες που µπορούν να βοηθήσουν µε µαύρο πάνω σε άσπρο πλαίσιο. Να πειραµατιστείς µε το άτοµο ώστε να βρεθεί το κατάλληλο χρώµα που να βοηθά. Χρησιµοποίησε φιλικά φόντα, όπως Comic Sans, Tahoma, Trebuchet ή το Lucida Sans. Πειραµατίσου µε διαφορετικά χρώµατα από φόντα πάνω στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή. Προσπάθησε να απλοποιήσεις τα σχέδια εργασίας και προσπάθησε να αποφύγεις πολυσύνθετα οπτικά σχήµατα. Να βάλεις πολλές πληροφορίες πάνω στη σελίδα. ώσε τις κύριες πληροφορίες µε µη οπτικούς τρόπους όπως κασέττες. Επεξήγησε το φύλλο εργασίας και ενθάρρυνε για ερωτήσεις και συζήτηση. 67

Ο Τom Ο Tom εργάζεται ως τεχνικός ήχου µιας µικρής τηλεοπτικής εταιρείας. Είναι καλός στην εργασία του και η εταιρεία εκτιµά πολύ και αναγνωρίζει την προσφορά του. Οµως ο Tom πηγαίνει στο σπίτι του και παραπονιέται για πονοκεφάλους και ζαλάδες. Το περισσότερο µέρος της εργασίας του είναι στο στούντιο, επίσης διαβάζει τα γραπτά και τα σχολιάζει. Οι πονοκέφαλοι παρουσιάζονται µετά από την εργασία µε τα κείµενα. Οι συνεργάτες του παραπονούνται ότι δεν µπορούν να διαβάσουν τα χειρόγραφά του και γκρινιάζουν για την επιπρόσθετη πίεση που έχουν όταν ο Tom απουσιάζει. Ποια βήµατα πρέπει να ληφθούν ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας του Tom και των συναδέλφων του; 68

Κινησιακές δυσκολίες Στρατηγικές Ενθάρρυνε τη χρησιµοποίηση Ηλεκτρονικού Υπολογιστή όσο το δυνατό περισσότερο, για να αποφευχθεί η ανάγκη για χειρόγραφες σηµειώσεις. Οπου είναι δυνατό να γίνεται χρήση υποβοηθητικών τεχνολογιών ώστε να βοηθείται ο οργανισµός. Χρησιµοποίηση έγχρωµων κωδικών για να οργανώσεις την καθηµερινή εργασία, το ηµερολόγιο, τη ζωή στο σπίτι, στη δουλειά. οκίµασε για γραπτές εφαρµογές-πέννες, µολύβια, µαρκαδόρους, χοντρές πέννες, κυλινδρικές πέννες κτλ. 69

Ενότητες 6+10 Πέντε µελέτες περίπτωσης Η Jane Η Jane είναι µητέρα δύο παιδιών και είναι χωρισµένη, Ακόµα ζει στη γειτονιά όπου µεγάλωσε και η µητέρα της, κατοικεί πολύ κοντά, 5 λεπτά περπάτηµα από κοντά της. Η Jane εγκατέλειψε νωρίς το σχολείο χωρίς να αποκτήσει τις βασικές γνώσεις και δεξιότητες. Ποτέ δεν εργάστηκε και πάντοτε είχε εξάρτηση από τα γραφεία ευηµερίας για να επιβιώνει. Η Jane βοηθά στη λέσχη του σχολείου που λειτουργεί µετά το τέλος των µαθηµάτων. Με τα παιδιά έχει εξαιρετική σχέση. Τώρα θα δηµιουργηθεί µια θέση για µερική απασχόληση µε πληρωµή για την εργασία που κάµνει η Jane. Η µόνη προϋπόθεση είναι να συµπληρώσει µια σειρά µαθηµάτων για προστασία παιδιών που χρηµατοδοτεί το συµβούλιο. εν θα αποταθεί για τη δουλειά ή για τη σειρά µαθηµάτων. Ο Johnny Ο Johnny είναι γύρω στα 30 χρονών και είναι πατέρας 3 αγοριών. Ηταν πάντοτε καλός ποδοσφαιριστής και τώρα βοηθά τον προπονητή του τοπικού οµίλου νέων. Ο ενθουσιασµός του και η επιτυχία του να εµφυσήσει την αγάπη και το ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο στους νέους, τον έχουν κάµει δηµοφιλή µεταξύ των ενηλίκων και των νέων. Ο Johnny κλήθηκε να παρακολουθήσει το επόµενο σεµινάριο για νεαρούς προπονητές ώστε να αποκτήσει επαγγελµατικά προσόντα, αλλά φαίνεται απρόθυµος ακόµα και να συµπληρώσει την αίτηση. Ο όµιλος θέλει ένα προσοντούχο προπονητή και πιθανό να καλέσει κάποιο άλλο να παρακολουθήσει τη σειρά µαθηµάτων. 70

O Kurt Ο Kurt είναι 25 χρονών, που εργάζεται ως ξυλουργός. Υστερα από αυτοκινητιστικό δυστύχηµα, δεν µπορεί τώρα να εργάζεται. Οταν παρακολουθούσε πρόγραµµα αποκατάστασης µετά το δυστύχηµα, διαπίστωσε ότι ήταν δυσλεξικός και δεν µπορούσε να διαβάσει και να γράψει. Μέχρι τώρα αυτές οι δυσκολίες δεν παρουσίαζαν µεγάλα προβλήµατα για τον Kurt γιατί η οικογένειά του συµπλήρωνε τα έντυπα. Τώρα όµως πρέπει να µάθει να διαβάζει και να γράφει για να µπορέσει να βρει εργασία. Ο Robert O Robert είναι 35 χρονών. Είναι πατέρας και πολύ κοινωνικός. Του αρέσει να µιλά µε άλλους ανθρώπους. Παρακολούθησε Τεχνική Σχολή και Σχολή Χειροτεχνιών και τώρα εργάζεται στη γεωργία. Του αρέσει πολύ να παίρνει τα παιδιά του και τους φίλους του επισκέψεις και να οργανώνει πρακτικές δραστηριότητες γι αυτούς. Για χρόνια τώρα οργανώνει µε επιτυχία το ετήσιο φεστιβάλ του χωριού του. Αυτή τη χρονιά του ζητήθηκε να προσπαθήσει να διασφαλίσει πόρους από το τοπικό συµβούλιο και από µεγάλες τοπικές επιχειρήσεις. Ο Robert βλέπει ότι αυτή είναι µια εξαιρετική ιδέα αλλά αρχίζει να διερωτάται αν είναι καιρός κάποιος άλλος να αναλάβει την οργάνωση του φεστιβάλ. Η Sarah Η Sarah είναι παντρεµένη µε επτά παιδιά 4-17 ετών. Παντρεύτηκε νέα και ποτέ δεν εργάστηκε έξω από το σπίτι της, αλλά θέλει να βοηθά τα παιδιά της στα µαθήµατά τους. Η Sarah προσκλήθηκε από το λειτουργό του τοπικού συµβουλίου να παρακολουθήσει µια νέα σειρά µαθηµάτων που θα βοηθήσει τις γυναίκες στην Γραφή και Ορθογραφία. Εντάχθηκε στην οµάδα και ένοιωθε πολύ ευτυχισµένη, όπως και τα παιδιά της που τώρα είχαν για βοηθό τη µητέρα τους. 71

Εντούτοις ύστερα από µερικές εβδοµάδες, η Sarah ένοιωσε ότι δεν προχωρούσε στα µαθήµατα. Το αίσθηµα της αποτυχίας ξύπνησε στο µικρό χρονικό διάστηµα που πήγε στο σχολείο. Τότε οι δάσκαλοι την είχαν στο τελευταίο θρανίο, της έλεγαν ότι είναι τεµπέλα και ότι δεν προσπαθεί. Σκέφτεται να µη πάει στα µαθήµατα την ερχόµενη βδοµάδα. Jane Ερωτήσεις για την οµάδα Γιατί νοµίζετε ότι η Jane είναι απρόθυµη να υποβάλει αίτηση; Γιατί νοµίζετε ότι θα ήθελε να αποταθεί για την εργασία αν δεν ήταν ανάγκη να παρακολουθήσει τα µαθήµατα; Τι θα πρέπει να γίνει και ποιος πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία; Johnny Ερωτήσεις για την οµάδα Ποιες είναι οι επιλογές που έχει ο Johnny; Με ποιο τρόπο νοµίζετε θα επιλυθεί η δυσκολία που παρουσιάζεται; Ποιου την υποστήριξη χρειάζεται; Ο Kurt Ερωτήσεις για εργασία στην οµάδα Γιατί αυτή η κρίση είναι τόσο βαριά για τον Kurt; Αν βρισκόσουν στη θέση του, ποιες θα ήταν οι προτεραιότητές σου; 72

Ποιου την υποστήριξη θα χρειαστεί; Ο Robert Ερωτήσεις για εργασία στην οµάδα Γιατί νοµίζετε ότι παρουσιάζεται κρίσιµη στιγµή για τον Robert; Τι νοµίζετε ότι πρέπει να κάνει; Τι νοµίζετε ότι η κοινοτική επιτροπή δραστηριοτήτων θα πρέπει να κάνει; Η Sarah Eρωτήσεις για εργασία στην οµάδα Τι νοµίζετε ότι πρέπει να αποφύγει η Sarah ώστε να µη νοιώσει ξανά το αίσθηµα της αποτυχίας; Tι νοµίζετε ότι ο κοινοτικός λειτουργός πρέπει να κάνει ώστε να πείσει τη Sarah να συνεχίσει τα µαθήµατα της; Τι πρέπει να κάνει ο δάσκαλος της; 73

Jane Υπόδυση ρόλου Η Jane βρίσκεται µε τη µητέρα της για καφέ. Η µητέρα προσπαθεί να την πείσει να αποταθεί για την εργασία. Να υποδυθείς το ρόλο της µητέρας της Jane. Johnny Υπόδυση ρόλου Ο προπονητής της οµάδας ποδοσφαίρου καλεί τον Johnny για να διερευνήσει αν ο Johnny αποτάθηκε. Να υπολογίσεις που η συζήτηση θα καταλήξει. O Kurt Υπόδυση ρόλου Ο Kurt βρίσκεται µε τον λειτουργό απασχόλησης στο γραφείο εργασίας. Να υποδυθείς τους ρόλους του Kurt και του λειτουργού απασχόλησης και να διερευνηθούν οι επιλογές του Kurt για µελλοντική απασχόληση. Ο Robert Υπόδυση ρόλου Ο Robert έχει µια άτυπη συνάντηση µε τον πρόεδρο της κοινοτικής επιτροπής δραστηριοτήτων για να συζητήσουν την πρόταση για αναζήτηση χρηµατοδότη. Να υποδυθείς το ρόλο του Robert και του προέδρου. H Sarah Υπόδυση ρόλου Nα υποδυθείς το ρόλο της Sarah και του κοινοτικού λειτουργού ή της Sarah και του δασκάλου και συζητείστε για το πρόβληµα. 74

75

76

77

78

79

Στρατηγικές Ανάγνωσης Για αναγνώστες µε οπτικές δυσκολίες επεξεργασίας Αρχισε µε απλά κείµενα και ενθάρρυνε αργή, προσεκτική ανάγνωση Να κάµνεις κανονικούς ελέγχους για την κατανόηση κειµένου-κάθε λίγες λέξεις αν είναι ανάγκη Χρησιµοποίηση κασέττας. Πρώτα να ακούσεις, µετά να ακούσεις και να διαβάσεις, µετά διάβασµα χωρίς κασέττα οκίµασε µε έγχρωµα φίλτρα Για αναγνώστες µε ακουστικές δυσκολίες στην επεξεργασία Ενθάρρυνε αρκετό διάβασµα για ευχαρίστηση και ενδιαφέρον ίδαξε ορθογραφία για να αυξηθεί η οπτική επαφή µε λέξεις Ενθάρρυνε τη χρήση πλαισίων και σύνταξης ιάβασε πρώτα το κείµενο, µετά επεξήγησε άγνωστες λέξεις Για αναγνώστες µε κινησιακές δυσκολίες Χρησιµοποίησε κάρτες και βοήθησε µέσω οπτικών συµβολισµών Τοποθέτηση του βιβλίου ελαφρά στη µια πλευρά όχι ακριβώς απέναντι 80

Για όλους τους αναγνώστες Χρησιµοποίηση αυτοερωτήσεων, ειδικά πριν την έναρξη της ανάγνωσης του κειµένου π.χ. Τι γνωρίζεις ήδη γι αυτό; Πρακτικές για να εντοπιστεί η κύρια ιδέα στο κείµενο Ενθάρρυνε ευέλικτο διάβασµα γρήγορο για ορισµένους σκοπούς, αργό και περισσότερο προσεκτικό γι άλλους. 81

Προγραµµατισµός Στρατηγικές Γραφής Ενθάρρυνε όσους θα γράφουν κάτι να συζητούν προηγούµενα γι αυτά που επιθυµούν να γράψουν. Χρησιµοποίησε βασικό πλαίσιο για γραφή ρουτίνας στον τόπο εργασίας. Για ανωτέρου επιπέδου γραφή, παρουσίασε νοητικούς χάρτες. Χειρόγραφα Χρησιµοποίησε διαφορετικές πέννες, διάφορα σχέδια χαρτιού Χρησιµοποίησε σχέδια γραµµάτων Ορθογραφία Ενθάρρυνε τη χρησιµοποίηση σηµειωµαταρίου για προσωπική ορθογραφία Κάµε επίδειξη των σωστών στρατηγικών ορθογραφίας Για όσους αντιµετωπίζουν δυσκολίες στην οπτική επεξεργασία προώθησε φωνητική και ρυθµική. Η δοµή της πρότασης και τα σηµεία στίξης. Να εργαστείς µαζί µε το άτοµο στα πιο πάνω, τα σηµεία στίξης έχουν περισσότερο νόηµα σε σχέση µε τη δοµή της πρότασης. Γραπτή αυτοδιόρθωση Ενθάρρυνε αυτούς που τώρα αρχίζουν να γράφουν να ξανααναγνώσουν αυτό που γράφουν. Υποστηρικτικά τεχνολογικά µέσα Χρησιµοποίησε τέτοια µέσα όπου είναι δυνατό. 82

Ενότητα 7 (Εναλλακτική): Στρατηγικές αλφαβητισµού Χρόνος: 90 λεπτά Σκοπός Οι συµµετέχοντες θα έρθουν σε επαφή µε τεχνικές και στρατηγικές ώστε να βοηθήσουν τα άτοµα να αναπτύξουν τις ικανότητες επανάκκλησης λέξεων. Μαθησιακό αποτέλεσµα Στο τέλος της ενότητας οι συµµετέχοντες: Θα έχουν κατανοήσει την τεχνική της ορθογραφίας. Θα έχουν κατανοήσει τις πολυαισθητικές τεχνικές που υποβοηθούν το άτοµο να αναπτύξει ικανότητες στην επανάκκληση λέξεων. Υλικά που χρειάζονται Ασπρο χαρτί και έγχρωµοι µαρκαδόροι Κατάλογος λέξεων Κατάλογος λέξεων για επιλογή λέξεων Επιδιασκόπιο Βήµατα 1) Εισαγωγή ο εκπαιδευτής ρωτά τους συµµετέχοντες ποιές στρατηγικές συνήθως χρησιµοποιούν για να θυµούνται τις συναντήσεις τους, να επανακαλούν ονόµατα και αριθµούς τηλεφώνων κτλ. 2) Ο εκπαιδευτής υπαγορεύει µερικές λέξεις χωρίς νόηµα. 83

Ακολουθεί συζήτηση. Ο εκπαιδευτής ρωτά τους συµµετέχοντες να θυµηθούν τις στρατηγικές που χρησιµοποιούν για να γράφουν λέξεις. 1. εξιότητες για συναφείς λέξεις 2. Εντοπισµός ήχων των λέξεων πριν γίνει η γραφή τους Παραδείγµατα από τους συµµετέχοντες (15 λεπτά) Ο επιµορφωτής δίνει µια γενική εικόνα των στρατηγικών ορθογραφίας π.χ. Λέξεις εντός λέξεων Συλλαβές των λέξεων Χρησιµοποίησε συγκεκριµένες φράσεις για αποµνηµόνευση Ο εκπαιδευτής εισάγει την έννοια της µάθησης µέσω ανακάλεσης. Κάλεσε τους συµµετέχοντες να µοιραστούν ανακάλεσης λέξεων που µπορεί να χρησιµοποιούν (25 λεπτά). 3) Ο εκπαιδευτής υπαγορεύει σειρά λέξεων και καλεί µέλη της οµάδας να τις γράψουν. Οι λέξεις µετά παρουσιάζονται στο επιδιασκόπιο. Τα µέλη της οµάδας διορθώνουν και βάζουν σε κύκλο τις λέξεις που επιθυµούν να µάθουν. ίνονται 5 λεπτά να µάθουν τις λέξεις και να εξηγήσουν στον διπλανό τους τον τρόπο εκµάθησης των λέξεων (30 λεπτά). 4) Κάλεσε τα µέλη της οµάδας να σκεφτούν άλλες στρατηγικές ώστε να ανακαλέσουν λέξεις µε χρησιµοποίηση µιας ή περισσοτέρων από τις πιο κάτω στρατηγικές. Κοµµάτια λέξεων Ηλεκτρονικά Λεξικά Κοίταξε, κάλυψε, πες, γράψε και έλεγξε. 84

Τοποθέτησε τη λέξη στον πίνακα. (10 λεπτά) 5) Συζήτηση Ποιες λέξεις είναι οι ευκολότερες για σένα; Ποιες στρατηγικές θα εισηγήσουν για τους µαθητές σου στους τόπους εργασίας; (10 λεπτά) 85

Ενότητα 8 ιαφορετικά µαθησιακά µοτέλλα Οπτικός τύπος Ο οπτικός τύπος µανθάνει καλύτερα και θυµάται τις πληροφορίες για περισσότερο χρόνο αν δουν τη πληροφορία σε εικόνα Χρησιµοποίηση εικόνων Χρησιµοποίηση διαγραµµάτων Χρησιµοποίηση έγχρωµων συµβόλων Χρησιµοποίηση σηµειώσεων Χρησιµοποίηση επιδείξεων. Ακουστικός τύπος Ο ακουστικός τύπος µανθάνει καλύτερα και θυµάται τις πληροφορίες αν µιλά για το θέµα Εξήγηση Επανάληψη Συζήτηση Χρησιµοποίηση ταινιών Χρησιµοποίηση ποιηµάτων Χρησιµοποίηση διαλόγων ιάβασµα µεγαλόφωνα ιήγηση ιστοριών Κιναισθητικός τύπος Ο κιναισθητικός τύπος µανθάνει καλύτερα και θυµάται τις πληροφορίες για περισσότερο χρόνο αν εµπλακεί στο χειρισµό του υλικού και στη δηµιουργία του Πρακτική εργασία Τρισδιάστατα µοντέλλα Να κάνει πράγµατα. Χρησιµοποιά εµπειρίες αφής Κίνηση Γραφή 86

Στρατηγικές Αριθµητικής Χρησιµοποίηση πραγµατικών χρηµάτων Χρησιµοποίηση ρόλων, καταλόγων Χρησιµοποίηση ντόµινου ίδαξε το τιµωρό ρολόϊ Πρακτική στα ωράρια των λεωφορείων Χρησιµοποίηση παιγνιδιών µε κάρτες Εξάσκηση στην τόµπολα Μαθηµατικά σύµβολα + = Σταυρός = = γραµµές τραίνων Χρησιµοποίηση βοηθητικών τεχνολογιών Χρησιµοποίηση αντικειµένων όπως σπίρτα, κύβοι κτλ. 87

Στρατηγικές ορθογραφίας Χρησιµοποίηση σχετικών λέξεων Επικέντρωση στις λέξεις προτεραιότητας Ακουστικά Χρησιµοποίηση ταινιών και CDs για τον ήχο των λέξεων Ανάπτυξη αποµνηµόνευσης Oπτικά Σύνδεσε λέξεις µε φωτογραφίες και εικόνες Ανάπτυξε συνδέσεις γραµµάτων και εικόνων Κιναισθητικά Χρησιµοποίηση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Χρησιµοποίηση µοντέλλων πηλού για γράµµατα και αντικείµενα Χρησιµοποίηση σταυρόλεξων 88

Ενότητα 9 Κατάλογος εκπαιδευτή (1) Στους τόπους εργασίας το πιο σηµαντικό στοιχείο είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο. Ποιό είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του; Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι το γεγονός ότι η ικανότητα και οι δυνατότητες κάθε ατόµου συνδέονται µε το πόσο καλά ο εργαζόµενος λειτουργεί στον τόπο εργασίας του. Ο εργαζόµενος αισθάνεται Ανετα µε τους συναδέλφους του στην εργασία; Εκτιµάται και αναγνωρίζεται; Ασφαλής π.χ. σε περίπτωση λάθους να µη τιµωρείται. Τα καθήκοντα και οι ευθύνες του εργαζοµένου βρίσκονται σε λογικά επίπεδα. Είναι καλά πληροφορηµένος για τις πολιτικές της εταιρείας. 89

Κατάλογος εκπαιδευτή (2) Επιπτώσεις στους τόπους εργασίας όταν οι εργαζόµενοι δεν ξέρουν καλά να διαβάζουν και γράφουν. Θετικές επιπτώσεις Το γεγονός ότι ένας εργαζόµενος αντιµετωπίζει δυσκολίες στη Γραφή και Ανάγνωση µερικές φορές έχει θετικές επιπτώσεις. Ο εργαζόµενος είναι υπάκουος Ατοµα µε δυσκολίες στη γραφή και ανάγνωση µπορεί να είναι δηµιουργικά και να βρίσκουν απλούς τρόπους να αντεπεξέλθουν στα καθήκοντά τους και να υπερπηδούν το πρόβληµά τους. Μερικές φορές αυτές οι νέες ιδέες και τρόποι υπερπήδησης προβληµάτων µπορεί να αποδειχθούν χρήσιµες για όλη την εταιρεία. Αρνητικές επιπτώσεις Για να πείσουµε τους εργοδότες για αλλαγές και βελτιώσεις στην εταιρεία, πρέπει να είναι ενήµεροι για τις αρνητικές συνέπειες της παρουσίας στην εταιρεία υπαλλήλων µε µειωµένες γνώσεις Υγεία Μήπως οι εργαζόµενοι αποδίδουν λιγότερο ή συχνά είναι ασθενείς λόγω των δυσκολιών στη γραφή και ανάγνωση; Ερώτηση εργοδότη: Επιθυµώ να έχω στην εταιρεία µου εργαζοµένους που δηλώνουν ασθένεια που οφείλεται σε λειτουργικές αδεξιότητες στη γραφή και ανάγνωση; 90

Eργασιακό περιβάλλον Μήπως οι εργαζόµενοι θα γελοιοποιηθούν ή θα απολυθούν αν ζητήσουν βοήθεια από συνάδελφό τους για το πρόβληµα ανάγνωσης που αντιµετωπίζουν; Ερώτηση εργοδότη «Για να διατηρήσουµε µεγάλη αποδοτικότητα στην επιχείρηση, µήπως πρέπει να έχουµε ένα περιβάλλον που να αποδέχεται τις ατοµικές ανάγκες»; Ασφάλεια Μήπως εργαζόµενοι µε δυσκολίες στην ανάγνωση που εργάζονται π.χ. στη Χηµική Βιοµηχανία, αποτελούν κίνδυνο για τους εαυτούς τους και τους άλλους, περισσότερο από τους εργαζόµενους που διαβάζουν καλά; Eρώτηση εργοδότη «Για να διασφαλίσουµε ότι όλο το προσωπικό έχει πλήρη πρόσβαση στους κανονισµούς ασφαλείας, µήπως οι κανονισµοί πρέπει να παρουσιάζονται και µε σχεδιαγράµµατα και video»; 91

Σηµειώσεις για τον καθένα (3) Χαρακτηριστικά που έχουν σχέση µε προβλήµατα γραφής και ανάγνωσης στους τόπους εργασίας. Ο εργαζόµενος µπορεί: Να αρνηθεί να πάρει σηµειώσεις σε µια συνάντηση. Να παρουσιάζει πολλές προφάσεις για την άρνηση του να πάρει σηµειώσεις. Να απουσιάζει από το γραφείο του τη µέρα που υποτίθεται ότι θα πάρει σηµειώσεις. Να είναι εναντίον του συστήµατος εναλλαγής καθηκόντων. Να είναι απρόθυµος να µάθει καθήκοντα που στηρίζονται σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Να προτιµά να δίνει αναφορά προφορικά παρά γραπτώς. Να µη είναι ενηµερωµένος για αλλαγές στην εργασία που παρουσιάζονται σε γραπτό κείµενο. Συχνά να αισθάνεται κουρασµένος και να έχει άγχος. Ποτέ να µη γράφει κάτι όταν άλλοι είναι κοντά του. Να ξεχνά τις λεπτοµέρειες µηνύµατος που δίνεται µέσω τηλεφώνου, ενώ προσπαθεί να πάρει σηµειώσεις. Να νοµίζει ότι διαβάζει αρκετά καλά ώστε να αντεπεξέρχεται µε τις απαιτήσεις της εργασίας. 92

Περαιτέρω διάβασµα Παρά το ότι τα πιο κάτω χαρακτηριστικά προσιδιάζουν περισσότερο προς τα υσλεξικά άτοµα εν τούτοις µερικά από τα προβλήµατα µπορεί να αφορούν και άτοµα µε δυσκολίες στη γραφή και ανάγνωση που οφείλονται και σε άλλους λόγους. Από τη υσλεξία στον τόπο εργασίας ένας οδηγός για τις εργατικές ενώσεις από τον Brian Hagan, TUC. Αυτό το βιβλίο σχεδιάστηκε µε βάση τις κατευθυντήριες γραµµές του Βρεττανικού Συνδέσµου υσλεξίας. Ατοµα που έχουν δυσκολίες στη γραφή και ανάγνωση µπορεί να έχουν προβλήµατα: Να ακολουθούν γραπτές και προφορικές οδηγίες Να συµπληρώνουν καταστάσεις. Να ασχολούνται µε χάρτες, πίνακες, σχεδιαγράµµατα. Να βρίσκουν τον δρόµο τους σε άγνωστα περιβάλλοντα. Να γράφουν σηµειώσεις, επιστολές ή εκθέσεις. Να πληκτρολογούν στον υπολογιστή ή σε υπολογιστική µηχανή. Να παρουσιάζουν γραπτή εργασία. Να κωδικοποιούν τις σκέψεις κάποιοι γρήγορα κατά τη διάρκεια συζήτησης. Να προγραµµατίζουν την εργασία και να τηρούν τα χρονοδιαγράµµατα. Να συγκεντρώνουν την προσοχή τους για µεγάλη περίοδο. Πληροφορίες για το βιβλίο: 93

H υσλεξία στον τόπο εργασίας: ένας οδηγός για τις εργατικές ενώσεις. Πάνω από 2,9 εκατοµµύρια Βρεττανοί εργαζόµενοι επηρεάζονται από τη υσλεξία και αυτό το βιβλίο είναι βασικά γραµµένο για εργατικές οργανώσεις και τα µέλη τους. Είναι ένας οδηγός για να κατανοηθεί η υσλεξία και είναι µια ουσιώδης πηγή για τις εργατικές οργανώσεις που επιδιώκουν να προωθήσουν τα δικαιώµατα των δυσλεξικών εργατών και να ενθαρρύνουν πρακτικές ενηµέρωσης για τη υσλεξία στους τόπους εργασίας. Το βιβλίο γραµµένο από ένα ειδικό στον τοµέα αυτό, εξηγεί πως η υσλεξία τοποθετήθηκε κάτω από τη νοµοθεσία «Νόµος για τις ιακρίσεις αναπηρίας». Η υσλεξία επίσης εξετάζεται στο βιβλίο: STOCK CODE: ER213 FORMAT: 24pp A4 DATE OF PUBLICATION: 2004 ISBN: 1 85006 727 9 RRP: 10.00 94