Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ IAΤΡΙΒΗΣ (Introduction to Dissertation)

κ ε φ ά λ α ι ο 1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ IAΤΡΙΒΗΣ (Introduction to Dissertation) 1.1 Σκέψεις του Συγγραφέα Πτυχιακή διατριβή είναι η επιστημονική διερεύνηση ενός θέματος, το μέγεθος της οποίας ποικίλλει από 100-200 σελίδες ή από 12.000-18.000 λέξεις. Σύμφωνα με την εκπαιδευτική νομοθεσία πολλών χωρών η πτυχιακή εργασία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την απόκτηση του πτυχίου. Στην Ελλάδα η πτυχιακή, τουλάχιστον σε μεταπτυχιακά προγράμματα, θεωρείται υποχρεωτική για την απόκτηση του όποιου μεταπτυχιακού τίτλου. Σε πολλά πανεπιστήμια η γραπτή αναφορά αξιολογείται από δύο εξεταστές και βαθμολογείται με το 70-75% της συνολικής βαθμολογίας και σε δεύτερο στάδιο ο σπουδαστής παρουσιάζει την πτυχιακή του ενώπιον επιτροπής, από την οποία λαμβάνει το υπόλοιπο 25-30%. Σε άλλα πανεπιστήμια η βαθμολογία της διατριβής αποτελείται από: α) Κύρια διατριβή 65% β) Ερευνητική πρόταση 20% γ) Παρουσίαση 15% Σύνολο 100% Ανεξάρτητα του τρόπου αξιολόγησης ο συγγραφέας της πτυχιακής θα πρέπει να παρουσιάζει μια όσο το δυνατό περισσότερο πρωτότυπη έρευνα και να αναφέρεται με τακτικές αναφορές σε άλλες παρόμοιες έρευνες. Ιδανική διατριβή (βέβαια αυτό επιζητείται κυρίως σε διδακτορικές διατρι-

Kεφάλαιο 1 βές) θα είναι εάν ο συγγραφέας κατορθώσει να εντοπίσει ένα θέμα τελείως πρωτογενές, π.χ. ένα φάρμακο που να θεραπεύει τον καρκίνο, μια επαναστατική μέθοδο για τη διατήρηση και διανομή ευαίσθητων προϊόντων, μια επαναστατική στρατηγική διείσδυσης σε μια δύσκολη αγορά κ.λπ. Γενικά πάντως ο συγγραφέας θα πρέπει να προσπαθεί να παρουσιάσει μια αναφορά που να είναι αξιόλογη και στην οποία θα επιζητούν, λόγω ποιότητας και καινοτομίας, να καταφεύγουν άλλοι ερευνητές. Με τη διατριβή ο σπουδαστής θα πρέπει να αποδεικνύει ότι έχει αποκτήσει μια κριτική αντίληψη στον εντοπισμό και την αναφορά της σχετικής βιβλιογραφίας, αλλά και μια ικανότητα να επιλέγει τον πλέον σωστό ερευνητικό σχεδιασμό και την πλέον αξιόπιστη ερευνητική μεθοδολογία. Οι διάφορες πηγές θα πρέπει να παρουσιάζονται με σαφή τρόπο και με απόλυτα σωστή σύνδεση μεταξύ τους, αλλά προπαντός να παρουσιάζουν μια δυνατή σύνδεση με το διερευνώμενο στόχο ώστε η επισκόπηση αυτή να είναι χρήσιμη από άποψη πληροφόρησης και δομής. Η πτυχιακή αναντίρρητα είναι μια κοπιαστική και χρονοβόρα εργασία, υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις όπου σπουδαστές απέτυχαν να αποκτήσουν το πτυχίο τους διότι απλούστατα δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν μια αξιόλογη πτυχιακή. Από την πρώτη του επαφή με την πτυχιακή ο σπουδαστής θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η διατριβή δεν είναι κάτι το απλό. εν έχουν άδικο οι σπουδαστές στην Αγγλία να αποκαλούν τη διατριβή «the big job». Τα κεφάλαια, λοιπόν, του βιβλίου αυτού είναι γραμμένα με μεγάλη εστίαση στον τρόπο ολοκλήρωσης μιας διατριβής και στοχεύουν στο να βοηθήσουν τους σπουδαστές εκείνους, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να αφιερώσουν κάποιο χρόνο ώστε να ολοκληρωθεί με μεθοδικότητα και ακαδημαϊκή σκέψη μια διατριβή. Μια αξιόλογη διατριβή θα βοηθήσει τους σπουδαστές να αναπτύξουν τις ικανότητές τους στη συγκέντρωση και την κριτική ερευνητικών δεδομένων, να εντοπίζουν και να καταγράφουν τις πλέον κατάλληλες αναφορές σε σχετική βιβλιογραφία, να θέτουν στόχους και να βρίσκουν τρόπους να τους καλύπτουν, να ολοκληρώνουν ένα έργο μέσα σε δεδομένα χρονικά περιθώρια, αλλά παράλληλα θα τους βοηθήσει να παρουσιάζουν τα δεδομένα σε μια ακαδημαϊκή επιτροπή σήμερα και σε ένα συμβούλιο στον εργασιακό τους χώρο αύριο. Η πτυχιακή λοιπόν θα δώσει αναντίρρητα τις βασικές εμπειρίες στο σπουδαστή στο να διερευνά ένα χώρο, τον οποίο πολύ πιθανό να επιλέξει για επαγγελματική σταδιοδρομία. Είναι πέρα από βέβαιο ότι οι εμπειρίες από τη διατριβή θα δώσουν ένα ανταγωνιστικό εργασιακό πλεονέκτημα αλλά και τον τρόπο να οργανώνεται και να ολοκληρώνεται ένα εργασιακό συμβούλιο ή μία εισήγηση. 20

Η Έννοια και η Σημασία της Πτυχιακής ιατριβής Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά ότι η φύση της πτυχιακής είναι τέτοια ώστε να απαιτεί σκληρή ατομική δουλειά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά τα οφέλη είναι ιδιαίτερα σημαντικά και σίγουρα πρωτοποριακά για μία επαγγελματική αποκατάσταση αξιώσεων. 1.2 Αξιολόγηση της ιατριβής Η αξιολόγηση μιας διατριβής δεν είναι κάτι απλό. Ο αξιολογητής θα πρέπει με αντικειμενικότητα, μεγάλη υπευθυνότητα και ακαδημαϊκή κρίση να διαβάσει τη διατριβή και να την αξιολογήσει αρχικά κατά θεματική ενότητα (βιβλιογραφική επισκόπηση, μεθοδολογία, συγκέντρωση και ανάλυση πρωτογενών και δευτερογενών στοιχείων-συμπεράσματα) και στο τέλος συγκεντρωτικά, πέρα των παραπάνω, θα πρέπει να λάβει υπόψη του ορολογία, λάθη σύνταξης και ορθογραφίας, λογοκλοπία και βέβαια τη γενική εικόνα της. Αναλυτικά η ποιότητα της διατριβής αξιολογείται κυρίως από τα παρακάτω: 1. Τον συγκεκριμένο στόχο (aim). 2. Τους επιμέρους στόχους που θα καλύψουν τον συγκεκριμένο στόχο (objectives). 3. Την πλήρη κάλυψη του στόχου μέσα σε συγκεκριμένο χρόνο. 4. Πειστική επεξήγηση για τη σκοπιμότητα των συγκεκριμένων ερωτήσεων και τη σχέση τους με το διερευνώμενο στόχο. 5. Τη συγκέντρωση προχωρημένης χρονολογίας δευτερογενών στοιχείων. 6. Την ακαδημαϊκή αναφορά στην ερευνητική μεθοδολογία και τον ερευνητικό σχεδιασμό (δείγμα μέθοδος επαφής, τρόπος ανάλυσης κ.λπ.). 7. Την κριτική αναφορά σε ρεαλιστικά συμπεράσματα και προτάσεις. 8. Την όλη οπτική εικόνα της πτυχιακής. Ο στόχος και η σημασία του Αμέσως με την επιλογή του θέματος της πτυχιακής ο σπουδαστής θα πρέπει να αποφασίσει για το γενικό στόχο της έρευνάς του (στόχος είναι το σημείο που θέλεις να φτάσεις, ποιο είναι δηλαδή το επιθυμητό αποτέλεσμα της ερευνητικής σου διαδρομής). 1. Ο στόχος, όπως ήδη έχει αναφερθεί, θα πρέπει να είναι σαφής αλλά και ερευνήσιμος μέσα σε προκαθορισμένα χρονικά περιθώρια. 21

Kεφάλαιο 1 2. Ξεκαθαρίζοντας από την αρχή το στόχο, θα σε βοηθήσει να επιλέξεις την ερευνητική στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσεις για να τον επιτύχεις. 3. Με τις κατάλληλες ερωτήσεις στο κατάλληλο δείγμα της έρευνας στόχευσε να αποσπάσεις τις πληροφορίες εκείνες, που με τεκμηριωμένες αποδείξεις και όχι με ενδείξεις, θα σε βοηθήσουν να εισηγηθείς συγκεκριμένες επιστημονικές στρατηγικές. 4. Όσο περισσότερο απομακρύνεσαι από την επιδίωξη να καλύψεις ένα συγκεκριμένο στόχο, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχεις να ολοκληρώσεις μια ακαδημαϊκά αποδεκτή διατριβή. Κριτήρια αξιολόγησης στόχων Οι στόχοι της διατριβής θα πρέπει: 1. Να είναι σαφείς και συγκεκριμένοι. 2. Να είναι πραγματοποιήσιμοι. 3. Να είναι μετρήσιμοι. 4. Να μπορούν να ολοκληρωθούν μέχρι μία συγκεκριμένη ημερομηνία. Κάνοντας λοιπόν μια διατριβή σημαίνει ότι: 1. Επιλέγω με δικά μου κριτήρια ένα συγκεκριμένο θέμα. 2. Συγκεντρώνω δευτερογενή και πρωτογενή στοιχεία. 3. Οργανώνω και αναλύω μεθοδικά και ακαδημαϊκά τα συγκεντρωθέντα στοιχεία. 4. Καταλήγω σε συμπεράσματα και προτάσεις. 1.3 Συμπερασματικά Βήματα για την Ολοκλήρωση μιας ιατριβής Τα συμπερασματικά βήματα για την ολοκλήρωση μιας διατριβής ποιότητας είναι: 1. Πριν ξεκινήσεις τη διερεύνηση σύνταξε και παράδωσε στο συντονιστή μια περίληψη εργασίας (τι θα κάνεις πώς θα το κάνεις). 2. Πριν ξεκινήσεις τη δική σου διατριβή διάβασε τη διατριβή άλλων σπουδαστών, επιλέγοντας πάντα τις διατριβές οι οποίες συγκέντρωσαν υψηλές βαθμολογίες. 3. Όρισε με σαφήνεια τον γενικό και τους επιμέρους στόχους. 4. Πριν δηλώσεις το θέμα της πτυχιακής σου ερεύνησε: α) Τις πηγές που επιβάλλεται να χρησιμοποιήσεις. 22

Η Έννοια και η Σημασία της Πτυχιακής ιατριβής β) Τη διεύθυνση των αναγκαίων πηγών. γ) Την πρόσβαση στις αναγκαίες πηγές. δ) Σύνταξε μια περίληψη της αναγκαίας βιβλιογραφίας και πρόσεξε ώστε οι λέξεις-κλειδιά στον τίτλο της διατριβής σου να καλύπτονται από προχωρημένη αλλά και προσβάσιμη βιβλιογραφία. ε) Φτιάξε ένα πιλότο για την προτεινόμενη μεθοδολογία. Πίστεψε ότι μια διατριβή ποιότητας είναι εκείνη η οποία: 1. Έχει ακρίβεια στον τίτλο. 2. Έχει σαφήνεια στο στόχο. 3. Έχει καταγεγραμμένη μια προχωρημένη σχετική βιβλιογραφία 4. Έχει σαφή και εμπεριστατωμένη μεθοδολογία. 5. Το προτεινόμενο πλάνο καλύπτει ακαδημαϊκά και μεθοδικά το στόχο. 6. Η όλη έρευνα μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σ ένα συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο. 7. Η όλη έρευνα έχει σαφές ακαδημαϊκό ενδιαφέρον. 1.4 Βασική ομή Ανάπτυξης μιας ιατριβής Η βασική δομή ανάπτυξης μιας διατριβής μπορεί να είναι: 1. Περίληψη 2. Εισαγωγή 3. Στόχος 4. Κλάδος (κεφ. Α) 5. Εταιρεία (κεφ. Β) 6. Βιβλιογραφική Επισκόπηση (κεφ. Γ) 7. Μεθοδολογία (πόσοι - ποιοι - πώς - γιατί) (κεφ. ) 8. Συγκέντρωση στοιχείων (κεφ. Ε) 9. Ανάλυση στοιχείων (κεφ. ΣΤ) 10. Συμπεράσματα- Προτάσεις (κεφ. Ζ) 11. Αδύνατα σημεία 12. Κώδικας έρευνας 13. ιάγραμμα GANT 14. Παράρτημα 15. Βιβλιογραφικές αναφορές. 23

Kεφάλαιο 1 1.5 Σύνταξη της ιατριβής 1. Η σύνταξη θα πρέπει να είναι σε μια μόνο σελίδα (όχι φύλλο), με διπλό διάστιχο για το κυρίως κείμενο και μονό για τις απ ευθείας παραπομπές. 2. Η γραμματοσειρά να είναι Arial ή Times New Roman 12. 3. Μην χρησιμοποιήσεις σελίδες με διορθώσεις blanco. 4. Μην χρησιμοποιήσεις φωτοτυπημένες σελίδες. 5. Το αριστερό περιθώριο λόγω βιβλιοδεσίας να είναι 30mm και το δεξί 10mm. Το επάνω και το κάτω περιθώριο να είναι 2mm. Η αρίθμηση της σελίδας να είναι στο κέντρο τού κάτω μέρους της σελίδας. 6. Τα ονόματα των συγγραφέων να είναι πεζοκεφαλαία, με έντονη γραφή και η χρονολογία έκδοσης σε παρένθεση. 7. Στις σελίδες της βιβλιογραφίας να παραθέσεις μόνον όσους συγγραφείς χρησιμοποίησες, όχι όσους διάβασες. 8. Τα συμπεράσματα να βγαίνουν από την έρευνα όχι από προσωπική εμπειρία. 9. Πριν από την αναφορά στο όνομα του συγγραφέα απόφυγε να αναφέρεις ενδείξεις όπως κος, κα, ρ. κ.λπ. 10. Πριν παραδόσεις τη διατριβή σου κάνε ένα εξονυχιστικό έλεγχο για τυχόν λάθη σύνταξης, στίξης κ.λπ. 1.6 ιαδρομή της Πτυχιακής ιατριβής Τα στάδια (route map), τα οποία συνιστώνται στο σπουδαστή για τη διεξαγωγή της πτυχιακής του διατριβής, είναι συνήθως τα παρακάτω: 1. Στάδιο σχεδιασμού α) Απόφαση για το χώρο διερεύνησης (κλάδος-εταιρεία). β) ιατύπωση του σκοπού και του θέματος της έρευνας. γ) Κατάρτιση του σχεδίου-πλάνου έρευνας. 2. Στάδιο Βιβλιογραφίας-Αρθρογραφίας α) Εντόπιση προχωρημένης σχετικής βιβλιογραφίας αρθρογραφίας. β) Μελέτη και κριτική της σχετικής βιβλιογραφίας. γ) Τελική αναφορά και συσχέτιση με το διερευνώμενο θέμα-χώρο της σχετικής βιβλιογραφίας-αρθρογραφίας (conceptual framework). 3. Στάδιο εκτέλεσης Μεθοδολογία α) Μέθοδος συλλογής πληροφοριών β) Επεξεργασία δεδομένων (S.P.S.S. Excel, κ.λπ.) γ) Ανάλυση δεδομένων 24

Η Έννοια και η Σημασία της Πτυχιακής ιατριβής δ) Συμπεράσματα ε) Προτάσεις 1.7 Περίληψη κεφαλαίου 1. Αποφασίζω να διερευνήσω ένα συγκεκριμένο θέμα δικής μου επιλογής. 2. Θέτω ένα βασικό (aim) στόχο και τον διαχωρίζω από συμπληρωματικούς-βοηθητικούς (objectives) στόχους. 3. Αναζητώ δευτερογενή στοιχεία για το συγκεκριμένο θέμα (στατιστικάβιβλιογραφικά). 4. Προχωρώ μεθοδικά στη συγκέντρωση πρωτογενών στοιχείων. 5. Οργανώνω και ελέγχω τα συγκεντρωθέντα στοιχεία. 6. Επανεξετάζω το θέμα με βάση τα στοιχεία που κατάφερα να συγκεντρώσω. 7. Αντιπαραβάλλω τους στόχους μου με τα συγκεντρωθέντα στοιχεία. 8. Γράφω την τελική έκθεση, δηλαδή βάζω σε τάξη τα αποτελέσματα των ακαδημαϊκών μου ενεργειών με τρόπο: α) Μεθοδικό β) Κριτικό γ) Αντικειμενικό δ) Αποτελεσματικό και βεβαίως ακαδημαϊκό (δηλαδή χωρίς λάθη όσο το δυνατόν ορολογία, επεξηγήσεις όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, σαφήνεια). Περιληπτικό πλάνο ανάπτυξης της διατριβής (Τα εννέα βήματα για τη σύνταξη της διατριβής) 1. Επιλογή του θέματος (Select the topic). 2. Επισκόπηση της βιβλιογραφίας (Review the literature). 3. Φτιάξε το σκελετό των ερωτήσεων/ερωτήσεις-κλειδιά/ερωτήσεις στόχου (Key Questions). 4. Φτιάξε την ερευνητική σου στρατηγική (τι, από ποιον, πώς) (Decide on Research Strategy). 5. Τρόπος επαφής με το δείγμα της έρευνας (Conduct method). 6. Συγκέντρωση πρωτογενών πληροφοριών (Collect the data). 7. Ανάλυση ευρημάτων (Analyze findings). 8. Γράψε τη διατριβή (Write dissertation). 9. Να υποβάλλεις τη διατριβή για αξιολόγηση (Submit dissertation for assessment). 25

Kεφάλαιο 1 Περίληψη ερευνητικής στρατηγικής/μεθοδολογίας 1. Οριοθέτησε τις πληροφορίες που χρειάζεσαι. 2. Αποφάσισε για: ομημένη (ποσοτική) ή ημιδομημένη ελεύθερη προσέγγιση (ποιοτική). 3. Οριοθέτησε τον πληθυσμό της έρευνας. 4. Αποφάσισε για το μέγεθος του δείγματος (Πόσοι ποιοι). 5. Αποφάσισε για τη μέθοδο επιλογής του δείγματος (Random Quota). 6. Αποφάσισε για τη γεωγραφική κάλυψη. 1.7 Περίληψη Κεφαλαίου Γενικά Η πτυχιακή διατριβή είναι αναντίρρητα το πλέον δύσκολο αλλά και χρονοβόρο έργο που αναλαμβάνει να ολοκληρώσει ο σπουδαστής καθ όλη τη διάρκεια των σπουδών του. Η διατριβή θεωρείται από πολλούς ακαδημαϊκούς ως ένα test των ικανοτήτων του σπουδαστή να οργανώνει, να διευθύνει και να ολοκληρώνει, μέσα σε ένα δεδομένο χρονικό περιθώριο, τα αποτελέσματα μιας ακαδημαϊκής διερεύνησης. Σκοπός της διατριβής (The aim) Ο σκοπός της διατριβής μπορεί να περιγραφεί στα παρακάτω: 1. Να δώσει τη δυνατότητα στο σπουδαστή να επιχειρήσει μια ανεξάρτητη εργασία σε μια περιοχή που τον ενδιαφέρει άμεσα είτε για επαγγελματικούς είτε προσωπικούς (συνέχιση σπουδών κ.λπ.) λόγους 2. Να δώσει τη δυνατότητα στο σπουδαστή να αναπτύξει πρωτοβουλίες ανατρέχοντας σε σχετική, με το θεματικό του πεδίο, βιβλιογραφία. 3. Να δώσει την ευκαιρία στο σπουδαστή να συγκεντρώσει δευτερογενείς και πρωτογενείς πληροφορίες, να επιλέγει τις πλέον κατάλληλες μεθόδους επαφής, δειγματοληψίες κ.λπ. 4. Να δώσει τη δυνατότητα στο σπουδαστή να εφαρμόσει προχωρημένης γνώσης μοντέλα ανάλυσης των πρωτογενών πληροφοριών 5. Να δώσει τη δυνατότητα στο σπουδαστή να καταλήξει σε συμπεράσματα και να προβαίνει σε συγκεκριμένες προτάσεις για αλλαγή στρατηγικής, επικοινωνία κ.λπ. 6. Να δώσει τη δυνατότητα στο σπουδαστή να κάνει εισηγήσεις και προτάσεις στηριζόμενος στην αξιοπιστία των ευρημάτων του. 7. Να δώσει στο σπουδαστή τη μοναδική ευκαιρία να κάνει κριτική στην υπάρχουσα ερευνητική γνώση εισηγούμενος νέες έρευνες σε θέματα που πλημμελώς έχουν μέχρι σήμερα ερευνηθεί. 26

Η Έννοια και η Σημασία της Πτυχιακής ιατριβής Οφέλη από τη διατριβή (Benefits) Περιληπτικά, τα οφέλη τα οποία μπορεί να αποκομίσει ο σπουδαστής από την ενασχόληση με την πτυχιακή του διατριβή επικεντρώνονται στα παρακάτω: 1. Η διατριβή διδάσκει το σπουδαστή πώς να επιλέγει το θέμα διερεύνησης. 2. Η διατριβή διδάσκει το σπουδαστή πώς να διερευνά σε βάθος ένα θεματικό πεδίο. 3. Η διατριβή διδάσκει το σπουδαστή πώς να μετατρέπει αριθμούς, έννοιες, προσδοκίες κ.λπ. σε συγκεκριμένες εισηγήσεις-προτάσεις. 4. Η διατριβή διδάσκει το σπουδαστή πώς να οργανώνει το χρόνο του ώστε να ολοκληρώνει ένα επιστημονικό έργο μέσα σε δεδομένα χρονικά περιθώρια. 5. Η διατριβή είναι πολύ πιθανόν να δώσει στο συγγραφέα της σημαντικά εργασιακά πλεονεκτήματα. 6. Η διατριβή θα διδάξει το σπουδαστή τη σημασία του συγκεκριμένου στόχου αλλά και την επιλογή συγκεκριμένων ερωτήσεων, ώστε να καλυφθεί ο στόχος αυτός. 7. Η διατριβή θα διδάξει το συγγραφέα της πώς να διερευνά τα αίτια ενός προβλήματος και να προτείνει λύσεις. 8. Η διατριβή θα διδάξει το συγγραφέα της πώς να δομεί και να παρουσιάζει σε μια εργασιακή ομάδα ή κοινό τα ευρήματα μιας πρωτογενούς διερεύνησης. 9. Η διατριβή θα διδάξει το σπουδαστή τη σημασία της επικοινωνίας και κυρίως την προσέγγιση σε «ειδικά κοινά». 10. Η διατριβή θα διδάξει το σπουδαστή της να μετατρέπει την πρωτογενή γνώση σε μια ακαδημαϊκή αναφορά-έκθεση Ο συγγραφέας της πτυχιακής διατριβής, λοιπόν, θα πρέπει με σαφή, μεθοδικό, πειστικό και ακαδημαϊκό τρόπο να εξηγεί: 1. Τι έκανε 2. Γιατί το έκανε 3. Πώς το έκανε 4. Πού κατέληξε 5. Τι προτείνει. 27

κ ε φ ά λ α ι ο 2 Ο ΣΤΟΧΟΣ TOY ΘΕΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ (Dissertation s Objectives) «Χωρίς ένα επιθυμητό και συγκεκριμένο προορισμό, το ταξίδι ομοιάζει σχεδόν με ένα τυχαίο περίπατο» BARKER (1992) 2.1 Στόχος του Θέματος και Σημασία του στην Πτυχιακή ιατριβή Πριν προχωρήσουμε στη βαθύτερη ερμηνεία του όρου και στη σύνδεσή του με την πτυχιακή διατριβή ας θυμηθούμε την περιπέτεια της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων (Alice Adventure in Wonderland). Η Αλίκη συναντά και ρωτά τη γάτα σε κάποιο σταυροδρόμι: A. Πες μου, σε παρακαλώ, ποιο δρόμο ν ακολουθήσω; Γ. Πού θέλεις να πας; A. εν έχω κάτι συγκεκριμένο. Γ. Τότε, ακολούθησε όποιο δρόμο θέλεις... (A=Αλίκη, Γ=Γάτα) Στόχος, λοιπόν, γενικά είναι «πού συγκεκριμένα θέλεις να πας»; «ποια θέλεις να είναι η κατάληξη της όποιας διαδρομής σου;» Ο στόχος της πτυχιακής συνήθως είναι: 1. Να αναπτύξει την υπευθυνότητα του σπουδαστή, να διερευνά ακαδημαϊκά και αξιόπιστα ένα συγκεκριμένο θέμα δικής του επιλογής ή ένα χώρο που τον ενδιαφέρει για επαγγελματική αποκατάσταση. 2. Να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση και τις ικανότητες του σπουδαστή να αναζητά και να εντοπίζει τις αναγκαίες δευτερογενείς πληροφορίες.

Kεφάλαιο 2 3. Να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση και τις ικανότητες του σπουδαστή να αναζητά και να επιλέγει την πλέον σωστή ερευνητική στρατηγική. 4. Να αναπτύξει τις ικανότητες του σπουδαστή να αναζητά, να εντοπίζει και να παραθέτει τις σχετικές με το θέμα του βιβλιογραφικές πληροφορίες. 5. Να αναπτύξει τις ικανότητες του σπουδαστή να αναζητά, να εντοπίζει και να εισηγείται τις πλέον εύστοχες και ανταγωνιστικές στρατηγικές. 6. Να δώσει την ευκαιρία στον εργαζόμενο σπουδαστή να διερευνήσει το χώρο εργασίας του και να μεταφέρει στους εργοδότες του νέα γνώση, νέες τάσεις, τυχόν κενά της αγοράς κ.λπ. 7. Να δώσει την ευκαιρία στο σπουδαστή-ερευνητή να αποδείξει πόσο εκείνα που διδάχθηκε κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη θεωρία είναι σε θέση να τα μεταφέρει στην πράξη. 8. Εάν η έρευνα γίνεται με το μοντέλο της έρευνας δράσης (Action Research), τα αποτελέσματά της θα δώσουν την ευκαιρία στο σπουδαστή-ερευνητή, ερευνώντας να αποδείξει για μια στρατηγική-επικοινωνία κλπ. τι πήγε καλά τι δεν πήγε καλά, ή τι πάει καλά τι δεν πάει καλά. Οι τομείς τους οποίους συνήθως διερευνούν σπουδαστές μάρκετινγκ και διοίκησης επιχειρήσεων είναι: 1. Η διερεύνηση του βαθμού ικανοποίησης των εξωτερικών πελατών από την ποιότητα υπηρεσιών των εσωτερικών πελατών. Τα αποτελέσματα της διερεύνησης μπορούν να βοηθήσουν: α) στη δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. β) στην αύξηση της πιστότητας. γ) στην ικανοποίηση των πελατών (ο ικανοποιημένος αγοραστής μπορεί να κάνει αυτός το marketing της επιχείρησης αντί του επιχειρηματία). δ) στη χάραξη της πλέον εύστοχης στρατηγικής. 2. Η εντόπιση των τωρινών και μελλοντικών αναγκών των καταναλωτών καθώς και το βαθμό ανταπόκρισης της εταιρείας στις ανάγκες αυτές. Ο ερευνητής εντοπίζοντας τις νέες αλλαγές στην τεχνολογία, στο εμπόριο, στα εργασιακά πρότυπα και στις νέες αναπτυξιακές δομές θα είναι σε θέση να εισηγηθεί στον πελάτη την ταχύτερη αφομοίωσή τους. 3. Η μέτρηση της εικόνας (image) του πελάτη για το προϊόν την υπηρεσία, τον οργανισμό. 4. H διερεύνηση των προτεραιοτήτων του καταναλωτή του (target market). 5. Στη διερεύνηση του πώς αξιολογείται η ποιότητα του προϊόντος, της υπηρεσίας, του οργανισμού. (Ποιότητα εννοούμε τι προσδοκούν οι πελάτες και τι προσφέρει το προϊόν ή η υπηρεσία.) 6. H διερεύνηση της διαδρομής μιας απόφασης αγοράς καθώς και στους παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση αυτή. 30

Ο Στόχος του Θέματος και η Σημασία του στην Πτυχιακή ιατριβή 7. H διερεύνηση και σύγκριση με τον ανταγωνισμό σύμφωνα με το μοντέλο S.W.O.T. (Strengths-Weakness-Opportunities-Threats). (Όσο καλύτερα γνωρίζεις τον ανταγωνιστή, τόσο λιγότερο πρέπει να φοβάσαι να τον αντιμετωπίσεις). 8. H διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της ακολουθούμενης επικοινωνιακής στρατηγικής. 9. O ρόλος του «εσωτερικού» πελάτη στην πελατειακή πιστότητα. 10. Η σημασία της εκπαίδευσης στην ανάπτυξη κ.ά. 2.2 Κριτήρια Αξιολόγησης Στόχων Οι στόχοι σε μια πτυχιακή διατριβή θα πρέπει: 1. Να είναι σαφείς και συγκεκριμένοι. 2. Να είναι πραγματοποιήσιμοι μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά περιθώρια. 3. Να είναι μετρήσιμοι. 4. Αν η έρευνα αφορά μια συγκεκριμένη εταιρεία, έναν οργανισμό κ.λπ., οι στόχοι θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τους γενικούς στόχους, όπως πιθανόν να έχουν συμφωνηθεί μεταξύ ερευνητή-σπουδαστή και εταιρείας. 5. Ο γενικός στόχος (aim) θα πρέπει ευκρινώς να διαφοροποιείται από τους επιμέρους (objectives). Οι επιμέρους στόχοι θα πρέπει να δείχνουν πώς θα επιτευχθεί ο γενικός στόχος. 6. Τόσο ο γενικός στόχος όσο και οι επιμέρους στόχοι θα πρέπει να αναπτύσσονται και να διατυπώνονται σε ακαδημαϊκό ύφος. 7. Ο στόχος της πτυχιακής θα πρέπει να συνδέεται με σαφήνεια με τις ερωτήσεις (δομημένη προσέγγιση) ή τα θεματικά πεδία ή τους θεματικούς άξονες (αδόμητη προσέγγιση) της πρωτογενούς έρευνας. 8. Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις θα πρέπει να συνδέονται άμεσα με τον γενικό στόχο της έρευνας. 2.3 Περίληψη Κεφαλαίου 1. Στόχος, λοιπόν, είναι πού συγκεκριμένα θέλουμε να φτάσουμε, ποιο δηλαδή είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα. 2. Όσο περισσότερο απομακρύνεσαι από την επιδίωξη να καλύψεις ένα συγκεκριμένο στόχο, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχεις να ολοκληρώσεις μια ακαδημαϊκά αποδεκτή διατριβή. 31

Kεφάλαιο 2 3. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ούτως ώστε ο γενικός στόχος να διαφοροποιείται από τους επιμέρους στόχους. Ο βασικός στόχος (aim) θα πρέπει να είναι ένας, ούτως ώστε να διερευνάται σε βάθος αλλά οι επιμέρους στόχοι (objectives) θα μπορούσαν να είναι περισσότεροι του ενός. 4. Οι ερωτήσεις, τα συμπεράσματα και οι προτάσεις θα πρέπει να είναι σε απόλυτη αρμονία με τον γενικό στόχο της πτυχιακής έρευνας. 5. Η βιβλιογραφική επισκόπηση θα πρέπει να αναλύεται επαρκώς. Η επισκόπηση θα πρέπει να είναι πολύ καλά εστιασμένη (focus) στον βασικό και τους επιμέρους στόχους. Ο στόχος, λοιπόν, μιας διατριβής θα πρέπει να είναι SMART δηλαδή: S = Specific: Συγκεκριμένος, σαφής, κατανοητός. Μ = Measurable: Μετρήσιμος, (ποσότητα, ποιότητα, χρόνος). Α = Achievable: Εφικτός. R = Relevant: Σχετικός με τους στόχους της επιχείρησης. Τ = Time Framed: Να αναφέρεται σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. 32