ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΟΜΟΥ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Για τον υπολογισμό της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας του ( /$ ) θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη σχέση ισοδυναμίας των επιτοκίων. Οπότε: Για i $ έχουμε: 2 2 (1 + i$ ) = (1 + 0, 04) = 1, 04 = 1, 0816 Για ι έχουμε: (1 + i ε ) = (1 + 0,05) (1 + 0,04) = 1,05 1,04 = 1,092 Άρα: Β. (1 ) (1 ) + i$ = + iε F (1 + iε ) 1, 092 = F = 1 (1 + i$ ) 1,0816 = 1,0096 Για τον υπολογισμό της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας του ( /$ ) θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη σχέση ισοδυναμίας των επιτοκίων. Οπότε: Για i $ έχουμε: 2 2 (1 + i$ ) = (1 + 0, 04) = 1, 04 = 1, 0816 Για ι έχουμε: 2 2 (1 + i ε ) = (1 + 0, 05) = 1, 05 = 1,1025 1
Άρα: (1 ) (1 ) + i$ = + iε (1 + iε ) 1,1025 = F = 1 (1 + i ) 1,0816 = 1,0193 $ F Γ. Στη 1 η περίπτωση το επιτόκιο του αυξήθηκε κατά 1 μονάδα για ένα έτος και στη συνέχεια υποχώρησε κατά μία μονάδα για ένα ακόμη έτος. Οπότε: (1 + iε ) (1 + i$ ) = 1,092 1,0816 = 0,0104 = 1,0096 Στη 2 η περίπτωση το επιτόκιο του αυξήθηκε κατά 1 μονάδα για 2 έτη. Οπότε: (1 + iε ) (1 + i$ ) = 1,1025 1,0816 = 0,0209 = 1,0193 Παρατηρούμε λοιπόν ότι όσο μεγαλώνει η διαφορά των επιτοκίων (2 η περίπτωση) τόσο μεγαλώνει και η τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία (). Άρα υπάρχει μια αναλογική σχέση ανάμεσα στις μεταβολές του επιτοκίου και τις μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας. 2
ΘΕΜΑ 2 Ο Α. Ας θεωρήσουμε ότι βρισκόμαστε στην αγορά των ΗΠΑ οπότε το δολάριο ($) είναι το εγχώριο νόμισμα και το ευρώ ( ) είναι το ξένο. Μία μείωση της παραγωγικότητας των προϊόντων των ΗΠΑ θα δημιουργήσει μείωση της εγχώριας παραγωγής με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών των εγχώριων προϊόντων λόγω μειωμένης προσφοράς τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα προϊόντα της Ζώνης του να γίνουν πιο ελκυστικά προσελκύοντας επενδύσεις από τις ΗΠΑ. Άρα θα αυξηθεί ζήτηση για ξένο συνάλλαγμα (δηλαδή ) και θα μειωθεί η ζήτηση για εγχώριο (δηλαδή $). Συναλλαγματική Ισοτιμία Ε 2 E 2 1 E 1 D 2 D 1 Q 1 Q 2 Ξένο Νόμισμα Q Στη θέση 1 έχουμε ισορροπία της καμπύλης προσφοράς και ζήτησης. Όπως παρατηρούμε στο διάγραμμα η Συναλλαγματικοί Ισοτιμία Ε /$ θα αυξηθεί από Ε 1 σε Ε 2, οπότε το ανατιμάται έναντι του $. Η νέα θέση ισορροπίας της καμπύλης προσφοράς και ζήτησης θα είναι η θέση 2. Β. Ας δούμε αρχικά τι θα συμβεί στη σχέση ισοδυναμίας των επιτοκίων: F 0,04 = 0,05 0,02 0,04 0,03 ι$ = ι ε + Όπως παρατηρούμε από την παραπάνω σχέση δεν ισχύει η Συνθήκη Ισορροπίας των Επιτοκίων άρα υπάρχει περιθώριο κερδοσκοπίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε άσκηση Καλυμμένου Arbitrage Επιτοκίων που θα διεξαχθεί ως εξής: 3
1. Δανειζόμαστε με 5% τα οποία μετατρέπουμε σε $ 2. Δανείζουμε $ με 4% 3. Έχουμε ζημία από την επιτοκιακή διαφορά ίση με 1% 4. Πουλάμε $ στην προθεσμιακή αγορά με προθεσμιακό ασφάλιστρο 2% για την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου. 5. Έχουμε κέρδος 2%-1%=1% (Όταν (F-)/ <0 τότε το εγχώριο νόμισμα είναι σε προθεσμιακό ασφάλιστρο. Ως εγχώριο νόμισμα εδώ έχουμε το $. Αυτό σημαίνει ότι το $ αγοράζει περισσότερα στην προθεσμιακή αγορά απ ότι στην αγορά όψεως). Γ. Ας δούμε αρχικά τι θα συμβεί στη σχέση ισοδυναμίας των επιτοκίων: Eε /$ ι $ = iε + 0,04 = 0,05 + 0,01 0,04 0,06 Όπως παρατηρούμε από την παραπάνω σχέση δεν ισχύει η Συνθήκη Ισορροπίας των Επιτοκίων άρα υπάρχει περιθώριο κερδοσκοπίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε άσκηση ΑκάλυπτουArbitrage Επιτοκίων που θα διεξαχθεί ως εξής: 1. Δανειζόμαστε $ με 4% τα οποία μετατρέπουμε σε 2. Δανείζουμε με 5% 3. Έχουμε κέρδος από την επιτοκιακή διαφορά ίση με 1%. 4. Πουλάμε γιατί η προσδοκώμενη ισοτιμία όψης είναι μεγαλύτερη από τη pot ισοτιμία. 5. Έχουμε κέρδος 1%+1%=2% (Όταν (E-)/>0 τότε θα πρέπει να επενδύσουμε στο ξένο νόμισμα γιατί προσδοκούμε στο μέλλον ότι θα καλύψουμε τον συναλλαγματικό κίνδυνο από την προσδοκώμενη ισοτιμία του ξένου νομίσματος). 4
Δ. Σύμφωνα με την αρχή της αποτελεσματικότητας της αγοράς προθεσμίας, η προθεσμιακή ισοτιμία αποτελεί έναν αμερόληπτο εκτιμητή της προσδοκώμενης ισοτιμίας όψεως στο μέλλον, υπό καθεστώς ουδετερότητας κινδύνου. Δηλαδή: E e + 1 = f + 1 όπου: E e+1 : η προσδοκώμενη ισοτιμία όψεως f +1 : η προθεσμιακή ισοτιμία. Όπως παρατηρούμε από τα ερωτήματα Β και Γ έχουμε Καλυμμένο και Ακάλυπτο Arbitrage τα οποία ουσιαστικά εξισορροπούν τις διαδικασίες που κάναμε στις 2 περιπτώσεις. Στην 1 η περίπτωση είχαμε επένδυση στο εγχώριο επιτόκιο ενώ στη 2 η περίπτωση είχαμε επένδυση στο ξένο. 5
ΘΕΜΑ 3 Ο Α. Έχουμε τα παρακάτω υποθετικά στοιχεία για την Αυστραλία και την ζώνη του : Έτος Αυστραλία ζώνη του. Συναλλαγματικ ή ισοτιμία $ AU ανά ( $AU / ) 2001 Α = 60 E = 40 $AU/ = 2,40 2002 Α = 120 E = 80 $AU/ = 2,40 2003 Α = 144 E = 88 $AU/ = 2,64 Η απόλυτη εκδοχή της Θεωρίας Ισοδυναμίας Αγοραστικής Δύναμης βασίζεται στο νόμο της μίας τιμής: τα αγαθά όταν εκφρασθούν στο ίδιο νόμισμα θα πρέπει να έχουν την ίδια τιμή. Εάν δεν υπάρχουν εμπορικοί περιορισμοί και άλλα κόστη συναλλαγών, ο νόμος της μιας τιμής θα πρέπει να ισχύει αλλιώς υπάρχει ευκαιρία άσκησης κερδοφόρου Arbitrage. = / Η απόλυτη εκδοχή της Θεωρίας Ισοδυναμίας Αγοραστικής Δύναμης τροποποιείται σε όρους της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας: R t = t Εάν ισχύει η απόλυτη της Θεωρίας Ισοδυναμίας Αγοραστικής Δύναμης τότε R=1. Εάν R 1 τότε η μία χώρα είναι πιο ανταγωνιστική από την άλλη. Ας θεωρήσουμε ως εγχώρια αγορά την Αυστραλία (άρα και το επίπεδο τιμών της) και ως ξένη αγορά τη ζώνη του. Οπότε με βάση τον παραπάνω τύπο θα έχουμε σε κάθε περίπτωση: 6
40 2001: Rt = t = 2, 40 = 1,6 1 60 80 2002 : Rt = t = 2, 40 = 1,6 1 120 88 2003: Rt = t = 2,64 = 1,61 1 144 Όπως παρατηρούμε από τα παραπάνω αποτελέσματα, δεν ισχύει η απόλυτη εκδοχή της Θεωρίας Ισοδυναμίας Αγοραστικής Δύναμης. Και στα 3 έτη τα προϊόντα της Αυστραλίας ήταν πιο φθηνά από εκείνα του. Συγκεκριμένα: ΕΤΗ 2001 2002 2003 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Αυστραλίας Α = 60 : 2,40 = 25 Α = 120 : 2,40 = 50 Α = 144 : 2,64 = 54,5 (εκφρασμένος σε ) Δείκτης Τιμών Καταναλωτή στη Ζώνη του. E = 40 E = 80 E = 88 Β. Έχουμε τα παρακάτω υποθετικά στοιχεία για την Αυστραλία και την ζώνη του : Έτος Αυστραλία ζώνη του. Συναλλαγματικ ή ισοτιμία $ AU ανά ( $AU / ) 2001 Α = 60 E = 40 $AU/ = 2,40 2002 Α = 120 E = 80 $AU/ = 2,40 2003 Α = 144 E = 88 $AU/ = 2,64 Η σχετική εκδοχή της Θεωρίας Ισοδυναμίας Αγοραστικής Δύναμης υποθέτει ότι υπάρχει κόστος μεταφορών, δασμών ή άλλων εμποδίων στην ελεύθερη διακίνηση του εμπορίου. Η σχετική θεωρία λέει ότι ο ρυθμός μεταβολής στις τιμές των προϊόντων πρέπει να είναι παρόμοιος όταν μετριέται σε ένα κοινό νόμισμα, με την προϋπόθεση ότι το κόστος μεταφορικών και τα διάφορα εμπόδια στο εμπόριο παραμένουν αμετάβλητα. 7
Όπου: Δ =Δ Δ t ln e= ln ln Δ st : ποσοστό μεταβολής της συναλλαγματικής ισοτιμίας Δ : ποσοστό εγχώριου πληθωρισμού Δ : ποσοστό ξένου πληθωρισμού Άρα σύμφωνα με την παραπάνω εξίσωση, η μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας αντανακλά διαφορές του επιπέδου πληθωρισμού των 2 χωρών. Ας θεωρήσουμε ως εγχώρια αγορά την Αυστραλία (άρα και το επίπεδο τιμών της) και ως ξένη αγορά τη ζώνη του. Οπότε με βάση τον παραπάνω τύπο θα έχουμε σε κάθε περίπτωση: 2001: ln2,40 = ln60 ln40 0,875 = 4,094 3,69 0,875 0,404 2002: ln2,40 = ln120 ln80 0,875 = 4,787 4,382 0,875 0,405 2003: ln2,64 = ln144 ln88 0,97 = 4,97 4,48 0,97 0,49 Όπως παρατηρούμε από τα παραπάνω αποτελέσματα δεν ισχύει η σχετική εκδοχή της Θεωρίας Ισοδυναμίας Αγοραστικής Δύναμης. Τα επίπεδα πληθωρισμού των παραπάνω 2 χωρών είναι: ΕΤΗ 2001 2002 2003 Επίπεδο Πληθωρισμού Αυστραλίας Α = 60 : 2,40 = 25 Α = 120 : 2,40 = 50 ln25 = 3,22(%) ln50 = 3,91(%) (εκφρασμένο σε ) Επίπεδο Πληθωρισμού στη Ζώνη του. E = 40 ln40 = 3,7(%) E = 80 ln80 = 4,38(%) Α = 144 : 2,64 = 54,5 ln54,5 = 4,00 (%) E = 88 ln88 = 4,48(%) Γ. Έχουμε τα παρακάτω υποθετικά στοιχεία για την Αυστραλία και την ζώνη του : Έτος Αυστραλία ζώνη του. Συναλλαγματικ ή ισοτιμία $ AU ανά ( $AU / ) 2001 Α = 60 E = 40 $AU/ = 2,40 2002 Α = 120 E = 80 $AU/ = 2,40 2003 Α = 144 E = 88 $AU/ = 2,64 8
Με βάση την απόλυτη εκδοχή της Θεωρίας Ισοδυναμίας Αγοραστικής Δύναμης, θα πρέπει η τιμή των προϊόντων σε μια χώρα να είναι ίση με τη τιμή των προϊόντων στην άλλη χώρα, εκφρασμένες στο ίδιο νόμισμα. Ας παρατηρήσουμε τις ισοτιμίες $ (AU) και για τα 3 έτη. 2001 2002 2003 / $ 1 / 2,40 = 0,42 1 / 2,40 = 0,42 1 / 2,64 = 0,38 Παρατηρούμε από τα παραπάνω ότι τα 2 πρώτα έτη το 1 αγόραζε 0,42 $ ενώ το 2003 το 1 αγόραζε λιγότερα $ (0,38). Αυτό δείχνει ότι το βρίσκεται σε μια πτωτική τάση έναντι του $ (AU) το οποίο δείχνει να ανατιμάται. Αυτό μπορούμε να το δούμε και από τα επίπεδα πληθωρισμού. ΕΤΗ 2001 2002 2003 Επίπεδο Πληθωρισμού Αυστραλίας 3,22(%) 3,91(%) 4,00 (%) (εκφρασμένο σε ) Επίπεδο Πληθωρισμού στη Ζώνη του. 3,7(%) 4,38(%) 4,48(%) Τα 2 πρώτα έτη, ο πληθωρισμός στη ζώνη του είναι μεγαλύτερος από το πληθωρισμό της Αυστραλίας αλλά μεταβάλλεται λιγότερο από ότι ο αντίστοιχος της Αυστραλίας. Στo τελευταίο έτος (2003) η μεταβολή του πληθωρισμού στη ζώνη του είναι σχεδόν ίση με εκείνη της Αυστραλίας με αποτέλεσμα να υπάρξει μια υποτίμηση του έναντι του $ (AU). 9
ΘΕΜΑ 4 Ο Κατά τη διολίσθηση του ήταν αναμενόμενο η ισοτιμία μεταξύ και δολαρίου να ήταν μεγάλη. Δηλαδή 1$ αγόραζε πολύ περισσότερο από 1 ενώ αντίστοιχα 1 αγόραζε λιγότερο από 1$. Για να σταματήσει η διολίσθηση του, η Κεντρική Τράπεζα και άλλες Κεντρικές Τράπεζες προσπάθησαν να μεταβάλλουν προσδιοριστικούς παράγοντες της Συναλλαγματικής Ισοτιμίας για να επανέλθει ισορροπία ανατιμώντας το (πχ. Μείωση πληθωρισμού στη ζώνη του ). Όσον αφορά τη διαφορά Συναλλαγματικής Ισοτιμίας και $ θα έπρεπε να δοθούν κίνητρα για επένδυση σε. Τα παρακάτω διαγράμματα δείχνουν ποια θα ήταν τα αποτελέσματα αυτής της παρέμβασης στη σχέση προσφοράς και ζήτησης και στις 2 αγορές. Αγορά του Συναλλαγματική Ισοτιμία Ε 1 E 1 2 E 2 D 1 D 2 Q 2 Q 1 Ξένο Νόμισμα Q $ Στη θέση 1 έχουμε ισορροπία της καμπύλης προσφοράς και ζήτησης. Όπως παρατηρούμε στο διάγραμμα η καμπύλη Ζήτησης για $ θα μετακινηθεί προς τα κάτω στη θέση 2, ενώ η Συναλλαγματική Ισοτιμία Ε /$ θα μειωθεί από Ε 1 σε Ε 2, οπότε το ανατιμάται έναντι του $. Η νέα θέση ισορροπίας της καμπύλης προσφοράς και ζήτησης θα είναι η θέση 2. 10
Αγορά του $ Συναλλαγματική Ισοτιμία Ε 2 E 2 1 E 1 D 2 D 1 Q 1 Q 2 Ξένο Νόμισμα Q Στη θέση 1 έχουμε ισορροπία της καμπύλης προσφοράς και ζήτησης. Όπως παρατηρούμε στο διάγραμμα η καμπύλη Ζήτησης για θα μετακινηθεί προς τα πάνω στη θέση 2, ενώ η Συναλλαγματική Ισοτιμία Ε /$ θα αυξηθεί από Ε 1 σε Ε 2, οπότε το $ υποτιμάται έναντι του. Η νέα θέση ισορροπίας της καμπύλης προσφοράς και ζήτησης θα είναι η θέση 2. 11