ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Μάθημα 7ο ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο πληθυσμός της Ευρώπης το 2004 ήταν 456 εκατομμύρια σχεδόν το 7% του συνολικού πληθυσμού της γης. Ο καρκίνος αποτελεί την μεγαλύτερη αιτία νοσηρότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση με μέσο όρο 1,9 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις και ένα εκατομμύριο θανάτους κάθε χρόνο. Σχεδόν το 1/3 από όλους τους διαγνωσμένους καρκίνους στην Ευρώπη έχει ένα προσδόκιμο επιβίωσης 5 ετών. Υπάρχουν περισσότερα από διακόσιους διαφορετικούς τύπου καρκίνου αλλά 4 από αυτούς, ο καρκίνοςτουεντέρου, ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος των πνευμόνων και ο καρκίνος του προστάτη διαγιγνώσκονται περίπου στις μισές από τις νέες περιπτώσεις καρκίνων Στην Ελλάδα, ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο στους άνδρες και τον δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο στις γυναίκες. Κάθε χρόνο περισσότερο από 3.000 άτομα προσβάλλονται από καρκίνο του πνεύμονα. Η συχνότητα του αυξάνεται με ραγδαίο ρυθμό λόγω της αύξησης των καπνιστών τις τελευταίες δεκαετίες. Οι θάνατοι που οφείλονται στον καρκίνο αυτόν είναι περίπου το 32-35% στους άνδρες και 20-25% στις γυναίκες από το σύνολο των θανάτων που οφείλονται σε καρκίνους. Σαφώς τις τελευταίες δεκαετίες γίνεταιπιοσυχνόςκαιστογυναικείοφύλοανκαιεκεί κυριαρχεί ακόμα ο καρκίνος του μαστού. Η ηλικία που εμφανίζεται είναι από τα 35 έως τα 75 χρόνια ζωής με μεγαλύτερη συχνότητα μεταξύ 50 έως 70 ετών. 1

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΙΤΙΑ-ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία πως το κάπνισμα είναι ο συνηθέστερος παράγοντας κινδύνου του καρκίνου του πνεύμονα. Το 80-95% των καρκινοπαθών είναι καπνιστές. Ο κίνδυνος σαφώς είναι τόσο μεγαλύτερος όσο περισσότερα είναι τα χρόνια καπνίσματος όπως και όσα περισσότερα είναι τα τσιγάρα που καπνίζονται ημερησίως. Το κατράμι και οι αρωματικοί πολυκυκλικοί υδρογονάνθρακες είναι εκείνα τα συστατικά του καπνού που είναι τα βλαβερά. Αλλά εδώ να αναφέρω πως και άλλοι παράγοντες όπως οι ακτινοβολίες, τα ραδιοϊσότοπα και χημικές ενώσεις όπως άσβεστος, διχλωροβενζιδίνη, χλωριούχο βινύλιο, το νίκελ, το χρώμιο, το βρεθίλιο, και άλλες πολλές, είναι και αυτές καρκινογόνες που μπορούν να προκαλέσουν εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα. Να μην ξεχνάμε πως και η μόλυνση της ατμόσφαιρας αλλά και το "παθητικό" κάπνισμα είναι κι αυτά υπεύθυνα εν μέρει στην αύξηση της εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα. Εκτός από τις καρκινογόνες αυτές ουσίες έχει μελετηθεί πως υπάρχουν παράγοντες οι οποίοι αν και δεν μπορούν να προκαλέσουν άμεσα τον καρκίνο, μπορούν να επιταχύνουν και να ωθήσουν την ανάπτυξή του. (promoters).ο πιο γνωστός στον καρκίνο του πνεύμονα είναι η πεπτιδική ορμόνη βομβεσίνη. Όμως με παρόμοιο μηχανισμό επιδρούν και οι χρόνιες φλεγμονές στον πνεύμονα από παθήσεις όπως η σαρκοείδωση, οι πνευμοκονιώσεις, η φυματίωση, η σκληροδερμία, οι οποίες ωθούν σε μια γρήγορη ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Τέλος μία μικρή κληρονομικότητα δείχνει να υπάρχει και εδώ αφού ακόμα και σε άτομα που δεν καπνίζουν, η εμφάνιση του καρκίνου σε κάποιο μέλος της οικογένειας συνδέεται με μια μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας με συγγένεια πρώτου βαθμού. 2

ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ Τέσσερις είναι οι πιο συχνές ιστολογικές μορφές καρκίνου του πνεύμονα και που ουσιαστικά περιλαμβάνουν το 95% των καρκίνων που εμφανίζονται. 1) το επιδερμοειδές 2) το αδενοκαρκίνωμα 3) το μικροκυτταρικό 4) το καρκίνωμα με μεγάλα κύτταρα 5) Πιο σπάνιοι ιστολογικοί τύποι είναι τα καρκινοειδή, το μικτό αδενοεπιδερμοειδικό, το αδενοκυστικό και βλεννοεπιδερμοειδικό, το πνευμονικό βλάστωμα, τα σαρκώματα και το μεσοθηλίωμα. ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ 1) το επιδερμοειδές με συχνότητα 30-35% Είναι η ιστολογική μορφή που συνδέεται περισσότερα από κάθε άλλη με το κάπνισμα. Αναπτύσσεται ως εκ τούτου σε κεντρικούς βρόγχους κοντά στις πνευμονικές πύλες. Έχει τάση να δίνει σχετικά γρήγορα μεταστάσεις στους τοπικούς λεμφαδένες. Επίσης σε σχέση με τις άλλες ιστολογικές μορφές ανιχνεύεται πιο εύκολα με την κυτταρολογική εξέταση των πτυέλων. Δίνει καθυστερημένα μεταστάσεις και έχει αρκετά καλή απάντηση στις θεραπείες. Το ποσοστό επιβίωσης (συνολικά σε όλα τα στάδια) αγγίζει το 25% στα 5 χρόνια απότηδιάγνωση. 2) το αδενοκαρκίνωμα με συχνότητα 30-35% Συχνότερη η εμφάνιση του σε περιφερειακά σημεία του πνεύμονα και γι αυτό δίνει αργά συμπτώματα με αποτέλεσμα τη διάγνωσή του σε πιο προχωρημένο στάδιο. Πιο συχνό στο γυναικείο φύλο, δε σχετίζεται με το τσιγάρο. Συνήθως τη στιγμή της διάγνωσης έχει δώσει μεταστάσεις σε ποσοστό από 50 έως 82%.Τα γενικά ποσοστά επιβίωσης σε αυτό είναι 12% σε απόσταση 5 ετών από τη διάγνωση. 3

ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ 3) το μικροκυτταρικό με συχνότητα 20-25% Είναι αναμφισβήτητα η πιο επιθετική ιστολογική μορφή. Αναπτύσσεται κι αυτό σε μεγάλους βρόγχους, δηλ. κεντρικά στον πνεύμονα, και συνδέεται κι αυτό με το κάπνισμα. Η συχνότητα εμφάνισης στα δύο φύλα είναι η ίδια. Πολύ γρήγορα δίνει μεταστάσεις σε απόσταση και τα γενικά ποσοστά επιβίωσης είναι 1% σταπέντεχρόνιααπότηδιάγνωση. Αντιμετωπίζεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο από τους άλλους ιστολογικούς τύπους. Πολύ πιο επιθετικά! 4) το καρκίνωμα με μεγάλα κύτταρα με συχνότητα 15% Κι αυτό με περιφερειακή ανάπτυξη στον πνεύμονα. Δε συνδέεται με το κάπνισμα και έχει την ίδια συχνότητα και στα δύο φύλα. Τη στιγμή της διάγνωσης ένα ποσοστό 48-56% των ασθενών ήδη έχει μεταστάσεις. Το ποσοστό επιβίωσης στα πέντε χρόνια από τη διάγνωση είναι περίπου 13%. 5) Πιο σπάνιοι ιστολογικοί τύποι είναι τα καρκινοειδή, το μικτό αδενοεπιδερμοειδικό, το αδενοκυστικό και βλεννοεπιδερμοειδικό, το πνευμονικό βλάστωμα, τα σαρκώματα και το μεσοθηλίωμα. ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ 4

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Μόνο το 10-25% των ασθενών τη στιγμή της διάγνωσης είναι συμπτωματικοί. Γενικά ο καρκίνος του πνεύμονα δίνει συμπτωματολογία σχετικά καθυστερημένα και σε προχωρημένο στάδιο όταν πια δεν είναι χειρουργήσιμος. Το 27% των ασθενών παρουσιάζει συμπτωματολογία που οφείλεται στην ανάπτυξη της πρωτοπαθούς καρκινικής εστίας. Το 32% δίνει συμπτωματολογία λόγω μεταστάσεων, και το 34% των ασθενών παρουσιάζει μια συμπτωματολογία συστηματικής νόσου με απώλεια βάρους, ανορεξία, εύκολη κόπωση. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Όταν ο καρκίνος αναπτύσσεται σε ένα μεγάλο βρόγχο μπορεί να δώσει ως σύμπτωμα βήχα, αιμόπτυση, λαχάνιασμα, αναπνευστικό συριγμό. Ακόμα και πνευμονία λόγω απόφραξης του βρόγχου με υψηλό πυρετό και παραγωγικό (με φλέγματα) βήχα. Όταν ο καρκίνος αναπτύσσεται περιφερικά στον πνεύμονα τότε τα συμπτώματα είναι πιο καθυστερημένα. Ο ασθενής παρουσιάζει πόνο λόγω διήθησης του υπεζωκότα, ξηρό και επίμονο βήχα, δύσπνοια λόγω περιοριστικής πνευμονοπάθειας, και όχι σπάνια πνευμονικά αποστήματα. Άν ο καρκίνος διηθεί ή συμπιέζει τον οισοφάγο ο ασθενής παρουσιάζει δυσφαγία, αν βλάπτεται το παλίνδρομο (λαρυγγικό) νεύρο εμφανίζεται βράγχος φωνής ή δυσφωνία, ενώ αν διηθείται το φρενικό νεύρο τότε παρουσιάζονται ερεθιστικά συμπτώματα του αντίστοιχου ημιδιαφράγματος με λόξιγκα, ενώ με καταστροφή του ίδιου νεύρου έχουμε παράλυση του ημιδιαφράγματος και έντονη δύσπνοια. Σπανιότερα και σε πιο προχωρημένα στάδια έχουμε και παράλυση του συμπαθητικού με την εμφάνιση του συνδρόμου Bernard-Horner (ενόφθαλμος, βλεφαρόπτωση, μύση κόρης οφθαλμού, παύση λειτουργίας των ιδρωτοποιών αδένων του ομόπλευρου ημιπροσώπου ). 5

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Όταν ο καρκίνος αναπτύσσεται σε μία πνευμονική κορυφή (δηλ. στο ανώτερο τμήμα του πνεύμονα) τότε είναι δυνατό να διηθήσει το 8ο τραχηλικό νεύρο και το 1ο θωρακικό με αποτέλεσμα να εμφανιστεί το σύνδρομο του Pancoast.Χαρακτηριστικό αυτού, το άλγος που αντανακλά στο άνω άκρο και κατά μήκος της πλευράς της ωλένης. Εάν πάλι ο καρκίνος αναπτύσσεται προς το μεσοθωράκιο και συμπιέζει την άνω κοίλη φλέβα παρουσιάζεται το ομώνυμο σύνδρομο με έντονο φλεβικό οίδημα της κεφαλής, τουτραχήλουκαιτωνάνωάκρων. Μερικές φορές μπορεί να διηθήσει ακόμα και το περικάρδιο με αποτέλεσμα τον καρδιακό επιπωματισμό και την καρδιακή ανεπάρκεια ή καρδιακές αρρυθμίες. Σε μεγάλων διαστάσεων καρκίνους η καταστροφή του πνευμονικού παρεγχύματος προκαλεί υποξία και δύσπνοια έως του βαθμού της αναπνευστικής ανεπάρκειας. Ας μην ξεχνάμε πως συμπτώματα μπορούμε να έχουμε και από τη μεταστατική νόσο εκτός της πρωτοπαθούς εστίας. Οι μεταστάσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα δίνουν μια νευρολογική συμπτωματολογία στο 45% των ασθενών, ενώ μεταστάσεις στα οστά στο 30%.Όμως και απ'τα επινεφρίδια μπορούμε να έχουμε συμπτώματα στο 35% των ασθενών καθώς και από το ήπαρ στο 45%. Διόγκωση εξωτερικών λεμφαδένων έχουμε κυρίως στους υπερκλείδιους όπου μπορούν να γίνουν ορατοί. ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ιστορικό Κλινική Εξέταση Ακτινογραφία θώρακα Κυτταρολογική εξέταση πτυέλων Βρογχοσκόπηση - βιοψία Διαβρογχική βιοψία κάτω από ακτινοσκόπηση Λήψη βιοψίας δια βελόνης εξωτερικά με ακτινολογικό ή αξονικό έλεγχο Βιοψία με ανοικτή χειρουργική επέμβαση 6

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Η ακρόαση των πνευμόνων είναι δυνατό να καταδείξει επίμονο συριγμό στην περιοχή του όγκου και ελάττωση του αναπνευστικού ψιθυρίσματος. Στην ακτινογραφία θώρακα διαπιστώνεται σκίαση σε μια περιοχή του πνεύμονα με ή χωρίς υπεζωκοτική συλλογή. Η αξονική τομογραφία αποτελεί την εξέταση εκλογής για τη διαπίστωση της ενδοπνευμονικής βλάβης, την εκτίμηση του μεγέθους της, την παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων στο μεσοθωράκιο και την παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων στα όργανα της κοιλιάς ή της κεφαλής. Το σπινθηρογράφημα των οστών χρησιμεύει στην ανίχνευση οστικών μεταστάσεων. Στη βρογχοσκόπηση είναι δυνατό να διαπιστωθεί ενδοβρογχική ανάπτυξη του όγκου και να ληφθούν ιστοτεμάχια, προκειμένου να εξετασθούν στο μικροσκόπιο, ώστε να τεθεί οριστικά η διάγνωση. Η μεσοθωρακοσκόπιση μπορεί να βοηθήσει στη διαπίστωση διογκωμένων λεμφαδένων του μεσοθωρακίου, ενώ παράλληλα λαμβάνεται υλικό για βιοψία. Όταν ο όγκος βρίσκεται στην περιφέρει του πνεύμονα και δεν είναι προσπελάσιμος με τη βρογχοσκόπηση, είναι δυνατό να ληφθεί υλικό για μικροσκοπική εξέταση με κατευθυνόμενη δια αξονικού τομογράφου διαθωρακική βιοψία. ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ - ΤΝΜ Τχ Τ0 Τ1 Τ2 Τ3 Τ4 Αν έχουν διαπιστωθεί καρκινικά κύτταρα στις βρογχοπνευμονικές εκκρίσεις χωρίς όμως να έχει γίνει ορατός ο καρκίνος στην ακτινογραφία θώρακος ή στη βρογχοσκόπηση. χωρίςσημείαπρωτοπαθούςεστίαςκαρκίνου καρκίνος διαστάσεων έως το πολύ 3 εκατ. και που περιβάλλεται από πνευμονικό παρέγχυμα ή παρεγχυματικό υπεζωκότα χωρίς να διηθεί κανένα κύριο βρόγχο (λοβού) απ'τη βρογχοσκόπηση όγκος με διαστάσεις έως το πολύ 3 εκατ. ή οποιασδήποτε διάστασης αλλά που διηθεί τον παρεγχυματικό υπεζωκότα ή έχει δημιουργήσει ατελεκτασία ή αποφρακτική πνευμονία ή όγκος που εκτείνεται προς την πνευμονική πύλη. Προϋπόθεση να διαπιστώνεται απ'τη βρογχοσκόπηση η επέκταση του καρκίνου σε ένα κεντρικό βρόγχο ή αυτός να απέχει το πολύ 2 εκατ. απ'το στέρνο. Εάν έχει δε δημιουργήσει ατελεκτασία ή αποφρακτική πνευμονία, αυτές δεν θα πρέπει να καταλαμβάνουν ολόκληρο πνευμονικό λοβό.(αν ναι περνάμε στο επόμενο στάδιο) καρκίνος οποιασδήποτε διάστασης με διήθηση στο θωρακικό τοίχωμα (συμπεριλαμβάνονται και οι καρκίνοι της πνευμονικής κορυφής), ή διηθεί το διάφραγμα, τον υπεζωκότα του μεσοθωρακίου, το περικάρδιο. Δεν πρέπει να διηθεί την καρδιά, τα μεγάλα αγγεία αυτής, την τραχεία, τον οισοφάγο, ή τους σπονδύλους.(αν ναι κατατάσσεται στο επόμενο στάδιο).εδώ στο στάδιο αυτό καταχωρούνται οι καρκίνοι που απέχουν κάτω από 2 εκατ. απ'το στέρνο αλλά που δεν το διηθούν. καρκίνος οποιασδήποτε διάστασης που διηθεί το μεσοθωράκιο, την καρδιά, τον οισοφάγο, τα μεγάλα αγγεία, τους σπονδύλους, το στέρνο, ή που έχει δημιουργήσει πλευριτικό υγρό που περιέχει σε κυτταρολογική εξέταση καρκινικά κύτταρα. 7

ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ - ΤΝΜ Ν=λεμφαδενικές ή όχι μεταστάσεις Ν0 Ν1 Ν2 Ν3 χωρίς μεταστάσεις σε τοπικούς λεμφαδένες με μεταστάσεις σε λεμφαδένες περιβρογχικούς, ή/και, της ομόπλευρης πνευμονικής πύλης συμπεριλαμβανομένης και της άμεσης διήθησης με μεταστάσεις σε λεμφαδένες του μεσοθωρακίου (απ'την ίδια μεριά με την εμφάνιση του καρκίνου), ή σε λεμφαδένες μεταξύ τραχείας και βρόγχων. με μεταστάσεις σε λεμφαδένες του μεσοθωρακίου ετερόπλευρα, ή της ετερόπλευρης πνευμονικής πύλης, ή σεομόπλευρουςκαι/ ή ετερόπλευρους λεμφαδένες υπερκλείδιους και του σκαληνού Μ=μεταστάσεις σε άλλα όργανα σε απόσταση Μ1 χωρίς μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα με παρουσία μεταστάσεων σε άλλα απομακρυσμένα όργανα Εφόσον γίνει η σταδιοποίηση κατά ΤΝΜ μετά σταδιοποιούμε τον ασθενή σε 4 στάδια αναλόγως, έτσι ώστε να γίνεται η θεραπευτική αντιμετώπιση σύμφωνα με τα στάδια αυτά Στάδιο λανθάνον καρκίνωμα στάδιο 0 στάδιο 1 στάδιο2 στάδιο3α στάδιο 3β στάδιο 4 αντιστοιχία σε επέκταση κατά Τ Τχ Τ1 Τ2 Τ1 Τ2 Τ3 Τ1 Τ2 Τ3 Τ3 οποιοδήποτε Τ Τ4 οποιοδήποτε Τ αντιστοιχίακατάν Ν0 καρκίνωμα in situ Ν0 Ν0 Ν1 Ν1 Ν0 Ν2 Ν2 Ν1 Ν2 Ν3 οποιοδήποτε Ν οποιοδήποτε Ν αντιστοιχίακατάμ Μ1 8

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Γίνεται διαχωρισμός στην αντιμετώπιση ανάλογα με τον ιστολογικό τύπο. Διαφορετική αντιμετώπιση έχουμε στα μικροκυτταρικά καρκινώματα από ότι στα μη μικροκυτταρικά. Στα πρώτα είμαστε σαφώς πιο επιθετικοί αν και ακόμα κι έτσι τα ποσοστά επιβίωσης σε μικρό χρονικό διάστημα είναι ακόμα πολύ χαμηλά. Φυσικά η αντιμετώπιση είναι ανάλογη και του σταδίου της νόσου. Η εφαρμοζόμενη σήμερα θεραπεία είναι τριπλή και σχεδόν πάντα γίνεται συνδυασμός των μεθόδων αυτών, για την επιτυχία καλύτερου αποτελέσματος. Διακρίνουμε: Χειρουργική θεραπεία: Συνίσταται σε ευρεία εκτομή του καρκίνου μαζί με τους γύρω υγιείς ιστούς, με σύγχρονη αφαίρεση και των παρακείμενων λεμφαδένων. Συχνά συνδυάζονται με ακτινοθεραπεία. Ακτινοθεραπεία: Χρησιμοποιεί ακτίνες Ρέντγκεν, ράδιου, ραδιοϊσότοπου κοβαλτίου, καίσιου, φίδιου, κ.λ.π. Συχνά επίσης γίνεται πρόσληψη ραδιοϊσοτόπων από το στόμα, η χορήγησή τους με ενέσεις ή ακόμα έγχυσή τους σε διάφορες κοιλότητες του σώματος. Χημειοθεραπεία: Περιλαμβάνει τη χορήγηση διαφόρων κυτταροστατικών φαρμάκων, όπως είναι ο αζωθυπερίτης, η ουρεθάνηκ.ά., ορμονών, όπως είναι τα οιστρογόνα, τα ανδρογόνα, τα κορτικοστεροειδή κ.λ.π. και ανταγωνιστών του υλικού οξέος και των πουρίνων, όπως είναι η αμινοπτερίνη, η 6-μερκαπτοπουρίνη κ.ά. ΠΡΟΓΝΩΣΗ-ΠΟΣΟΣΤΑ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΕΠΙΔΕΡΜΟΕΙΔΕΣ ΑΔΕΝΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΚΑΡΚ. ΜΕ ΜΕΓΑΛΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΙΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚ. ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΑ 5 ΕΤΗ (ΑΠΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ) ΤΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΗΜΕΝΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ 25% 37% 12% 27% 13% 27% 1% 0% ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ (ΟΧΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΡΙΖΙΚΗΣ) 60% 38% 38% 11% ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ(%) ΣΤΑΔΙΟ 12 ΜΗΝΕΣ 24 ΜΗΝΕΣ 36 ΜΗΝΕΣ 48 ΜΗΝΕΣ 60 ΜΗΝΕΣ 1 65,3 45,0 36,4 33,3 30,1 2 53,1 34,5 26,2 18,7 18,0 3Α 37,7 12,7 9,2 7,2 6,1 3Β 31,8 10,8 6,5 4,8 3,9 4 19,8 5,4 2,6 1,7 1,3 9

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΙΩΣΗ ΑΝΕΣΗΣ (ΠΟΝΟΣ ΘΩΡΑΚΙΚΟΣ- ΔΥΣΠΝΟΙΑ-ΚΑΧΕΞΙΑ) ΦΟΒΟΣ ΑΓΩΝΙΑ- ΑΓΧΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΟ ΑΝΙΣΟΖΥΓΙΟ ( ΑΝΟΡΕΞΙΑ-ΕΜΕΤΟΙ-ΔΥΣΚΑΤΑΠΟΣΙΑ-ΝΑΥΤΙΑ) ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΑΝΙΣΟΖΥΓΙΟ (ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ-ΠΥΡΕΤΟΣ) ΜΕΙΩΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΛΟΓΩ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ ΑΠΌ ΠΑΘΗΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΚΟΠΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ Η μέγιστη δυνατή απόδοση της θεραπείας Η ελαχιστοποίηση των επιπλοκών και η αντιμετώπισή τους Η ελαχιστοποίηση του ψυχικού τραύματος για τον ασθενή και το περιβάλλον του 10

ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ 11