appleú ÏÈÔ -πô ÓÈÔ 2008 Â Ô 67 Ô

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:00 ÌÌ ÂÏ 1 appleú ÏÈÔ -πô ÓÈÔ 2008 Â Ô 67 Ô È ÈÎ Û ÚÎ : Á ÚÔÓË appleâèï Σε καµία άλλη εποχή η άσκηση δεν είχε τόσο µεγάλη σηµασία για την υγεία και την ευεξία του ατόµου όσο στη σηµερινή. «Η πρόληψη αξίζει όσο χίλιες θεραπείες». Το ρητό αυτό είναι κατ εξοχή επίκαιρο στις ηµέρες µας, που ο τρόπος ζωής των παιδιών και των εφήβων έχει ξεφύγει από τις παραδοσιακές συνήθειες ιδιαίτερα στη διατροφή και στην άσκηση. Η καθιστική ζωή καλύπτει το µεγαλύτερο µέρος της ηµέρας, είτε στο σχολείο και τις λοιπές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, είτε στο σπίτι µπροστά στον υπολογιστή ή την τηλεόραση. Μέσα σε µερικές δεκαετίες η γυµναστική και ο αθλητισµός έχουν αντικατασταθεί για πολλά παιδιά από τον υπολογιστή, ενώ οι έξοδοι για διασκέδαση µε τους συνοµηλίκους καταλήγουν στα ταχυφαγεία, όπου οι προσλαµβανόµενες θερµίδες σε ένα γεύµα, µπορεί να καλύπτουν σχεδόν όλες τις ηµερήσιες ανάγκες. Αποτέλεσµα είναι η παχυσαρκία, της οποίας η συχνότητα συνεχώς αυξάνεται στη χώρα µας! Εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσµατα ελέγχου των παχύσαρκων παιδιών προεφηβικής ηλικίας και των εφήβων, στους οποίους συχνά διαπιστώνεται διαταραχή της ανοχής της γλυκόζης το προστάδιο διαβήτη, ακόµη και σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ενηλίκων). Ασφαλώς, δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι οι γονείς των παιδιών για την παχυσαρκία. Τα γονίδια του ανθρώπου που κληρονοµούνται από γενεάς σε γενεά, ευθύνονται εν µέρει για την παχυσαρκία και εύκολα αυτό διαπιστώνεται παρατηρώντας τα µέλη της οικογένειας του παχύσαρκου παιδιού, τα οποία συνήθως είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Ευθύνη όµως έχει και ο παιδίατρος, ο οποίος ως εκπαιδευτής της οικογένειας θα πρέπει να αναζητήσει στο κληρονοµικό ιστορικό άτοµα µε παχυσαρκία ή και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ενηλίκων). Ο εργαστηριακός έλεγχος πρέπει να αρχίζει νωρίς και να περιλαµβάνει µετρήσεις των λιπιδίων, των τριγλυκεριδίων, της χοληστερόλης, της καλής (HDL) και της κακής χοληστερόλης (LDL), καθώς και της γλυκόζης αίµατος. Πολύ χρήσιµη είναι και η µέτρηση της αρτηριακής πίεσης και φυσικά του σωµατικού βάρους, του αναστήµατος και του δείκτη µάζας σώµατος. Σκοπός του κλινικού ελέγχου δεν είναι µόνο η διατήρηση του σωµατικού βάρους των παιδιών στα φυσιολογικά επίπεδα, αλλά και η πρόληψη των σοβαρών επιπλοκών της παχυσαρκίας, όπως είναι η καρδιαγγειακή νόσος και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2. Οι επιπλοκές του διαβήτη είναι καταστρεπτικές για τα µάτια, τα αγγεία, τη καρδιά και τους νεφρούς και δροµολογούνται µε γρήγορη εξέλιξη από τη στιγµή της εµφάνισης του διαβήτη. Συνεπώς, κάθε παχύσαρκο παιδί και έφηβος πρέπει να ελέγχεται συστηµατικά, ιδιαίτερα αν το κληρονοµικό του είναι βεβαρυµένο για διαβήτη, υπέρταση και υψηλές τιµές χοληστερόλης. Ο έλεγχος αυτός πρέπει να επεκτείνεται σε κάθε παιδί και έφηβο, πριν από την εγγραφή του σε γυµναστήριο ή αθλητικό σύλλογο και να παρέχονται οι απαραίτητες συστάσεις από τους γυµναστές ή τους µεγαλύτερους σε ηλικία αθλητές, τους οποίους συνήθως διαβάζουν, υπακούουν, µιµούνται, εφόσον τους θεωρούν ινδάλ- µατα. Για το παχύσαρκο παιδί πρέπει να δοθεί έµφαση στην εξατοµικευ- µένη πίεση για έντονη µε κατανόηση άσκηση, αλλιώς καταλήγουµε στο φαινό- µενο του υπέρβαρου παιδιού να θεωρεί ως άσκηση τη θέση του τερµατοφύλακα! Εκτός από την προσεγ- ƒπª π π À π µ π À π ƒ π À À π π ƒπ À ª π À «ª ƒ» ƒà ƒ À Àƒ À 6, 151 23 ª ƒ À π (www.jdrf.org.gr)..: 210 6869110, FAX: 210 6869148 E-mail: cbartsocas@nurs.uoa.gr - π π π À À : Ã. ª ƒ, ª. π π ƒπ ƒà ƒ À Àƒ À 6, 151 23 ª ƒ À π π ƒ À ø : π ø π À, π π, π À, π ƒ ƒ, ª ƒ, π ƒ πøƒ, ª π ƒπ π À, π º, π ºπ π, πø º À À À ƒ π : ª. ƒπ π À, Ã. ƒà,. Àª ƒπ ƒ ªª π À ø : π πƒ À π à π πª π - À ø : ISOGRAMA - Ã. Ã π ª -ª :. ƒ Àƒ à ƒ : NOVO NORDISK HELLAS ISSN 1105-7904-X 1

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 2 µένη διατροφή και την άσκηση, µπορεί να απαιτηθεί και φαρµακευτική αγωγή. ΠΡΟΣΟΧΗ λοιπόν, γιατί η παχυσαρκία και ο διαβήτης των ενηλίκων ήδη έχει εισβάλει στη παιδική ηλικία και απειλεί µε σοβαρές επιπλοκές που θα εµφανισθούν πολύ ενωρίς στην ενήλικη ζωή. Ô ÀappleÔ ÚÁÂ Ô ÀÁÂ Î È ÔÈÓˆÓÈÎ ÏÏËÏÂÁÁ Ë Ó Ï Â ÎÛÙÚ Ù ÚfiÏË Ë ÙË È ÈÎ Û ÚÎ ÛÂ Ì ıëù ÙË ÚˆÙÔ ıìè Î È Â ÙÂÚÔ ıìè Îapple  ÛË Σε ειδική εκδήλωση που οργανώθηκε στο Υπουργείο Υγείας στις 11 Μαρτίου 2008, τονίστηκε ιδιαιτέρως ότι η Ελλάς θεωρείται πρωταθλητής Ευρώπης στην παιδική παχυσαρκία! Η παιδική παχυσαρκία έχει λάβει διαστάσεις πανδηµίας σε πολλές χώρες του δυτικού κόσµου, όµως η Ελλάς έχει τα πιο παχύσαρκα παιδιά σε όλη την Ευρώπη. Η συχνότητα της παχυσαρκίας σε παιδιά ηλικίας 6-11 ετών, φθάνει το 54% και σε εφήβους ηλικίας 12-17 ετών το 40%. Σύµφωνα µε µελέτη του Ιατρείου Παχυσαρκίας του Ενδοκρινολογικού Τµήµατος στο Νοσοκοµείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», στην Ελλάδα, η παχυσαρκία εµφανίζεται συχνότερα µεταξύ των παιδιών ηλικίας 8-12 ετών. Η παχυσαρκία σχετίζεται µε την αύξηση του λίπους στο σώµα µας αναλογικά µε τις προτεινόµενες τιµές για το ύψος, το φύλο και την ηλικία µας και είναι µια παθολογική κατάσταση, η οποία µπορεί να προκαλέσει πολλά προβλή- µατα υγείας όπως σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, αυξηµένη χοληστερίνη και τριγλυκερίδια, αποφρακτική άπνοια στη διάρκεια του ύπνου, δύσπνοια, οσφυαλγία, υπογονιµότητα και αυξηµένο κίνδυνο κατά την αναισθησία σε µια χειρουργική επέµβαση. Συνδέεται επίσης µε ορισµένες µορφές καρκίνου, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, του µαστού, του ενδοµητρίου, του οισοφάγου και των νεφρών. Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, η παχυσαρκία αποτελεί µία από τις τρεις σηµαντικότερες αιτίες θανάτου για τους κατοίκους των «αναπτυγµένων χωρών» του υτικού Κόσµου. Επιπλέον, τα παχύσαρκα παιδιά είναι πιθανότερο να εµφανίσουν σηµεία ψυχολογικής επιβάρυνσης σε σύγκριση µε τα παιδιά µε φυσιολογικό βάρος, ενώ η επίπτωση είναι εντονότερη στα κορίτσια από ό,τι στα αγόρια. Η παιδική και εφηβική παχυσαρκία έχει συνδεθεί επίσης, µε χαµηλή αυτοεκτίµηση, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, βουλιµία και κακή εικόνα σώµατος. «ƒ Í ÙÔ ÚÔ ÛÙÔ È» Με σκοπό την ενηµέρωση και την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώµης για το σηµαντικό θέµα της παιδικής παχυσαρκίας, η εκστρατεία ενηµέρωσης «Η Ζωή έχει Χρώµα» προχωρά ένα βήµα πιο κάτω και επιλέγει να ρίξει το βάρος στο παιδί. Η εκστρατεία ενηµέρωσης για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας περιλαµβάνει τις κάτωθι δράσεις: 1. Επίσκεψη των ολυµπιονικών και πρεσβευτών της εκστρατείας «Η ζωή έχει χρώµα» σε επιλεγµένα σχολεία της χώρας, όπου θα διανε- µηθούν τα ενηµερωτικά έντυπα παιδικής παχυσαρκίας για παιδιά και εφήβους. 2. ιοργάνωση βιωµατικής εκδήλωσης «Σπίτι της Υγιεινής ιατροφής» στον εκθεσιακό χώρο του ΜΕΤΡΟ του Συντάγµατος µε στόχο την ενη- µέρωση των παιδιών µας σε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο. 3. Σε συνεργασία µε την ΕΡΤ ΑΕ διοργάνωση ενηµερωτικών εκποµπών για το ζήτηµα της παι- 2

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 3 δικής παχυσαρκίας και ανάπτυξη διαφηµιστικού προγράµµατος µε στόχο την ενηµέρωση της κοινής γνώµης. Οι φορείς που στηρίζουν την τόσο σηµαντική πρωτοβουλία είναι: Το Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Το Υπουργείο Ανάπτυξης (Γενική Γραµµατεία Καταναλωτή), Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευµάτων, Το Υπουργείο Πολιτισµού (Γενική Γραµµατεία Αθλητισµού), Το Υπουργείο Μεταφορών & Επικοινωνιών και Η ΕΡΤ ως χορηγός επικοινωνίας Όπως τόνισε ο Υπουργός κ. ηµ. Αβραµόπουλος στις 11 Μαρτίου 2008 «Ελάτε να ενώσουµε τώρα όλοι µαζί τις δυνάµεις µας. Καµία ζυγαριά δεν µπορεί να ζυγίσει το βάρος που νιώθει ένα παχύσαρκο παιδί. Τα παχύσαρκα παιδιά δε διαφέρουν, απλά µεταφέρουν τη συνέπεια της άγνοιάς µας. Ας τα απαλλάξουµε τώρα από ένα βάρος που θα τα ακολουθεί για µια ζωή. Ας ρίξουµε όλοι µαζί το βάρος στο παιδί!» ÓÙÚÔ ÚÔÛÙ Û Ù Ó ÏˆÙÒÓ ÔÏÈÎ ÏÈΠΠριν από λίγα χρόνια, το ΚΕ.Π.ΚΑ. ανακοίνωσε τα αποτελέσµατα έρευνας, που διεξήγαγε σε σχολικά κυλικεία. Είναι γνωστό ότι υπάρχει Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 563/Β/5/6/98, Α2Ε/οικ. 1653) η οποία καθορίζει τα είδη που επιτρέπονται και που απαγορεύονται να πωλούνται από τα σχολικά κυλικεία. υστυχώς, τα αποτελέσµατα της έρευνας ήταν αποθαρρυντικά: Μη επιτρεπόµενα είδη 14% των κυλικείων πωλούσαν λουκουµάδες, καραµέλες και γκοφρέτες. 21% των κυλικείων πωλούσαν λουκανικόπιτες, ζαµπονοκασερόπιτες, σάντουιτς µε αλλαντικά, µπουγάτσες και πεϊνιρλί. 30% των κυλικείων πωλούσαν γάλα κακάο και γλειφιτζούρια. 36% των κυλικείων πωλούσαν χυµούς µε ζάχαρη, αναψυκτικά και πατατάκια (τσιπς). 43% των κυλικείων πωλούσαν πίτσα. 50% των κυλικείων πωλούσαν µπισκότα. 57% των κυλικείων πωλούσαν κρουασάν και τσίχλες. Επιτρεπόµενα Είδη Σε κανένα σχεδόν κυλικείο δεν πωλείται ψωµί τύπου 90% ή γιαούρτι χωρίς ζάχαρη. 7% των κυλικείων πωλούν φρυγανιές σε µικρή συσκευασία. 21% των κυλικείων πωλούν γάλα παστεριωµένο. 36% των κυλικείων πωλούν τσάι, ξηρούς καρπούς, σταφιδόψω- µο σε ατοµικές συσκευασίες. 43% των κυλικείων πωλούν φρούτα και ψωµί πολυτελείας σε συσκευασία. 50% των κυλικείων πωλούν τυριά ελληνικής προέλευσης. 71% των κυλικείων πωλούν σάντουιτς ή τοστ µε τυρί. 93% των κυλικείων πωλούν κουλούρι σιµίτι και χυµούς χωρίς ζάχαρη. Όλα τα κυλικεία πωλούν τυρόπιτες. ÒÓÙ Ì ÙÔ È ÙË: ª appleúôûˆappleèî Î Ù ıâûë Χρυσή Καρύδη (τ. Ευρωβουλευτού της Ν..) Κλείνουν φέτος 35 χρόνια από την ηµέρα που έµαθα ότι πάσχω από σακχαρώδη διαβήτη. Ήταν η εποχή που για να ελέγξουµε τα επίπεδα του ζαχάρου βυθίζαµε στα ούρα ένα κίτρινο χαρτάκι, το testtape, και που η ινσουλίνη κυκλοφορούσε σε κάτι µικρά γυάλινα µπουκαλάκια που έσπαγαν µε το παραµικρό. Τότε ακόµη, δεν είχε επικρατήσει η «πολιτικά ορθή» άποψη ότι ο διαβήτης δεν είναι αρρώστια αλλά τρόπος ζωής. Αντίθετα, ήταν αρκετά διαδεδοµένη η πεποίθηση ότι κάθε διαβητικός είναι ένας υποψήφιος τυφλός, αν ήταν γυναίκα δεν µπορούσε να αποκτήσει παιδιά, σε κάθε περίπτωση τα λίγα χρόνια που του έµεναν να ζήσει θα ήταν µαρτύριο. Το γεγονός ότι κανείς στην οικογένειά µου δεν έπασχε από διαβήτη, έκανε τα πράγµατα ακόµη πιο δύσκολα, αφού δεν διαθέταµε προηγούµενη εµπειρία. Πρέπει να παραδεχτούµε ότι η διάγνωση µιας ανίατης νόσου και µάλιστα σε νεαρή ηλικία, ανατρέπει δραµατικά και οριστικά την ζωή του αρρώστου. Είναι κάπως σαν να περνάς από την άλλη πλευρά, σε µια άλλη πραγµατικότητα όπου θα ζήσεις πλέον για πάντα. Έχει µια τρυφερή ανάµνηση από τον πρώτο ιατρό που µε ανέλαβε. εν είναι πια στη ζωή και δεν έχω λόγο να αναφέρω το όνοµά του. Ήταν γνωστός και έµπειρος γιατρός στην αντιµετώπιση του ζαχάρου, αλλά παντελώς άσχετος µε την ψυχολογική υποστήριξη του αρρώστου. Θυµάµαι την δυσκολία που είχε να επικοινωνήσει µαζί µου, την αµηχανία του µπροστά στη θλίψη, τον θυµό, την ανασφάλεια, τον φόβο και τις ενοχές µου. Ήµουν πολύ νέα, 3

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 4 πολύ δυναµική ώστε να δεχτώ αδιαµαρτύρητα την µοίρα, πολύ περήφανη ώστε να προξενώ τη λύπη. Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει σε ένα στίχο από τη Μαρία-Νεφέλη: «ο νόµος που είµαι δεν θα µε υποτάξει». Στα 19 µου χρόνια, κατάλαβα ότι µόνο αν αποδεχθώ τη νέα πραγµατικότητα, θα µπορέσω να την αντιµετωπίσω και να ζήσω µε αυτή όσο καλύτερα γίνεται. Όσοι µε γνωρίζουν καλά, λένε πως όταν βάλω κάτι στο µυαλό µου αποκλείεται να µην το καταφέρω! Εγώ ξέρω πως όλο αυτό το πείσµα και η δύναµη γεννήθηκαν εκείνα τα πρώτα χρόνια του διαβήτη. Όταν γέννησα το πρώτο µου παιδί, τα µηχανάκια της µέτρησης σακχάρου ανήκαν στη σφαίρα της φαντασίας. Χρειαζόταν σιδερένια πειθαρχία για να καταφέρεις σωστή ρύθµιση του ζαχάρου. Είχα αγοράσει µια µικρή ζυγαριά και ζύγιζα οτιδήποτε έτρωγα. Πήρα 8 κιλά σε όλη την εγκυµοσύνη, όλα πήγαν καλά και έτσι αποφάσισα να ξαναδοκιµάσω. Την δεύτερη φορά είχαµε µηχανάκια, είχαµε και υπερήχους, πραγµατική χλιδή. Σε µια εποχή που η κύηση δεν ήταν ούτε πολύ συνηθισµένη, ούτε εύκολη για τις διαβητικές γυναίκες, εγώ τα είχα καταφέρει παρά τις επιφυλάξεις γιατρών και φίλων. Λίγο αργότερα, και αφού ταλαιπωρήθηκα αρκετά από διαπρεπείς εκπροσώπους του ιατρικού επαγγέλµατος, γνώρισα την γιατρό που µε παρακολουθεί µέχρι σήµερα και στο πρόσωπό της απέκτησα µια σπουδαία φίλη και µια ανεκτίµητη σύµµαχο. Όταν πάσχεις από διαβήτη, η δηµιουργία αυτής της ιδιαίτερης σχέσης µε τον γιατρό που σε παρακολουθεί είναι εξαιρετικά σηµαντική. Είναι µία σχέση αµοιβαίας εµπιστοσύνης και σεβασµού, µια σχέση ζωής καθοριστική όχι µόνο για την πορεία της υγείας αλλά και της ψυχικής ηρεµίας του αρρώστου. Χρειάζοµαι τις ιατρικές γνώσεις και την εµπειρία της γιατρού µου αλλά χρειάζοµαι εξίσου τον σεβασµό και την κατανόησή της, την συµπαράσταση και την αγάπη της. Μετά από τόσα χρόνια συνάντησα γιατρούς και νοσηλευτές διαφόρων ειδικοτήτων, ήταν όµως συναντήσεις περιστασιακές που εξυπηρετούσαν πρόσκαιρες ανάγκες. Σε αυτές τις περιπτώσεις µου αρκεί να καταλάβω πόσο γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν και τι όχι στην περίπτωσή µου. Κανείς δεν µπορεί να απαιτήσει παραπάνω από ανθρώπους που δουλεύουν, συχνά κάτω από δύσκολες συνθήκες και αγωνίζονται να αντιµετωπίσουν επείγοντα περιστατικά. εν απαιτείς λοιπόν να σε χαϊδέψουν, αλλά υπάρχουν και όρια. Μία φορά µε µετέφερε ασθενοφόρο στα επείγοντα µε υπογλυκαι- µικό κώµα. Όταν άνοιξα τα µάτια µου είχα τα γνωστά ρίγη και την ευσυγκινησία που ακολουθούν το κώµα, αλλά ο γιατρός είχε τα νεύρα του και αφού µε διέταξε να σκάσω, µε πέταξε έξω πριν καλά-καλά συνέλθω, να αντιµετωπίσω µόνη µου το κυκλοφοριακό χάος και τον βαρδάρη στις 6 ώρα το πρωί. Μία άλλη φορά πάλι, έκανα ένα εξαιρετικά επώδυνο ηλεκτρο- µυογράφηµα και όταν παρακάλεσα τον γιατρό να διακόψει για λίγο γιατί δεν άντεχα άλλο τον πόνο, πήρα την πληρωµένη απάντηση: «διαβητική είσαι, θα πονάς». Ακραία παραδείγµατα θα πείτε. Συµφωνώ απόλυτα και πιστεύω ότι αυτές είναι οι εξαιρέσεις, η «κακή στιγµή» που λένε. Και η αλήθεια είναι ότι όσο περνάει ο καιρός σπάνια συναντώ τις κωµικοτραγικές συνθήκες του παρελθόντος όταν µου έφερναν στο νοσοκοµείο να φάω σιροπιαστή κοµπόστα επειδή δεν έκανε να φάω γλυκό! Μίλησα στην αρχή για την «πολιτικά ορθή» έκφραση ότι ο διαβήτης δεν είναι αρρώστια, αλλά τρόπος ζωής. Με δεδοµένο ότι κανείς δεν θα επέλεγε αυτοβούλως αυτόν τον τρόπο ζωής, εγώ προσωπικά θεωρώ αυτή την άποψη ανόητη. Είναι παράλογο και εξαιρετικά εκνευριστικό να προσπαθείς να πείσεις κάποιον και πολύ περισσότερο έναν νέο άνθρωπο, ότι θα περάσει την υπόλοιπη ζωή του προσέχοντας τι τρώει και τι πίνει, τρυπώντας δάχτυλα και γλουτούς όλη µέρα, µε τον εφιάλτη της υπογλυκαιµίας πάνω από το κεφάλι του και όλα αυτά να τα αποκαλείς τρόπο ζωής. Αφήστε που τον τελευταίο καιρό η γαστρονοµική µόδα συνωµοτεί εναντίον µας. Εδώ που φτάσαµε, στα φαγητά των εστιατορίων µόνο το νερό δεν έχει ζάχαρη ή µέλι. εν µπορούσα να καταλάβω γιατί ανέβαινε το ζάχαρό µου µε µία σαλάτα, µέχρι που διάβασα ότι το ξύδι balsamico, ή καλύτερα η φθηνή εκδοχή του, γίνεται µε προσθήκη καραµέλας! Καραµέλα λοιπόν στο ξύδι, µέλι στις µαρινάτες, ζάχαρη στα φασολάκια, έχω φάει ένα γαλακτοµπούρεκο χωρίς να το καταλάβω! Σας είπα ήδη για την υποδειγµατική πειθαρχία µου, για τα εντυπωσιακά επίπεδα γλυκοζυλιωµένης που είχα πάντοτε και που θα µου εξασφάλιζαν, «υποτίθεται», τα τέλεια γεράµατα, χωρίς επιπλοκές. Και ενώ πήγαινα από οφθαλµίατρο σε µικροβιολόγο για εξέταση νεφρών και έφευγα ενθουσιασµένη ότι όλα πάνε καλά, άρχισαν ξαφνικά κάτι ύποπτοι πόνοι στα πόδια, λίγο σαν κάψιµο στην αρχή, λίγο σαν κράµπες αργότερα, και βρέθηκα µε την πιο σοβαρή νευροπάθεια της βιβλιογραφίας. Οι εξετάσεις σήµερα πια δείχνουν πλήρη υπαισθησία των κάτω άκρων, αν και ποτέ δεν κατάλαβα πώς είναι δυνατόν να πονάω τόσο πολύ και να µιλάµε για υπαισθησία! Αστειεύοµαι, αν και δεν είναι αστείο. Είµαι βεβαία πως όλοι γνωρίζετε πόσο επώδυνη είναι η περιφερειακή νευροπάθεια. Επιτρέψτε µου ωστόσο να σας ευχηθώ από την καρδιά µου ποτέ να µην νοιώσετε αυτούς τους πόνους, ποτέ να µην µάθετε σε τι ένταση και έκταση µπορούν να φθάσουν ιδιαίτερα την νύχτα όταν, συχνά πλέον, µου προκαλούν σπασµούς και εµέτους. Όπως ξέρετε, δεν υπάρχει παυσίπονο για αυτόν τον πόνο. Μόνο διάφορα φάρµακα που δρουν στον εγκέφαλο και κάποια στιγµή βελτιώνουν την κατάσταση. Το πρόβληµα είναι, ότι ώσπου να κάνει επίπεδο το φάρµακο και µε τις δόσεις που χρειάζονται για µένα, δεν φτάνει ο πόνος, µεταµορφώνοµαι σε υπνοβάτη. Μου είναι αδύνατο, όχι απλά να συγκεντρωθώ και να εργαστώ, αλλά ούτε τα στοιχειώδη καθηµερινά προβλήµατα να αντιµετωπίσω. Τουλάχιστον ο πόνος δεν είναι διαρκής, έχω και καλές µέρες. Παλαιότερα, µου άρεσε να µιλάω σε νέους ανθρώπους που πάσχουν από διαβήτη. Τους διαβεβαίωνα ότι αν προσέξουν, αν ακολουθούν πιστά τις οδηγίες του γιατρού τους, µπορούν να ζήσουν µια φυσιολογική ζωή, µπορούν να κάνουν τα πάντα. Έφερνα σαν παράδειγµα τον εαυτό µου. Παντρεύτηκα δύο φορές, έχω δύο παιδιά και µία εγγονή, διηύθυνα ένα σπουδαίο εκδοτικό οίκο και έγινα βουλευτής επικρατείας ενός µεγάλου κόµµατος. Τι περισσότερο θα έκανα ως υγιής; Τώρα διστάζω να τα πω όλα αυτά. Γιατί φαίνεται πως όσο και να προσέξεις, τελικά τις επιπλοκές δεν τις αποφεύγεις. Αν ήµουν υγιής, πιθανόν να µην είχα καταφέρει όσα κατάφερα στη ζωή µου γιατί ίσως να µου έλειπε η δύναµη και το πείσµα. Σίγουρα όµως δεν θα περνούσα τους πόνους που έχω σήµερα. Η νευροπάθεια αυτονοµήθηκε και είναι µια ύπουλη και πολύ οδυνηρή αρρώστια. Είναι µια αόρατη αναπηρία που µε ταλαιπωρεί, µε περιορίζει και βάζει συχνά σε δοκιµασία την αντοχή µου. Παρόλα αυτά, επειδή ο διαβήτης εκτός από την υγεία µου επηρέασε καθοριστικά και τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά µου, προσπαθώ και πάλι να αποδεχτώ την κατάστασή µου, να αντέξω τους πόνους στην καθηµερινότητά µου και να συνεχίσω να χαίροµαι τη ζωή. Όπως έλεγε και η Πολυάννα σε ένα βιβλίο που διάβαζα µικρή: «υπάρχουν και χειρότερα»! (Οµιλία σε Επιστηµονική Εκδήλωση της Ελληνικής ιαβητολογικής Εταιρείας για τα Πάρεδρα Μέλη της 23 Ιανουαρίου 2008) 4

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 5 È Ù appleôû ÚıËÎÂ Ë Exubera ( ÈÛappleÓÂfiÌÂÓË ÈÓÛÔ Ï ÓË) Με την έγκριση της Exubera, της πρώτης εισπνεόµενης ινσουλίνης από την Αµερικανική ιοίκηση Τροφίµων και Φαρµάκων (FDA) τον Ιανουάριο 2006, πολλοί πίστεψαν σε επανάσταση στη καθηµερινή αντιµετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη, ως εναλλακτική θεραπεία αντικατάστασης των καθηµερινών ενέσεων. υστυχώς, σχεδόν 2 χρόνια αργότερα η εταιρεία Pfizer αναγκάστηκε να την αποσύρει, από την κυκλοφορία χάνοντας έτσι επένδυση δισεκατοµµυρίων δολλαρίων. Με εγκύκλιο, που εκδόθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2007, ο Joseph Feczko, MD, αρχίατρος της εταιρείας, δήλωσε ότι πολύ λίγοι ασθενείς προτίµησαν τη θεραπεία µε την Exubera, κάτι που διαπιστώθηκε και από τους δικούς µας ασθενείς που δεν επιθυµούσαν να αποχωρισθούν τις σύριγγες ή τις πέννες για δύο λόγους. Ο ένας ήταν η ογκώδης συσκευή, δύσχρηστη και µε θορυβώδη διαδικασία και ο άλλος η δυσχέρεια στη χορήγηση της απαραίτητης δόσης. Επιπλέον, οι πρόοδοι της τεχνολογίας έχουν καταστήσει τις ενέσεις µε βελόνες σχεδόν ανώδυνες και εύχρηστες, καθιστώντας µη απαραίτητη την ανάγκη για την εισπνεόµενη. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η Exubera ήταν και ακριβότερη από την ενέσιµη ινσουλίνη. Αν και η Exubera υπήρξε η µόνη εισπνεόµενη ινσουλίνη στην αγορά, άλλες εταιρείες προχώρησαν στην ανάπτυξη της δικής τους εισπνεόµενης ινσουλίνης. Η Eli Lilly ετοίµαζε το AIR Insulin System, η NovoNordisk το AERx και η MannKind την Technosphere Insulin. ÈÛappleÓÂfiÌÂÓË πóûô Ï ÓË: ÚÔÛapple ıâè Όπως είναι γνωστό, ο αµερικανικός φαρµακευτικός κολοσσός η εταιρεία Pfizer, που θεωρείται η µεγαλύτερη φαρµακοβιοµηχανία στον κόσµο, αφού πρώτη έθεσε στη κυκλοφορία εισπνεόµενη ινσουλίνη, αναγκάσθηκε να την αποσύρει λόγω της οικονοµικής αποτυχίας που της επιφύλαξαν γιατροί και ασθενείς. Για την ακρίβεια η οικονοµική ζηµιά της Pfizer ανέρχεται σε $ 2,8 δισεκατοµ- µύρια! Οι πωλήσεις της Exubera, της εισπνεόµενης, ινσουλίνης της Pfizer, ανήλθαν σε $12 εκατοµµύρια µόνο στους 9 πρώτους µήνες της κυκλοφορίας της. Αυτό όµως δεν απογοήτευσε, αλλά προβληµάτισε, τους δύο πρωτεργάτες στην έρευνα για την εισπνεόµενη ινσουλίνη, τις εταιρείες Eli Lilly και Novo Nordisk. Η πιο εντυπωσιακή όµως συµµετοχή στον αγώνα για την αποτελεσµατική µορφή της εισπνεόµενης ινσουλίνης προέρχεται από τον 82 ετών δισεκατοµµυριούχο µεγαλοµέτοχο και πρόεδρο της εταιρείας MannKind Corporation, τον Alfred E. Mann, ο οποίος ισχυρίζεται ότι η εισπνεόµενη ινσουλίνη που ανέπτυξε η εταιρεία του υπερέχει ιατρικώς όχι µόνο του προϊόντος της Pfizer, αλλά και της ενιέµενης ινσουλίνης. Όπως δήλωσε ο ίδιος ο Mann σε συνέντευξή του προς τον Andrew Pollack των New York Times, πιστεύει ότι µε την ινσουλίνη του θα αλλάξει τον τρόπο θεραπείας του διαβήτη. Πιστεύει επίσης ότι το προϊόν της εταιρείας του αποτελεί ένα από τα αξιολογότερα προϊόντα στην ιστορία των φαρµακευτικών βιοµηχανιών και καλύπτει οικονοµικά τα έξοδα παραγωγής ρισκάροντας την βίλλα του των 2.300 τετραγωνικών µέτρων µε θέα την πεδιάδα San Fernando στην Καλιφόρνια. Η εταιρεία του Mann εργάζεται πυρετωδώς επτά ηµέρες την εβδοµάδα. Μέχρι στιγµής ο Mann έχει επενδύσει $566 εκατοµµύρια στην εταιρεία MannKind και ελπίζει να προσφέρει στα άτοµα µε διαβήτη ένα επαναστατικό προϊόν. O Mann υπολογίζει ότι θα απαιτηθούν ακόµη $916 εκατοµµύρια. Μετά την αποτυχία της Exubera έχει επακολουθήσει σκεπτικισµός στους επενδυτές µε αποτελέσµατα να πέσει η τιµή της µετοχής της MannKind από άνω των $ 20 στα $ 8,66. Είναι πολλοί όµως που βασίζονται στο προϊόν της MannKind την Technosphere Insulin. Σύµφωνα µε τον Dr. Irl B. Hirsch, καθηγητή της Παθολογίας στο Πανεπιστήµιο της Πολιτείας Washington από όλες τις ινσουλίνες, η εισπνεόµενη ινσουλίνη Tehnosphere έχει τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας. Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο κ. Mann είναι γιος παντοπώλη, σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήµιο της California στο Los Angeles (UCLA). Μία από τις πρώτες επιτυχίες του (1970) ήταν η εταιρεία Pacesetter Systems, που κατασκεύαζε βηµατοδότες, την οποία επώλησε στη Siemens για $ 150 εκατοµµύρια το 1985. Στη συνέχεια ίδρυσε τη γνωστή µας Minimed, κατασκευάστρια αντλιών ινσουλίνης, την οποία επώλησε στην Medtronic για περίπου $3 δισεκατοµµύρια το 2001. Τρία χρόνια αργότερα επώλησε την εταιρεία του Advanced Bionics, που κατασκεύαζε εµφυτεύµατα, που επέτρεπαν στα κωφά άτοµα να ακούν, στην Boston Scientific για $ 740 εκατοµµύρια. Η MannKind έχει την έδρα της στη πόλη Valencia της California και βρίσκεται στα τελικά στάδια κλινικών δοκιµών της Technosphere Insulin. Ο κ. Mann υπολογίζει ότι η εταιρεία του θα είναι έτοιµη µέχρι το τέλος του 2008 για να ζητήσει την έγκριση από την ιοίκηση Τροφών και Φαρµάκων (FDA) των ΗΠΑ για την διάθεση του φαρµάκου στον Τύπο 1 διαβήτη, αλλά και για τον Τύπο 2. Το χαρακτηριστικό στοιχείο, που διαχωρίζει την Technospere Insulin από τις άλλες ινσουλίνες, είναι ότι δρα ταχύτερα και συνε- Το αρχηγείο της Pfizer στη Νέα Υόρκη Η συσκευή εισπνοής ινσουλίνης µεγέθους κινητού τηλεφώνου O Alfred E. Mann 5

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 6 πώς ελέγχει άµεσα τις µεταγευµατικές αυξήσεις σακχάρου. Η δράση της επί της γλυκόζης περαίνεται ταχύτερα, µέσα σε 2 µε 3 ώρες, µειώνοντας έτσι τον κίνδυνο υπογλυκαιµίας. Όπως είναι γνωστό, η ιεθνής Οµοσπονδία ιαβήτη (IDF) στις πρόσφατες οδηγίες της συνιστά καλύτερο έλεγχο των µεταγευµατικών αιχµών γλυκόζης, οι οποίες συµβάλουν σε επιπλοκές, ακόµη και αν οι µέσοι όροι των τιµών γλυκόζης είναι ελεγχόµενοι. Αντίθετα, ο Dr. David M. Nathan, διευθυντής του Κέντρου ιαβήτη στο Massachuletts General Hospital της Βοστώνης αµφισβητεί τις µελέτες αυτές και ισχυρίζεται ότι η έµφαση στις µεταγευµατικές τιµές γλυκόζης είναι αποτέλεσµα του marketing των εταιρειών που προωθούν φάρµακα ταχείας δράσης. Αναµένονται όµως τα αποτελέσµατα χορήγησης της εισπνεόµενης Technosphere Insulin. Είναι όντως βραχύτερης δράσης. Σε αντίθεση µε την Exubera, o εισπνευστήρας της MannKind είναι κατά τι µεγαλύτερος ενός κινητού τηλεφώνου. Κατά την εταιρεία, δεν προκάλεσε προβλήµατα από τους πνεύµονες. Παρόλη την προχωρηµένη ηλικία του ο Alfred E. Mann ελέγχει άλλες οκτώ εταιρείες, που ερευνούν νέες συσκευές, όπως µία που θα επιτρέπει στους τυφλούς να βλέπουν! Ô Ê ÚÌ ÎÔ Î Ù ÙË È ËÙÈÎ ÓÂÊÚÔapple ıâè ; Ο Dr. Mark Cooper, του Τµήµατος ιαβήτη & Μεταβολισµού JDRF στο Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας Baker της Μελβούρνης στην Αυστραλία, έχει επιχορηγηθεί από το JDRF µε 2,1 εκατοµµύρια δολλάρια για µια τριετία, προκειµένου να σχεδιάσει και να µελετήσει νέες θεραπείες για την αντιµετώπιση και τη πρόληψη της διαβητικής νεφροπάθειας και για την κατανόηση του ρόλου των ορµονών στον διαβητικό νεφρό. Ο Dr. Cooper διεξάγει κλινική µελέτη µε νέο φάρµακο, το οποίο φαίνεται να µειώνει την νεφρική βλάβη στα άτοµα µε διαβήτη. Το φάρµακο, που ονοµάσθηκε ALT-711, περιέχει alagebrium, χηµική ένωση που αποδεδειγµένα διασπά τα AGEs (advanced glycated end-products) στα ζώα, ελαττώνοντας την άθροισή τους καθώς και τα επίπεδα κυκλοφορίας τους στο αίµα. Με τη µελέτη αυτή ελπίζεται ότι το ALT-711 µε τη διάσπαση των AGEs στους ανθρώπους, θα καθιστά εύκολη την αποβολή από τους νεφρούς µερικών τµηµάτων των AGEs µειώνοντας έτσι τη βαρύτητα της νεφρικής βλάβης. Η διπλή τυφλή δοκιµασία φάσης 2 πρόκειται να υπολογίσει την επίδραση του ALT-711 στη νεφρική βλάβη µε συχνές µετρήσεις της λευκωµατίνης στα ούρα των ασθενών. Είναι γνωστό ότι ο ρυθ- µός αποβολής της λευκωµατίνης αποτελεί πρώιµο δείκτη για την παρουσία και την εξέλιξη διαβητικής νεφροπάθειας. Το φάρµακο χορηγείται σε 80 ενηλίκους µε τύπο 1 διαβήτη, οι οποίοι ήδη εµφανίζουν κάποια σηµεία νεφροπάθειας. Οι ασθενείς χωρίζονται σε 2 οµάδες, η µία των οποίων θα παίρνει το ALT- 711 σε συνδυασµό µε αναστολέα ACE. Τα αποτελέσµατα θα συγκριθούν µε τα αποτελέσµατα άλλων ασθενών που θα λαµβάνουν αναστολέα ACE και εικονικό φάρµακο. Η µελέτη διεξάγεται σε διάφορα κέντρα µεταξύ Αυστραλίας και ανίας. Προηγούµενες κλινικές µελέτες έχουν αποδείξει την ασφάλεια του φαρµάκου, χωρίς σηµαντικές παρενέργειες. Αν τα αποτελέσµατα της µελέτης του ALT-711 στεφθούν από επιτυχία θα προχωρήσει η µελέτη σε δοκιµασία Φάσης 3 σε µεγαλύτερο αριθµό ατόµων. Όπως είχαµε γράψει στο παρελθόν, τα AGEs αποτελούν επικίνδυνα πρωτεϊνικά προϊόντα, τα οποία µη διασπώµενα µπορούν να συµβάλουν σε αριθµό επιπλοκών του διαβήτη, όπως η διαβητική νεφροπάθεια. Τα AGEs αυξάνονται µακροχρονίως, καθώς η γλυκόζη δεσµεύεται στην επιφάνεια φυσιολογικών πρωτεϊνών, µεταβάλλοντας τη µορφή τους. Τα AGEs σχηµατίζονται σε κάθε άτοµο, αλλά ο ρυθµός συσσώρευσής τους είναι ταχύς στα άτοµα µε διαβήτη λόγω των αυξηµένων τιµών γλυκόζης. Ελπίζεται ότι µε το νέο αυτό φάρµακο θα επιτευχθεί η διάσπαση των AGEs και συνεπώς επιβραδυνθεί η δυσµενής εξέλιξη της νεφροπάθειας. µè Ï ΗΜ. Θ. ΝΑΤΣΙΟΥ: «Ιστορία του Γενικού Νοσοκοµείου Λαµίας (1938-2007)», Έκδοση του Γενικού Νοσοκοµείου Λαµίας, Λαµία 2007, σελ. 117. Για πολλούς λόγους δεν θα ήταν δυνατό να παραβλέψουµε την έκδοση αυτή: α) γιατί το βιβλίο µας το έστειλε οικογένεια παιδιού µε διαβήτη από τη Λαµία, β) επειδή στο Νοσοκοµείο αυτό στεγάζεται ένα εξαιρετικό διαβητολογικό ιατρείο, υπό τη διεύθυνση του Λεωνίδα Λαναρά και γ) λόγω του πλουσιωτάτου υλικού ιστορικού περιεχοµένου, συγκεντρωµένου από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στο οποίο περιλαµβάνεται η εξέλιξη τους υγειονοµικής περίθαλψης στη Φθιώτιδα από της ίδρυσης του ελληνικού κράτους µέχρι σήµερα. Πλούσια είναι και η εικονογράφηση και η περιγραφή των αγώνων των φθιωτών υπουργών για την αποπεράτωσή του. Έτσι η Λαµία έχει αποκτήσει ένα νοσοκο- µείο κόσµηµα και µε την συνεχώς βελτιούµενη στελέχωσή του θα θεωρείται ως ένα µεταξύ των καλυτέρων νοσηλευτικών ιδρυµάτων της χώρας µας. FONSECA V, LIEBL A, SNOEK F: «Αύξηση Βάρους: Ένα Παγκόσµιο Πρόβληµα» (Έκθεση). Ελληνική µετάφραση, Αθήνα 2008. Η εταιρεία NovoNordisk επιµελήθηκε και διέθεσε την ελληνική µετάφραση της έκθεσης για την Παχυσαρκία, ως διεθνούς προβλήµατος. Στις 35 σελίδες της έκθεσης, συγγραφείς της οποίας είναι ο καθηγητής Sir George Alberti, ο καθηγητής Vivian A. Fonseca (Πανεπιστήµιο Tulane, Νέα Ορλεάνη), ο Dr. Andreas Liebl (Bad Heilbrunn, Γερµανία) και ο καθηγητής Frank Snoeck (Vrije Universiteit, Amsterdam) αναπτύσσονται κεφάλαια όπως η Diabesity (diabetes + obesity), ως επιδηµία του 21ου αιώνα, η αξιολόγηση των ινσουλινών κλπ. καθώς και χρήσιµες οδηγίες για την αντιµετώπιση της παχυσαρκίας. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ: «Νέοι ορίζοντες στην αντιµετώπιση του Σακχαρώδη ιαβήτη και των επιπλοκών του». Τόµος Πρακτικών της Επιστηµονικής ιηµερίδας 29 Φεβρουαρίου 1 Μαρτίου 2008, Αθήνα. Η δραστηριότητα της Ελληνικής 6

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 7 ιαβητολογικής Εταιρείας τα τελευταία χρόνια είναι έντονη στον τοµέα της επιµόρφωσης πασχόντων, αλλά και της µετεκπαίδευσης των ιατρών. Στις 260 σελίδες του βιβλίου αυτού περιλαµβάνεται κάθε τι καινούριο στον σακχαρώδη διαβήτη και ιδιαίτερα στις επιπλοκές του. Ο αριθµός των συγγραφέων των 27 κεφαλαίων αποδεικνύει την διεύρυνση και την εµβάθυνση της φροντίδας διαβήτη στη χώρα µας. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να βρει όλες τις πρόσφατες ανακαλύψεις και απόψεις για τη πρόληψη των επιπλοκών, άλλα και τη θεραπευτική αντιµετώπιση του διαβήτη. Με την ευκαιρία της Εκστρατείας Ενηµέρωσης και Ευαισθητοποίησης µε θέµα την Παιδική Παχυσαρκία το Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Γενική Γραµµατεία Πρόνοιας, σε συνεργασία και µε άλλους φορείς, εξέδωσε δύο σηµαντικά φυλλάδια, µε καλαίσθητη εικονογράφηση και κείµενα µεστά µηνυµάτων για τα παιδιά και τους εφήβους. Οι τίτλοι είναι: * «Η παρέα της υγιεινής διατροφής: Μία ιστορία για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας σε µαθητές δηµοτικού σχολείου» σελ. 43. * «Είµαι ό,τι τρώω! ιατροφή για µια ζωή: Πρόληψη της εφηβικής παχυσαρκίας σε µαθητές γυµνασίου και λυκείου», σελ. 33. Σκοπός του Υπουργείου Υγείας είναι να φθάσει κάθε φυλλάδιο στα χέρια των µαθητών και ακόµη καλύτερα οι δάσκαλοι και οι καθηγητές να κάνουν τον κόπο να το συζητήσουν µε τα παιδιά στα πλαίσια αγωγής στης υγείας. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ: «Οδηγός διατροφής για τη ρύθµιση του ιαβήτη». Αθήνα 2008, σελ. 208. Επί τέλους! Σε όλα τα «διαβητικά menu που κυκλοφορούν επίσηµα και ανεπίσηµα, ιδιαίτερα σε εκλαϊκευτικές εκδόσεις, έρχεται η Ελληνική ιαβητολογική Εταιρεία να θέσει επίσηµα τη σφραγίδα της µε έναν εξαίρετο οδηγό διατροφής για τα άτοµα µε διαβήτη. Χορηγός η εταιρεία Sanofi Aventis και συγγραφείς είναι µε αλφαβητική σειρά οι Αντ. Αλαβέρας, Ανδρ. Βαζαίου, Μάρλεν Βερνίκου, Χαρ. ηµοσθενόπουλος, Ουρ. Ζέρβα, Αναµπελ Καραθανάση, Σταύρος Λιάτης, Ασηµ. Μητράκου, Έφη Τσουρά και Αλεξ. Παπαδοπούλου. Με θαυµαστή µεθοδικότητα γίνεται η κατανοµή της ύλης σε κεφάλαια για τα ισοδύναµα τροφών, τα προϊόντα 7

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 8 κατηγορίας αρτοσκευασµάτων-δηµητριακών, τα γαλακτοκοµικά, τα επιδόρπια, τα φρούτα-χυµούς, τα ροφήµατα, τα φαγητά της ελληνικής κουζίνας, τα ταχυφαγεία, τις ουσίες/τα διατροφικά τρόφιµα, τα προϊόντα τα ελεύθερα γλουτένης, τον γλυκαιµικό δείκτη κλπ. Το βιβλίο αυτό είναι γραµµένο κατά πολύ επαγωγικό και αναλυτικό τρόπο. Θα αποτελέσει πολύτιµο βοήθηµα για όσους φροντίζουν άτοµα µε διαβήτη, γιατρούς, νοσηλευτές, διαιτολόγους κλπ., αλλά και για τα ίδια τα άτοµα µε κάποια καθοδήγηση, λόγω του επιστηµονικού προσανατολισµού του κειµένου. Αξίζουν συγχαρητήρια στην Ε Ε καθώς και στους συγγραφείς για αυτή την εξαιρετικά χρήσιµη έκδοση. Με λίγα λόγια ο Οδηγός ιατροφής για τη ρύθµιση του διαβήτη περιλαµβάνει όλες τις πληροφορίες σχετικά µε τη θρεπτική σύσταση των τροφίµων που κυκλοφορούν στη χώρα µας και αποτελεί ένα χρήσιµο εργαλείο τόσο για τους επιστήµονες, όσο και για τα άτοµα µε διαβήτη. Το βιβλίο αυτό εµπλουτίζει τις γνώσεις και αποτελεί όπως ήδη αναφέρθηκε, σηµαντικό βοήθηµα στη καθηµερινή πράξη όλων όσων εµπλέκονται στην αντιµετώπιση του διαβήτη. Ô ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi Ì Κατά το τρίµηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2008 συµµετείχαµε στις παρακάτω επιστηµονικές εκδηλώσεις για τον διαβήτη: o 23 Ιανουαρίου 2008 (Αθήνα). Επιστηµονική Εκδήλωση για τα Πάρεδρα Μέλη της Ελληνικής ιαβητολογικής Εταιρείας. Ως οµιλήτρια συµµετείχε στην εκδήλωση η διαιτολόγος-διατροφολόγος της Παιδιατρικής Κλινικής του ΜΗΤΕΡΑ κ. Μελίνα Καριπίδου µε θέµα: «Ο ιαβήτης στα παιδιά και τους εφήβους. ιατροφικές οδηγίες και διατροφική στρατηγική στην πρόληψη της σύγχρονης µάστιγας». o 4 Φεβρουαρίου 2008 (Αθήνα). Το Πανεπιστήµιο Αθηνών αναγόρευσε επίτιµο διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής τον sir Martin Evans, Καθηγητή της Βιοχηµείας και της Γενετικής στο Πανεπιστήµιο Cardiff. Στον sir Martin απονεµήθηκε το βραβείο Nobel της Ιατρικής, τον περασµένο Οκτώβριο (2007), για την ανακάλυψη του τρόπου καλλιέργειας εµβρυονικών βλαστοκυττάρων (1981), ιδιαίτερα δε για τη συµβολή του στην ανάπτυξη του ποντικού µε εξουδετερωµένο γονίδιο (knockout mouse). Το επίτευγµά του αυτό άνοιξε τον δρόµο για τη γονιδιακή στόχευση, που σήµερα αποτελεί τη βάση για τη γονιδιακή θεραπεία. Αυτό ήταν και το θέµα της οµιλίας του κατά την τελετή αναγόρευσης, «Origin and Uses of Embryonic Stem Cells» (Προέλευση και Εφαρµογές των Εµβρυονικών Βλαστοκυττάρων). o 29 Φεβρουαρίου 1 Μαρτίου 2008 (Αθήνα). Επιστηµονική διηµερίδα της Ελληνικής ιαβητολογικής Εταιρείας µε θέµα: «Νέοι ορίζοντες στην αντιµετώπιση του Σακχαρώδη ιαβήτη και των επιπλοκών του». Ο κ. Χρ. Μπαρτσόκας µετείχε ως οµιλητής σε Στρογγυλό Τραπέζι µε θέµα: «Από την Παχυσαρκία στο Σακχαρώδη ιαβήτη τύπου 2: Είναι πάντα µονόδροµος;». το θέµα της οµιλίας ήταν: «Σακχαρώδης ιαβήτης τύπου 2 στα παιδιά και τους εφήβους: Μια καινούργια πραγµατικότητα». o 11 Μαρτίου 2008 (Μαρούσι). Παρουσίαση από τον Υπουργό Υγείας και Κοιν. Αλληλεγγύης ηµ. Αβραµόπουλο της νέας εκστρατείας ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης µε θέµα τη «Παιδική Παχυσαρκία». Συµµετοχή της κ. Ελ. Γκίκα Ψυχολόγου, της κ. Μελ. Καριπίδου, διαιτολόγου του ΜΗΤΕΡΑ και του κ. Χρ. Μπαρτσόκα, ως εκπροσώπου του Εθνικού Κέντρου ιαβήτη. o 17 Μαρτίου 2008 (Χαϊδάρι). Εγκαίνια λειτουργίας συστήµατος µικροσυστοιχιών του ΕΚΕ Ι, από τον Υπουργό Υγείας κ. ηµ. Αβραµόπουλο. Η απόκτηση από το ΕΚΕ Ι, µε την βοήθεια του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, του πρώτου και µοναδικού στη χώρα µας συστήµατος µικροσυστοιχιών (microarrays) (Τεχνολογίας 2008), προσανατολισµένου στην κλινική ιατρική, αποτελεί πλέον πραγµατικότητα και λειτουργεί στο εργαστήριο µικροσυστοιχιών του συµπλέγµατος των εργαστηρίων Μοριακής Βιολογίας του ΕΚΕ Ι, τα οποία µετά τη µετεγκατάστασή τους από το ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός» όπου λειτουργούσαν πρωτοποριακά και παραδειγµατικά επί δωδεκαετία, τώρα λειτουργούν στο «Αττικό Νοσοκοµείο» στην Μονάδα Έρευνας της Β Προπαι- O sir Martin Evans 8

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 9 δευτικής Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών (Β ΠΠΚ), µε απόφαση του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αλλά και του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Τα συστήµατα των µικροσυστοιχιών αποτελούν το µοναδικό σύγχρονο υψηλού κόστους «εργαλείο» που δίνει την δυνατότητα, µελετώντας το πλήρες γονιδίωµα του ανθρώπου, του προσδιορισµού του γενετικού υποστρώµατος ποικίλων χρόνιων νοσηµάτων, όπως π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης. Έτσι θα µπορούν να σχεδιασθούν σε δεύτερο χρόνο, προγράµµατα πρόληψης, πρόγνωσης, διάγνωσης, αλλά και επιτυχούς εξατοµικευµένης θεραπείας, στοχεύοντας τόσο στην αντιµετώπιση της νόσου αλλά και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής του κοινωνικού συνόλου. Τονίζεται ότι η συσκευή αυτή υψηλού κόστους αγοράς, αλλά και λειτουργίας, αποτελεί ένα ερευνητικό εργαλείο και όχι προς το παρόν ενδεικνυόµενη εξέταση για την καθηµερινή πράξη, που θα οδηγήσει τη χώρα µας στη πρώτη γραµµή της διεθνούς ερευνητικής προσπάθειας, µε αποτέλεσµα να συµµετέχουµε µαζί µε άλλους ερευνητές ανά την υφήλιο, στη προσπάθεια της λύσης του προβλήµατος του σακχαρώδη διαβήτη. Με βάση τα ανωτέρω, η Ελλάδα θα έχει στη διάθεσή της πρώιµα τα προνόµια της καθηµερινής κλινικής εφαρµογής των αναµενόµενων αποτελεσµάτων. o 21 Μαρτίου 2008 (Αθήνα). ιάλεξη της Dr. Athena Philis- Tsimikas, Executive Director and Chief Medical Officer του Whittier Institute for Diabetes στη La Jolla, της California, µε θέµα: Modern Insulin Portfolio: How can we exploit their unique benefits? Η διάλεξη έγινε στα πλαίσια του 35ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ενδοκρινολογίας κα Μεταβολισµού. o 21 23 Μαρτίου 2008 (Αθήνα). 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Ελληνικού Κολλεγίου Παιδιάτρων µε διεθνή συµµετοχή. Υπό την Προεδρία του Καθηγητού Γεωργίου Π. Χρούσου, το Ελληνικό Κολλέγιο Παιδιάτρων οργάνωσε ένα πολύ επιτυχηµένο συνέδριο µε µεγάλη συµµετοχή, µάλιστα. Από το ΜΗΤΕΡΑ µετείχε ο κ. Χ. Μπαρτσόκας ως Συντονιστής Στρογγυλού Τραπεζιού µε θέµα: «Ανάπτυξη και Συµπεριφορά του Παιδιού και του Εφήβου». È ËÌÔÛÈÂ ÛÂÈ Ì Στις πρόσφατες δηµοσιεύσεις µας (Ιανουάριος-Μάρτιος 2008) περιλαµβάνονται και τα παρακάτω επιστηµονικά άρθρα για τον σακχαρώδη διαβήτη: Oikarinen S, Tauriainen S, Hober D, Lucas D, Muir P, Brown L, Taylor K, Stanway G, Williams C, Bartsocas CS, Vazeou A, Dokopoulou M, Ludvigsson J, Hyöty H. Enterovirus prevalence in different European populations. 3rd European Congress of Virology. 1-5 Σεπτεµβρίου 2007, Nürnberg, Γερµανία. Achenbach P, Bonifacio E, Williams AJK, Ziegler AG, Gale EAM, Bingley PJ and the ENDIT Group. Autoantibodies to IA-2b improve diabetes risk assessment in high-risk relatives. Diabetologia 2008; 51: 488-492. Μπαρτσόκας ΧΣ: «Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 στα παιδιά και τους εφήβους: µία νέα πραγµατικότητα», Πρακτικά Επιστηµονικής ιηµερίδας της Ελληνικής ιαβητολογικής Εταιρείας µε θέµα: «Νέοι ορίζοντες στην αντιµετώπιση του Σακχαρώδη ιαβήτη και των επιπλοκών του», Αθήνα, σελ. 17-32, 2008. «ÚÂÍËÁËÌ Ó» ÊÚÔ Ù Î È Ï ÓÈÎ Όπως είναι γνωστό, το τι και πώς θα το καταναλώσει ένας διαβητικός επηρεάζουν άµεσα το σάκχαρο του αίµατος, για αυτό πέρα από τη συνολική ποιότητα της δίαιτας µεµονωµένες τροφές έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού. υστυχώς, η αµέτρητου όγκου πληροφόρηση που υπάρχει σχετικά µε τα θέµατα διατροφής σε συνδυασµό µε το έντονο ενδιαφέρον του κοινού για αντίστοιχη γνώση και το φόβο του ίσως ότι κάποια τρόφιµα µπορεί να θέσουν την υγεία του σε κίνδυνο, έχει οδηγήσει σε πολλές παρεξηγήσεις. Μια τέτοια παρεξήγηση αφορά την καταλληλότητα κάποιων φρούτων και λαχανικών για τα άτοµα µε διαβήτη. Ως «απαγορευτικά» φρούτα και λαχανικά καταγράφονται συνήθως η ντοµάτα, το καρότο, η µπανάνα, τα παντζάρια, το καρπούζι, το ροδάκινο, η φράουλα, κα. Η κατηγορία είναι ότι αφού καταναλωθούν ανεβάζουν σε πολύ υψηλά επίπεδα το σάκχαρο του αίµατος. 9

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 10 Για παράδειγµα: Το βρασµένο καρότο έχει γλυκαιµικό δείκτη 92 ο οποίος είναι πολύ υψηλός. Αν όµως, υπολογίσουµε το γλυκαιµικό φορτίο στη µερίδα του καρότου που θα καταναλωθεί (80γρ) βρίσκουµε πως είναι 3,9. Ο γλυκαιµικός δείκτης του καρπουζιού είναι 72 ενώ το γλυκαιµικό του φορτίο ανά µερίδα (120γρ) είναι 4,3. Τα παντζάρια έχουν γλυκαιµικό δείκτη 64 ενώ το γλυκαιµικό φορτίο ανά µερίδα (80γρ) είναι 4,3. Η παρεξήγηση φαίνεται να έχει την αφετηρία της στο περιεχόµενο αυτών των τροφίµων σε απλά σάκχαρα, µια µορφή υδατανθράκων την οποία ο διαβητικός ασθενής πρέπει να καταναλώνει µε προσοχή. Για να µετρήσουν πόσο ένα τρόφιµο ανεβάζει το σάκχαρο στο αίµα αφού καταναλωθεί, οι επιστήµονες έχουν δηµιουργήσει δύο δείκτες, τον γλυκαιµικό δείκτη και το γλυκαιµικό φορτίο. Ο πρώτος δείχνει πόσο θα ανέβουν τα επίπεδα σακχάρου µετά την κατανάλωση ενός τροφίµου που περιέχει πρότυπη ποσότητα υδατανθράκων. Όσο µεγαλύτερος είναι, τόσο µεγαλύτερη η αύξηση που θα προκαλέσει. Ο γλυκαιµικός δείκτης, όµως, εκτιµά την επίδραση της ποιότητας των υδατανθράκων και όχι της ποσότητας που υπάρχουν σε ένα τρόφιµο, αφού για τον υπολογισµό του χρησιµοποιείται η ίδια ποσότητα σε όλα τα τρόφιµα που εξετάζονται. Σε πραγµατικές συνθήκες σίτισης το πόσο ένα τρόφιµο θα ανεβάσει το σάκχαρο στο αίµα εξαρτάται και από την ποσότητα υδατανθράκων που περιέχει. Για αυτό, ο δεύτερος δείκτης, το γλυκαιµικό φορτίο, λαµβάνει υπόψη και τις δύο παραµέτρους, δηλαδή είναι ο γλυκαιµικός δείκτης διορθωµένος για την ποσότητα των υδατανθράκων που περιέχει το τρόφιµο υπό δοκιµή. Επίσης, το πόσο ένα τρόφιµο θα ανεβάσει το σάκχαρο στο αίµα αφού καταναλωθεί εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως η περιεκτικότητα σε διαιτητικές ίνες και λίπος, ο βαθµός ωρίµανσης, όταν πρόκειται για φρούτα, και ο τρόπος µαγειρέµατος. Τα φρούτα, λοιπόν, και τα λαχανικά που αναφέρθηκαν αναµένεται να έχουν µέτριο ή υψηλό γλυκαιµικό δείκτη (τιµή µεγαλύτερη του 55), για αυτό και µπήκαν στη «µαύρη λίστα». Έχουν, όµως, σχετικά χαµηλή ποσότητα από αυτούς τους υδατάνθρακες ανά µερίδα και υψηλή περιεκτικότητα σε διαιτητικές ίνες, χαρακτηριστικά που τα καθιστούν τρόφιµα χαµηλού γλυκαιµικού φορτίου (τιµή µικρότερη του 10). Τα παραπάνω παραδείγµατα είναι αντιπροσωπευτικά για όλα τα φρούτα και τα λαχανικά που έχουν «κατηγορηθεί» κατά καιρούς. Χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε διαιτητικές ίνες αποτελούν µια απαραίτητη σε κάθε γεύµα οµάδα τροφίµων για τους διαβητικούς. Βεβαίως, δεν πρέπει να ξεχνάµε πως έχει µεγάλη σηµασία και η συνολική ποσότητα του τροφίµου, άρα και των υδατανθράκων που θα καταναλωθεί. Εκτός από τα στοιχεία για το γλυκαιµικό φορτίο που συνηγορούν υπέρ της κατανάλωσης των φρούτων και λαχανικών που αναφέρθηκαν, υπάρχουν και άλλα υποστηρικτικά στοιχεία που σχετίζονται µε άλλα θρεπτικά συστατικά των τροφίµων αυτών, πέρα από τους υδατάνθρακες και τις διαιτητικές ίνες. Τα συστατικά αυτά, τα οποία προσελκύουν ολοένα και περισσότερο το επιστηµονικό και ευρύτερο ενδιαφέρον, είναι οι λεγόµενες αντιοξειδωτικές ουσίες. Πολυφαινόλες, ανθοκυανίνες, καροτινοειδή έχουν αναγνωριστεί ως εξαιρετικής σηµασίας σύµµαχοι στην υγεία µας. Ένα µεγάλο πεδίο της ευεργετικής τους δράσης αφορά την καρδιαγγειακή υγεία, την οποία το διαβητικό άτοµο πρέπει να έχει σε προτεραιότητα. Πληροφορίες για το γλυκαιµικό δείκτη και το γλυκαιµικό φορτίο των τροφίµων µπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: http://www.glycemicindex.com/ Μελίνα Σ. Καριπίδου, MSc Κλινική ιαιτολόγος- ιατροφολόγος Υπεύθυνη του Τµήµατος ιαιτολογίας- ιατροφής «ΜΗΤΕΡΑ» ºπ π π µ 40 Ó Î È ÎÚ ÛÙ ÏψÛË ÙË ÈÓÛÔ Ï ÓË Όπως είναι γνωστό, η κρυστάλλωση της ινσουλίνης από τον Abel το 1926 είχε ως αποτέλεσµα βελτίωση της καθαρότητός της, ιδιαίτερα δε την ταχύτερη απορρόφησή της. Με γραµ- µατόσηµο των 3,50+0,50 δανέζικων κορωνών η ανία υπενθυµίζει τα 50 χρόνια της εφαρµογής των νέων ινσουλινών, τόσο της ισοφανικής (ΝΡΗ) από την Nordisk, όσο και της προσθήκης ψευδαργύρου για τη δηµιουργία κρυστάλλων αργής διαλυτότητας µετά την ένεση, όπως της ινσουλίνης Lente. Μεγαλύτεροι κρύσταλλοι της ινσουλίνης παρήγαγαν την Ultralente, τη πρώτη µακράς δράσης ινσουλίνη χωρίς κορύφωση δράσης. Χρειάστηκαν 50 χρόνια για τη δηµιουργία των γενετικά τροποποιηµένων ινσουλινών. 10

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 11 È Ú appleâ  µï ÛÙÔÎ ÙÙ ÚˆÓ ÁÈ appleèı Ó Ú ÛË ÙÔ ÁÈ ÌÂÙ ÌfiÛ Â ÛË Πολύς θόρυβος γίνεται τον τελευταίο καιρό για την αποθήκευση των βλαστοκυττάρων κατά την γέννηση για ενδεχόµενη θεραπευτική χρήση τους αν παραστεί κάποτε ανάγκη στο νεογνό. Παραθέτουµε εδώ τις συστάσεις για το θέµα αυτό της Αµερικανικής Ακαδηµίας που δηµοσιεύθηκαν στο περιοδικό Pediatrics 119(1):165-170, 2007. Η µεταµόσχευση βλαστοκυττάρων µπορεί να θεραπεύσει πάσχοντες από διάφορα σοβαρά νοσήµατα. Απαντώντας σε ερωτήσεις υποψηφίων γονιών σχετικά µε τις τράπεζες βλαστοκυττάρων, ο γιατρός µπορεί να δώσει τις ακόλουθες πληροφορίες: 1. Πρέπει να αποθαρρύνεται η δωρεά βλαστοκυττάρων, όταν το αίµα που αποθηκεύθηκε στην τράπεζα προορίζεται για προσωπική ή οικογενειακή χρήση, επειδή πολλές από τις παθήσεις τις οποίες θα µπορούσαν να βοηθήσουν τα βλαστοκύτταρα, βρίσκονται ήδη στο αίµα του βρέφους (π.χ. προκακοήθεις αλλαγές σε αρχέγονα κύτταρα). Πρέπει να αντιµετωπίζεται µε επιφυλακτικότητα η διαβεβαίωση, από πλευράς ιδιωτικών τραπεζών, των υποψηφίων γονιών, ότι το παιδί ή η οικογένεια είναι απολύτως εξασφαλισµένοι σε περίπτωση σοβαρής νόσου στο µέλλον, µε τη χρήση βλαστοκυττάρων που περιέχονται στο αίµα του οµφάλιου λώρου. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνεται η συλλογή και διατήρηση αίµατος, όταν υπάρχει στην οικογένεια παιδί µε νόσηµα κακοήθες ή γενετικό, που δυνητικά θα µπορούσε να βοηθηθεί µε µεταµόσχευση βλαστοκυττάρων. 2. Η δωρεά βλαστοκυττάρων πρέπει να ενθαρρύνεται, όταν το αίµα αποθηκεύεται σε τράπεζες για δηµόσια χρήση. Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι το αίµα ελέγχεται για λοιµώξεις και γενετικά νοσήµατα (π.χ. χρωµατοσωµικές ανωµαλίες) και ότι θα ενη- µερωθούν αν τα αποτελέσµατα είναι παθολογικά. Πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι το αίµα που αποθηκεύεται στα πλαίσια ενός δηµόσιου προγράµµατος, µπορεί να µην είναι διαθέσιµο για µελλοντική προσωπική χρήση. 3. Επειδή δεν υπάρχουν ακόµη επιστηµονικά δεδοµένα για την υποστήριξη της αυτόλογης αποθήκευσης αίµατος του οµφάλιου λώρου, επειδή είναι δύσκολο να εκτιµηθεί µε ακρίβεια η ανάγκη αυτόλογης µεταµόσχευσης και επειδή υπάρχει η δυνατότητα αλλογενούς µεταµόσχευσης, η χρήση ιδιωτικών τραπεζών για την αποθήκευση αίµατος ως «βιολογικής ασφαλιστικής κάλυψης» πρέπει να αποθαρρύνεται. ÂÚ appleâ ÙÔ È ÙË Î Ûˆ ÌÂÈ- ÒÓÂÈ ÙËÓ apple È ÈÎ apple Û ÚÎ Σύµφωνα µε πρόσφατη µελέτη, που δηµοσιεύθηκε στο περιοδικό Diabetes Care (2007;30:2287-2292) η ορθή αντιµετώπιση του διαβήτη κυήσεως πιθανώς να µειώσει τον κίνδυνο του παιδιού να καταστεί παχύσαρκο. Όπως είναι γνωστό, ο διαβήτης κυήσεως συσχετίζεται µε αυξηµένη συχνότητα των παιδιών που θα γεννηθούν να εµφανίσουν παχυσαρκία, διαταραγµένη γλυκοανοχή και τύπο 2 διαβήτη. Την έρευνα διεξήγαγε η Teresa A. Hillier, MD και οι συνεργάτες της στο Κέντρο Έρευνας της Υγείας, του Kaiser Permanente Northwest στο Portland του Oregon. Όπως γράφουν στο άρθρο τους οι συγγραφείς επεδίωξαν να καθορίσουν κατά πόσο η αύξηση της γλυκαιµίας στη κύηση, από τις φυσιολογικές τιµές µέχρι τον διαβήτη της κύησης, σχετίζεται µε παιδική παχυσαρκία στα παιδιά που θα γεννηθούν όταν φθάσουν στην τυπική περίοδο εµφάνισης της παχυσαρκίας. Μεταξύ 1995 και 2000 ελέγχθηκαν για διαβήτη κυήσεως όλες οι έγκυες γυναίκες δύο περιοχών (Βορειοδυτικές ΗΠΑ και Hawaii) που παρακολουθούντο σε διάφορες ασφάλειες HMO (Health Maintenance Organizations). Σε όλες έγινε πρόκληση µε 50 γραµ- µάρια γλυκόζης. Τα κριτήρια των στοιχείων της Εθνικής Οµάδας Στοιχείων ιαβήτη (National Diabetes Data Group) εφαρµόσθηκαν για να διαγνωσθεί διαβήτης κυήσεως µε χορήγηση 100γρ. γλυκόζης σε τρίωρη καµπύλη ανοχής γλυκόζης. Πέντε µε 7 χρόνια αργότερα µετρήθηκε το βάρος των παιδιών που είχαν γεννηθεί (n=9.439) και να υπολογισθούν οι εκατοστιαίες θέσεις σωµατικού βάρους σε σχέση µε τις αµερικανικές καµπύλες (standards 1963-1994). Ταξινοµήθηκαν µάλιστα βάσει των θετικών αποτελεσµάτων της µητέρας (1 ώρα 140mg/dl) και 1 ή 2 από τις 4 τιµές της καµπύλης (νηστείας, 1, 2 ή 3 ωρών). Από το εύρος των αυξηµένων τιµών της γλυκόζης των εγκύων διαπιστώθηκε θετική τάση για αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας στις ηλικίες 5 έως 7 ετών. Η τάση αυτή διετηρείτο ακόµη και µετά τη διόρθωση για αύξηση του βάρους της µητέρας, ηλικία της µητέρας, πολυδύναµη κύηση, εθνότητα και βάρος γεννήσεως. Τα παιδιά των µητέρων µε διαβήτη κυήσεως, σύµφωνα µε τα κριτήρια των στοιχείων της Εθνικής Οµάδας Στοιχείων ιαβήτη, που αντιµετωπίσθηκαν στην κύηση είχαν µικρότερο κίνδυνο για παιδική παχυσαρκία από εκείνα των µητέρων µε χαµηλότερο βαθµό υπεργλυκαιµίας, που δεν αντιµετωπίσθηκαν. Τα στοιχεία ήταν παρόµοια στα παιδιά των λευκών µητέρων, όσο και των µη λευκών, καθώς και στα παιδιά φυσιολογικού βάρους γεννήσεως ( 4.000γρ.) Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι τα αποτελέσµατά τους βασιζόµενα σε πολυεθνικό πληθυσµό των ΗΠΑ δείχνουν ότι η αύξηση της υπεργλυκαιµίας στη κύηση συνδυάζεται µε αυξηµένο κίνδυνο παιδικής παχυσαρκίας. Βεβαίως, απαιτείται πρόσθετη έρευνα για να καθορισθεί αν η θεραπεία του διαβήτη κυήσεως θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένας τροποποιούµενος παράγων κινδύνου παιδικής παχυσαρκίας. Τα παραπάνω πιθανολογούν ότι µεταβολική αποτύπωση στο παιδί για µελλοντική παχυσαρκία συµβαίνει στις γυναίκες µε διαβήτη κυήσεως και συνεπώς έλεγχος για διαβήτη κυήσεως ενδεχοµένως να έχει µακροχρόνια οφέλη για το κύηµα. Προτείνουν µάλιστα ότι η θεραπεία του διαβήτη κυήσεως µπορεί να µειώνει τη παιδική παχυσαρκία και παρέχουν µία πρόσθετη αιτία για ανίχνευση του διαβήτη κυήσεως στις εγκύους. 11

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 12 Ó È Ó Ù Ë Ó ÛÙÚÔÊ ÙÔ appleô 1 È ÙË Ì ÂÌ fiïèô Ê Ì ÙÈÒÛˆ ; Επιστήµονες του Γενικού Νοσοκοµείου Μασσαχουσέττης (MGH) στη Βοστώνη εγκαινίασαν προσφάτως κλινική δοκιµή φάσης Ι για να αναστρέψουν τύπο 1 διαβήτη. Τα αποτελέσµατα της δοκιµασίας της Denise Faustman απέδειξαν ότι ποντίκια µε µορφή διαβήτη που µοιάζει πολύ µε τον τύπο 1 διαβήτη στον άνθρωπο, µπορούν να θεραπευθούν. Σε πειράµατα επί ζώων, το ευρέως χρησιµοποιούµενο εµβόλιο BCG (Bacille Calmette-Guèrin), το οποίο εξασφαλίζει προστασία από την φυµατίωση, επέτυχε αποτελεσµατικά να µειώσει τα παθολογικά ανοσοκύτταρα, που επιτίθενται και καταστρέφουν τα ινσουλινοπαραγωγά κύτταρα του παγκρέατος. Το πρώτο βήµα στη µελέτη επί ανθρώπων, η οποία ακόµη δέχεται εθελοντές, είναι να καθορίσει αν η ίδια στρατηγική εφαρµογής του εµβολίου BCG µπορεί να εφαρµοσθεί προκειµένου να τροποποιηθούν τα παθολογικά αυτοάνοσα κύτταρα, που ενεργοποιούνται στον τύπο 1 σακχαρώδη διαβήτη. Η Faustman δήλωσε ότι «είµαστε ευτυχείς που ξεκινήσαµε κλινικές δοκιµασίες σε ανθρώπους. Οι δοκιµασίες αυτές είναι χρονοβόρες, αλλά πρέπει να κάνουµε το βήµα από τη θεραπεία του διαβήτη στα ποντίκια, για να καθορίσουµε αν θα αποδώσει στους άνδρες και τις γυναίκες µε διαβήτη». Η κλινική δοκιµασία εφαρµογής τους εµβολίου BCG βασίζεται σε παράγοντες, όπως ότι έχει χρησιµοποιηθεί µε ασφάλεια ως αντιφυµατικό εµβόλιο επί 80 και πλέον έτη, καθώς και στην ιδιότητά του να προκαλεί µικρού βαθµού φλεγµονώδη αντίδραση, η οποία στα ποντίκια-µοντέλα µε αυτοάνοσο διαβήτη να οδηγεί στην καταστροφή των παθολογικών αυτοανοσοκυττάρων. Εδώ πρέπει να σηµειωθεί ότι, παρόµοια µελέτη είχε εκπονηθεί και από την οµάδα µας στο ιαβητολογικό Κέντρο της Παιδιατρικής Κλινικής του Τµήµατος Νοσηλευτικής στο Νοσοκοµείο Παίδων «Π&Α Κυριακού» σε συνεργασία µε το John Curtin School of Medical Research της Αυστραλίας το 1997. Χρησιµοποιήθηκε τότε η ίδια φυµατίνη µε άριστα αποτελέσµατα στα ποντίκια, ενώ στα παιδιά µε νεοδιαγνωσµένο τύπο 1 διαβήτη τα αποτελέσµατα ήταν ελάχιστα θετικά (Vazeou A, Lafferty K, Pergantou H, Spanos E, Gazda L, Bartsocas CS: BCG vaccine modulates autoimmune process in newly diagnosed IDDM patients, Hormone Research 48 (Suppl. 2 A26, 1997). Ó ÛÙÔÏ ÙÔ È ÙË Ì ÙË ıâú appleâ ÚıÚ ÙÈ Όπως είναι γνωστό, στον τύπο 1 διαβήτη τα Τ κύτταρα του ανοσοσυστήµατος επιτίθενται εναντίον των ινσουλινοπαραγωγών κυττάρων του παγκρέατος, καθιστώντας αδύνατο για τον οργανισµό τον ελέγχο των επιπέδων του σακχάρου αίµατος. Και τα Β κύτταρα έχουν σηµασία για την διαδικασία, αλλά ο πραγµατικός ρόλος παραµένει ασαφής. Τα φάρµακα που εξαντλούν τα Β κύτταρα θεωρούνται αποτελεσµατικά στον έλεγχο άλλων αυτοάνοσων νοσηµάτων, όπως της ρευµατοειδούς αρθρίτιδας και µερικών µορφών λεµφωµάτων. Αυτό προκάλεσε το ενδιαφέρον της Li Wen, M.D., PhD, ανωτέρου ερευνητή στην Παθολογική Κλινική του Πανεπιστηµίου Yale, η οποία εφήρµοσε την ίδια προσέγγιση για την θεραπεία του τύπου 1 διαβήτη. Στην έρευνά της χρησιµοποίησε ποντίκια, ειδικά ανεπτυγµένα για να προδιατίθενται σε εµφάνιση διαβήτη. Η Wen και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι το rituximab, αντίσωµα που δεσµεύεται στα β κύτταρα, καθυστερεί την εµφάνιση του διαβήτη στα ποντίκια που δεν τον είχαν εµφανίσει. Όπως µάλιστα δηµοσιεύεται στο τεύχος εκεµβρίου 2007 του περιοδικού The Journal of Clinical Investigation σε συµπληρωµατικά πειράµατα µερικά ποντίκια µε διαβήτη δεν χρειάστηκαν πλέον ινσουλίνη µετά τη θεραπεία µε το αντίσωµα. π ª ª À π À π ƒàª ƒ À π À π µ Ú ıúô Ù ÚÔ 6, 151 23 ª ÚÔ ÛÈ ËÏ./Fax: 210-6869148, www.jdrf.org.gr appleôîúè ÙÈÎÔ ÔÚfi ÙÔ JDRF Hellas Με µεγάλη επιτυχία το Ελληνικό Τµήµα του ιεθνούς Ιδρύµατος Έρευνας Νεανικού ιαβήτη οργάνωσε την ετήσια βραδιά µάσκας στις 22 Φεβρουαρίου 2008. Οι παριστάµενοι διασκέδασαν και 12

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 13 Από την εκδήλωση: η κ. Νίνα Βλάχου, οι καθηγητές Σ. Ράπτης και Χ. Μπαρτσόκας, οι κυρίες Α. Μπαρτσόκα, Ι. Ράπτη και Καφετζή, ο καθηγητής. Καφετζής, ο υπουργός Πάνος Παναγιωτόπουλος και η πρόεδρος Αγγελική Παπανικόλα. χόρεψαν σε λατινοαµερικανικούς ρυθµούς από βραζιλιάνικη ορχήστρα. Παρευρέθησαν πολλοί φίλοι του Ιδρύµατος, ενώ αρκετές κυρίες (και ένας κύριος) µετείχαν στο διαγωνισµό µάσκας. Τελετάρχης ήταν όπως κάθε χρόνο η δηµοσιογράφος και αντιδήµαρχος Κηφισιάς Νίνα Βλάχου. ΠΕΑΝ, καθώς η πολύ µεγάλη αίθουσα του κοσµικού κέντρου «Κανάκης Garden» στην Παιανία ήταν κατάµεστη από τα µέλη και τους υποστηρικτές του συλλόγου. Πολλοί ήρθαν µε το πούλµαν που γι αυτό το σκοπό µίσθωσε η Ένωση. Όλοι ήµασταν εκεί. Η γιορτή ξεκίνησε µε τη σηµαντική αναγγελία του Προέδρου κ. Κ. Λυµπρίτη, της επικείµενης αγοράς ενός χώρου που θα αποτελέσει την ιδιόκτητη, πια, βάση της ΠΕΑΝ. Η είδηση πραγµατικά, γέµισε τον κόσµο χαρά και όλοι ελπίζουµε ότι ο χώρος που θα προσφέρεται για τις δραστηριότητες του συλλόγου, θα γίνει πραγµατικότητα. Το ευχόµαστε! Μετά την κοπή της πίτας ακολούθησε πλούσιο γεύµα και η κλήρωση των αξιόλογων δώρων (ταξίδι, ποδήλατα, ψηφιακές µηχανές, κοσµήµατα, παιχνίδια) έδωσε χαρά στα παιδιά. Ο παιδότοπος του κέντρου απασχόλησε τα µικρά µέλη µας και η ορχήστρα του κέντρου ολοκλήρωσε την γιορτή µε καλλιτεχνικό πρόγραµµα. Την εκδήλωση πλαισίωσαν µε την παρουσία τους οι ιατροί κ. Βαζαίου, κ. Μητράκου, κ. Χιώτης, κ. Κεφαλάς, κ. Βορεάδου, κ. Γκίκα, που πάντα βοηθούν το έργο της ΠΕΑΝ. Κοντά µας ήταν και οι: κ. Παπανικόλα (Πρόεδρος του JDRF) και κ.χ. Πλαστήρα (ταµίας της ΕΛΟ Ι). Επίσης ευχαριστούµε τις εταιρείες ΖΩΓΡΑΦΟΣ, VIAN, AVENTIS, BAYER, BD, MENARINI, ABBOTΤ καθώς και τους: κ. Βαζαίο, κ. Τριανταφύλλη, κ. Κωνσταντόπουλο, κ. Τουρκαντώνη για την ευγενική προσφορά τους στην φετεινή µας γιορτή. Το κείµενο επιµελήθηκαν οι Ειρήνη Λυµπρίτη - Σοφία Μανέα MÂÛÔÁÂ ˆÓ 24, 115 27 Aı Ó, TËÏ.: 210 7796660, www.peand.gr Η ΠΕΑΝ υποδέχτηκε το 2008 µε την πρώτη καθιερωµένη εκδήλωσή της, την ετήσια κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας. Εντυπωσιακή ήταν η ανταπόκριση του κόσµου (270 άτοµα) στο κάλεσµα της È ÂÎÏÔÁ ÛÙËÓ Η 15η Μαρτίου του 2008 αποτελεί ένα σηµαντικό ορόσηµο για τα ελληνόπουλα µε σακχαρώδη διαβήτη. Μετά από 25 χρόνια από την ίδρυσή της η Πανελλήνια Ένωση Αγώνος κατά του Νεανικού ιαβήτη πέρασε από την ευθύνη των γονέων στη νέα γενεά, στην γενεά των παιδιών, που ήδη έχουν αναπτύξει εντυπωσιακές δραστηριότητες µέσα στα πλαίσια του συλλόγου, αλλά και στο επαγγελµατικό κα κοινωνικό περιβάλλον. Πολυάριθµη ήταν η παρουσία γονέων και παιδιών στη Γενική Συνέλευση της ΠΕΑΝ. Η εκδήλωση ξεκίνησε µε σύντοµες ενηµερωτικές, αλλά µεστές µηνυµάτων, οµιλίες της παιδιάτρου κ. Ντιάνας Βαζαίου και της ψυχολόγου του ΜΗΤΕΡΑ κ. Ελίνας Γκίκα. Στη 13

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 14 Στο βήµα η κ. Α. Βαζαίου και η κ. Ελ. Γκίκα. συνέχεια προβλήθηκε βιντεοταινία από τη περυσινή κατασκήνωση της ΠΕΑΝ στον ιόνυσο. Την παρουσίαση του προγράµµατος είχε αναλάβει η πολύ δραστήρια Σόφη Μανέα. Η βραδιά γέµισε τους παρισταµένους µε πλούσια συναισθήµατα και συγκίνηση. Με υπερηφάνεια καµαρώσαµε την νέα γενιά, που πήρε από τον απερχόµενο πρόεδρο Κώστα Λυµπρίτη τα ηνία της ΠΕΑΝ για την προσεχή διετία. Το νέο διοικητικό συµβούλιο έχει την ακόλουθη σύνθεση: Πρόεδρος: Σοφία Μανέα Αντιπρόεδρος: ηµήτρης Σακκάς Γεν. Γραµµατέας: Σοφία Τζαλαβρά Ταµίας: Φωφώ Οικονοµοπούλου Μέλη: Ιω. Βασιλάκης, ηµ. Συκιώτης, Χαρ. Ρώιµπας Τους ευχόµαστε καλή επιτυχία! Πιστεύουµε στις ικανότητες και στον δυναµισµό τους. Ο Κώστας Λυµπρίτης τους παραδίδει ένα πλούσιο έργο, που και µε την ύπαρξη πλέον του Σπιτιού του ιαβητικού Παιδιού, έχουν την δυνατότητα να το προχωρήσουν ακόµη περισσότερο. απαρτίζουν. Ο Πρόεδρος της ΕΛΟ Ι κ. ηµ. Χιώτης, που έκοψε τη πίττα αναφέρθηκε στα σχέδια της Οµοσπονδίας για το 2008, µε κυρίαρχα το περιοδικό του οποίου η έκδοση ετοιµάζεται πυρετωδώς και το συνέδριο που θα γίνει τον Οκτώβριο και πάλι στο συγκρότηµα Aldemar στη Σκαφιδιά, Ολυµπίας. Στις εικόνες το ιοικητικό Συµβούλιο της ΕΛΟ Ι στη πλήρη σύνθεσή του και στιγµιότυπα από την κοπή της πίττας. apple ÙÙ ÙË ÏÏËÓÈÎ ÌÔÛappleÔÓ È ÙË Η ΕΛΟ Ι έκοψε τη πίττα της για πρώτη φορά στα νέα της γραφεία στην οδό Γ Σεπτεµβρίου 90 στις 10 Φεβρουαρίου 2008. Μεγάλη ήταν η συµµετοχή εκπροσώπων όλων των σωµατείων που την H πίττα της ΕΛΟ Ι Στιγµιότυπα από την εκδήλωση της ΠΕΑΝ. 14

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 15 15

TA NEA MAS 67 4/4/2008 03:01 ÌÌ ÂÏ 16 Ô apple ÙÈ ÙÔ È ËÙÈÎÔ È ÈÔ Το από 20ετίας όνειρο και στόχος της ΠΕΑΝ, η απόκτηση στέγης, έγινε επιτέλους πραγµατικότητα µε την ολοκλήρωση της αγοράς µίας αίθουσας 260τ.µ. πλησίον του κόµβου Κατεχάκη. Τα συµβόλαια υπεγράφησαν στις 24 Μαρτίου 2008, µετά από πολύ- µηνη καθυστέρηση λόγο νοµικών προβληµάτων. Ο Πρόεδρος της ΠΕΑΝ, Κώστας Λυµπρίτης εκφράζει τις ευχαριστίες και την ευγνωµοσύνη της ΠΕΑΝ για την υλική συµπαράσταση των περασµένων χρόνων στο ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙ Ι, το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά στο να γίνει δυνατή η απόκτηση του ακινήτου αυτού. Ειδική ενηµερωτική τιµητική πλακέτα θα τοποθετηθεί στην καινούργια στέγη, όπως γίνεται για όλους τους µεγάλος χορηγούς της ΠΕΑΝ. Τώρα ασφαλώς, αρχίζει ο νέος αγώνας για τις εσωτερικές διαρρυθµίσεις του «πολυχώρου» (χώρου πολλαπλών χρήσεων) αλλά ιδιαίτερα για τον πλήρη εξοπλισµό του, που ασφαλώς θα απαιτήσει αρκετά κονδύλια. Η ΠΕΑΝ αποσκοπεί στη συνέχιση της οικονοµικής στήριξης από το ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙ Ι, για να ολοκληρωθεί το µεγάλο αυτό έργο, που θα αποτελέσει τον τόπο συγκέντρωσης, ενη- µέρωσης, ψυχαγωγίας και ορµητήριο δραστηριοτήτων των παιδιών µε νεανικό διαβήτη, που τόσο στερήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια. Καθηγητής Σωτήριος Ράπτης Πρόεδρος ΕΚΕ Ι Απονοµή Τιµητικής Πλακέττας στον Καθηγητή κ. Χρήστο Μπαρτσόκα 11.30-13.30 Στρογγυλό Τραπέζι: " ιεθνείς Εξελίξεις και Προοπτικές στη Θεραπεία του Σακχαρώδη ιαβήτη Τύπου 1" Πρόεδρος: Καθηγητής Χρήστος Μπαρτσόκας Βλαστοκύτταρα στη θεραπεία του Σακχαρώδη ιαβήτη Τύπου 1: Πρόοδος και Προοπτικές Αντώνιος Γαβαλάς Τεχνητό πάγκρεας: Παρόν και µέλλον Ανδριανή Βαζαίου Αντιµετώπιση του Σακχαρώδη ιαβήτη Τύπου 1 στα παιδιά: Η Ελληνική πραγµατικότητα ηµήτριος ελής Σακχαρώδης ιαβήτης Τύπου 1 και Κοιλιοκάκη: µία παράδοξη συγγένεια Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου 13.30 εξίωση Το ιαβητολογικό Κέντρο της Α Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκοµείου Παίδων «Π & Α Κυριακού» διοργανώνει Επιστηµονική Εκδήλωση προς τιµήν του Ιδρυτή του Κέντρου Καθηγητή κ. Χρήστου Μπαρτσόκα, µε τίτλο " ιεθνείς Εξελίξεις και Προοπτικές στη Θεραπεία του Σακχαρώδη ιαβήτη Τύπου 1". H εκδήλωση θα γίνει στην Αίγλη του Ζαππείου, την Κυριακή 20 Απριλίου 2008, από 10.30-13.30. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 10.30 Έναρξη εργασιών 10.30-11.30 Αφιέρωµα στον Ιδρυτή του ιαβητολογικού Κέντρου Καθηγητή κ. Χρήστο Μπαρτσόκα Προεδρείο: Ανδριανή Βαζαίου - Λέλα Σταµογιάννου Οµιλητές Γεώργιος Γιαννόπουλος ιοικητής Νοσοκοµείου Παίδων "Π & Α Κυριακού" Καθηγητής ηµήτριος Καφετζής ιευθυντής Β Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Καθηγητής Γεώργιος Χρούσος ιευθυντής Α Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Καθηγητής Γεώργιος Μπαλτόπουλος Πρόεδρος Τµήµατος Νοσηλευτικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Αντώνιος Αλαβέρας Εκπρόσωπος Ε Ε Aσηµίνα Μητράκου Εκπρόσωπος JDRF Hellas ηµήτριος Χιώτης Πρόεδρος ΕΛΟ Ι 16