Εργαστήριο ουροποιητικού συστήματος ΜΕΡΟΣ Β
Περιεχόμενα Ετοιμασία ασθενούς και φροντίδα ουρητηροστομίας Περιτοναϊκή κάθαρση/αλλαγή διαλυμάτων/φροντίδα περιτοναϊκού καθετήρα Περιποίηση stent ουρητήρα Ετοιμασία ασθενούς για κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις. Μέρος ΙΙ (εξέταση υπολειπόμενου όγκου ούρων μετά την ούρηση σε ασθενή με ακράτεια ούρων, κυστεομετρόγραμμα σε ασθενή με ακράτεια, ουροροομετρία, σπινθηρογράφημα νεφρού, βιοψία νεφρού)
Ετοιμασία ασθενούς και φροντίδα ουρητηροστομίας Εκτροπή ούρων: αλλαγή της οδού αποβολής των ούρων Μόνιμη εκτροπή: σε αφαίρεση ουροδόχου κύστης Προσωρινή εκτροπή: όταν απαιτείται μερική κυστεκτομή, τραυματισμοί κατώτερης μοίρας ουροφόρων οδών, σε σοβαρές χρόνιες λοιμώξεις ουροποιητικού.
Τύποι εκτροπής ούρων Υπάρχουν 4 βασικοί τύποι υπερκυστικής εκτροπής των ούρων: Έξοδος των ουρητήρων απ ευθείας στο δέρμα (ουρητηροδερμοστομία ) Η μέθοδος αυτή είναι η πιο απλή και συνήθως εφαρμόζεται σε ηλικιωμένους ασθενείς με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης ή σε εκτεταμένη κακοήθη νόσο. Οι ουρητήρες εξέρχονται στο δέρμα στην πλάγια κοιλιακή χώρα, συνήθως ενωμένοι μεταξύ τους. Λόγω της μεγάλης πιθανότητας στένωσης του έξω στομίου τους, τοποθετούνται ουρητηρικοί καθετήρες ( stents), τα οποία αλλάζουν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Λόγω της άμεσης επαφής με το εξωτερικό περιβάλλον, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ανιούσας λοίμωξης, που οδηγεί σε εμπύρετες ουολοιμώξεις (πυελονεφρίτιδες ).
Τύποι εκτροπής ούρων Εκτροπή των ούρων κατά Bricker ( ουρητηροειλεοδερμοστομία ) Είναι η πιο συνηθισμένη εκτροπή ούρων μια και μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις με σχετικά καλή ανοχή από τους ασθενείς χωρίς σημαντικές επιπλοκές. Οι ουρητήρες αναστομώνονται σε μια απομονωμένη έλικα λεπτού εντέρου, μήκους 10-15 εκ., η οποία είναι συνήθως τμήμα τελικού ειλεού. Το άλλο άκρο του εντέρου εξέρχεται σε στόμα στο δέρμα από όπου συλλέγονται τα ούρα σε σακουλάκι κατάλληλα προσαρμοσμένο. Με την τεχνική αυτή προστατεύεται το ανώτερο ουροποιητικό από ανιούσες λοιμώξεις, μειώνοντας σημαντικά τα ποσοστά των μετεγχειρητικών επιπλοκών, ενώ δεν απαιτείται η τοποθέτηση ουρητηρικών stent.
Εκτροπή των ούρων κατά Bricker
Τύποι εκτροπής ούρων Εκτροπή ούρων από ειλεϊκό αγωγό ή ειλεϊκή αγκύλη (μέθοδος Kock) Η μέθοδος διαθέτει και βαλβίδες που κλείνουν όταν γεμίσει η τεχνητή κύστη, αποτρέποντας τη διαρροή ούρων. Αδειάζεται εισάγοντας καθετήρα ορισμένες φορές τη μέρα. Στα μεσοδιαστήματα καλύπτει τη στομία με επίθεμα για την απορρόφηση της βλέννας.
Τύποι εκτροπής ούρων Εκτροπή σε ακέραιο έντερο (ουρητηροσιγμοειδοστομία) Η ουρητηροσιγμοειδεοστομία, εφαρμόζεται όλο και πιο σπάνια τα τελευταία χρόνια. Τα βασικά αρνητικά σημεία αυτής της μεθόδου, είναι τα σχετικά υψηλά ποσοστά ουρητηρικών στενωμάτων, οι βλάβες του ανώτερου ουροποιητικού και τέλος η δευτεροπαθής ανάπτυξη καρκινωμάτων στο ορθό.
Επιπλοκές εκτροπής Στένωση των ουρητήρων, στο σημείο αναστόμωσής τους με την έλικα του εντέρου. Οφείλεται συνήθως σε μειωμένη αγγείωση, είτε σε υποτροπή της νόσου. Προκαλεί διαταραχή στην αποβολή των ούρων, με αποτέλεσμα διάταση του ουροποιητικού και απαιτεί τοποθέτηση ουρητηρικών καθετήρων ( stent), ή διαστολή με ειδικό επεμβατικό τρόπο. στένωση της εξόδου στο δέρμα (στόμα ) κήλη παρά της στομίας ανιούσα λοίμωξη πυελονεφρίτις κατακράτηση ούρων στην εντερική έλικα ερεθισμός και δερματίτιδα στο δέρμα παρά τη στομία από την επαφή με τα ούρα
Φροντίδα ουρητηροστομίας Οι σάκοι πρέπει να αδειάζονται τουλάχιστον κάθε 8 ώρες ή όταν γεμίσουν κατά το 1/3 Χρησιμοποιούνται φραγμοί, υγρό skin prep ή μαντηλάκια (υγρή πολυουρεθάνη) ή έτοιμοι δίσκοι σφράγισης Ο δακτύλιος σφράγισης τύπου karaya προστατεύει το δέρμα αλλά δεν είναι αποτελεσματικός για το ουροποιητικό (τα ούρα μαλακώνουν το προϊόν) Τρόποι μείωσης της οσμής των ούρων (αρωματικές σταγόνες στη συσκευή, εμποτισμός του σάκου με αραιωμένο ξύδι, λήψη πολλών υγρών) Η συσκευή μένει προσκολλημένη στο δέρμα του ασθενή 3-5 ημέρες.
Φροντίδα ουρητηροστομίας Εκτίμηση ποσότητας και χαρακτηριστικών των ούρων Εκτίμηση μεγέθους, σχήματος και χρώματος ουρητηροστομίας, κατάστασης περιστομιακού δέρματος, Εκτίμηση αλλεργιών από το λευκοπλάστ, εκπαιδευτικών αναγκών ασθενή-οικογένειας
Φροντίδα ουρητηροστομίας Έλεγχος για αίσθημα καύσου (βλάβη της επιφάνειας επαφής του θυλάκου) Εκτίμηση πληρότητας σάκου (αποκόλληση και διαρροή από το βάρος των ούρων) Επιλογή κατάλληλου χρόνου για αλλαγή σάκου (όχι ώρες γευμάτων, επισκεπτηρίου) Άδειασμα σάκου με τεντωμένο δέρμα πριν την αλλαγή για την αποφυγή διαρροών Τοποθέτηση επιθέματος γάζας πριν την αλλαγή Τοποθέτηση του νέου σάκου εφαρμόζοντας πίεση για 30 sec για απομάκρυνση φυσαλίδων και αύξηση της τοπικής θερμότητας για καλύτερή επαφή) Αφαιρέστε τον αέρα από το σάκο για να παραμείνει επίπεδος, βάλτε 10 σταγ. αρωματικού.
Φροντίδα ουρητηροστομίας Καθαρισμός και στέγνωμα της περιοχής Έλεγχος περιστομιακού δέρματος για ερυθρότητα, εξέλκωση ή ερεθισμό Χρήση οδηγού μέτρησης του νέου σάκου (το άνοιγμα θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από το στόμιο 0,3εκ.) Εφαρμόζεται φραγμός περιστομιακού δέρματος (ερεθισμένο δέρμα: πούδρα δερματικού φραγμού, φυσιολογικό: skin-prep)
Εξοπλισμός Σάκος ούρων (ενός ή δύο τεμαχίων) Κλείστρο Καθαρά γάντια Υλικά καθαρισμού, όπως ζεστό νερό, μαλακό σαπούνι, τεμάχια γάζας, πετσέτα Δερματικός φραγμός /prep (gel, υγρό, πούδρα ή μεμβράνη) Οδηγός μέτρησης ουρητηροστομίας Στυλό και ψαλίδι Σταγόνες αρωματικού Ουροδοχείο ή βαθμονομημένος κύλινδρος
Υλικά ουρητηροστομίας
Σάκοι ενός τεμαχίου
Ετοιμασία ασθενούς και φροντίδα νεφροστομίας Διαδερμική νεφροστομία Είναι μια ιατρική πράξη κατά την οποία τοποθετείται από το δέρμα ένας μικρός καθετήρας-σωλήνας στο νεφρό με σκοπό να παροχετεύει τα ούρα εξωτερικά σ' ένα σάκο. Γίνεται όταν υπάρχει απόφραξη ή στένωση που δεν επιτρέπει στα ούρα να παροχετευτούν προς την ουροδόχο κύστη (υδρονέφρωση, τραύμα ουρητήρα).
Ετοιμασία ασθενούς και φροντίδα νεφροστομίας Με την νεφροστομία μπορεί να επιτευχθούν τα παρακάτω: Παροχέτευση των ούρων χωρίς άλλη θεραπευτική παρέμβαση. Διαστολή με ειδικό μπαλόνι της στένωσης του ουρητήρα. Τοποθέτηση πλαστικού σωλήνα (stent) διαμέσου της στένωσης. Διαστολή με μπαλόνι Ένας λεπτός πλαστικός καθετήρας ο οποίος έχει προσαρμοσμένο στην άκρη του ένα μπαλόνι προωθείται στο σημείο της στένωσης. Μια ειδική συσκευή Χρησιμοποιείται για να φουσκώσει μερικές φορές το μπαλόνι που ακολούθως αφαιρείται. Τοποθέτηση πλαστικού σωλήνα (stent) Η τοποθέτηση γίνεται μέσω του καθετήρα που έχει ήδη τοποθετηθεί. Απαραίτητη η σταθεροποίησή του για αποφυγή τραυματισμού του νεφρού
Νεφροστομία, Stent ουρητήρα
Stent ουρητήρα Μετά από ουρητηροπλαστική ο ασθενής συνήθως φέρει ένα μόνιμο ουροκαθετήρα (foley ή υπερηβικό) και έναν ουρητηρικό νάρθηκα (stent) (λεπτός καθετήρας που εισάγεται στον ουρητήρα και τον υποστηρίζει). Παραμένει για 3-5 μέρες Παρακολούθηση αποβαλλόμενων ούρων και συμπτωμάτων λοίμωξης Προσοχή, μπορεί να αποφραχθεί το ίδιο Υγρά (π.χ. χυμός μήλου) για όξυνση των ούρων Τακτική παρακολούθηση σε μόνιμο stent
Ένας ουρητήρας αποφράσσεται από: Λίθο που μετακινήθηκε είτε αυτόματα είτε μετά από εξωσωματική λιθοτριψία Στένωμα στον ουρητήρα λόγω διάφορων αιτιών Προσωρινά μετά από επέμβαση στον ουρητήρα ή μετά από την είσοδο κάποιου εργαλείου
Stent ουρητήρα
Εξέταση υπολειπόμενου όγκου ούρων μετά την ούρηση σε ασθενή με ακράτεια ούρων Ενημέρωση νοσηλευτή όταν υπάρχει ανάγκη για ούρηση Ουρεί σε δοχείο συλλογής. Άδειασμα κύστης όσο μπορεί, ιδιωτικότητα Καθετηριασμός κύστης μετά την ούρηση με ευθύ καθετήρα. Άδειασμα κύστης από τον υπολειπόμενο όγκο Καταγραφή ώρας, ποσότητας ούρησης, ποσότητας που αφαιρέθηκε με τον καθετηριασμό, χρώμα, διαύγεια, οσμή κ.λπ.
Κυστεομετρόγραμμα σε ασθενή με ακράτεια Είναι η γραφική καταγραφή των πιέσεων που εξασκούνται στις διάφορες φάσεις πλήρωσης της ουροδόχου κύστης α. Ο άρρωστος ουρεί. Παρατηρείται ο χρόνος που χρειάζεται για την έναρξη, το μέγεθος, τη δύναμη και συνέχεια του ρεύματος και το βαθμό προσπάθειας. β. Τοποθετείται σε θέση λιθοτομίας και εφαρμόζεται καθετήρας με cuff και μετριέται ο υπολειπόμενος όγκος γ. Ο καθετήρας συνδέεται με υδατικό μανόμετρο και χορηγείται νερό στην κύστη (1ml/sec) Καταγράφεται η στιγμή ανάγκης για ούρηση και ο βαθμός πλήρωσης στο σημείο αυτό Μετρούνται οι πιέσεις στο επίπεδο «0» της ηβικής σύμφυσης και καταγράφονται οι πιέσεις και οι όγκοι μέσα στην κύστη
Ουροροομετρία Προετοιμασία και εκπαίδευση ασθενή Μετρά τον όγκο ούρων που αποβάλλονται ανά δευτερόλεπτο Τα ούρα συλλέγονται σε μια χοάνη Γίνεται σε απομονωμένο χώρο Αυξάνεται η πρόσληψη υγρών και συστήνετε ο ασθενής να μην ουρήσει για να υπάρχει έντονη επιθυμία προς ούρηση την ώρα της εξέτασης.
Σπινθηρογράφημα νεφρού Χορηγείται χημική ένωση (νεοϋδρίνη)σεσημασμένη με ραδιενεργό υδράργυρο, με διουρητική δράση που συγκεντρώνεται στα νεφρικά σωληνάρια, αλλά όχι στο αλλοιωμένο παρέγχυμα ή τον όγκο. Στη συνέχεια γίνεται απεικόνιση των νεφρών και αξιολογούνται οι ελλειμματικές περιοχές.
Βιοψία νεφρού Διάγνωση παθήσεων νεφρικού παρεγχύματος Συνηθέστερη η διαδερμική μέθοδος Προηγείται πυελογραφία για τον καθορισμό της θέσης του νεφρού Κένωση κύστης προ εξέτασης, νήστις, Ζ.Σ, ηρεμιστικό Κατάκλιση μετά την επέμβαση για 24h, άσκηση πίεσης στο σημείο παρακέντησης για πρόληψη αιμορραγίας, Ζ.Σ., συλλογή ούρων για μακροσκοπικό και εργαστηριακό έλεγχο.