Έργο IEE BiogasIN Κείµενα θέσεων για 4 ελληνικές περιοχές WP2: D.2.6.3 Σιούλας Κωνσταντίνος Τµήµα Περιβάλλοντος και Μεταφορών Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και Εξοικονόµησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) 19 ο χλµ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρµι Φεβρουάριοος, 2011 Το Έργο αυτό (Αρ. Συµβοαλαίου EIE/09/848 SI2.558364) υποστηρίζεται από:
Contents / Περιεχόµενα 1. Larissa / Λάρισα...3 2. Aitoloakarnania / Αιτωλοακαρνανία...11 3. Preveza / Πρέβεζα...19 4. Evia / Eύβοια...27 The sole responsibility for the content of this report lies with the authors. It does not necessarily reflect the opinion of the European Union. The European Commission is not responsible for any use that may be made of the information contained therein. Η πλήρης ευθύνη αυτής της έκδοσης εναπόκειται στους συντάκτες της. εν απεικονίζει κατ ανάγκη την άποψη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι αρµόδια για οποιαδήποτε χρήση που µπορεί να γίνει των πληροφοριών που περιλαµβάνονται σε αυτήν. 2
1. Larissa / Λάρισα Region: LARISSA GREECE Population: 279,305 (2001) Area: 5,381 Km 2 (2001) Population 52 inhabitants /Km 2 Density: website: www.larissa.gr Region Profile THESSALIA LARISSA Thessaly occupies the central-eastern part of continental Greece and consists of five regional sections according to law 3852/2010 (Kallikrates Programme), namely Karditsa, Trikala, Larisa, Magnesia and Sporades. According to the last population census (2001) the population of the Region is 753,888 inhabitants (7% of the country s total population). Larissa is located in the centre of Greece and is about 360km far away from Athens. The area is the most important agricultural area in the country, based on the fact that is located in the middle of the fertile plain of Thessaly (the biggest plain in Greece) and includes most of the plain. Larissa city is crossed by the river Penios, the third biggest river in Greece. The location of Larissa in the middle of the national road network is advantageous as it has access to the two biggest markets of the country (Athens and Thessaloniki). 48% of the terrain of Larissa is in a plain, 25% of it is semi-mountainous and 27% of it is mountainous. According to the distribution of the Country's area by basic land cover / land use categories (Agriculture - Livestock Census 1999/2000), the agricultural areas cover 347,180ha, forests and semi natural areas 180,030ha, surface under water 2,100ha and artificial surfaces 92,400ha. According to the Agriculture Livestock Survey of 2005 the crops on arable lands cover an area of 198,930.30ha, of the total agricultural land (237,794.90ha) and the main agricultural products are durum wheat (81,594.5ha, 235,545tn) cotton (68,535ha, 263,986tn), maize (9,721ha, 121,478tn) and burley (7,992ha, 24,826tn). The livestock-farming plays an important role in the economical activity of the region. The animal heads by kind in 2005 were cattle 45,151, sheep 635,493, goats 223,779, pigs 45,124 and poultry 807,670. The animal products are important too. Photo: www.larissa.gr 3
POSITIONING PAPER Law 3851/10 sets the national targets for the R.E.S. until the end of 2020, based on Directive 2009/28/EC (EEL, 140/2009), namely: Contribution of the energy produced from R.E.S. to the gross final energy consumption by a share of 20%. Contribution of the electrical energy produced by R.E.S. to the gross electrical energy consumption to a share of at least 40%. According to the Ministry of Environment decision (Α.Υ/Φ1/οικ.19598, October 2010) the desired installed capacity of biomass was set to 350MW. Contribution of the energy produced by R.E.S. to the final energy consumption for heating and cooling to a share of at least 20%. Contribution of the electrical energy produced by R.E.S. to the gross electrical energy consumption in transportation to a share of at least 10%. According to the National Renewable Energy Action Plan (NREAP) the target of a 20% share of renewable energy in the gross final energy consumption in 2020 will be achieved through the combination of measures for energy efficiency as well as for the enhanced penetration of RES technologies in electricity production, heat supply and transport. The contribution (installed capacity, gross electricity generation) expected from biogas in Greece to meet the binding 2020 targets has been estimated to 210MW (895GWh or 77ktoe). The contribution of RES to the national energy balance in 2008 was approximately 7.8% of gross final energy consumption and around 16.3%, of primary energy production. Primary energy produced from RES in 2008 was 1.64 Mtoe. Out of these, biomass use in households accounts for 600ktoe, use of biomass in industry for 265 ktoe and 35 ktoe came from biogas, mainly for electricity generation (National Renewable Energy Action Plan - NRAP, 2010). The Kyoto Protocol sets legally binding commitments of the parties to reduce, individually or jointly, emissions of the greenhouse gases by more than 5% in the period 2008 to 2012, below their 1990 level. The EU and its Member States agreed to an 8% reduction. Greece is committed to limit its GHG emissions increase for the period 2008 2012 to +25% compared to base year emissions (1990 for CO 2, CH 4 and N 2 O emissions 1995 for F - gases). Furthermore, the EU sets a demanding environment target to be met by 2020, a reduction in EU greenhouse gas emissions of at least 20% below 1990 levels. Decision 3738/08 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on the effort of Member States to reduce their greenhouse gas emissions to meet the Community's greenhouse gas emission reduction commitments up to 2020 sets Member State greenhouse gas emission limits in 2020 compared to 2005 greenhouse gas emissions levels in sectors not subject to the EU s Emissions Trading System (eg. agriculture). Greece is committed to limit its GHG emissions by 4%. Policies used to promote renewable energy development are described in the 2nd National Programme for Climate Change (Ministerial Council Act 5/27-2-2003) with an aim to establish a set of policies and measures to reduce greenhouse gas emissions. In the revised Greek National Programme for Climate Change, which estimates realistic CO 2 savings of 4.5 Mt CO 2 -eq from the increased use of Renewable it is estimated that Anaerobic Digestion of pig manure (35% of the total breeding animals in 2010 and 50% of the total breeding animals in 2015 respectively) can reduce greenhouse gas emissions by 60,000t CO 2 -eq in 2010 and 83,000t CO 2 -eq in 2015. According to the National Emissions Inventory Report (April 2010) in 2008, GHG emissions (without LULUCF) amounted to 126.89 Mt CO 2 -eq showing an increase of 20.34 % compared to base year emissions and of 22.85% compared to 1990 levels. If emissions / removals from 4
LULUCF were to be included then the increase would be 22.72 % (from 100.81 Mt CO 2 -eq in 1990 to 123.71 Mt CO 2 - eq in 2008). Emissions from Energy in 2008 accounted for 81.98% of total GHG emissions (without LULUCF) and increased by approximately 34.13% compared to 1990 levels. Emissions from Agriculture that accounted for 7.03% of total emissions in 2008 (without LULUCF), decreased by approximately 21.42% compared to 1990 levels. Biogas is a renewable energy carrier originated from biomass that is suitable for anaerobic digestion (AD) which is the decomposition of organic matter without presence of air. Suitable feedstock for AD is manifold, such as: manure, organic waste from agro-food industry such as slaughterhouse waste, whey, peelings, grease, old bread, barley cake from brewery, kitchen waste, leftovers from restaurants and hotels, energy crops, organic fraction of municipal waste. The main advantage of biogas is threefold: 1 Biogas exploitation can give two important products namely renewable energy and natural fertilizer (digestate) without producing wastes. 2 biogas is the most versatile energy carrier that can provide all useful energy forms: electricity, heat and mechanical energy (biofuel) 3 biogas production and utilisation is densely meshed in the local community as it is also a tool for manure management and GHG savings tool. Biogas production is always linked with production of digestate organic matter exhausted from biogas that can be a substitute for fossil fertiliser. Due to its side-activities, biogas tends to generate numerous rural activities and job opportunities. Given the above described arguments, by supporting sustainable development of biogas market in Larissa Biogas exploitation can contribute 0.3% of the national renewable target for 2020 or 1% of the biomass/biogas target. It is estimated that the AD of the ultimate livestock manure in the region (theoretical biogas potential) could feed CHP plants of total installed capacity of 9.4 MW (20 biogas plants with installed capacity of 0.5MW) with a mean annual electricity generation of 70 GWh e and thermal energy of 130 GWh th. Compared to the contribution (installed capacity, gross electricity generation) expected from biogas in Greece to meet the binding 2020 targets (210MW or 895GWh) the area can cover 4.5% and 7.8% of these targets respectively. The electricity generation in a CHP plant could be sufficient to supply 16,340 households. Larissa can contribute to the country efforts to reduce GHG emissions with 190.77 kt CO 2 -eq per year, which means 0.15% of the country emissions for the year 2008 and includes savings from manure management, substitution of fossil with renewable energy and substitution of fossil fertilizer. Additional benefits from sustainable biogas market development in Larissa will reflect to: 1 artificial fertilizers saving of 13,963 t/yr (Urea-Ammonium Nitrate) worth of 4,039,165 Euro/yr by establishing best agricultural practice for manure management (Nitrate Directive) 2 additional installed capacity of 15.3 MW (potential production of 122 GWh) if 10,392 ha of the available agricultural land is used for energy crop production (which can be used as feedstock in biogas plants) 3 substitution of 6,498 t/yr of artificial fertilizer (Urea-Ammonium Nitrate) worth of 1,879,685 Euro/yr by production of 305,539 t/yr of organic fertiliser 4 establishment of new economic activities in terms of feedstock supply and handling, energy and organic fertilizer production which is equivalent to 29-179 new local jobs 5 attraction of 29.5 M of investments 5
It is our belief that the support for development of sustainable biogas market with streamlining of biogas permitting and financing procedures is needed to utilize the above stated benefits, which the Larissa region could have due to its biogas production. That is why Larissa accepts and supports the activities and efforts of the BiogasIN project. Signature 6
Περιοχή: Λάρισα Ελλάδα Πληθυσµός: 279.305 (2001) Έκταση: 5.381 Km 2 (2001) Πληθυσµιακή 52 κάτοικοι/km 2 πυκνότητα: website: www.larissa.gr εδοµένα περιοχής ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΛΑΡΙΣΑ Η Θεσσαλία καταλαµβάνει το κεντρικό-ανατολικό τµήµα της ηπειρωτικής Ελλάδας και αποτελείται από πέντε περιφερειακές ενότητες σύµφωνα µε το νόµο 3852/2010 (Σχέδιο Καλλικράτης), την Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, την Λάρισα, την Μαγνησία και τις Σποράδες. Σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή πληθυσµού (2001) οι κάτοικοι της Περιφέρειας Θεσσαλίας ανέρχονται σε 753.888 (7% του συνολικού πληθυσµού της χώρας). Η Λάρισα βρίσκεται στην Κεντρική Ελλάδα και απέχει περίπου 360km από την Αθήνα. Η περιοχή είναι η πιο σηµαντική γεωργική ενότητα της χώρας, µε βάση το γεγονός ότι βρίσκεται στο µέσο της εύφορης πεδιάδας της Θεσσαλίας (η µεγαλύτερη πεδιάδα στην Ελλάδα) και περιλαµβάνει µεγάλο τµήµα του κάµπου. Η πόλη της Λάρισας διασχίζεται από τον Πηνειό ποταµό, τον τρίτο µεγαλύτερο ποταµό στην Ελλάδα. Η θέση της Λάρισας στο κέντρο του εθνικού οδικού δικτύου είναι πλεονεκτική, καθώς έχει πρόσβαση στις δύο µεγαλύτερες αγορές της χώρας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη). 48% του εδάφους της Λάρισας είναι πεδινό, 25% είναι ηµιορεινό και 27% είναι ορεινό. Σύµφωνα µε την κατανοµή της έκτασης της Ελλάδος κατά βασικές κατηγορίες χρήσης / κάλυψης (Απογραφή Γεωργίας Κτηνοτροφίας 1999/2000), οι γεωργικές εκτάσεις καταλαµβάνουν 347.180 εκτάρια, τα δάση και οι ηµιφυσικές περιοχές 180.030 εκτάρια, οι επιφάνειες που καλύπτονται από νερό 2.100 εκτάρια και οι τεχνητές επιφάνειες 92.400 εκτάρια. Σύµφωνα µε την Έρευνα Γεωργίας - Κτηνοτροφίας του 2005, η αρόσιµη γη καλύπτει έκταση 198.930,30 εκταρίων, της συνολικής γεωργικής γης (237.794,90 εκτάρια) και τα κυριότερα γεωργικά προϊόντα είναι το σκληρό σιτάρι (81.594,5 εκτάρια, 235,545 τόνοι) βαµβάκι (68.535 εκτάρια, 263.986 τόνοι), καλαµπόκι (9.721 εκτάρια, 121.478 τόνοι) και κριθάρι (7992 εκτάρια, 24.826 τόνοι). Η κτηνοτροφία διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην οικονοµική δραστηριότητα της περιοχής. Το ζωικό κεφάλαιο κατά είδος το 2005 ήταν 45.151 βοοειδή, 635.493 προβατοειδή, 223.779 αίγες, 45.124 χοίροι και 807.670 πουλερικά. Τα ζωικά προϊόντα είναι επίσης σηµαντικά. Πηγή φωτογραφιών: www.larissa.gr 7
ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΕΣΕΩΝ Ο νόµος 3851/10 θέτει τους εθνικούς στόχους για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) µέχρι το έτος 2020, µε βάση την Οδηγία 2009/28/ΕΚ (ΕΕL, 140/2009), ως εξής: Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20%. Συµµετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 40%. Σύµφωνα µε Απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος (Α.Υ/Φ1/οικ.19598, Οκτώβριος 2010), η επιδιωκόµενη εγκατεστηµένη ισχύς της βιοµάζας για το 2020 ανέρχεται στα 350MW. Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρµανση και ψύξη σε ποσοστό τουλάχιστον 20%. Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας στις µεταφορές σε ποσοστό τουλάχιστον 10%. Σύµφωνα µε το Εθνικό Σχέδιο ράσης για τις ΑΠΕ ο στόχος του 20% των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020 θα επιτευχθεί µέσω του συνδυασµού µέτρων για την ενεργειακή απόδοση, καθώς και για την αυξηµένη διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, παροχή θέρµανσης και των µεταφορών. Η συνεισφορά (εγκατεστηµένη ισχύς, ακαθάριστη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) που αναµένεται από το βιοαέριο στην Ελλάδα για την επίτευξη των δεσµευτικών στόχων του έτους 2020 έχει υπολογιστεί στα 210MW (895GWh ή 77ktoe). Η συνεισφορά των ΑΠΕ στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο κατά το 2008 ήταν περίπου 7,8% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας και περίπου το 16,3%, της παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας. Η πρωτογενής ενέργεια που παρήχθηκε από ΑΠΕ το 2008 ήταν 1,64 Mtoe. Από αυτήν, 600ktoe αποτελούσε χρήση βιοµάζας στον οικιακό τοµέα, 265 ktoe χρήση βιοµάζας στη βιοµηχανία και 35 ktoe προήλθε από το βιοαέριο, κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (Σχέδιο ράσης για τις ΑΠΕ, 2010). Το πρωτόκολλο του Κιότο θέτει νοµικά δεσµευτικούς στόχους εκποµπών στις ανεπτυγµένες χώρες, µεµονωµένα ή από κοινού για την µείωση των αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 5% κάτω από τα επίπεδα του 1990 στο διάστηµα 2008-2012. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συµφώνησε να µειώσει τις εκποµπές της κατά 8%. Για την Ελλάδα ορίστηκε µέγιστη αύξηση της τάξης του 25%. Επιπλέον, η ΕΕ θέτει ένα φιλόδοξο περιβαλλοντικό στόχο που πρέπει να επιτευχθεί µέχρι το 2020, µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% κάτω από τα επίπεδα του 1990. Η Απόφαση 3738/08 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ "περί των προσπαθειών των κρατών µελών να µειώσουν τις εκποµπές αερίων θερµοκηπίου για την επίτευξη των δεσµεύσεων της Κοινότητας για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου έως το 2020" θέτει τα όρια των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου κάθε κράτους µέλος για το 2020 σε σύγκριση µε το 2005 σχετικά µε εκποµπές από τοµείς που δεν εµπίπτουν στο Ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας (π.χ. γεωργία). Η Ελλάδα έχει δεσµευθεί να περιορίσει τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου κατά 4%. Πολιτικές προώθησης των ΑΠΕ περιγράφονται στο 2ο Εθνικό Πρόγραµµα για την κλιµατική Αλλαγή (πράξη 5 της 27.2.2003) µε στόχο την θέσπιση πολιτικών και µέτρων για την µείωση των εκποµπών αερίων του φαινοµένου του θερµοκηπίου. Στο αναθεωρηµένο Εθνικό Πρόγραµµα για τις κλιµατικές αλλαγές, εκτιµάται ότι η Αναερόβια Χώνευση ζωικών αποβλήτων χοίρων (35% των ζώων το 2010 και 50% των ζώων το 2015 αντίστοιχα) µπορούν να συνεισφέρουν σε µείωση των αερίων του θερµοκηπίου κατά 60.000t CO 2 -eq το 2010 and 83.000t CO 2 -eq το 2015. 8
Σύµφωνα µε την εθνική απογραφή εκποµπών (Απρίλιος 2010) το 2008, οι εκποµπές αερίων θερµοκηπίου (χωρίς αλλαγές στη χρήση γης και δασοπονία - LULUCF) ανήλθαν σε 126,89 Mt CO2- eq παρουσιάζοντας αύξηση 20,34% σε σχέση µε τις εκποµπές βάσης και 22,85% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Εάν οι εκποµπές / απορροφήσεις από LULUCF συµπεριλαµβάνονταν τότε η αύξηση ανέρχεται σε 22,72% (από 100,81 Mt CO 2 -eq το 1990-123,71 Mt CO 2 -eq το 2008). Οι εκποµπές από τον τοµέα της ενέργειας για το 2008 αντιπροσώπευαν το 81,98% των συνολικών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου (χωρίς LULUCF) και αυξήθηκαν κατά περίπου 34,13% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Οι εκποµπές από τη γεωργία που αντιπροσώπευαν το 7,03% των συνολικών εκποµπών το 2008 (χωρίς LULUCF), µειώθηκαν κατά περίπου 21,42% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Το βιοαέριο είναι µια ανανεώσιµη πηγή ενέργειας που προέρχεται από βιοµάζα και είναι κατάλληλη για αναερόβια χώνευση (ΑΧ) την αποσύνθεση δηλαδή της οργανικής ύλης απουσία αέρα. Κατάλληλες πρώτες ύλες για ΑΧ είναι πολλές, όπως: γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα, οργανικά απόβλητα γεωργικών βιοµηχανιών και βιοµηχανιών τροφίµων, απόβλητα σφαγείων, ορός γάλακτος, λιπαρές ουσίες, παραπροϊόντα ζυθοποιίας, αποφάγια από κουζίνες, εστιατόρια και ξενοδοχεία, ενεργειακές καλλιέργειες, οργανικό κλάσµα αστικών αποβλήτων. Τα κύρια πλεονέκτηµα του βιοαερίου είναι τρία: 1 Η αξιοποίηση του βιοαερίου δίνει δύο σηµαντικά προϊόντα, ανανεώσιµη ενέργεια και φυσικό εδαφοβελτιωτικό (χωνεµένο υπόλειµµα), χωρίς να παράγει απόβλητα. 2 Το βιοαέριο είναι ένας ευέλικτος φορέας ενέργειας που µπορεί να δώσει όλες τις χρήσιµες µορφές: ηλεκτρισµό, θερµική ενέργεια και µηχανική (βιοκαύσιµα). 3 Η παραγωγή και χρήση βιοαερίου αποτελεί πλεονέκτηµα για τις τοπικές κοινωνίες καθώς είναι ένα εργαλείο για τη διαχείριση αποβλήτων και τη µείωση εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Η παραγωγή βιοαερίου είναι πάντοτε συνδεδεµένη µε την παραγωγή του χωνεµένου υπολείµµατος - οργανικής ύλης που µπορεί να υποκαταστήσει τα χηµικά λιπάσµατα. Λόγω των παράπλευρων δραστηριοτήτων του, το βιοαέριο τείνει να δηµιουργήσει πολλές αγροτικές δραστηριότητες και ευκαιρίες απασχόλησης. Με βάση τα παραπάνω επιχειρήµατα, µε την υποστήριξη της ανάπτυξη βιώσιµης αγοράς στον τοµέα του βιοαερίου στη Λάρισα η αξιοποίηση του βιοαερίου µπορεί να συµβάλει κατά 0,3% στον εθνικό στόχο για τις ΑΠΕ για το 2020 ή κατά 1% στον στόχο για την βιοµάζα/βιοαέριο. Εκτιµάται ότι η Αναερόβια Χώνευση του συνόλου των κτηνοτροφικών αποβλήτων στην περιοχή (θεωρητικά εκµεταλλεύσιµο δυναµικό βιοαερίου) θα µπορούσε να τροφοδοτήσει µονάδες συµπαραγωγής ηλεκτρισµού-θερµότητας συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος 9,4 MW (περίπου 20 µονάδες βιοαερίου µε εγκατεστηµένη ισχύ 0,5 MW), µε µέση ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 70 GWh e και θερµικής ενέργειας 130 GWh th. Σε σύγκριση µε τη συµβολή (εγκατεστηµένη ισχύς, ακαθάριστη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) που αναµένεται από το βιοαέριο στην Ελλάδα για την επίτευξη των δεσµευτικών στόχων του έτους 2020 (210MW ή 895GWh) η περιοχή µπορεί να καλύψει το 4,5% και 7,8% αυτών των στόχων, αντίστοιχα. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από µονάδες συµπαραγωγής θα µπορούσε να καλύψει τις ανάγκες 16.340 νοικοκυριών. Η περιοχή της Λάρισας µπορεί να συµβάλει στις προσπάθειες της χώρας για τη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου µε 190,77 kt CO 2 -eq ανά έτος, δηλαδή 0,15% των εκποµπών της χώρας για το έτος 2008 από τη διαχείριση των κτηνοτροφικών αποβλήτων, την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίµων µε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και την αντικατάσταση των χηµικών λιπασµάτων. 9
Επιπρόσθετα οφέλη από την ανάπτυξη βώσιµης αγοράς στον τοµέα του βιοαερίου στην Λάρισα θα είχε ως αποτέλεσµα: 1 εξοικονόµηση 13.963 t/yr λιπασµάτων αξίας 4.039.165 /yr µε την ορθή γεωργική πρακτική διαχείρισης των κτηνοτροφικών αποβλήτων (Οδηγία για τη Νιτρορύπανση). 2 επιπρόσθετη εγκατεστηµένη ισχύ 15,3 MW (δυνατότητα παραγωγής 122 GWh) αν 10.392 εκτάρια της διαθέσιµης γεωργικής γης χρησιµοποιηθεί για ενεργειακές καλλιέργειες (διάθεση ως πρώτη ύλη σε µονάδες βιοαερίου). 3 αντικατάσταση 6.498 t/yr λιπασµάτων of αξίας 1.879.685 /yr µε την παραγωγή 305.539 t/yr οργανικού λιπάσµατος από την αξιοποίηση των ενεργειακών καλλιεργειών. 4 δηµιουργία νέων οικονοµικών δραστηριοτήτων σε σχέση µε την προσφορά πρώτων υλών και τον χειρισµό τους, την παραγωγή ενέργειας και οργανικού λιπάσµατος, το οποίο είναι ισοδύναµο µε 29-179 νέες θέσεις απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο. 5 προσέλκυση νέων επενδύσεων ύψους 29.5 M. Αποτελεί πεποίθησή µας ότι η υποστήριξη για την ανάπτυξη βιώσιµης αγοράς βιοαερίου µε τον εξορθολογισµό των αδειοδοτικών και χρηµατοδοτικών διαδικασιών απαιτείται για να αξιοποιηθούν τα παραπάνω οφέλη, τα οποία η περιοχή της Λάρισας µπορεί να έχει από την παραγωγή βιοαερίου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αποδεχόµαστε και στηρίζουµε τις δραστηριότητες και τις προσπάθειες του έργου BiogasIN. Υπογραφή 10
2. Aitoloakarnania / Αιτωλοακαρνανία Region: AITOLOAKARNANIA GREECE Population: 224,429 (2001) Area: 5,465 Km 2 (2001) Population 41 inhabitants /Km 2 Density: website: www.aitoloakarnania.gr DYTIKI ELLADA AITOLOAKARNANIA Region Profile Dytiki Ellada covers an area of 11,350Km 2 (8,6% of the total area of Greece) and consists of three Regional Sections (Aitoloakarnania, Achaia and Elia). According to the 2001 census, the population of the Region is 740,506 inhabitants (7% of the country s total population). The most of the inhabitants are living in the main urban centers namely Patras (163,446 inhabitants), Pyrgos (34,902 inhabitants), Mesolongi (17,988 inhabitants), Agrinio (54,253 inhabitants). Aitoloakarnania covers an area of 5,461Km 2 with two main towns namely Agrinio and its capital Mesolongi. The borders of the Prefecture is Arta, Karditsa, Evrytania and Fokida. According to the 2001 census, the population of the Prefecture is 222,984 habitants (population density of 41 ihabitants/km 2 ). Aitoloakarnania is the largest Regional Section (ex Prefecture) in the country and is a predominantly agricultural area. Agrinio is the biggest city of the section and is an important tobacco-producing center. Aitoloakarnania is basically a mountainous area, as 2,730 km² of it is mountainous, 1,650 km² of it is semimountainous and 1,085 km² is in a plain. According to the distribution of the Country's area by basic land cover / land use categories (Agriculture - Livestock Census 1999/2000), the agricultural areas cover 212,070ha, forests and semi natural areas 298,730ha, surface under water 27,870ha and artificial surfaces 3,620ha. According to the Agriculture Livestock Survey of 2005 the crops on arable lands cover an area of 72,940ha, of the total agricultural land (120,798.40ha) and the main agricultural products are maize (13,819.9ha, 143,694tn) olive oil (22,075.7ha, 70.402tn), tobacco (9,334.1ha, 25,869tn) and cotton (6,334.5ha, 23,204tn). The livestock-farming plays an important role in the economical activity of the region. The animal heads by kind in 2005 were, cattle 51,050, sheep 883,505, goats 279,974, pigs 100,567 and poultry 892,819. The animal products are important too as the Prefecture produces 74,093 t milk, 19,553 t meat and 6,953 t cheese. Photo: www.aitoloakarnania.gr 11
POSITIONING PAPER Law 3851/10 sets the national targets for the R.E.S. until the end of 2020, based on Directive 2009/28/EC (EEL, 140/2009), namely: Contribution of the energy produced from R.E.S. to the gross final energy consumption by a share of 20%. Contribution of the electrical energy produced by R.E.S. to the gross electrical energy consumption to a share of at least 40%. According to the Ministry of Environment decision (Α.Υ/Φ1/οικ.19598, October 2010) the desired installed capacity of biomass was set to 350MW. Contribution of the energy produced by R.E.S. to the final energy consumption for heating and cooling to a share of at least 20%. Contribution of the electrical energy produced by R.E.S. to the gross electrical energy consumption in transportation to a share of at least 10%. According to the National Renewable Energy Action Plan (NREAP) the target of a 20% share of renewable energy in the gross final energy consumption in 2020 will be achieved through the combination of measures for energy efficiency as well as for the enhanced penetration of RES technologies in electricity production, heat supply and transport. The contribution (installed capacity, gross electricity generation) expected from biogas in Greece to meet the binding 2020 targets has been estimated to 210MW (895GWh or 77ktoe). The contribution of RES to the national energy balance in 2008 was approximately 7.8% of gross final energy consumption and around 16.3%, of primary energy production. Primary energy produced from RES in 2008 was 1.64 Mtoe. Out of these, biomass use in households accounts for 600ktoe, use of biomass in industry for 265 ktoe and 35 ktoe came from biogas, mainly for electricity generation (National Renewable Energy Action Plan - NRAP, 2010). The Kyoto Protocol sets legally binding commitments of the parties to reduce, individually or jointly, emissions of the greenhouse gases by more than 5% in the period 2008 to 2012, below their 1990 level. The EU and its Member States agreed to an 8% reduction. Greece is committed to limit its GHG emissions increase for the period 2008 2012 to +25% compared to base year emissions (1990 for CO 2, CH 4 and N 2 O emissions 1995 for F - gases). Furthermore, the EU sets a demanding environment target to be met by 2020, a reduction in EU greenhouse gas emissions of at least 20% below 1990 levels. Decision 3738/08 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on the effort of Member States to reduce their greenhouse gas emissions to meet the Community's greenhouse gas emission reduction commitments up to 2020 sets Member State greenhouse gas emission limits in 2020 compared to 2005 greenhouse gas emissions levels in sectors not subject to the EU s Emissions Trading System (eg. agriculture). Greece is committed to limit its GHG emissions by 4%. Policies used to promote renewable energy development are described in the 2nd National Programme for Climate Change (Ministerial Council Act 5/27-2-2003) with an aim to establish a set of policies and measures to reduce greenhouse gas emissions. In the revised Greek National Programme for Climate Change, which estimates realistic CO 2 savings of 4.5 Mt CO 2 -eq from the increased use of Renewable it is estimated that Anaerobic Digestion of pig manure (35% of the total breeding animals in 2010 and 50% of the total breeding animals in 2015 respectively) can reduce greenhouse gas emissions by 60,000t CO 2 -eq in 2010 and 83,000t CO 2 -eq in 2015. According to the National Emissions Inventory Report (April 2010) in 2008, GHG emissions (without LULUCF) amounted to 126.89 Mt CO2 eq showing an increase of 20.34 % compared to 12
base year emissions and of 22.85% compared to 1990 levels. If emissions / removals from LULUCF were to be included then the increase would be 22.72 % (from 100.81 Mt CO 2 -eq in 1990 to 123.71 Mt CO2 eq in 2008). Emissions from Energy in 2008 accounted for 81.98% of total GHG emissions (without LULUCF) and increased by approximately 34.13% compared to 1990 levels. Emissions from Agriculture that accounted for 7.03% of total emissions in 2008 (without LULUCF), decreased by approximately 21.42% compared to 1990 levels. Biogas is a renewable energy carrier originated from biomass that is suitable for anaerobic digestion (AD) which is the decomposition of organic matter without presence of air. Suitable feedstock for AD is manifold, such as: manure, organic waste from agro-food industry such as slaughterhouse waste, whey, peelings, grease, old bread, barley cake from brewery, kitchen waste, leftovers from restaurants and hotels, energy crops, organic fraction of municipal waste. The main advantage of biogas is threefold: 1 Biogas exploitation can give two important products namely renewable energy and natural fertilizer (digestate) without producing wastes. 2 biogas is the most versatile energy carrier that can provide all useful energy forms: electricity, heat and mechanical energy (biofuel) 3 biogas production and utilisation is densely meshed in the local community as it is also a tool for manure management and GHG savings tool. Biogas production is always linked with production of digestate organic matter exhausted from biogas that can be a substitute for fossil fertiliser. Due to its side-activities, biogas tends to generate numerous rural activities and job opportunities. Given the above described arguments, by supporting sustainable development of biogas market in Aitoloakarnania Biogas exploitation can contribute 0.3% of the national renewable target for 2020 or 1.2% of the biomass/biogas target. It is estimated that the AD of the ultimate livestock manure in the region (theoretical biogas potential) could feed CHP plants of total installed capacity of 11.3 MW (23 biogas plants with installed capacity of 0.5MW) with a mean annual electricity generation of 84 GWh e and thermal energy of 156 GWh th. Compared to the contribution (installed capacity, gross electricity generation) expected from biogas in Greece to meet the binding 2020 targets (210MW or 895GWh) the area can cover 5.4% and 9.4% of these targets respectively. The electricity generation in a CHP plant could be sufficient to supply 19,638 households. Aitoloakarnania can contribute to the country efforts to reduce GHG emissions with 237.81 kt CO 2 -eq per year, which means 0.2% of the country emissions for the year 2008 and includes savings from manure management, substitution of fossil with renewable energy and substitution of fossil fertilizer. Additional benefits from sustainable biogas market development in Aitoloakarnania will reflect to: 1 artificial fertilizers saving of 18,346 t/yr (Urea-Ammonium Nitrate) worth of 5,307,186 Euro/yr by establishing best agricultural practice for manure management (Nitrate Directive) 2 establishment of new economic activities in terms of feedstock supply and handling, energy and organic fertilizer production which is equivalent to 35-214 new local jobs 3 attraction of 35.4 M of investments 13
It is our belief that the support for development of sustainable biogas market with streamlining of biogas permitting and financing procedures is needed to utilize the above stated benefits, which the Aitoloakarnania region could have due to its biogas production. That is why Aitoloakarnania accepts and supports the activities and efforts of the BiogasIN project. Signature 14
Περιοχή: ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΕΛΛΑ Α Πληθυσµός: 224,429 (2001) Έκταση: 5,465 Km 2 (2001) Πληθυσµιακή 41 κάτοικοι/km 2 πυκνότητα: website: www.aitoloakarnania.gr ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ Α AΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ εδοµένα περιοχής Η υτική Ελλάδα καταλαµβάνει έκταση 11.350Km 2 (8,6% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας) και αποτελείται από τρεις περιφερειακές ενότητες (Αιτωλοακαρνανία, Αχαϊα και Ηλεία). Σύµφωνα µε την απογραφή πληθυσµού (2001) οι κάτοικοι της Περιφέρειας ανέρχονται σε 740.506 (7% του συνολικού πληθυσµού της χώρας). Οι περισσότεροι κάτοικοι διαµένουν στα µεγάλα αστικά κέντρα όπως η Πάτρα (163.446 κάτοικοι), o Πύργος (34.902 κάτοικοι), το Μεσολόγγι (17.988 κάτοικοι) και το Αγρίνιο (54.253 κάτοικοι). Η Αιτωλοακαρνανία καταλαµβάνει έκταση 5.461Km 2 µε δύο µεγάλες πόλεις το Αγρίνιο και το Μεσολόγγι. Συνορεύει µε την Άρτα, την Καρδίτσα, την Ευρυτανία και την Φωκίδα. Σύµφωνα µε την απογραφή πληθυσµού του 2001 ο πληθυσµός της ανέρχεται σε 222.984 (πληθυσµιακή πυκνότητα 41 κάτοικοι/km 2 ). Η Αιτωλοακαρνανία είναι η µεγαλύτερη περιφερειακή ενότητα της Ελλάδας και είναι κατά κύριο λόγο αγροτική. Το Αγρίνιο είναι η µεγαλύτερη πόλη και ένα σηµαντικότατο κέντρο παραγωγής καπνού. Η Αιτωλοακαρνανία είναι κατά βάση ορεινή περιοχή, καθώς 2.730 km² είναι ορεινές περιοχές, 1.650 km² ηµιορεινές και 1.085 km² πεδινές. Σύµφωνα µε την κατανοµή της έκτασης της Ελλάδος κατά βασικές κατηγορίες χρήσης / κάλυψης (Απογραφή Γεωργίας Κτηνοτροφίας 1999/2000), οι γεωργικές εκτάσεις καταλαµβάνουν 210.070 εκτάρια, τα δάση και οι ηµιφυσικές περιοχές 298.730 εκτάρια, οι επιφάνειες που καλύπτονται από νερό 27.870 εκτάρια και οι τεχνητές επιφάνειες 3.620 εκτάρια. Σύµφωνα µε την Έρευνα Γεωργίας - Κτηνοτροφίας του 2005, η αρόσιµη γη καλύπτει έκταση 72.940 εκταρίων, της συνολικής γεωργικής γης (120.798,40 εκτάρια) και τα κυριότερα γεωργικά προϊόντα είναι το καλαµπόκι (13.819,9 εκτάρια, 143,694tn) το ελαιόλαδο (22.075,7 εκτάρια, 70.402tn), ο καπνός (9.334,1 εκτάρια, 25.869tn) και το βαµβάκι (6,334.5 εκτάρια, 23,204tn). Η κτηνοτροφία διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην οικονοµική δραστηριότητα της περιοχής. Το ζωικό κεφάλαιο κατά είδος το 2005 ήταν 51.050 βοοειδή, 883.505 προβατοειδή, 279.974 αίγες, 100.567 χοίροι και 892.819 πουλερικά. Τα ζωικά προϊόντα είναι επίσης σηµαντικά και η περιοχή παράγει 74.093 tn γάλα, 19.553 tn κρέας και 6.953 tn τυρί. Πηγή φωτογραφιών: www.aitoloakarnania.gr 15
ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΕΣΕΩΝ Ο νόµος 3851/10 θέτει τους εθνικούς στόχους για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) µέχρι το έτος 2020, µε βάση την Οδηγία 2009/28/ΕΚ (ΕΕL, 140/2009), ως εξής: Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20%. Συµµετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 40%. Σύµφωνα µε Απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος (Α.Υ/Φ1/οικ.19598, Οκτώβριος 2010), η επιδιωκόµενη εγκατεστηµένη ισχύς της βιοµάζας για το 2020 ανέρχεται στα 350MW. Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρµανση και ψύξη σε ποσοστό τουλάχιστον 20%. Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας στις µεταφορές σε ποσοστό τουλάχιστον 10%. Σύµφωνα µε το Εθνικό Σχέδιο ράσης για τις ΑΠΕ ο στόχος του 20% των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020 θα επιτευχθεί µέσω του συνδυασµού µέτρων για την ενεργειακή απόδοση, καθώς και για την αυξηµένη διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, παροχή θέρµανσης και των µεταφορών. Η συνεισφορά (εγκατεστηµένη ισχύς, ακαθάριστη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) που αναµένεται από το βιοαέριο στην Ελλάδα για την επίτευξη των δεσµευτικών στόχων του έτους 2020 έχει υπολογιστεί στα 210MW (895GWh ή 77ktoe). Η συνεισφορά των ΑΠΕ στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο κατά το 2008 ήταν περίπου 7,8% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας και περίπου το 16,3%, της παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας. Η πρωτογενής ενέργεια που παρήχθηκε από ΑΠΕ το 2008 ήταν 1,64 Mtoe. Από αυτήν, 600ktoe αποτελούσε χρήση βιοµάζας στον οικιακό τοµέα, 265 ktoe χρήση βιοµάζας στη βιοµηχανία και 35 ktoe προήλθε από το βιοαέριο, κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (Σχέδιο ράσης για τις ΑΠΕ, 2010). Το πρωτόκολλο του Κιότο θέτει νοµικά δεσµευτικούς στόχους εκποµπών στις ανεπτυγµένες χώρες, µεµονωµένα ή από κοινού για την µείωση των αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 5% κάτω από τα επίπεδα του 1990 στο διάστηµα 2008-2012. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συµφώνησε να µειώσει τις εκποµπές της κατά 8%. Για την Ελλάδα ορίστηκε µέγιστη αύξηση της τάξης του 25%. Επιπλέον, η ΕΕ θέτει ένα φιλόδοξο περιβαλλοντικό στόχο που πρέπει να επιτευχθεί µέχρι το 2020, µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% κάτω από τα επίπεδα του 1990. Η Απόφαση 3738/08 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ "περί των προσπαθειών των κρατών µελών να µειώσουν τις εκποµπές αερίων θερµοκηπίου για την επίτευξη των δεσµεύσεων της Κοινότητας για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου έως το 2020" θέτει τα όρια των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου κάθε κράτους µέλος για το 2020 σε σύγκριση µε το 2005 σχετικά µε εκποµπές από τοµείς που δεν εµπίπτουν στο Ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας (π.χ. γεωργία). Η Ελλάδα έχει δεσµευθεί να περιορίσει τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου κατά 4%. Πολιτικές προώθησης των ΑΠΕ περιγράφονται στο 2ο Εθνικό Πρόγραµµα για την κλιµατική Αλλαγή (πράξη 5 της 27.2.2003) µε στόχο την θέσπιση πολιτικών και µέτρων για την µείωση των εκποµπών αερίων του φαινοµένου του θερµοκηπίου. Στο αναθεωρηµένο Εθνικό Πρόγραµµα για τις κλιµατικές αλλαγές, εκτιµάται ότι η Αναερόβια Χώνευση ζωικών αποβλήτων χοίρων (35% των ζώων το 2010 και 50% των ζώων το 2015 αντίστοιχα) µπορούν να συνεισφέρουν σε µείωση των αερίων του θερµοκηπίου κατά 60.000t CO 2 -eq το 2010 and 83.000t CO 2 -eq το 2015. 16
Σύµφωνα µε την εθνική απογραφή εκποµπών (Απρίλιος 2010) το 2008, οι εκποµπές αερίων θερµοκηπίου (χωρίς αλλαγές στη χρήση γης και δασοπονία - LULUCF) ανήλθαν σε 126,89 Mt CO2- eq παρουσιάζοντας αύξηση 20,34% σε σχέση µε τις εκποµπές βάσης και 22,85% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Εάν οι εκποµπές / απορροφήσεις από LULUCF συµπεριλαµβάνονταν τότε η αύξηση ανέρχεται σε 22,72% (από 100,81 Mt CO 2 -eq το 1990-123,71 Mt CO 2 -eq το 2008). Οι εκποµπές από τον τοµέα της ενέργειας για το 2008 αντιπροσώπευαν το 81,98% των συνολικών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου (χωρίς LULUCF) και αυξήθηκαν κατά περίπου 34,13% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Οι εκποµπές από τη γεωργία που αντιπροσώπευαν το 7,03% των συνολικών εκποµπών το 2008 (χωρίς LULUCF), µειώθηκαν κατά περίπου 21,42% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Το βιοαέριο είναι µια ανανεώσιµη πηγή ενέργειας που προέρχεται από βιοµάζα και είναι κατάλληλη για αναερόβια χώνευση (ΑΧ) την αποσύνθεση δηλαδή της οργανικής ύλης απουσία αέρα. Κατάλληλες πρώτες ύλες για ΑΧ είναι πολλές, όπως: γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα, οργανικά απόβλητα γεωργικών βιοµηχανιών και βιοµηχανιών τροφίµων, απόβλητα σφαγείων, ορός γάλακτος, λιπαρές ουσίες, παραπροϊόντα ζυθοποιίας, αποφάγια από κουζίνες, εστιατόρια και ξενοδοχεία, ενεργειακές καλλιέργειες, οργανικό κλάσµα αστικών αποβλήτων. Τα κύρια πλεονέκτηµα του βιοαερίου είναι τρία: 1 Η αξιοποίηση του βιοαερίου δίνει δύο σηµαντικά προϊόντα, ανανεώσιµη ενέργεια και φυσικό εδαφοβελτιωτικό (χωνεµένο υπόλειµµα), χωρίς να παράγει απόβλητα. 2 Το βιοαέριο είναι ένας ευέλικτος φορέας ενέργειας που µπορεί να δώσει όλες τις χρήσιµες µορφές: ηλεκτρισµό, θερµική ενέργεια και µηχανική (βιοκαύσιµα). 3 Η παραγωγή και χρήση βιοαερίου αποτελεί πλεονέκτηµα για τις τοπικές κοινωνίες καθώς είναι ένα εργαλείο για τη διαχείριση αποβλήτων και τη µείωση εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Η παραγωγή βιοαερίου είναι πάντοτε συνδεδεµένη µε την παραγωγή του χωνεµένου υπολείµµατος - οργανικής ύλης που µπορεί να υποκαταστήσει τα χηµικά λιπάσµατα. Λόγω των παράπλευρων δραστηριοτήτων του, το βιοαέριο τείνει να δηµιουργήσει πολλές αγροτικές δραστηριότητες και ευκαιρίες απασχόλησης. Με βάση τα παραπάνω επιχειρήµατα, µε την υποστήριξη της ανάπτυξη βιώσιµης αγοράς στον τοµέα του βιοαερίου στην Αιτωλοακαρνανία η αξιοποίηση του βιοαερίου µπορεί να συµβάλει κατά 0,3% στον εθνικό στόχο για τις ΑΠΕ για το 2020 ή κατά 1,2% στον στόχο για την βιοµάζα/βιοαέριο. Εκτιµάται ότι η Αναερόβια Χώνευση του συνόλου των κτηνοτροφικών αποβλήτων στην περιοχή (θεωρητικά εκµεταλλεύσιµο δυναµικό βιοαερίου) θα µπορούσε να τροφοδοτήσει µονάδες συµπαραγωγής ηλεκτρισµού-θερµότητας συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος 11,3 MW (περίπου 23 µονάδες βιοαερίου µε εγκατεστηµένη ισχύ 0,5 MW), µε µέση ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 84 GWh e και θερµικής ενέργειας 156 GWh th. Σε σύγκριση µε τη συµβολή (εγκατεστηµένη ισχύς, ακαθάριστη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) που αναµένεται από το βιοαέριο στην Ελλάδα για την επίτευξη των δεσµευτικών στόχων του έτους 2020 (210MW ή 895GWh) η περιοχή µπορεί να καλύψει το 5,4% και 9,4% αυτών των στόχων, αντίστοιχα. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από µονάδες συµπαραγωγής θα µπορούσε να καλύψει τις ανάγκες 19.638 νοικοκυριών. Η περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας µπορεί να συµβάλει στις προσπάθειες της χώρας για τη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου µε 237,81 kt CO 2 -eq ανά έτος, δηλαδή 0,2% των εκποµπών της χώρας για το έτος 2008 από τη διαχείριση των κτηνοτροφικών αποβλήτων, την 17
αντικατάσταση των ορυκτών καυσίµων µε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και την αντικατάσταση των χηµικών λιπασµάτων. Επιπρόσθετα οφέλη από την ανάπτυξη βώσιµης αγοράς στον τοµέα του βιοαερίου στην Αιτωλοακαρνανία θα είχε ως αποτέλεσµα: 1 εξοικονόµηση 18.346 t/yr λιπασµάτων αξίας 5.307.186 /yr µε την ορθή γεωργική πρακτική διαχείρισης των κτηνοτροφικών αποβλήτων (Οδηγία για τη Νιτρορύπανση). 2 δηµιουργία νέων οικονοµικών δραστηριοτήτων σε σχέση µε την προσφορά πρώτων υλών και τον χειρισµό τους, την παραγωγή ενέργειας και οργανικού λιπάσµατος, το οποίο είναι ισοδύναµο µε 34-214 νέες θέσεις απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο. 3 προσέλκυση νέων επενδύσεων ύψους 35,4 M. Αποτελεί πεποίθησή µας ότι η υποστήριξη για την ανάπτυξη βιώσιµης αγοράς βιοαερίου µε τον εξορθολογισµό των αδειοδοτικών και χρηµατοδοτικών διαδικασιών απαιτείται για να αξιοποιηθούν τα παραπάνω οφέλη, τα οποία η περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας µπορεί να έχει από την παραγωγή βιοαερίου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αποδεχόµαστε και στηρίζουµε τις δραστηριότητες και τις προσπάθειες του έργου BiogasIN. Υπογραφή 18
3. Preveza / Πρέβεζα Region: PREVEZA GREECE Population: 59,356 (2001) Area: 1,036 Km 2 (2001) Population 57 inhabitants /Km 2 Density: website: www.preveza.gr IPEIROS PREVEZA Region Profile Ipeiros occupies the north-west part of continental Greece and consists of four regional sections according to law 3852/2010 (Kallikrates Programme), Ioannina, Arta, Thesprotia, Preveza. According to the last population census (2001) the population of the Region is 353,820 (3.2% of the country s total population). Preveza is situated in a strategic position in the centre of the coastal region of northwestern Greece. It is known for Ancient Nicopolis, the Acheron River and the Necromanteion (Oracle of the Dead) and it covers an area of 1,036 Km 2. The population of the regional section is 59,356 ihabitants (population density of 57 ihabitants/km 2 ). From the city of Preveza one may reach coasts of the Ionian Sea and beaches which stretch to a total length of over 50 km just a short distance from the Preveza-Igoumenitsa motorway. Furthermore, one may reach the Ambracian Gulf with its numerous lagoons to its north side while the nearby estuaries of Louros and Arachthos are of exceptional ecological interest. Preveza is basically a mountainous area as 481.8 km² of it is mountainous (46.5% of the total area), 214.7km² of it is semi-mountainous (20.7% of the total area) and 339.5 km² is in a plain (32.8% of the total area). According to the distribution of the Country's area by basic land cover / land use categories (Agriculture - Livestock Census 1999/2000), the agricultural areas cover 57.110ha, forests and semi natural areas 43,700ha, surface under water 1,940ha and artificial surfaces 870ha. According to the Agriculture Livestock Survey of 2005 the crops on arable lands cover an area of 13,790.3ha, of the total agricultural land (30,610.3 ha) and the main agricultural products are olive oil (11,612ha, 49,454tn), maize (4,369ha, 47,727tn), oats (1,135ha, 4,516tn) and cotton (299ha, 913tn).The livestock-farming plays an important role in the economical activity of the region. The animal heads by kind in 2005 were cattle 15,953, sheep 169,212, goats 47,300, pigs 79,375 and poultry 738,111. Photo: www.preveza.gr 19
POSITIONING PAPER Law 3851/10 sets the national targets for the R.E.S. until the end of 2020, based on Directive 2009/28/EC (EEL, 140/2009), namely: Contribution of the energy produced from R.E.S. to the gross final energy consumption by a share of 20%. Contribution of the electrical energy produced by R.E.S. to the gross electrical energy consumption to a share of at least 40%. According to the Ministry of Environment decision (Α.Υ/Φ1/οικ.19598, October 2010) the desired installed capacity of biomass was set to 350MW. Contribution of the energy produced by R.E.S. to the final energy consumption for heating and cooling to a share of at least 20%. Contribution of the electrical energy produced by R.E.S. to the gross electrical energy consumption in transportation to a share of at least 10%. According to the National Renewable Energy Action Plan (NREAP) the target of a 20% share of renewable energy in the gross final energy consumption in 2020 will be achieved through the combination of measures for energy efficiency as well as for the enhanced penetration of RES technologies in electricity production, heat supply and transport. The contribution (installed capacity, gross electricity generation) expected from biogas in Greece to meet the binding 2020 targets has been estimated to 210MW (895GWh or 77ktoe). The contribution of RES to the national energy balance in 2008 was approximately 7.8% of gross final energy consumption and around 16.3%, of primary energy production. Primary energy produced from RES in 2008 was 1.64 Mtoe. Out of these, biomass use in households accounts for 600ktoe, use of biomass in industry for 265 ktoe and 35 ktoe came from biogas, mainly for electricity generation (National Renewable Energy Action Plan - NRAP, 2010). The Kyoto Protocol sets legally binding commitments of the parties to reduce, individually or jointly, emissions of the greenhouse gases by more than 5% in the period 2008 to 2012, below their 1990 level. The EU and its Member States agreed to an 8% reduction. Greece is committed to limit its GHG emissions increase for the period 2008 2012 to +25% compared to base year emissions (1990 for CO 2, CH 4 and N 2 O emissions 1995 for F - gases). Furthermore, the EU sets a demanding environment target to be met by 2020, a reduction in EU greenhouse gas emissions of at least 20% below 1990 levels. Decision 3738/08 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on the effort of Member States to reduce their greenhouse gas emissions to meet the Community's greenhouse gas emission reduction commitments up to 2020 sets Member State greenhouse gas emission limits in 2020 compared to 2005 greenhouse gas emissions levels in sectors not subject to the EU s Emissions Trading System (eg. agriculture). Greece is committed to limit its GHG emissions by 4%. Policies used to promote renewable energy development are described in the 2nd National Programme for Climate Change (Ministerial Council Act 5/27-2-2003) with an aim to establish a set of policies and measures to reduce greenhouse gas emissions. In the revised Greek National Programme for Climate Change, which estimates realistic CO 2 savings of 4.5 Mt CO 2 -eq from the increased use of Renewable it is estimated that Anaerobic Digestion of pig manure (35% of the total breeding animals in 2010 and 50% of the total breeding animals in 2015 respectively) can reduce greenhouse gas emissions by 60,000t CO 2 -eq in 2010 and 83,000t CO 2 -eq in 2015. 20