ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ Δ Ε Σ Π Ο Ι Ν Α Χ Α ΡΑ Λ Α Μ Π ΟΥ Σ ΛΟ Γ Ο Π ΕΔΙΚΟ Σ Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ H Σ Υ Ν Ε Ρ Γ ΑΤ Η Σ Ν Ε Υ Ρ ΟΛΟ Γ Ι Κ Η Σ Κ Λ Ι Ν Ι Κ Η Σ Ν ΑΥ Τ Ι ΚΟΥ Ν Ο Σ Ο ΚΟ Μ Ε Ι ΟΥ ΑΘ Η Ν Ω Ν
ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΣΚ Νόηση σημαίνει γνώση ή αντίληψη. Ότι κι αν κάνουμε, το νευρικό μας σύστημα προσπαθεί πάντα να μας προσφέρει την πληρέστερη κι ακριβέστερη εικόνα της πραγματικότητας. Οι νοητικές μας διεργασίες μας δημιουργούν και τελειοποιούν αυτή την εικόνα, έτσι ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να τη χρησιμοποιούμε.
ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΣΚ Η ΣΚΠ μπορεί να επηρεάσει τις νοητικές διεργασίες με πολλούς τρόπους. Κυρίως γιατί καταστρέφει την μυελίνη και τους νευράξονες κι έτσι διαταράσσονται πολλές λειτουργίες που ελέγχονται από τον εγκέφαλο. Σχετικές μελέτες που έγιναν με την αξιολόγηση μαγνητικών τομογραφιών κατέδειξαν ότι η έκταση της απομυελίνωσης σχετίζεται με τη βαρύτητα των νοητικών διαταραχών
ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΣΚ Αν και η συχνότητα των νοητικών διαταραχών είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, σύμφωνα με μελέτες που έγιναν με τη χρήση νευροψυχολογικών δοκιμασιών, βρέθηκε πως οι ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να εμφανίσουν αδυναμία στις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες σε ποσοστό 40-65% Όμως μόνο το 5-10% των ασθενών θα παρουσιάσουν τέτοιου βαθμού διαταραχές που θα επηρεάσουν την καθημερινή τους ζωή
ΠΟΙΑ ΕΙΔΗ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ Οι νοητικές λειτουργίες που επηρεάζονται Οι νοητικές λειτουργίες που επηρεάζονται είναι κατά κανόνα, η πρόσφατη μνήμη, η ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσης, η ταχύτητα επεξεργασία νέων πληροφοριών, οι εκτελεστικές λειτουργίες, αλλά και διαταραχές στην λεκτική ροή και επικοινωνία
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΝΗΜΗΣ Η πιο συνηθισμένη νοητική δυσκολία των ανθρώπων με σκλήρυνση είναι η ήπια έως μέτρια διαταραχή της βραχυπρόθεσμης μνήμης. Άνθρωποι με πολύ καλή μνήμη διαπιστώνουν ότι ξεχνούν πράγματα, για παράδειγμα τα προγραμματισμένα ραντεβού τους.
Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Το χρονικό εύρος της προσοχής τους κι η ικανότητα συγκέντρωσης τους σε ένα θέμα ενδέχεται να μειωθούν. Ορισμένες φορές, δυσκολεύονται να θυμηθούν με τι ασχολούνταν προτού τους διακόψει κάποιος. Για παράδειγμα, μπορεί να δυσκολεύονται να επανέλθουν στην εργασία που έκαναν αν τους διακόψει ένα τηλεφώνημα.
ΤΑΧΥΤΗΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Αρκετοί ασθενείς με ΠΣΚ παρατηρούν ότι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν νέες πληροφορίες που δέχονται μέσω οπτικών ή ακουστικών ερεθισμάτων. (ανάγνωση βιβλίων, εκτέλεση γραπτών οδηγιών, παρακολούθηση ειδήσεων)
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ή ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Βέβαια, υπάρχουν και ασθενείς με σκλήρυνση που βιώνουν πιο σοβαρά νοητικά προβλήματα. Δυσκολεύονται με το σχεδιασμό και την επίλυση προβλημάτων και τείνουν να καταβάλλονται, όταν μια δουλειά είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, ενώ στερούνται την απαιτούμενη ευελιξία για να παράγουν εναλλακτικές λύσεις. Αποφάσεις που κάποτε ήταν εύκολες τώρα γίνονται δύσκολες λόγω φτωχής κριτικής ικανότητας
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΛΕΚΤΙΚΗ ΡΟΗ κ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τα προβλήματα στην επικοινωνία ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση, αφορούν στην δυσκολία εύρεσης της κατάλληλης λέξης καθώς και στην αδυναμία μερικές φορές να συμβαδίσουν με τον συνομιλητή τους στον ειρμό και στον ρυθμό μιας συνομιλίας.
ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΣΚ Ο παρακάτω πίνακας παρέχει μια λίστα με μερικές αλλαγές, που συνήθως αναφέρουν ασθενείς με σκλήρυνση, στη νοητική τους λειτουργία. Θυμηθείτε ότι λίγοι άνθρωποι έχουν όλα αυτά τα συμπτώματα και πως τα συμπτώματα έχουν εξάρσεις και υφέσεις και δεν είναι μόνιμα.
ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΌΠΩΣ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΣΚ Προβλήματα στην αφηρημένη σκέψη, κρίση ή στο συλλογισμό Χαμηλό επίπεδο πρωτοβουλιών ή κινήτρων Αναποφασιστικότητα Παρορμητισμός ή έλλειψη αναστολών (δεν μπορούν να ελέγξουν ή να περιορίσουν τις παρορμήσεις τους) Εμμονές (παραμένουν καθηλωμένοι σε μια σκέψη ή συμπεριφορά) Δυσκολία προσανατολισμού (χάνονται στη διαδρομή για κάποιο οικείο μέρος) Χαμηλή επιλεκτική προσοχή (δεν μπορούν να επιλέξουν τι θέλουν να σκεφτούν, να κοιτάξουν ή να ακούσουν)
ΠΩΣ ΟΙ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΣΚ Η έκπτωση των νοητικών λειτουργιών συχνά επηρεάζει την προσωπική αλλά και την επαγγελματική ζωή των ασθενών, ενώ η κατάθλιψη, το άγχος και η κούραση επιδεινώνουν σημαντικά την συγκεκριμένη κατάσταση.
ΠΩΣ ΟΙ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΣΚ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ περιορισμένη συμμετοχή στις κοινωνικές επαφές αδυναμία ανεξαρτησίας και αυτονομίας. επανεξέταση της ικανότητας οδήγησης δυσκολία στη διαχείριση των οικονομικών προβλήματα στην διατήρηση της επαγγελματικής δραστηριότητας
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΣΚ Οι ασθενείς αλλά και το οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει να ζητούν ιατρική βοήθεια από την αρχή της εμφάνισης των νοητικών διαταραχών ακόμη και σε πρώιμα στάδια της νόσου γιατί αυτές επηρεάζουν και καθορίζουν τη θέση του ασθενή τόσο στη δουλειά του όσο και στη προσωπική και οικογενειακή του ζωή. Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες διαπιστώνεται ότι οι διαταραχές αυτές αλλά και η κόπωση είναι από τις βασικές αιτίες για πρώιμη συνταξιοδότηση. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται επακριβής αξιολόγησή.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΟΥΝ ΟΙ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Η νευροψυχολογική εκτίμηση είναι η εξέταση για να ανιχνευτούν τα παραπάνω προβλήματα. Μια «σύντομη γνωστική αξιολόγηση» μπορεί να διεξαχθεί από τον θεράποντα νευρολόγο και θα βοηθήσει να έχουμε μια γενική εικόνα των γνωστικών ελλειμμάτων που μπορεί να αντιμετωπίζει ο ασθενής με ΠΣΚ.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΟΥΝ ΟΙ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Μια πλήρης νευροψυχολογική αξιολόγηση Μια πλήρης νευροψυχολογική αξιολόγηση διεξάγεται από τον νευροψυχολόγο. Η αξιολόγηση αυτή περιλαμβάνει τη λήψη μιας σειράς τυποποιημένων δοκιμασιών που αξιολογούν συγκεκριμένες εγκεφαλικές λειτουργίες όπως η μνήμη, η ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσης, η οπτικοχωρική αντίληψη και η λεκτική ροή. Οι δοκιμασίες αυτές στοχεύουν να πάρουμε μια πλήρη εικόνα των γνωστικών διαταραχών.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΝΟΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Η διάγνωση και η αντιμετώπιση των νοητικών διαταραχών μπορεί να βελτιώσει τις επιδόσεις του ασθενή στην εργασία του, όπως και τις ενδοοικογενειακές σχέσεις. Όλοι μας ξεχνάμε, μην αποδίδεται κάθε λάθος της νοητικής λειτουργίας στη νόσο. Το χιούμορ είναι ένας πολύ καλός μηχανισμός αντιμετώπισης των δύσκολων αυτών καταστάσεων
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Δημιουργία λιστών (π.χ. τι έχω να ψωνίσω), Χρήση ημερολογίων (π.χ. για τα ραντεβού), Οργάνωση του χώρου, ώστε τα αντικείμενα να τοποθετούνται πάντα σε ένα συγκεκριμένο μέρος (π.χ. τα κλειδιά, το κινητό), Εβδομαδιαία οργάνωση του χρόνου και των εργασιών Τεχνικές απομνημόνευσης Γραπτές οδηγίες για τις διαδρομές
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ «Διατηρηση του εγκεφάλου σε εγρήγορση». Εξάσκηση με παιχνίδια γνώσεων στον υπολογιστή ή παιχνίδια εύρεσης λέξεων Διάβασμα εφημερίδας ή βιβλίων Ασκήσεις ενδυνάμωσης μνήμης Αποφυγή πολύωρης παρακολούθησης τηλεόρασης. Συμμετοχή σε συλλογικές εργασίες. Συμμετοχή σε φιλικές και κοινωνικές συναναστροφές. Όχι στην απομόνωση. Επικοινωνία με το γιατρό, τον/την σύντροφο, τους φίλους για οτιδήποτε προκαλεί άγχος και ανασφάλεια.
ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΣΚ Οι νοητικές διαταραχές αντιμετωπίζονται όπως και κάθε άλλο σύμπτωμα της νόσου. Τα συμπτώματα νοητικών διαταραχών δεν υποδηλώνουν την πνευματική ανεπάρκεια των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή διαχείριση τους, συμβάλλουν σημαντικά στην διατήρηση της καλής ποιότητας ζωής των ασθενών.
ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΣΚ Σας ευχαριστώ