ΕΡΩΤΗΣΗ 2 (25 μονάδες) Υποθέστε ότι η Κεντρική Τράπεζα της χώρας Lowland ασκεί πολιτική ανοικτής αγοράς με στόχο την διευκόλυνση της οικονομικής μεγέθυνσης. α) Παρουσιάστε διαγραμματικά την πιθανή επίπτωση αυτής της πολιτικής στο ονομαστικό επιτόκιο και εκτιμείστε την επίπτωση της στο πραγματικό επιτόκιο; (8 μονάδες) Η οικονομική μεγέθυνση θα επέλθει από την Κεντρική Τράπεζα μέσω άσκησης επεκτατικής νομισματικής πολιτικής από τις πράξεις της ανοιχτής αγοράς. Δηλαδή η Κεντρική Τράπεζα αγοράζει στη δευτερογενή αγορά ομόλογα αυξάνοντας έτσι την ποσότητα χρήματος. Με τον τρόπο όμως αυτό προκαλείται μείωση του ονομαστικού επιτοκίου, όπως φαίνεται και στο σχήμα. Ωστόσο η επεκτατική νομισματική πολιτική που ασκείται προκαλεί αυξημένη συνολική ζήτηση ( ) για αγαθά και υπηρεσίες λόγω της ανόδου των ιδιωτικών επενδύσεων. Η αυξημένη ζήτηση με τη σειρά της οδηγεί συνήθως σε αύξηση του ΑΕΠ αλλά και σε αύξηση των τιμών, δηλαδή σε πληθωρισμό. Επομένως δεδομένου ότι η σχέση μεταξύ πραγματικού και ονομαστικού επιτοκίου είναι θετική ενώ μεταξύ πραγματικού επιτοκίου και ποσοστού it t πληθωρισμού είναι αρνητική βάσει της σχέσης: rt προφανώς η επεκτατική 1 t νομισματική πολιτική μειώνοντας το ονομαστικό επιτόκιο και αυξάνοντας το ποσοστό πληθωρισμού θα μειώσει το πραγματικό επιτόκιο. ονομαστικό επιτόκιο I M 0 Μ 1 I 0 I 1 Μ M 0 M 1 ποσότητα χρήματος Μ
β) Ποια πολιτική πρέπει να ακολουθήσει η κυβέρνηση, που να μην είναι ανταγωνιστική ως προς την επίπτωση επί του επιτοκίου, με αυτή της Κεντρικής Τράπεζας; (7 μονάδες) Αν η κυβέρνηση προχωρήσει σε άσκηση επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, (άνοδος των δημοσίων δαπανών και μείωση των φόρων => δανεισμός) παράλληλα με την επεκτατική νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας, θα έχουμε σαν αποτέλεσμα την αύξηση του επιτοκίου, η οποία θα επέλθει κατόπιν μετατόπισης της καμπύλης I δεξιά. LM Α Α I I Y 0 Y 1 Y Έτσι στην οικονομία προκαλούνται δύο αντίρροπες επιδράσεις πάνω στο επιτόκιο εξαιτίας των δύο αντίθετων πολιτικών γραμμών που ασκούν η Κεντρική Τράπεζα και η κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα θα είναι μεν η αύξηση του ΑΕΠ, δηλαδή η οικονομική μεγέθυνση, αλλά η συμπεριφορά του επιτοκίου θα είναι απροσδιόριστη και θα εξαρτάται από το ποια από τις δύο πολιτικές έχει μεγαλύτερη επίδραση.
Η κυβέρνηση έχει δύο τρόπους για να μην ανταγωνιστεί τη μείωση του επιτοκίου που θέλει να επιβάλλει η Κεντρική Τράπεζα. Είτε διατηρώντας μια σταθερή δημοσιονομική πολιτική δηλαδή αφήνοντας την I αμετακίνητη στην αρχική της θέση είτε ακολουθώντας περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Όπως φαίνεται και στο σχήμα και με τους δύο τρόπους το πραγματικό επιτόκιο θα μειωθεί. Όμως αν διατηρηθεί η δημοσιονομική πολιτική σταθερή επέρχεται και αύξηση του ΑΕΠ, δηλαδή οικονομική μεγέθυνση, κάτι που δεν επιτυγχάνεται με το δεύτερο τρόπο, δηλαδή με την άσκηση περιοριστικής νομισματικής πολιτικής. Σταθερή δημοσιονομική πολιτική LM LΜ Ι Περιοριστική δημοσιονομική πολιτική LM LΜ I I Y 0 Y 1 ΑΕΠ Y 0 =Y 1 ΑΕΠ
γ) Αποτελεί η μεταβολή του επιτοκίου κίνδυνο για τους επενδυτές στην αγορά χρεογράφων; Με ποιό τρόπο είναι δυνατόν να αξιολογηθεί ο πιθανός κίνδυνος επιτοκίου. επηρεάζουν. (10 μονάδες) Αναλύστε τα κριτήρια αξιολόγησης και τους παράγοντες που τα Η μεταβολή των επιτοκίων σαφώς και αποτελεί κίνδυνο για τους επενδυτές των χρεογράφων είτε είναι ήδη κάτοχοι είτε είναι υποψήφιοι αγοραστές ή πωλητές. Το επιτόκιο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την παρούσα αξία των ομολόγων είτε έχουν εισόδημα είτε όχι. Κι αυτό γιατί η παρούσα αξία του ομολόγου είτε με εισόδημα C C C FV P 0 =... είτε χωρίς (zero coupon bond) 1 2 n n (1+r)(1+r)(1+r)(1+r) FV P 0 = n (1+r) είναι αντιστρόφως ανάλογη με το επιτόκιο. Δηλαδή όταν αυξάνεται το επιτόκιο μειώνεται η παρούσα αξία και αντίστροφα όταν μειώνεται το επιτόκιο αυξάνεται παρούσα αξία. Συγκεκριμένα μια αύξηση του επιτοκίου ευνοεί τους υποψήφιους αγοραστές ενώ μια μείωση του επιτοκίου τους υποψήφιους πωλητές. Οι βασικοί παράγοντες που επιδρούν στην αγορά των χρεογράφων και στη διαμόρφωση του επιτοκίου είναι (ΤΟΜΟΣ Δ σελ. 118)
1. η μεταβολή των δανειακών αναγκών του Δημοσίου. Σε περίπτωση που το κράτος έχει ανάγκη από εσωτερική χρηματοδότηση αυξάνει την ποσότητα χρεογράφων στην αγορά, εκδίδοντας νέα ομόλογα. Έτσι η τιμή τους μειώνεται με αποτέλεσμα τα επιτόκια να αυξάνονται (Γράφημα 1). Σε αντίθετη περίπτωση συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή το κράτος μειώνει την προσφορά χρεογράφων αυξάνοντας την τιμή σε αντίθεση με το επιτόκιο που μειώνεται (Γράφημα 2). Γράφημα 1 Γράφημα 2
2. η μεταβολή της απόδοσης των ελληνικών χρεογράφων που εκδόθηκαν σε ξένο νόμισμα. Το αυξημένο κόστος που δημιουργείται εξαιτίας της επιτοκιακής διαφοράς με την αλλοδαπή αυξάνει τις υποχρεώσεις του ελληνικού κράτους προς τους ξένους δανειστές του. Δηλαδή αν τα επιτόκια την ξένη χώρα είναι υψηλότερα από τα εγχώρια τότε το κράτος αν θέλει να προσελκύσει επενδυτές από το εξωτερικό θα πρέπει να εκδώσει ομόλογα με επιτόκιο υψηλότερο από αυτό που ισχύει στην ξένη αγορά. Κατά συνέπεια το ελληνικό κράτος στρέφεται προς την έκδοση ελληνικών ομολόγων με χαμηλότερη απόδοση. Έτσι αυξάνεται η προσφορά κρατικών χρεογράφων με αποτέλεσμα όπως και παραπάνω, δηλαδή μείωση της τιμής και αύξηση του επιτοκίου.
3. Η μεταβολή του πιστωτικού κινδύνου. Αν ο πιστωτικός κίνδυνος αυξηθεί, δηλαδή αν η πιστοληπτική διαβάθμιση του δανειζόμενου αξιολογηθεί χαμηλότερα τότε οι πιθανοί επενδυτές θα στραφούν άλλους τρόπους χρηματοδότησης και σε άλλες μορφές επένδυσης, όπως για παράδειγμα στα γραμμάτια του δημοσίου. Αποτέλεσμα αυτού είναι να αυξηθεί η ζήτηση των ομολόγων του δημοσίου (Γράφημα 1) και να ανέβει η τιμή τους άρα να μειωθεί το τρέχον επιτόκιο τους. Αν αντίθετα μειωθεί η πιστοληπτική διαβάθμιση της ίδιας της χώρας παρατηρείται μείωση στη ζήτηση των ομολόγων της και αύξηση του επιτοκίου (Γράφημα 2) Γράφημα 1 Γράφημα 2
4. η νομισματική πολιτική από την Κεντρική Τράπεζα. Κάθε φορά που η Κεντρική Τράπεζα ασκεί νομισματική πολιτική, επεκτατική ή περιοριστική, μέσω αγοράς ή πώλησης ομολόγων μεταβάλλεται αντίστροφα και το επιτόκιο της αγοράς. Δηλαδή σε αύξηση της ποσότητας χρήματος το επιτόκιο μειώνεται, ενώ σε μείωση της ποσότητας χρήματος το επιτόκιο αυξάνεται. M Μ M Μ 0 1 1 Μ Μ M 0 M 1 Μ M 1 M 0 Μ Μ E-mail: info@onlineclassroom.gr