Το σύστημα προμηθειών υγείας στην Ελλάδα Δρ Δημήτρης Σταθακόπουλος Μέλος Δ.Σ Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων Δικηγόρος παρ Αρείω Πάγω
Η παρουσίαση στηρίζεται σε στατιστική μελέτη, πλέον των 200 σελίδων, που διενήργησε το Τμήμα Συντονισμού της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ, για τα έτη 2013-2015, χωρίς να έχει τα νέα στοιχεία που θ αρχίσουν να προκύπτουν από την εφαρμογή του νέου Ν. 4412/2016 - ΦΕΚ 147/Α/8-8-2016 (Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών - προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ )
Στην έρευνα συμπεριελήφθησαν 102 φορείς υγείας που προγραμμάτιζαν την κάλυψη των αναγκών τους από τα Π.Π.Υ.Φ.Υ. - Προγράμματα Προμηθειών Υπηρεσιών και Φαρμάκων Υγείας. Συγκεκριμένα η έρευνα περιέλαβε τις 7 Υ.Πε., 86 Νοσοκομεία (μεταξύ των οποίων και διασυνδεόμενα) και 9 λοιπούς εποπτευόμενους από το Υπ Υγ. φορείς υγείας. Νοσοκομεία με αριθμό ανεπτυγμένων κλινών: <200, χαρακτηρίστηκαν μικρά καθώς σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν ως επί το πλείστον ειδικά νοσοκομεία ή μικρά γενικά νοσοκομεία, 200 και <400 χαρακτηρίστηκαν μεσαία και τέλος 400 χαρακτηρίστηκαν μεγάλα. Για την επίτευξη του εγχειρήματος δημιουργήθηκε ένα πρωτογενές ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο με 30 ερωτήσεις. Μέχρι την ορισμένη καταληκτική ημερομηνία, 47 φορείς συμπλήρωσαν το σχετικό ερωτηματολόγιο, ποσοστό που ανέρχεται στο 46,08% του συνόλου.
1. Η μελέτη συντάχθηκε υπό το πρίσμα της έννοιας του δημοσίου συμφέροντος. 2. Οι εμπλεκόμενοι φορείς διακρίθηκαν επίσης σε κεντρικούς και περιφερειακούς, το δε καταρτιζόμενο ετησίως Π.Π.Υ.Φ.Υ. θεωρήθηκε ως ο κεντρικός άξονας λειτουργίας του συστήματος. 3. Το σύστημα προμηθειών υγείας στην Ελλάδα αξιολογείται γενικά ως προβληματικό λόγω της σπατάλης, των παρατυπιών στις διαδικασίες των διαγωνισμών και της ελλιπούς ικανοποίησης του αποδέκτη των υπηρεσιών υγείας.
Παρατηρήθηκε στον υπερθετικό βαθμό, σύνθετη και δυσλειτουργική διοικητική οργάνωση, ζητήματα επικαλύψεων ή συγκρούσεων αρμοδιοτήτων. Αδυναμία στην τήρηση ή έλλειψη χρονοδιαγραμμάτων αναφορικά με την εκτέλεση των διαδικασιών. Οι πιστώσεις των φορέων υγείας καθορίζουν τη σύνταξη των αναγκών στο πρόγραμμα προμηθειών και όχι το αντίθετο, δηλαδή δεν καθορίζουνοι ανάγκες τις πιστώσεις.
Υφίσταται πολυνομία. Πολυδιάστατο νομικό πλαίσιο που αυξάνει την ανασφάλεια δικαίου, καθώς και την αύξηση των ευθυνών των αρμοδίων, που με κίνδυνο και φόβο - για να μην βρεθούν κατηγορούμενοι - παίρνουν αποφάσεις. Δυσχέρεια στην κάλυψη άμεσων / εκτάκτων / ειδικών αναγκών. Προβλήματα στη λειτουργία του Παρατηρητηρίου Τιμών (ΠΤ). Έλλειψη σαφούς κωδικοποίησης προδιαγραφών υλικών και υπηρεσιών.
Απουσία μητρώου εγκεκριμένων προϊόντων. Παρατηρείται υστέρηση στη υιοθέτηση ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών. Ανυπαρξία, ή Ύπαρξη προτύπων τευχών για πολύ μικρό όμως τμήμα, των προς προμήθεια αγαθών, ή των προςανάθεση υπηρεσιών. Έλλειψη των αναγκαίων πιστώσεων. Πλημμελής έλεγχος των ροών των παραγγελιών και των τηρούμενων αποθεμάτων κατά την υποβολή των αναγκών στο στάδιο της σύνταξης του ΠΠΥΦΥ.
Απαιτείται επαναξιολόγηση του τρόπου λειτουργίας του ΠΠΥΦΥ. Αυξημένα διοικητικά βάρη εμπλεκόμενου προσωπικού, πλημμελής εκπαίδευση στην αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων. Έμφαση στην ποιότητα των υλικών και των υπό ανάθεση υπηρεσιών, με απώτερο στόχο την βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενωνυπηρεσιών υγείας.
Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι η λήψη αποφάσεων και η διαμόρφωση πολιτικών υγείας στηρίζεται ως επί το πλείστον σε εμπειρικά στοιχεία, χωρίς να αποτυπώνεται ρητώς με επιστημονικά αποδεκτό τρόπο, η αξιοποίηση των δεδομένων που συλλέγονται, συνεκτιμώντας την πληροφορία που δύναται να εξαχθεί από την επεξεργασία των δεδομένων αυτών. Παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις στην εκτέλεση και υλοποίηση προγραμμάτων προμηθειών λόγω της λήξης της θητείας των μελών των αρμοδίων οργάνων για τις διοικήσεις των φορέων. Διαγωνισμοί καθυστερούν για αρκετούς μήνες και πολλές φορές ακυρώνονται γιατί δεν υπάρχουν διοικητικά συμβούλια στα νοσοκομεία ενώ άλλοι διαγωνισμοί καθυστερούν σε στάδιο έγκρισης, λόγω λήξης της θητείας των οργάνων διοίκησης των Υ.Πε. ή και της ΕΠΥ. Το 51,07% των συμμετεχόντων ιεράρχησε την ύπαρξη ολιγοπωλίων ή και μονοπωλίων, στους τρεις σημαντικότερους λόγους για τους οποίους ένας διαγωνισμός αποβαίνει άγονος στο σύνολό του ή για τμήματα αυτού.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1. Η κατασκευή και ανάλυση του δικτύου αγοράς. 2. ΔημιουργίαΕνώσεων Αναθετουσών Αρχών. 3. Διαρκής αξιολόγηση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των Αναθετουσών Αρχών. 4. Διαχωρισμός των ρόλων της ΕΠΥ καθώς αυτή λειτουργεί ως Κεντρική Αρχή Προμηθειών και ως Αρχής που εποπτεύει και αξιολογεί το συνολικό σύστημα. 5. Προγραμματισμός των αναγκών βάσει των πραγματικών χρόνων υλοποίησης των διαγωνισμών σύμφωνα με στοιχεία που θα εκδίδονται από το ΕΣΗΔΗΣ. 6. Τήρηση Μητρώου Εγκεκριμένων Προϊόντων. 7. Τήρηση Μητρώου Εγκεκριμένων Προμηθευτών και Παρόχων Υπηρεσιών. 8. Κατηγοριοποίηση των αναγκών σε κεντρικό επίπεδο, προκειμένου να εντοπιστούν οι συχνότερα αναφυόμενες έκτακτες ανάγκες. 9. Χρήσηe-Procurement /Ηλεκρονικής Προμήθειας. 10. Λειτουργία του Παρατηρητηρίου Τιμών με στόχο τη σύγκριση τιμών με τις αντίστοιχες άλλων κρατών.
11. Αποτίμηση της ικανότητας των φορέων να λειτουργήσουν ως Αναθέτουσες Αρχές. 12. Παρακολούθηση ροών εργασιών με τη χρήση ΤΠΕ και δημιουργία κρίσιμων χρονικών σημείων, ανάλογα με την κάθε διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί, προκειμένου ο φορέας να προβαίνει έγκαιρα στις απαιτούμενες ενέργειες μέσω τυποποίησης της διαδικασίας. 13. Έκδοση οδηγού με ενδεικτικά χρονοδιαγράμματα με τα βήματα ροών-εργασιών για την τυποποίηση των εργασιών. 14. Αναλήψεις πολυετών υποχρεώσεων για τα οικονομικά έτη που βαρύνουν τμηματικά ή εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου. 15. Προγραμματισμός αναγκών βάσει αναλώσεων τελευταίων ετών και διαθέσιμων αποθεμάτων. 16. Διασύνδεση πληροφοριακών συστημάτων νοσοκομείων, εξέταση της δυνατότητας λειτουργίας τμημάτων αυτών σε συνεργασία με το ΕΣΗΔΗΣ. 17. Ιχνηλασιμότητα του αγαθού εντός του φορέα υγείας.
18. Υιοθέτηση διατάξεων που αντιμετωπίζουν τον γενικό κανόνα των περιστάσεων και όχι τη δυνητική εξαίρεση. 19. Σταθερό, ασφαλές (μη διαρκώς και αποσπασματικά μεταβαλλόμενο) νομικό πλαίσιο. 20. Υιοθέτηση της δυνατότητας υποδιαίρεσης συμβάσεων σε τμήματα. 21. Διεύρυνση της χρήσης προβλεπόμενων τεχνικών και εργαλείων (συμφωνία πλαίσιο, δυναμικά συστήματα αγορών, ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, ηλεκτρονικοί κατάλογοι). 22. Κατάργηση της διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 2955/2001. 23. Κατάργηση της διάταξης του άρθρου 13 του ν. 3918/2011.
24. Μεταφορά του Παρατηρητηρίου Τιμών σε σημασιολογικά ορισμένο ιστοχώρο, ανάπτυξη οντολογίας. 25. Χρήση της πληροφορίας του ΠΤ σε συμβουλευτική βάση. 26. Δυνατότητα εφαρμογής λογισμικού wiki για την ενημέρωση του ΠΤ. 27. Υιοθέτηση ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών. 28. Χρήση e-catalogue. 29. Δημιουργία μητρώου τεχνικά αποδεκτών προϊόντων. 30. Ανάρτηση ήδη εγκεκριμένων προδιαγραφών σε συγκεκριμένο ιστοχώρο και δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης από κάθε φορέα υγείας χωρίς επιπλέον έγκριση. 31. Έκδοση προτύπων τευχών από Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. 32. Υιοθέτησης της δήλωσης συμμόρφωσης. 33. Οι οικονομικοί προϋπολογισμοί των φορέων να συμβαδίζουν μετους προϋπολογισμούς των ΠΠΥΦΥ. 34. Οι φορείς υγείας να ακολουθούν τις διατάξεις αναφορικά με την ανάληψη υποχρέωσης δέσμευσης πίστωσης για τα ποσά που θα βαρύνουν το τρέχον έτος και τα επόμενα έτη του μεσοπρόθεσμου.
35. Υποχρεωτική χρήση πληροφοριακού συστήματος για τη διαχείριση του υλικού. Εκπαίδευση του προσωπικού στη σωστή χρήση, στην περίπτωση που διατίθεται τέτοιο λογισμικό. 36. Καταμέτρηση των κωδικών που διακινούνται, διάκρισή τους σε κατηγορίες ανάλογα με τη δυνατότητα πρόβλεψης των αναγκών με ακρίβεια ή επισφάλεια. 37. Διασύνδεση των επιμέρους πληροφοριακών συστημάτωντουλάχιστονσεεπίπεδο Υ.Πε. 38. Εκτίμηση της τάσης των αναλώσεων των τελευταίων ετών και παρακολούθηση της εικόνας των αποθεμάτων πριν τον προγραμματισμό των αναγκών. 39. Ορισμός κρίσιμων σημείων αποθεμάτων, ανάλογα με τον κύκλο ζωής του αγαθού και τη συχνότητα αιτημάτων από τουςεπαγγελματίες υγείας.
40. Αποτίμηση διοικητικών βαρών των διαγωνιστικών διαδικασιών με τη χρήση του τυποποιημένου μοντέλου κόστους. 41. Δημιουργία παιχνιδιών σοβαρού σκοπού (serious games) με προσομοίωση διαγωνιστικών διαδικασιών και των πιθανών επιπλοκών. 42. Εκπαίδευση σε θέματα διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας. 43. Τακτική αξιολόγηση του προσωπικού και κατ επέκταση των επιδόσεων / ικανότητας των αναθετουσών αρχών. 44. Συντονισμός των ελεγκτικών / εποπτευόντων οργάνων και χρήση ΤΠΕ, επί σκοπώ διενέργειας ελέγχωνμε άντληση στοιχείων από μοναδικό σημείο. 45. Αποκέντρωση λήψης αποφάσεων κατά τη διαδικασία ανάθεσης και εκτέλεσης συμβάσεων.
46. Κατάρτιση και παρακολούθηση σε επίπεδο κλειστού σφαιρικού προϋπολογισμού και όχι αναλυτικά αναγκών, παρά μόνο όσων κρίνεται ότι χρήζουν προμήθειας μέσω ενιαίων διαγωνισμών. 47. Υλοποίηση και παρακολούθηση μέσω ΕΣΗΔΗΣ. 48. Τροποποίηση με ευθύνη του φορέα στο ύψος του εγκεκριμένου συνολικού προϋπολογισμού. 49. Μέριμνα στο σχεδιασμό ώστε να υπάρχουν πάντα εναλλακτικά σενάρια που θα καλύπτουν την ανάγκη σε απρόβλεπτη περίπτωση. 50. Διάδοση της υλικοεπαγρύπνησης, επίλυση θεμάτων που αφορούν την ομαλή λειτουργία του φορέα υγείας κατά το διάστημα υποβολής λευκής κάρτας ( ανυπαρξία υλικών ). 51. Μέριμνα για προστασία του καταγγέλλοντα και αναζήτηση μεθόδων παρότρυνσής του. 51 α. Έλεγχος τυχόν κατάχρησης του μέτρου καταγγελιών που υποκρύπτουν σκοπιμότητες. 52. Διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων από ανεξάρτητο φορέα. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΜΟΝΗ ΣΑΣ Ν ΑΚΟΥΣΕΤΕ, ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ 52 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ, ΠΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗΣΗ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠ ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΣ.