ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΚΥΚΛΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΟΡΟΥ, ΜΟΥΣΙΚΗΣ & ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Οι δράσεις του προγράμματος ARTABILITY υπήρξαν πολυποίκιλες και ήταν ανοιχτές στο ευρύ κοινό, με στόχο την ανάδειξη της τέχνης ως ένα ισχυρό εργαλείο για την άρση κάθε μορφής κοινωνικού αποκλεισμού. Εκτός από τις εκπαιδεύσεις/σεμινάρια που πραγματοποιήθηκαν στην Πόρτα Ανοιχτή, υλοποιήθηκαν επίσης εξωτερικά προγράμματα ευαισθητοποίησης μέσω κύκλων μαθημάτων χορού, μουσικής και ζωγραφικής για παιδιά, νέους και ενήλικες με και χωρίς αναπηρίες. Συγκεκριμένα, η Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών οργάνωσε 9 κύκλους εβδομαδιαίων μαθημάτων χορού, μουσικής και ζωγραφικής για παιδιά, νέους και ενήλικες με και χωρίς αναπηρία, διάρκειας τριών μηνών έκαστος. Συνεργάστηκε με τα Πολιτιστικά Κέντρα Γκύζη, Σεπολίων και Κάτω Πατησίων του Οργανισμού Πολιτισμού, Άθλησης και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και με το Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδος στην Κυψέλη. Οι περιοχές/δημοτικά διαμερίσματα που επιλέχθηκαν είναι περιοχές όπου υπάρχουν προβλήματα φτώχειας/κοινωνικού αποκλεισμού/μεταναστών και έλλειψη κοινοτικών δομών και δωρεάν καλλιτεχνικών προγραμμάτων για άτομα με και χωρίς αναπηρία. 1
Πολιτιστικό Κέντρο Γκύζη του Οργανισμού Πολιτισμού, Άθλησης και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) Κύκλοι καλλιτεχνικών μαθημάτων χορού, μουσικής και ζωγραφικής «Τρεις τέχνες, ένα όνειρο» 3/3-30/6/2015 Στα καλλιτεχνικά μαθήματα στο Πολιτιστικό Κέντρο Γκύζη συμμετείχαν 45 άτομα (22 με αναπηρία και 23 χωρίς αναπηρία), με εκπαιδεύτριες την Ελένη Φορτώση, δασκάλα χορού, την Φραντσέσκα Βινάσσα, δασκάλα μουσικής και την Κρίστα Μπέεκε, δασκάλα ζωγραφικής. Το κεντρικό θέμα των κύκλων ήταν ο μελανησιακός μύθος «Ο Κουάτ και τα αδέρφια του». Ο μύθος παρουσιάζει τη δημιουργία του κόσμου και τη διαφορετικότητα των ανθρώπων, που όμως μέσα από την συνεργασία τους οδηγούνται στην αρμονική συνύπαρξη. Στις 16 Ιουνίου 2015 όλες οι ομάδες παρουσίασαν τη δουλειά τους σε μία κοινή παράσταση ανοιχτή στο κοινό (https://www.youtube.com/watch?v=sdqz0hxciv4). Μαθήματα Χορού Τα μέλη της ομάδας δούλεψαν πάνω σε κινητικές ασκήσεις και αυτοσχεδιασμούς, με σκοπό να ανακαλύψουν το σώμα και τις κινητικές τους δεξιότητες, να εμπιστευτούν την ομάδα και να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους. 2
Στη συνέχεια, τα μαθήματα επικεντρώθηκαν στον μελανησιακό μύθο «Ο Κουάτ και τα αδέρφια του» και στη δημιουργία χορογραφιών για την τελική παρουσίαση. Μαθήματα Μουσικής Τα μέλη της ομάδας ασχολήθηκαν με τη μουσική σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Σε θεωρητικό επίπεδο μελετήθηκαν τα βασικά στοιχεία της μουσικής, όπως ο ρυθμός, η μελωδία και η αρμονία και έγινε προσπάθεια ένωσής τους μέσα από διάφορες ασκήσεις. Επιπλέον, διδάχθηκαν οι μουσικές νότες, η σημασία του πενταγράμμου και το κλειδί του Σολ. Σε πρακτικό επίπεδο η ομάδα διδάχθηκε και εκτέλεσε μουσικά κομμάτια, όπως το «Vento Fino» (κανόνας), «Είμαστε Μαζί» και «Canta un Canto al Mondo», έμαθε, με τη βοήθεια ασκήσεων και μουσικών παιχνιδιών, τη σημασία της παύσης στη μουσική, και επιδόθηκε στον αυτοσχεδιασμό παίζοντας κρουστά όργανα αλλά και τραγουδώντας. Επιπλέον, για την τελική παρουσίαση, τα μέλη της ομάδας έγραψαν τη μουσική και τους στίχους σε ένα δικό τους τραγούδι με τίτλο «Όμορφη Νύχτα» και προετοίμασαν διάφορες μουσικές θεματικές, τις οποίες προσάρμοσαν σε σκηνές του μύθου. 3
Μαθήματα Ζωγραφικής Τα μέλη της ομάδας εξερεύνησαν τη ζωγραφική μέσα από θεωρητικά μαθήματα με θέμα τα χρώματα, τις μίξεις χρωμάτων και τη σύνθεση και την γνωριμία με διάφορα υλικά, όπως τέμπερα, ακουαρέλα, ξυλομπογιές και κολάζ. Ασχολήθηκαν με τη ζωγραφική πορτρέτων, τοπίων, νησιών και ζώων, εμπνευσμένα από μουσικά θέματα και την κατασκευή αντικειμένων για την τελική παράσταση, όπως ανθρώπινες φιγούρες, γιρλάντες με φύλλα και λουλούδια, πουλιά από μπουκάλια, και έναν μεγάλο βράχο. Τα εικαστικά έργα που δημιουργήθηκαν σε όλη τη διάρκεια των μαθημάτων εκτέθηκαν στο χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου. 4
Πολιτιστικό Κέντρο Σεπολίων του Οργανισμού Πολιτισμού, Άθλησης και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) Κύκλοι καλλιτεχνικών μαθημάτων χορού, μουσικής και ζωγραφικής «Τρεις τέχνες, ένα όνειρο» 4/3-1/7/2015 Στα καλλιτεχνικά μαθήματα στο Πολιτιστικό Κέντρο Σεπολίων συμμετείχαν 27 άτομα (16 με αναπηρία και 11 χωρίς αναπηρία), με εκπαιδεύτριες την Ελένη Φορτώση, δασκάλα χορού, την Φραντσέσκα Βινάσσα, δασκάλα μουσικής και την Κρίστα Μπέεκε, δασκάλα ζωγραφικής. Μαθήματα Χορού-Μουσικής Στο Πολιτιστικό Κέντρο Σεπολίων οι ομάδες χορού και μουσικής συμπτύχθηκαν σε μία κοινή ομάδα, λόγω περιορισμένων δηλώσεων συμμετοχής. Στο διάστημα Μαρτίου-Απριλίου 2015 (6 συναντήσεις) η κοινή ομάδα δούλεψε εναλλάξ πάνω σε κινητικές και ρυθμικές ασκήσεις. Ωστόσο ο αριθμός των συμμετεχόντων δεν ήταν σταθερός και σταδιακά μειωνόταν, με αποτέλεσμα να διακοπεί η λειτουργία της. Μαθήματα Ζωγραφικής Τα μέλη της ομάδας, ανάλογα με το θέμα του εκάστοτε θεωρητικού μαθήματος, το οποίο συχνά καθοριζόταν από τις επιθυμίες των ίδιων, παρακολουθούσαν διάφορα μικρά videos με θέμα τα χρώματα (θερμά και ψυχρά), τις μίξεις χρωμάτων, τη σύνθεση, την τέχνη του κολλάζ, αλλά και την τεχνοτροπία του μεγάλου ζωγράφου Vincent Van Gogh. Ακολούθως, εμπνευσμένοι από αυτά και από διάφορα μουσικά κομμάτια, ζωγράφιζαν πορτραίτα και τοπία και κατασκεύαζαν μάσκες και κολλάζ. 5
Πολιτιστικό Κέντρο Κάτω Πατησίων του Οργανισμού Πολιτισμού, Άθλησης και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) Κύκλοι καλλιτεχνικών μαθημάτων χορού, μουσικής και ζωγραφικής «Τρεις τέχνες, ένα όνειρο» 14/10/2015-3/2/2016 Στα καλλιτεχνικά μαθήματα στο Πολιτιστικό Κέντρο Κάτω Πατησίων συμμετείχαν 45 άτομα (14 με αναπηρία και 31 χωρίς αναπηρία), με εκπαιδεύτριες την Ελένη Φορτώση, δασκάλα χορού, την Φραντσέσκα Βινάσσα, δασκάλα μουσικής και την Κρίστα Μπέεκε, δασκάλα ζωγραφικής. Το κεντρικό θέμα των κύκλων ήταν «Το ταξίδι», όπως αυτό μεταφράζεται για τον κάθε άνθρωπο. Στις 3 Φεβρουαρίου 2016 όλες οι ομάδες παρουσίασαν τη δουλειά του σε μία εκδήλωση στους χώρους του Πολιτιστικού Κέντρου, ανοιχτή στο κοινό. Η ομάδα χορού παρουσίασε τη χορογραφία με τίτλο «Το ταξίδι του Ερωδιού και της Ναυκρατούσας», συνοδευόμενη από την προβολή του ομώνυμου video (https://www.youtube.com/watch?v=gkwkz8d5f8u), η ομάδα μουσικής τραγούδησε τραγούδια και η ομάδα ζωγραφικής εξέθεσε τα έργα της. Μαθήματα Χορού Αρχικά τα μέλη της ομάδας χορού δούλεψαν με άξονα την τεχνική του κλασικού χορού, προκειμένου να αναπτύξουν τις κινητικές τους δυνατότητες και να ενδυναμώσουν το σώμα. Χρησιμοποιήθηκαν επιπλέον τεχνικές αυτοσχεδιασμού και παιχνιδιού για να καλλιεργήσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους. Τα υπόλοιπα μαθήματα επικεντρώθηκαν στη χορογραφία με τίτλο «Το ταξίδι του Ερωδιού και της Ναυκρατούσας». 6
Μαθήματα Μουσικής Η ομάδα μουσικής μελέτησε τα βασικά στοιχεία της μουσικής, όπως ο ρυθμός, η μελωδία και η αρμονία και έγινε προσπάθεια ένωσής τους μέσα από διάφορες ασκήσεις. Ακολούθως, σε πρακτικό επίπεδο, τα μέλη της ομάδας διδάχθηκαν και ερμήνευσαν τραγούδια με θέμα το ταξίδι, με ελληνικούς αλλά και με ιταλικούς στίχους, τα οποία παρουσίασαν στην τελική εκδήλωση. Η διαφορετικότητα που υπήρχε στην ομάδα, όχι μόνο δεν στάθηκε εμπόδιο στην ομαλή της λειτουργία, αλλά πολύ σύντομα τα μικρά παιδιά αγκάλιασαν τους ενήλικες και έγιναν οι φύλακες άγγελοί τους. Μαθήματα Ζωγραφικής Η ομάδα ζωγραφικής, βασισμένη πάντα στο θέμα του ταξιδιού, εξερεύνησε μέσα από θεωρητικά μαθήματα τα χρώματα, τις μίξεις χρωμάτων και τη σύνθεση, την ιστορία της μάσκας και του κολάζ, την Ινδική τέχνη και την μαντάλα (η σανσκριτική έννοια της μάνταλα είναι ο κύκλος. Ο κύκλος είναι ένα σύμβολο της τελειότητας, της αιωνιότητα, της ενότητας και της πληρότητας. Τα μάνταλα προσφέρουν εξισορρόπηση οπτικά, που συμβολίζει την ενότητα και την αρμονία. Ο στόχος της μάνταλα είναι να χρησιμεύσει ως εργαλείο στο πνευματικό μας ταξίδι, καθώς συμβολίζει την κοσμική και ψυχική τάξη). Ακολούθως μετέτρεψε την θεωρία σε πράξη, δημιουργώντας θαυμάσια έργα που εκτέθηκαν στην τελική εκδήλωση. 7
Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδος στην Κυψέλη Κύκλοι καλλιτεχνικών μαθημάτων χορού, μουσικής και ζωγραφικής «Δύο τέχνες, ένα όνειρο» 1/12/2015-8/3/2016 Μετά την αναβολή των μαθημάτων χορού και μουσικής στο Πολιτιστικό Κέντρο Σεπολίων του Οργανισμού Πολιτισμού, Άθλησης και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, και κατόπιν ενημέρωσης του Ιδρύματος Μποδοσάκη, συνεργαστήκαμε με το Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδος στην Κυψέλη, προκειμένου να αναπληρώσουμε τους δύο ανωτέρω κύκλους. Στα καλλιτεχνικά μαθήματα στο Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδος στην Κυψέλη συμμετείχαν 28 άτομα (5 με αναπηρία και 23 χωρίς αναπηρία), με εκπαιδεύτριες την Ελένη Φορτώση, δασκάλα χορού και την Φραντσέσκα Βινάσσα, δασκάλα μουσικής. Τα μαθήματα ολοκληρώθηκαν με μια γιορτή γεμάτη τραγούδια και χορούς (https://www.youtube.com/watch?v=7wwodc-cb8i). Μαθήματα Μουσικής Η ομάδα μουσικής ήταν μια αποκάλυψη. Αποτελούνταν από άτομα όλων των ηλικιών, ξεκινώντας από 3 χρόνων και φτάνοντας έως 45 χρόνων, τα περισσότερα από διαφορετικές χώρες του κόσμου και έδωσαν την καλύτερη απάντηση στο ερώτημα «αν μπορεί η μουσική να ταξιδέψει πέρα από κάθε σύνορο». Βέβαια ναι. 8
Η ομάδα διδάχθηκε τραγούδια με θέμα το ταξίδι και ταυτόχρονα απλές τεχνικές αυτοσχεδιασμού και αναπνοής. Μαθήματα Χορού Τα μέλη της ομάδας δούλεψαν με άξονα την τεχνική του σύγχρονου χορού προκειμένου να αναπτύξουν τις κινητικές τους δυνατότητες και να ενδυναμώσουν το σώμα. Χρησιμοποιήθηκαν επιπλέον τεχνικές αυτοσχεδιασμού και παιχνιδιού για να καλλιεργήσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους. Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων, δόθηκε ένα ανοιχτό μάθημα για το κοινό, κατά το οποίο τα μέλη της ομάδας παρουσίασαν όλα όσα έμαθαν. 9
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Με την ολοκλήρωση των καλλιτεχνικών κύκλων οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την πλήρη ικανοποίησή τους από την εμπειρία που απέκτησαν, τονίζοντας ότι οι κύκλοι ανταποκρίθηκαν σε όλες τις προσδοκίες τους. Τα έργα που δημιουργήθηκαν παρουσιάστηκαν στο Καλλιτεχνικό Φεστιβάλ χορού, θεάτρου, μουσικής και εικαστικών τεχνών «Εσύ και εγώ μαζί δημιουργούμε ένα θαυμαστό καινούριο κόσμο», που οργανώθηκε στην Πόρτα Ανοιχτή στις 15, 16 και 17 Απριλίου 2016. Η Υπεύθυνη του Προγράμματος ARTABILITY Τζωρτζίνα Κόκλα 10