ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Πληροφορική Ενότητα 1 η : Εισαγωγή Ι. Ψαρομήλιγκος Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοπός ενότητας Μία εισαγωγή στις τεχνητές εργασίες, υπολογιστικά συστήματα, πληροφορική τεχνολογία, την εργασία ανάπτυξης λογισμικού και την εργασία του προγραμματισμού. 4
Περιεχόμενα ενότητας Τεχνητές Εργασίες Συστήματα Τεχνολογία & Πληροφορική Η Εργασία της Ανάπτυξης Λογισμικού Η Εργασία του Προγραμματισμού 5
Τεχνητές Εργασίες
Τεχνητές Εργασίες Οι τεχνητές (artificial) εργασίες είναι εργασίες που τις εκτελεί ο άνθρωπος βοηθούμενος από εργαλεία και μηχανές Με τις μηχανές ο άνθρωπος επεμβαίνει στις φυσικές εργασίες ρυθμίζοντας ή / και ελέγχοντας την πορεία εκτέλεσής τους με σκοπό να εκμεταλλευτεί προς όφελός του τα αποτελέσματά τους Οι τεχνητές εργασίες είναι σύνθετες και αποτελούνται από άλλες εργασίες, τις υποεργασίες (subprocesses) στο πρώτο επίπεδο. Οι υποεργασίες πάλι μπορεί να αποτελούνται από άλλες υποεργασίες σε δεύτερο επίπεδο, κ.ο.κ. Έτσι, κάθε τεχνητή εργασία μπορεί να θεωρηθεί ότι αναλύεται σε υποεργασίες που δομούνται σε διάφορα επίπεδα. 7
Κατηγορίες Τεχνητών Εργασιών Εργασίες που διαχειρίζονται δεδομένα (Δεδομενικές εργασίες - data processes) Εργασίες που δεν διαχειρίζονται δεδομένα (Μηδεδομενικές εργασίες - non-data processes) 8
Εκτέλεση Τεχνητών Εργασιών Αρχικά χειρωνακτικά και στη συνέχεια με τη βοήθεια ζώων. Σήμερα οι τεχνητές εργασίες εκτελούνται κυρίως από τον άνθρωπο με τη χρήση ειδικών εργαλείων και σε συνεργασία με κατάλληλες μηχανές. Ελαχιστοποίηση της συμμετοχής του ανθρώπου στην εκτέλεση τεχνητών εργασιών & μεγιστοποίηση της συμμετοχής μηχανών (αυτοματισμός). 9
Αυτοματισμός & Η/Υ Ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής (Η/Υ) άνοιξε το δρόμο για την αυτοματοποίηση της εκτέλεσης των εργασιών που επεξεργάζονται δεδομένα Η εισαγωγή των Η/Υ στα εργασιακά περιβάλλοντα επηρέασε την εκτέλεση όχι μόνο των δεδομενικών εργασιών αλλά και την εκτέλεση των μη-δεδομενικών εργασιών αφού σε μεγάλο βαθμό ο Η/Υ αντικατέστησε τον άνθρωπο στο ρόλο του να εργάζεται χειριζόμενος μηχανές. Ο Η/Υ είναι ο κυριότερος παράγοντας του αυτοματισμού σήμερα. Είναι η μηχανή που έφερε την τρίτη βιομηχανική επανάσταση, την επανάσταση του προηγμένου αυτοματισμού. 10
Συνοψίζοντας οι Τεχνητές Εργασίες: Έχουν Δομή (Structure) (process, sub-process, etc.) Διακρίνονται σε (1) Δεδομενικές (Data Processes) και (2) σε Μη-Δεδομενικές (Non-data Processes) Έχουν Περιγραφή (Specification) Για να μπορούν να εκτελούνται ξανά και ξανά από τους αντίστοιχους εργάτες Εκτελούνται (Execution) Στην αρχή χειρωνακτικά, σήμερα με εργαλεία Για τις δεδομενικές ο Η/Υ 11
Συστήματα
Συστήματα Τις φυσικές εργασίες τις εκτελεί η φύση. Τις τεχνητές εργασίες τις εκτελεί ο άνθρωπος, βοηθούμενος από εργαλεία και μηχανές. Οι εργασίες (φυσικές ή τεχνητές) εκτελούνται με κανόνες και με τρόπο, όπως λέμε, συστηματικό. Οι εργασίες λοιπόν εκτελούνται από οντότητες (εργάτες), που ξέρουν πώς να τις εκτελούν, κατάλληλα συνεργαζόμενες μεταξύ τους. Σύστημα (system) είναι ένα σύνολο συνεργαζομένων οντοτήτων που μπορούν να εκτελούν μια ορισμένη εργασία με ορισμένους κανόνες. 13
Κατηγοριοποίηση των Συστημάτων Σύστημα * Φυσικό Τεχνητό Aνθρωπισμικό Ζωισμικό Υπολογιστικό Μηχανιστικό Υλισμικό Λογισμικό 14
Λογισμικά (υπο)συστήματα Τα υποσυστήματα που εκτελούν τις δεδομενικές εργασίες με τη βοήθεια του Η/Υ ονομάζονται λογισμικά υποσυστήματα (software subsystems). Σε αυτά τα υποσυστήματα το κυριότερο στοιχείο είναι ο κώδικας (ή αλλιώτικα το πρόγραμμα). Ο κώδικας ή το πρόγραμμα περιγράφει στον Η/Υ, που παίζει το ρόλο ενός εργάτη, πώς να εκτελεί τις δεδομενικές εργασίες. Για κάθε δεδομενική εργασία που την εκτέλεσή της επιθυμούμε να αυτοματοποιήσουμε πρέπει να ετοιμάσουμε τον κατάλληλο κώδικα. Ο Η/Υ από μόνος του, χωρίς κώδικα, δεν παράγει έργο. Ο κώδικας χονδρικά μπορεί να θεωρηθεί το καύσιμο του Η/Υ αν και είναι μη-αναλώσιμος. 15
Τεχνολογία & Πληροφορική
Η Τεχνολογία & οι Συνιστώσες της Tεχνολογία γνώση ύλη εργαλεία υλικά π ροϊόντα Πίσω από κάθε τεχνολογία κρύβεται μια ανάγκη Γνώση (εξειδικευμένη, βασίζεται στην επιστήμη) Τα εργαλεία είναι απαραίτητα σε κάθε τεχνολογία Οι πιο ορατές συνιστώσες είναι τα «υλικά» και τα «προϊόντα» Συχνά ταυτίζουμε την τεχνολογία με μια από τις συνιστώσες π.χ. «Φαρμακευτική Τεχνολογία» και «φάρμακα» (προϊόντα) 17
Συνιστώσες Πληροφορικής Τεχνολογίας Technology Information Technology Hardware Technology Software Technology 18
Λογισμική Τεχνολογία Γνώση (Βασική γνώση από την επιστήμη των υπολογιστών, Ειδική γνώση από Μαθηματικά, Φυσική κ.λπ., Εξειδικευμένη γνώση από την Λογισμική Τεχνολογία) Υλη (Πρώτη ύλη οι γλώσσες προγραμματισμού, Διάφορες κατηγορίες γλωσσών προγραμματισμού) Εργαλεία (απαραίτητα σε κάθε Τεχνολογία, μεγάλη ποικιλία εργαλείων που το καθένα από αυτά συνδράμει στην κατασκευή των υλικών και των προϊόντων) Υλικά (Μεγάλη ποικιλία που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή προϊόντων πχ ο αλγόριθμος) Προϊόντα (Λογισμικά Συστήματα - Software Systems) 19
Η Εργασία της Ανάπτυξης Λογισμικού
Κατασκευή Λογισμικού Συστήματος επιστήμων ανάγκες/ πρόβλημα εύρεση θεωρητικής λύσης δεδομενικό κομμάτι θεωρητικής λύσης εύρεση υβριδικής λύσης εύρεση τεχνολογικής λύσης λογισμικός μηχανικός λογισμικός μηχανικός λογισμικό σύστημα 21
Η Λογισμική Εργασία Λογισμική Εργασία (Software Proces) Μοντέλο Κύκλου Ζωής (Life Cycle Model) Διοίκηση Εργου (Project Management) Προ-Ανάπτυξη (Pre- Development) Ανάπτυξη (Development) Μετά-Ανάπτυξη (Post-Development) Ολοκληρωτική (Integral) Έναρξη Έργου (Project Initiation) Επιτήρηση Έλεγχος Έργου (Project Monitoring and Contrtol) Διοίκηση Ποιότητας (Quality Management) Εξερεύνηση Ιδέας (System Exploration) Εγκατάσταση (Installation) Λειτουργία (operation) Απαιτήσεις (Requirement) Σχεδίαση (Design) Υλοποίηση (Implementation) Επαλήθευση & Επικύρωση (Verification & Validation) Διοίκηση Σχηματισμών (Configuration Management) Ανάπτυξη Τεκμηρίωσης (Documentation Development) Ανάθεση Συστήματος (System Allocation) Συντήρηση (Maintenance) Κατάρτιση (Training) Απόσυρση (Retirement) 22
Κύκλος Ζωής Λογισμικού ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΠΟΣΥΡΣΗ Επιμέρους κύκλοι ζωής: αρχικής κατασκευής (initial development) (1 instance) λειτουργίας (operation) (many instances) συντήρησης (maintenance)(many instances) απόσυρσης (1 instance) 23
Μακροσκοπική - Μικροσκοπική όψη 1 st Life Cycle Prod-1 V1 Top-Level Phase 1 Prod-2 V1 Top-Level Phase 2 Prod-3 V1 Top-Level Phase N 2 nd Life Cycle Top-Level Phase 1 Prod-2 V2 Top-Level Phase 2 Prod-3 V2 Top-Level Phase N 3 rd Life Cycle Top-Level Phase 2 Prod-3 V3 Top-Level Phase N Macro-View 1 st Cycle of Top Level Phase-2 2 nd Cycle of Top Level Phase-2 3 rd Cycle of Top Level Phase-2 Micro-View 24
Γενικές Εργασίες Παράδοση & Συντήρηση (Transition & Maintenance) Ανάλυση (Analysis) Κατασκευή (Construction) Σχεδίαση (Design) 25
Τι γίνεται πολλές φορές στην πράξη https://www.youtube.com/watch?v=xtpyjprpyx8 26
Το πρόβλημα των αλλαγών Ανάλυση Απαιτήσεων Αλλαγές στις απαιτήσεις Σχεδίαση Αποδοχή τελικού χρήστη 27
Ανάπτυξη Συστημάτων = Αλλαγές Άνθρωποι Πελάτες Προμηθευτές Managers Προσωπικό Τεχνολογία Hardware Software Networks Databases Επιχείρηση Προϊόντα Οργανισμός Κόστοι/Κέρδη Νομικές Απαιτήσεις 28
Η Εργασία του Προγραμματισμού
Προγραμματισμός Η/Υ Αποτελεί μια από τις εργασίες που γίνονται κατά την ανάπτυξη λογισμικού. Ο Η/Υ χωρίς πρόγραμμα δεν παράγει έργο. Με τον προγραμματισμό πραγματοποιείται η κωδικοποίηση ενός υπολογιστικού προβλήματος σε μορφή που μπορεί να εκτελεστεί (execute) από έναν Η/Υ. Ο Η/Υ εκτελεί κατά γράμμα τις εντολές του προγράμματος που συνέταξε ο προγραμματιστής. 30
Πρόγραμμα Η/Υ Μια ακολουθία εντολών γραμμένες για να τις εκτελέσει ένας Η/Υ με σκοπό να παραχθεί ένα επιθυμητό για το χρήστη αποτέλεσμα. Σύμφωνα με τον γενικό ορισμό που έδωσε ο Τζον φον Νόιμαν το 1945, το πρόγραμμα αποτελείται από μια συνεχή αλληλουχία εντολών τις οποίες ο υπολογιστής καλείται να εκτελέσει μία προς μία για να παραχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πως γράφονται οι εντολές; Σε τι γλώσσα; 31
Πολλές γλώσσες Φυσικός Κόσμος Ψηφιακός Κόσμος Μετάφραση Φυσική Γλώσσα Γλώσσα Μηχανής 32
Πολλές κατηγορίες γλωσσών γλώσσα φυσική τεχνητή προγραμματισμού μοντελοποίησης επισημειώσεων διαπροσωπείας σχεδίασης 33
Γλώσσα Μηχανής Ο Η/Υ είναι κατασκευασμένος έτσι ώστε να φέρει σε πέρας εντολές που είναι γραμμένες σε μια πάρα πολύ απλή γλώσσα που καλείται «Γλώσσα Μηχανής» (Machine Language) Κάθε τύπος Η/Υ έχει τη δική του γλώσσα μηχανής και μπορεί να εκτελεί απευθείας ένα πρόγραμμα μόνο αν είναι γραμμένο σαυτή τη γλώσσα. ένας Η/Υ μπορεί να εκτελεί προγράμματα γραμμένα και σε άλλες γλώσσες αρκεί αυτά να έχουν πρώτα μεταφραστεί σε γλώσσα μηχανής. 34
Προγραμματισμός Προγραμματιστής Η/Υ Προγράμματα Μετάφρασης Γλώσσες Προγραμματισμού Εντολές σε Γλώσσα Προγραμματισμού Εντολές σε Γλώσσα Μηχανής 35
Εργασίες κατά τον Προγ/σμό Πρέπει να έχει δοθεί η λεπτομερής περιγραφή της διαδικασίας (λύσης) που θα πρέπει να εκτελέσει ο Η/Υ. Αυτό γίνεται συνήθως με τη βοήθεια αλγορίθμων Ο αλγόριθμος θα πρέπει να έχει ελεγχθεί ως προς την ορθότητά του και την απόδοσή του Στη συνέχεια ο αλγόριθμος κωδικοποιείται σε εντολές της γλώσσας προγραμματισμού (πηγαίος κώδικας source code) Το κωδικοποιημένο πρόγραμμα θα πρέπει να ακολουθεί πιστά το συντακτικό της συγκεκριμένης γλώσσας Ο τελικός παραγόμενος κώδικας (ονομάζεται εκτελέσιμος κώδικας) θα πρέπει επίσης να ελεγχθεί 36
Άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά Τι λειτουργίες παρέχει το λογισμικό; Είναι αξιόπιστο; Έχει σφάλματα & πόσο εύκολα μπορούν να βρεθούν & να διορθωθούν; Μπορώ να το χρησιμοποιήσω εύκολα; Είναι αποδοτικό; Μπορεί να μεταφερθεί εύκολα σε μια νέα πλατφόρμα; (άλλο λειτουργικό σύστημα, άλλη συσκευή π.χ. PDA?) 37
Ευχρηστία (1) Η Ευχρηστία ορίζεται κατά ISO/DIS 9241-11 : η δυνατότητα ενός προϊόντος που χρησιμοποιείται από καθορισμένους χρήστες με καθορισμένους στόχους, υπό καθορισμένες συνθήκες χρήσης να είναι: αποτελεσματικό (effectiveness), αποδοτικό (efficiency) και να παρέχει υποκειμενική ικανοποίηση (satisfaction) στους χρήστες του. 38
Ευχρηστία (2) η ευχρηστία αναλύεται στα παρακάτω χαρακτηριστικά: Ευκολία εκμάθησης (learnability) Ευκολία κατανόησης (understandability) Ευκολία λειτουργίας (operability) 39
Τέλος Ενότητας