ΝΟΣΟΣ CROHN & ΕΛΚΩ ΗΣ ΚΟΛΙΤΙ Α Ο ΗΓΟΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόλογος Σελ. 5 Περιληπτική αναφορά στις πιο συχνές ΙΦΝΕ Σελ. 6 Νόσος Crohn Σελ. 6 Ελκώδης κολίτιδα Σελ. 7 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Πέψη Σελ. 8 Απορρόφηση Σελ. 9 Μεταβολισμός Σελ. 11 ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ Σελίδα 1 Νερό Σελ. 12 Ηλεκτρολυτική ισορροπία Σελ. 13 ιαταραχή του ισοζυγίου υγρών & ηλεκτρολυτών Σελ. 14
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Πώς οι ΙΦΝΕ επηρεάζουν τη διαδικασία της πέψης, της απορρόφησης και του μεταβολισμού; Σελ. 15 ιαδραματίζει σημαντικό ρόλο η διατροφή στην εξέλιξη και την πορεία της νόσου; Σελ. 16 Πίνακας απαραίτητων βιταμινών & μετάλλων Σελ. 17 Ποια είναι η ενδεικνυόμενη διατροφική υποστήριξη για τους ασθενείς με ΙΦΝΕ; Σελ. 18 ιατροφική υποστήριξη κατά τις περιόδους έξαρσης της νόσου Σελ. 18 Συνήθεις διατροφικές ανεπάρκειες στις ΙΦΝΕ Σελ. 20 ιατροφική υποστήριξη κατά τις περιόδους ύφεσης της νόσου Σελ. 21 Συστάσεις για τη σταδιακή επανένταξη σε ένα υγιεινό ημερήσιο διαιτολόγιο Σελ. 24 Ημερολόγιο διατροφής Σελ. 25 ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Σελίδα 2 Γενικές διατροφικές συμβουλές Σελ. 27 Συστάσεις για τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού Σελ. 30
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Συστάσεις για τη διατήρηση του ισοζυγίου υγρών & ηλεκτρολυτών Σελ. 31 Επισημάνσεις που χρήζουν προσοχής Σελ. 32 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σημεία που χρήζουν προσοχής σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή Σελ. 34 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Υπάρχουν τρόφιμα που επιδεινώνουν την φλεγμονή του εντερικού βλεννογόνου; Σελ. 35 Οι ΙΦΝΕ μπορεί να προκληθούν από τροφικές αλλεργίες; Σελ. 35 Ο εντερικός βλεννογόνος των ασθενών με ΙΦΝΕ α- πορροφά πλήρως τα θρεπτικά συστατικά των τροφών; Σελίδα 3 Σελ. 36 Είναι απαραίτητη η πρόσληψη συμπληρωμάτων βιταμινών; Σελ. 38 Πρέπει να λαμβάνονται συμπληρώματα ιχνοστοιχείων; Σελ. 39
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Είναι σημαντική η επαρκής πρόσληψη υγρών; Σελ. 39 Μπορεί η ανεπαρκής διατροφική υποστήριξη να επηρεάσει τη σωματική ανάπτυξη; Σελ. 40 Ποιος είναι ο ρόλος συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών στη θεραπεία των ΙΦΝΕ; Σελ. 40 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Συμπέρασμα Σελ. 43 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελίδα 4
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόλογος Σελίδα 5 H νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα είναι οι δύο πιο συχνά εμφανιζόμενες χρόνιες παθολογικές καταστάσεις που συγκαταλέγονται στην κατηγορία των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου (ΙΦΝΕ). Παρότι τα νοσήματα αυτά είναι άγνωστης αιτιολογίας κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί περιβαλλοντικοί, γενετικοί και ανοσολογικοί παράγοντες. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κανένα αποδεικτικό στοιχείο που να υποδεικνύει ότι ορισμένοι διατροφικοί παράγοντες μπορεί να προκαλούν ή να συμβάλλουν στην εξέλιξη της νόσου. Ωστόσο, όταν ένας ασθενής αναπτύξει κάποια από αυτές τις φλεγμονώδεις νόσους, η προσαρμογή του ημερήσιου διαιτολογίου του μπορεί να περιορίσει τα συμπτώματα της νόσου και να προάγει την θεραπεία τους. Ο οδηγός αυτός έχει σχεδιαστεί για να σας παρέχει βασικές διατροφικές πληροφορίες για την επίδραση των συχνότερων ιδιοπαθών νοσημάτων του εντέρου στην πέψη και απορρόφηση των τροφίμων, καθώς και να σας δώσει ορισμένες βασικές κατευθυντήριες οδηγίες για το ημερήσιο διαιτολόγιό σας. Σε περίπτωση που παρουσιάζετε και κάποιο συνοδό νόσημα όπως είναι ο διαβή-
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόλογος Σελίδα 6 της, καρδιαγγειακά νοσήματα κτλ. Θα πρέπει να έρθετε σε επαφή με τον θεράποντα ιατρό, ώστε το διαιτολόγιο που θα ακολουθήσετε να είναι προσαρμοσμένο σύμφωνα με το ιατρικό σας ιστορικό. Περιληπτική αναφορά στις πιο συχνές ΙΦΝΕ Εδώ παρατίθενται τα γενικά χαρακτηριστικά των δύο πιο συχνών ΙΦΝΕ που θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα την επίδρασή τους στο γαστρεντερικό σύστημα. Νόσος Crohn Η νόσος του Crohn μπορεί να προσβάλει ολόκληρο το γαστρενετρικό σύστημα από το στόμα μέχρι τον πρωκτό με συχνότερο σημείο προσβολής τον ειλεό και κυρίως την τελική μοίρα και σπανιότερα το παχύ έντερο. Χαρακτηριστικό της νόσου είναι ο τμηματικός και διατοιχωματικός χαρακτήρας εντόπισης της φλεγμο-
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Περιληπτική αναφορά στις πιο συχνές ΙΦΝΕ Σελίδα 7 νης. Τα πιο συχνά συμπτώματα της νόσου είναι διάρροια, απώλεια βάρους και κοιλιακό άλγος, ενώ λιγότερο συχνά παρατηρείται αιμορραγία από το ορθό, χαμηλός πυρετός και περιπρωκτικές φλεγμονές. Ελκώδης Κολίτιδα Η ελκώδης κολίτιδα εκδηλώνεται για πρώτη φορά συνήθως σε άτομα ηλικίας 20 έως 30 ετών και 50 έως 60 ετών και διαρκεί εφ όρου ζωής, εάν δεν αφαιρεθεί χειρουργικά το παχύ έντερο. Η νόσος προσβάλλει το βλεννογόνο μόνο του παχέος εντέρου και στις περισσότερες περιπτώσεις περιορίζεται αρχικά στο αριστερό κόλον. Με την πάροδο του χρόνου, η νόσος μπορεί να επεκταθεί σε όλο το παχύ έντερο. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών παρουσιάζει υποτροπιάζουσα μορφή της νόσου με εξάρσεις και υφέσεις, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό εκδηλώνει συνεχή μορφή με χρόνια ηπιότερα συμπτώματα. Κυριότερα συμπτώματα της νόσου είναι οι διάρροιες και η απώλεια αίματος από το ορθό.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Πέψη Απορρόφηση Μεταβολισμός Πέψη Σελίδα 8 Η πέψη ξεκινά από το στόμα με τη μάσηση, μέσω της οποίας κατατέμνονται οι τροφές σε μικρότερα κομμάτια και αναμιγνύονται με την αμυλάση (ένα ένζυμο που εμπεριέχεται στο σάλιο). Στη συνέχεια, ο βλωμός που έχει σχηματιστεί στο στόμα καταλήγει στο στομάχι, όπου αναμιγνύεται με το γαστρικό περιεχόμενο. Οι διεργασίες της πέψης στον στόμαχο μετατρέπουν τις τροφές σε ένα πολτό που λέγεται χυμός. Από το στομάχι μέσω του πυλωρικού σφικτήρα ρυθμίζεται η προώθηση του χυμού στο έντερο. Στο λεπτό έντερο με τη βοήθεια της χολής, των παγκρεατικών ενζύμων και των ενζύμων που εκκρίνονται από τον εντερικό βλεννογόνο, ολοκληρώνεται η πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού. Η διαδικασία της πέψης ολοκληρώνεται συνήθως μέσα σε 2 έως 6 ώρες.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Σελίδα 9 Πέψη Απορρόφηση Μεταβολισμός Απορρόφηση Μετά τη μηχανική (μάσηση) και χημική πέψη, τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων μπορούν πλέον να απορροφηθούν από το λεπτό έντερο και να διέλθουν στο κυκλοφορικό και λεμφικό σύστημα. Σχεδόν όλα τα θρεπτικά συστατικά απορροφώνται στο λεπτό έντερο. Οι υδατάνθρακες, τα λίπη και οι πρωτεΐνες μπορούν να απορροφηθούν μόνο εφόσον έχουν διασπαστεί πλήρως σε απλά θρεπτικά συστατικά. Οι βιταμίνες, τα μέταλλα και το νερό απορροφώνται στην βασική τους μορφή. Το γαστρεντερικό σύστημα είναι ένα εξειδικευμένο, καλά οργανωμένο σύστημα, που έχει σχεδιαστεί να απορροφά τμηματικά, μόνο τα στοιχεία που απαιτούνται για τις φυσιολογικές λειτουργίες των κυττάρων, καθώς επίσης και να αποβάλλει τα άπεπτα υ- πολείμματα. είτε το σχεδιάγραμμα απορρόφησης βιταμινών και μετάλλων. Οι ανάγκες σας σε θρεπτικά συστατικά ποικίλουν ανάλογα με το τμήμα και τη λειτουργικότητα του φλεγμαίνοντος εντέρου, τη
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Πέψη Απορρόφηση Μεταβολισμός συνολική κλινική εικόνα και τη συνύπαρξη προβλημάτων υγείας. Για το λόγο αυτό, η δίαιτα που θα ακολουθήσετε κατά τις περιόδους έξαρσης της νόσου θα πρέπει να αντισταθμίζει την πιθανή έλλειψη θρεπτικών συστατικών που μπορεί να παρουσιαστεί μελλοντικά, λόγω ανεπαρκούς απορρόφησής τους από το φλεγμαίνο τμήμα του εντέρου. Ασβέστιο Μαγνήσιο Σίδηρος Ψευδάργυρος Γλυκόζη Λακτόζη Σακχαρόζη Φρουκτόζη Θειαμίνη Ριβοφλαβίνη Φυλικό οξύ Ασκορβικό οξύ Β12 Βιταμίνη Κ Νερό Στομάχι ωδεκαδάκτυλο Νήστιδα Ειλεός Παχύ έντερο Χολή Πρωτείνες Βιταμίνη Ε,Α, D Λίπος Χολικά άλατα Σελίδα 10 Σχεδιάγραμμα απορρόφησης βιταμινών & μετάλλων Πάγκρεας
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Σελίδα 11 Πέψη Απορρόφηση Μεταβολισμός Μεταβολισμός Η χρησιμοποίηση των θρεπτικών συστατικών που έχουν απορροφηθεί από το γαστρεντερικό σύστημα ονομάζεται μεταβολισμός. Κατά τις χημικές αντιδράσεις του μεταβολισμού, τα τρόφιμα αντιδρούν με το οξυγόνο, οξειδώνονται και απελευθερώνεται ενέργεια, η οποία μετριέται σε θερμίδες.
ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ Νερό Σελίδα 12 Το νερό είναι ένα θεμελιώδες συστατικό το οποίο είναι απαραίτητο για τη λειτουργία όλων των κυττάρων. ιαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, παίζει το ρόλο μεταφορέα ουσιών (θρεπτικών συστατικών και άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού) και αποτελεί το μέσο διαφόρων χημικών αντιδράσεων. Το αίσθημα της δίψας αποτελεί μια ένδειξη ότι ο οργανισμός χρειάζεται αναπλήρωση υγρών. Σημειώνεται ότι οι ημερήσιες απώλειες υγρών πρέπει να αναπληρώνονται. Ηλεκτρολυτική Ισορροπία Οι ηλεκτρολύτες είναι χημικές ουσίες διαλυμένες στα κυτταρικά υγρά είναι απαραίτητες για τη διατήρηση των φυσικών λειτουργιών του οργανισμού. Η διαταραχή του ισοζυγίου των ηλεκτρολυτών προκαλεί αδυναμία ή ασθένεια και γι αυτό το λόγο η ηλεκτρολυτική ισορροπία είναι πολύ σημαντική. Για τη ρύθμιση του ισοζυγίου των ηλεκτρολυτών μπορεί να χρειασθεί να λάβετε φάρ-
ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ Ηλεκτρολυτική Ισορροπία μακα από το στόμα ή ενδοφλέβια. Όταν έχει αφαιρεθεί, παρακαμφθεί ή φλεγμαίνει το παχύ έντερο, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης ηλεκτρολυτικών διαταραχών. Όταν συνυπάρχει και διάρροια, εφίδρωση και έμετοι αυξάνει ακόμη περισσότερο ο κίνδυνος ηλεκτρολυτικών διαταραχών. είτε στον πίνακα που ακολουθεί ποιά είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα που παρουσιάζονται όταν υπάρχει διαταραχή του ισοζυγίου ύδατος και ηλεκτρολυτών. Σελίδα 13 Οι ηλεκτρολύτες συνοδεύουν το νερό καθώς μετακινείται μεταξύ των διαμερισμάτων του σώματος. Οι κύριοι ηλεκτρολύτες, νάτριο και κάλιο, παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην ικανότητα του σώματος να αφομοιώνει θρεπτικά συστατικά. Το ισοζύγιο ηλεκτρολυτών επηρεάζεται από διακυμάνσεις στην πρόσληψη και αποβολή νατρίου και καλίου, καθώς επίσης και από τον συνολικό όγκο των υγρών του σώματος.
ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ιαταραχή του ισοζυγίου υγρών & ηλεκτρολυτών Προβλήματα Αφυδάτωση Υπονατριαιμία Υποκαλιαιμία Συμπτώματα Σελίδα 14 Ξηροστομία, ξηροφθαλμία, ξηροδερμία, πονοκέφαλοι, αδυναμία, μειωμένη αποβολή ούρων, κοιλιακές κράμπες Απώλεια όρεξης, πονοκέφαλοι, κράμπες στα πόδια και στην κοιλιά, ατονία, αδυναμία ιδιαίτερα σε όρθια θέση, δύσπνοια, αίσθημα ψύχους στα άνω και/ή κάτω άκρα. Εξάντληση, μυϊκή αδυναμία, αναπνευστική δυσχέρεια, μετεωρισμός, δύσπνοια, ελαττωμένη αισθητικότητα στα άνω και κάτω άκρα.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Σελίδα 15 Πώς οι ΙΦΝΕ επηρεάζουν τη διαδικασία της πέψης, της απορρόφησης και του μεταβολισμού; Στην περίπτωση της ελκώδους κολίτιδας, όπου προσβάλλεται μόνο η περιοχή του παχέος εντέρου, η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών δεν διαταράσσεται. Όταν όμως το λεπτό έντερο φλεγμαίνει (όπως συχνά συμβαίνει στην νόσο Crohn), χάνει την ικανότητά του να πέπτει πλήρως τα τρόφιμα, όπως επίσης και να απορροφά πλήρως τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων αυτών. Η ατελής πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών (δυσαπορρόφηση), οι αυξημένες ανάγκες και η μειωμένη πρόσληψη τροφής (λόγο ανορεξίας) αποτελούν τις κυριότερες αιτίες διατροφικών ανεπαρκειών στους ασθενείς με ΙΦΝΕ. Επιπρόσθετα, ασθενείς που παρουσιάζουν υπερπυρεξία, επίμονες διάρροιες και φέρουν στομία που παροχετεύει πάνω από 500 800 ml την ημέρα κατατάσσονται σε κατηγορία υψηλού κινδύνου για διαταραχή του ισοζυγίου ύδατος και ηλεκτρολυτών. Τέλος, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να αλληλεπιδράσει με την τροφή και να προκαλέσει ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Σελίδα 16 ιαδραματίζει σημαντικό ρόλο η διατροφή στην εξέλιξη και την πορεία της νόσου; Ναι οπωσδήποτε. εδομένου ότι οι ασθενείς που πάσχουν από ΙΦΝΕ κατατάσσονται σε κατηγορία υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη πρωτεϊνοθερμιδικού υποσιτισμού και διατροφικών ανεπαρκειών, η ενδεδειγμένη διατροφική υποστήριξη μπορεί να συμβάλλει ουσιωδώς, τόσο στην πρόληψη της υποθρεψίας και των διατροφικών ελλείψεων, όσο και στην επανάκτηση της υγιούς εικόνας του σώματος. Η σωστή διατροφική υποστήριξη συνεπώς κατέχει ένα σημαντικό ρόλο κλειδί στον χειρισμό αυτών των φλεγμονωδών νοσημάτων. είτε στον πίνακα που ακολουθεί ποιός είναι ο ρόλος ορισμένων απαραίτητων βιταμινών και μετάλλων και ποιές είναι οι κύριες διαιτητικές πηγές τους.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Πίνακας απαραίτητων βιταμινών & μετάλλων ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ/ΡΟΛΟΣ ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ Βιταμίνη C Βιταμίνη Β6 Κάλιο Β-Καροτένιο Σελήνιο Ασβέστιο Μαγνήσιο Παρέχει προστασία έναντι του καρκίνου και ορισμένων καρδιαγγειακών νοσημάτων Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα & προλαμβάνει τα καρδιαγγειακά νοσήματα Βοηθάει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, του κινδύνου εμφράγματος και βοηθάει στη ρύθμιση του ισοζυγίου υγρών και νατρίου Συνεισφέρει στην ανάπτυξη των οστών και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα Παρέχει προστασία έναντι του καρκίνου του προστάτη Ψευδάργυρος Βοηθάει στην επούλωση των τραυμάτων και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα Φυλικό οξύ - Βιταμίνη Β Συνεισφέρει στην ανάπτυξη των οστών και των δοντιών. Ρυθμίζει τον καρδιακό ρυθμό και τη μυική συστολή Μειώνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και ισχυροποιεί τα οστά Μειώνει τον κίνδυνο γενετικών ανωμαλιών και παρέχει προστασία έναντι του καρκίνου και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σελίδα 17 Πράσινες & κόκκινες πιπεριές, πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, μπρόκολο, φράουλες, άλλα φρούτα & λαχανικά Πατάτες, μπανάνες, ψάρι, κοτόπουλο, χοιρινό, μοσχάρι και αβοκάντο Πατζάρι, αβοκάντο, γιαούρτι, ψάρι, μπανάνες, φασόλια Φρούτα, πράσινα και κίτρινα λαχανικά Ξηροί καρποί, τόνος, ψάρι, πουλερικά, οστρακοειδή, αυγά, πίτουρο βρώμης, ακατέργαστο ρύζι, πλιγούρι Οστρακοειδή, μοσχάρι, καβούρι, πουλερικά, χοιρινό, αρνί, ξηροί καρποί, γαλακτοκομικά προϊόντα και φασόλια ημητριακά πρωινού, σαρδέλες, σολωμός, μπρόκολο, φασόλια, ξηροί καρποί και σπόρια Αμύγδαλα, σπανάκι, ψάρι, ηλιόσποροι, τόφου, ακατέργαστο ρύζι, αβοκάντο, φασόλια, Φασόλια, σπανάκι, καλαμπόκι, σπαράγγια, αβοκάντο, ρεβύθια, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, πίτουρο βρώμης
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Σελίδα 18 Ποια είναι η ενδεικνυόμενη διατροφική υποστήριξη για τους ασθενείς με ΙΦΝΕ; Η διατροφική υποστήριξη των ασθενών με ΙΦΝΕ πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Ο σχεδιασμός της κατάλληλης διατροφικής αγωγής εξαρτάται από τον τύπο της φλεγμονώδης νόσου, από τη φάση (ύφεσης ή έξαρσης) της νόσου και από το τμήμα του γαστρε- ντερικού σωλήνα το οποίο έχει προσβληθεί (φλεγμαίνει) από την εν λόγω νόσο. ιατροφική υποστήριξη κατά την περίοδο έξαρσης της νόσου Στη φάση έξαρσης της νόσου συνιστάται αρχικά η χορήγηση υδρικής δίαιτας και εν συνεχεία δίαιτας χαμηλού στερεού υπολείμματος. Οι ανωτέρω δίαιτες ενδείκνυνται επιπλέον και στις περιπτώσεις στενώσεων του γαστρεντερικού σωλήνα, οι οποίες αποτελούν συχνή επιπλοκή της νόσου Crohn, αλλά παρουσιάζονται ενίοτε και στους ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα. Μερικές από τις στενώσεις αυτές είναι παροδικές, προκαλούνται από οίδημα και φλεγμονή του βλεννογόνου και εξαφανίζονται όταν η νόσος αντι-
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Σελίδα 19 Ποια είναι η ενδεικνυόμενη διατροφική υποστήριξη για τους ασθενείς με ΙΦΝΕ; μετωπιστεί επιτυχώς και επέλθει ύφεση. εδομένου ότι οι δίαιτες αυτές δεν είναι θρεπτικά επαρκείς, σε περίπτωση μακροχρόνιας χορήγησής τους ή σε ασθενείς με μειωμένη διατροφική πρόσληψη (<75% των συνιστώμενων ημερησίων διατροφικών αναγκών), συνιστάται η χορήγηση διατροφικών συμπληρωμάτων προκειμένου να εξασφαλιστεί ή επαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών και να αποφευχθεί ο κίνδυνος υποθρεψίας. Η χορήγηση στοιχειακών συμπληρωμάτων θεωρείται ως η θεραπεία εκλογής για ασθενείς με νόσο Crohn και αυτά πρέπει να α- ποτελούν την αποκλειστική πηγή σίτισης για διάστημα περίπου 4-6 εβδομάδων. Καθ όλη τη διάρκεια χορήγησης του σκευάσματος απαιτείται στενή διατροφική παρακολούθηση για τον έλεγχο ανοχής του σκευάσματος, την πρόσληψη υγρών, τον όγκο του χορηγούμενου σκευάσματος κτλ. Συμβουλευτείτε το διαιτολόγο σας ή το γιατρό σας για το ενδεικνυόμενο σχήμα διατροφικής υποστήριξης. είτε στον πίνακα που ακολουθεί τις πιο συχνές διατροφικές ανεπάρκειες που παρουσιάζουν ασθενείς που νοσούν από ΙΦ- ΝΕ.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Συνήθεις διατροφικές ανεπάρκειες στις ΙΦΝΕ ιατροφική Ανεπάρκεια Ενέργεια Πρωτείνη Βιταμίνες D & Κ Βιταμίνες Α & Ε Σίδηρος Φυλλικό οξύ Βιταμίνη C Βιταμίνη Β12 Ca +2, Mg +2, & Zn Συνήθη Αίτια Σελίδα 20 Ανορεξία οφειλόμενη στα συμπτώματα ή στις παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής Καταβολικές συνέπειες της χρόνιας φλεγμονής υσαπορρόφηση σε ασθενείς με ειλεό ή με εκτομή ειλεού Αυξημένες απώλειες αζώτου Αυξημένες απαιτήσεις για την επούλωση των ιστών Αυξημένος καταβολισμός λόγω χορήγησης κορτικοειδών Ανεπάρκεια χολικών αλάτων Λήψη χοληστεραμίνης Λήψη χοληστεραμίνης Χαμηλή πρόσληψη Μειωμένη απορρόφηση Χρόνια απώλεια αίματος, ιδιαίτερα στην ελκώδη κολίτιδα Λήψη χοληστεραμίνης Μειωμένη απορρόφηση Λήψη σουλφασαλαζίνης στην ελκώδη κολίτιδα Λήψη χοληστεραμίνης Μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών Εκτομή ειλεού Βακτηριακή υπερανάπτυξη εντέρου Λήψη χοληστεραμίνης υσαπορρόφηση και χρόνια διάρροια Σύνδρομο βραχέος εντέρου Μειωμένη πρόσληψη γαλακτοκομικών Λήψη κορτικοειδών Na + & K + Επίμονη διάρροια και έμετοι
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Σελίδα 21 Ποια είναι η ενδεικνυόμενη διατροφική υποστήριξη για τους ασθενείς με ΙΦΝΕ; ιατροφική υποστήριξη κατά την περίοδο ύφεσης της νόσου Κατά τις περιόδους ύφεσης της νόσου οι ασθενείς θα πρέπει να παροτρύνονται να ακολουθήσουν ένα διαιτολόγιο ισορροπημένο σε θρεπτικά συστατικά, ώστε να προσλαμβάνουν ημερησίως τις απαραίτητες ποσότητες σε μακροθρεπτικά συστατικά (θερμίδες, πρωτείνες, λίπη κτλ.), καθώς και μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία). Η σταδιακή μετάβαση από την υδρική, την στοιχειακή ή την χαμηλού στερεού υπολείμματος δίαιτα, σε μια ελεύθερη, μπορεί να αρχίσει με επανεισαγωγή στο ημερήσιο διαιτολόγιο συγκεκριμένων τροφίμων και παρακολούθηση της επίδρασης των τροφίμων αυτών στο γαστρεντερικό σας σύστημα έως ότου καταφέρετε να επανεντάξετε τα περισσότερα από τα τρόφιμα αυτά στο ημερήσιο διαιτολόγιό σας. Καλό θα ήταν κατά τη διάρκεια επανένταξης των τροφίμων, να συμπληρώνετε καθημερινά ένα ημερολόγιο τροφίμων-συμπτωμάτων το οποίο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε ποιά από τα τρόφιμα είναι καλά
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Σελίδα 22 Ποια είναι η ενδεικνυόμενη διατροφική υποστήριξη για τους ασθενείς με ΙΦΝΕ; ανεκτά και ποια όχι. ιαβάστε περισσότερα για το ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων συμπτωμάτων στην σελίδα 25. Συνεπώς, η εισαγωγή των τροφίμων πρέπει να είναι σταδιακή, με παράλληλη σταδιακή μείωση της στοιχειακής δίαιτας, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται και η κάλυψη των θρεπτικών αναγκών. είτε στον πίνακα που ακολουθεί πως μπορείτε να επανεντάξετε σταδιακά όλα τα τρόφιμα στο ημερήσιο διαιτολόγιό σας.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Συστάσεις για τη σταδιακή επανένταξη σε ένα υγιεινό ημερήσιο διαιτολόγιο ΣΥΝΘΕΤΟΙ Υ ΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Άσπρο ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά 6-11 μερίδες ημερησίως Μια μερίδα ισοδυναμεί με: 1 φέτα ψωμί 1 φλυτζάνι κουάκερ ½ φλιτζάνι δημητριακά, ρύζι ή ζυμαρικά Κατά τη διάρκεια των πρώτων 6-8 μετεγχειρητικών εβδομάδων περιορίστε τα τρόφιμα που περιέχουν αδιάλυτες φυτικές ίνες π.χ. καλαμπόκι, κριθάρι, ξηροί καρποί. Στη συνέχεια μπορείτε να εισάγετε σταδιακά στη διατροφή σας τα τρόφιμα αυτά ώστε να ελέγξετε κατά πόσο γίνονται καλά ανεκτά. ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ελαφρά μαγειρεμένα φασολάκια, καρότα, αποφλοιωμένη και ξεσποριασμένη ντομάτα καλά βρασμένη. Ίσως χρειαστεί να ξεκινήσετε με πατάτες βραστές ή φούρνου πολτοποιημένες και άλλα πολτοποιημένα λαχανικά (π.χ. Κολοκύθι, καρότο) ΦΡΟΥΤΑ Μήλα, μπανάνες και κομπόστες φρούτων σε σιρόπι ή σε χυμό Άγλυκοι χυμοί εσπεριδοειδών. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αρχικά μπορεί να χρειαστεί οι χυμοί να είναι σουρωμένοι και αραιωμένοι με 2 δάχτυλα νερό 3-5 μερίδες ημερησίως 2-4 μερίδες ημερησίως Μια μερίδα ισοδυναμεί με: ½ φλιτζάνι μαγειρεμένα λαχανικά ½ φλιτζάνι χυμός λαχανικών Περιορίστε: την κατανάλωση ωμών μανιταριών, πιπεριάς, λάχανου τρόφιμα που περιέχουν σπόρια, ξηρούς καρπούς και φλούδες ΣΗΜΕΙΩΣΗ: αφαιρέστε τη φλούδα και τα σπόρια από τα φρούτα και τα λαχανικά. Μια μερίδα ισοδυναμεί με: Σελίδα 23 1 μέτριο φρούτο ½ φλιτζάνι κομπόστα φρούτου ή μαγειρεμένο (π.χ. μήλο ψητό) ¼ με ½ φλιτζάνι χυμό Συμπεριλάβετε στο διαιτολόγιό σας τρόφιμα που περιέχουν διαλυτές φυτικές ίνες, όπως είναι οι μπανάνες και το ψητό μήλο. Περιορίστε την κατανάλωση ανανά, σταφίδας και καρύδας. Να τρώτε μικρές ποσότητες φαγητού και να μασάτε καλά την κάθε μπουκιά.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Συστάσεις για τη σταδιακή επανένταξη σε ένα υγιεινό ημερήσιο διαιτολόγιο ΓΑΛΑ, ΓΙΑΟΥΡΤΙ, ΤΥΡΙ Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα εφόσον γίνονται καλά ανεκτά (δοκιμάστε γάλα χαμηλής περιεκτικότητας σε λακτόζη π.χ. Daily με 70% λιγότερη λακτόζη της έλτα Όλα τα τυριά. ΚΡΕΑΣ, ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Άπαχο κόκκινο κρέας, ψάρι, πουλερικά, ξηροί καρποί, ξηρά φασόλια και αυγά. 2-3 μερίδες ημερησίως 3 μερίδες ή περίπου 280 γρ. ημερησίως Μια μερίδα ισοδυναμεί με 1 φλιτζάνι γάλα ή γιαούρτι 40 γρ. τυρί ή 60 γρ. μαλακό τυρί επάλειψης π.χ. (la vache qui rit) Αρχίστε να εισάγετε σταδιακά στο ημερήσιο διαιτολόγιό σας το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι, τυρί). Εάν σας προκαλούν διάρροια ή αέρια, αποκλείστε τα από τη διατροφή σας για αρκετές ημέρες και επανεισάγετέ τα στη συνέχεια σε μικρές ποσότητες. 1 μερίδα ισοδυναμεί με 60-90 γρ. μαγειρεμένου κρέατος υπολογίστε ότι 30 γρ. κρέας ισοδυναμεί με ½ φλιτζάνι όσπριο, 1 αυγό Βραστό, φούρνου ή κατσαρόλας ελαφριάς μαγειρικής παρασκευής. Σελίδα 24 ΛΙΠΗ, ΕΛΑΙΑ, ΓΛΥΚΑ Ζωμοί, ζωμοί με ζυμαρικό, σούπες βελουτέ Να καταναλώνονται με μέτρο Καταναλώνετε λίπος με μέτρο, συμπεριλαμβανομένου και αυτού που χρησιμοποιείται στην μαγειρική παρασκευή των φαγητών. Σημείωση: εάν παρουσιάζετε δυσανεξία στο λίπος, χρησιμοποιήστε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Περιορίστε την κατανάλωση καφείνης. Μπορεί να αυξήσει την οξύτητα του γαστρικού περιεχομένου και να επιταχύνει το χρόνο διέλευσης των τροφίμων διαμέσου του γαστρεντερικού σωλήνα.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Σελίδα 25 Ημερολόγιο διατροφής Επειδή η ανεκτικότητα του γαστρεντερικού συστήματος στα διάφορα τρόφιμα, διαφέρει από άτομο σε άτομο, καλό θα ήταν να συμπληρώνετε καθημερινά ένα ημερολόγιο διατροφής. Εάν παρουσιάζετε μετεωρισμό, διάρροια, ή απλά δεν νιώθετε καλά μετά την κατανάλωση του γεύματος, το ημερολόγιο διατροφής θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε ποια τρόφιμα και με ποιο τρόπο μπορούν να συσχετιστούν με τις ενοχλήσεις αυτές. Επίσης, καλό θα ήταν να δίνετε στο διαιτολόγο σας το ημερολόγιο, ώστε να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν τα διάφορα τρόφιμα στο γαστρεντερικό σας σύστημα.
ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΒΒΑΤΟ ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΩΙΝΟ ΕΚΑΤΙΑΝΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ ΒΡΑ ΙΝΟ Σελίδα 26 Ανεκτικότητα (σημειώστε ποιατρόφιμα δεν γίνονται καλά ανεκτά)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Γενικές ιατροφικές Συμβουλές Σελίδα 27 Να καταναλώνετε ποικιλία τροφίμων από όλες τις ομάδες. Κάθε ομάδα τροφίμων παρέχει ένα συνδυασμό θρεπτικών συστατικών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας σας. Εάν δεν μπορείτε να ανεχτείτε τα φρούτα, τα λαχανικά και τα κρέατα, ίσως να χρειαστεί να λάβετε συμπληρώματα διατροφής. Να θυμάστε ότι η ανεκτικότητα των τροφίμων διαφέρει από άτομο σε άτομο. Εάν δεν μπορείτε να ανεχθείτε κάποιο τρόφιμο αυτή την στιγμή, προσπαθήστε να το δοκιμάσετε ξανά μετά από λίγες εβδομάδες. Να εισάγετε σταδιακά νέα τρόφιμα στην διατροφή σας, ώστε να εντοπίσετε ποια από τα τρόφιμα αυτά γίνονται καλά ανεκτά και ποια όχι. Εισάγετε στο διαιτολόγιό σας ένα νέο τρόφιμο κάθε 3 ημέρες, ώστε να μπορείτε να ελέγξετε καλύτερα την ανεκτικό-τητά σας σε αυτά. Όταν εισάγετε ένα νέο τρόφιμο στο διαιτολόγιό σας, να το δοκιμάζετε σε μικρή ποσότητα μαζί με άλλα
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Γενικές ιατροφικές Συμβουλές Σελίδα 28 που ήδη έχετε εισαγάγει σε αυτό και έχετε διαπιστώσει ότι γίνονται καλά ανεκτά. Η δυσανεξία στη λακτόζη αποτελεί πολύ σύνηθες σύμπτωμα, ακόμα και σε ασθενείς που δεν πάσχουν από κάποια φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Εάν αντιληφθείτε ότι έχετε αέρια, μετεωρισμό στην κοιλιακή χώρα, διάρροια ή αυξημένη απέκκριση υγρών 10 λεπτά ή λίγες ώρες μετά την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, δοκιμάστε να καταναλώσετε γάλα χαμηλής περιεκτικότητας σε λακτόζη. Συμπεριλάβετε όλα τα λίπη στο ημερήσιο διαιτολόγιό σας. Εάν παρουσιάζετε δυσαπορρόφηση λίπους, ίσως χρειαστεί να λάβετε κάποιο συμπλήρωμα, (π.χ. ω 3 λιπαρών οξέων). Σε περίπτωση που δεν γνωρίζετε εάν έχετε δυσανεξία στο λίπος, απευθυνθείτε στο διαιτολόγο σας.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Γενικές ιατροφικές Συμβουλές Σελίδα 29 Είναι σημαντικό να τρώτε σε τακτά χρονικά διαστήματα και να τηρείτε το διατροφικό σας πλάνο (3 γεύματα και 2 σνακ). Η παράλειψη γευμάτων αυξάνει το ενδεχόμενο υδαρών κενώσεων και μετεωρισμού (συγκέντρωσης αερίων στο έντερο). Όλα τα νέα τρόφιμα που προσθέτετε στο διαιτολόγιό σας θα πρέπει να είναι μαλακά και καλά μαγειρεμένα. Να τρώτε αργά και να μασάτε πολύ καλά το φαγητό σας. Να καταγράφετε στο ημερολόγιο διατροφής που σας έχει δοθεί τυχόν ενοχλήσεις ή συμπτώματα παρουσιάζονται μετά την κατανάλωση των γευμάτων σας και την εισαγωγή νέων τροφίμων σε αυτό. Μην πίνετε υγρά κατά τη διάρκεια του γεύματος. Να πίνετε 6-8 φλιτζάνια νερό στο διάστημα μεταξύ των γευμάτων (½ φλιτζάνι νερό κάθε 1 ώρα).
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Συστάσεις για τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού Οποιοδήποτε υγρό περιέχει νερό βοηθάει στην κάλυψη των ημερήσιων αναγκών. Μπορείτε επίσης να προσλάβετε νερό και από την κατανάλωση τροφίμων. (π.χ. οι τομάτες αποτελούνται κατά 94% από νερό). Η κατανάλωση καφέ ή τσαγιού παρεμβάλλεται στη διαδικασία ενυδάτωσης του οργανισμού, διεγείροντας τα νεφρά να αυξήσουν την απέκκριση ούρων και νατρίου. Όταν καταναλώνετε καφέ και τσάι θα πρέπει να αυξήσετε την κατανάλωση υγρών, έτσι ώστε να εξισορροπήσετε την αυξημένη απώλεια αυτών λόγω αυξημένης διούρησης. Να πίνετε 6 με 8 ποτήρια νερό ημερησίως (1 ποτήρι = 240 ml). Η επιπλέον κατανάλωση υγρών βοηθάει στη διατήρηση της ηλεκτρολυτικής ισορροπίας και στην απομάκρυνση των τοξικών παράγωγων του κυτταρικού μεταβολισμού από τα νεφρά. Σελίδα 30
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται οι τρόποι αντιμετώπισης των συνηθέστερων διαταραχών του ισοζυγίου ύδατος και ηλεκτρολυτών. Τρόφιμα που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο: μαυρομάτικα φασόλια, μπανάνα, ζωμοί, κοτόπουλο, ψάρι, πορτοκάλι, πατάτες, σταφίδες, τοματόσουπα ή σούπα λαχανικών, μοσχάρι, καρπούζι και γιαούρτι. Σελίδα 31 Προβλήματα Αφυδάτωση Συστάσεις για τη διατήρηση του ισοζυγίου υγρών & ηλεκτρολυτών Υπονατριαιμία Θεραπεία Αυξημένη πρόσληψη υγρών υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο και νάτριο (π.χ. Gatorade). Ημερήσια πρόσληψη υ- γρών 8-10 ποτήρια. Αυξημένη κατανάλωση τροφίμων και ροφημάτων υψηλής περιεκτικότητας σε νάτριο, όπως είναι οι σούπες, οι ζωμοί, το Gatorade Κτλ. Υποκαλιαιμία Αυξημένη κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο, όπως είναι ο χυμός πορτοκάλι, οι μπανάνες, το Gatorade κτλ. Τρόφιμα που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο: ζωμοί, βούτυρο γάλακτος, κονσερβοποιημένα λαχανικά, κονσερβοποιημένες σούπες, τυρί, επιτραπέζιο αλάτι, χυμός τομάτας, έτοιμα τυποποιημένα φαγητά.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ Επισημάνσεις που χρήζουν προσοχής: Να τρώτε σε σταθερές ώρες ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Μην παραλείπετε γεύματα. Όταν το έντερο είναι άδειο προκαλείται παραγωγή αερίων. Όταν προσθέτετε νέα τρόφιμα στο διαιτολόγιό σας, αρχικά δοκιμάστε τα σε μικρή ποσότητα. Τα μικρά και συχνά γεύματα ευνοούν την εύρρυθμη λειτουργία του εντέρου. Να μασάτε πολύ καλά το φαγητό σας. Η κατανάλωση ρυζιού, ζυμαρικών και πατάτας, μια φορά ημερησίως, μπορεί να μειώσει τη συχνότητα και την περισταλτικότητα του εντέρου. Τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της διάρροιας. Σελίδα 32
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΕΚΣ Ο ΗΓΙΕΣ Επισημάνσεις που χρήζουν προσοχής: Περιορίστε τα τρόφιμα που περιέχουν απλούς υδατάνθρακες (π.χ. ζάχαρη). Μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα διάρροιας. Να πίνετε 6 με 8 ποτήρια νερό ημερησίως, στο διάστημα μεταξύ των γευμάτων και όχι κατά τη διάρκεια αυτών. Σελίδα 33
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σημεία που χρήζουν προσοχής σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή Στους χειρουργημένους ασθενείς, ο τύπος της φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να επιλέγεται πολύ προσεκτικά, είτε λόγω έλλειψης του παχέος εντέρου και είτε λόγω τροποποιημένου χρόνου διέλευσης μέσω του λεπτού εντέρου. Ένα μεγάλος αριθμός συνταγογραφουμένων φαρμάκων βρίσκεται στη μορφή σακχαρόπηκτων δισκίων ή καψουλών βραδείας αποδέσμευσης. Τα φάρμακα αυτά μπορεί να μην απορροφώνται επαρκώς και έτσι να μην ασκούν θεραπευτική επίδραση στον ασθενή. Σε περίπτωση που ένα φάρμακο είναι απαραίτητο και διατίθεται μόνο σε αυτή τη μη απορροφήσιμη μορφή και εφόσον δεν καταστρέφεται από τις γαστρικές εκκρίσεις, οι ταμπλέτες θα πρέπει να θρυμματιστούν και στη συνέχεια να ληφθούν μαζί με νερό. Αυτό συνήθως προσδίδει στις ταμπλέτες άσχημη γεύση, αλλά εξασφαλίζεται η καλή απορρόφηση του φαρμάκου. Σελίδα 34
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Σελίδα 35 Απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις Υπάρχουν κάποια τρόφιμα που επιδεινώνουν την φλεγμονή του εντερικού βλεννόγονου; Όχι. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία τα οποία να πιστοποιούν ότι η φλεγμονή επιδεινώνεται από την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων. Παρόλα αυτά κατά τις περιόδους έξαρσης της νόσου συστήνεται να αποφεύγονται τα τρόφιμα στα οποία παρουσιάζεται δυσανεξία. Οι ΙΦΝΕ μπορεί να προκληθούν από τροφικές αλλεργίες; Όχι. Παρότι στους ασθενείς με ΙΦΝΕ παρουσιάζονται πολύ συχνά τροφικές δυσανεξείες, ιδιαίτερα σε περιόδους έξαρσης της νόσου, που αποδίδονται κυρίως στις βλάβες του εντερικού βλεννογόνου ή σε επιπλοκές των ΙΦΝΕ (στενώσεις, συρίγγια, χειρουργικές εκτομές), δεν υπάρχουν ενδείξεις που να συνδέουν είτε τις τροφικές δυσανεξίες είτε τις τροφικές αλλεργίες, με την αιτιοπαθογένεια των ΙΦΝΕ. Οι ασθενείς με ΙΦΝΕ συνήθως συσχετίζουν τα συμπτώματα της νόσου με συγκεκριμένα τρόφιμα και τα ενοχοποιούν ως αλλεργιογόνα.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις Ο εντερικός βλεννογόνος των ασθενών με ΙΦΝΕ απορροφά πλήρως τα θρεπτικά συστατικά των τροφών; Εξαρτάται. Οι ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο Crohn παρουσιάζουν πολύ συχνά δυσαπορρόφηση. Τα αίτια δυσαπορρόφησης στη νόσο Crohn παρατίθενται στον ακόλουθο πίνακα. O βαθμός δυσαπορρόφησης εξαρτάται από το τμήμα του λεπτού εντέρου που έχει προσβληθεί, την έκταση της φλεγμονής και εάν έχει γίνει χειρουργική εκτομή τμήματος του λεπτού εντέρου. Αίτιο Εκτεταμένη προσβολή Στενώσεις Συρίγγια (μεταξύ λεπτού & παχέως εντέρου) Προσβολή τελικού ειλεού Χειρουργική εκτομή Επακόλουθα Σελίδα 36 Μείωση απορροφητικής επιφάνειας του εντερικού βλεννογόνου Βακτηριακή υπερανάπτυξη Μείωση απορροφητικής επιφάνειας του εντερικού βλεννογόνου Απώλεια χολικών αλάτων Απώλεια ειλεοτυφλικής βαλβίδας Μείωση απορροφητικής επιφάνειας του εντερικού βλεννογόνου