Παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση Υπηρεσιών Κοινωνικής Δικτύωσης και διερεύνηση της αποδοχής των ειδικών εκδηλώσεων του Facebook

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Διοίκησης & Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση Υπηρεσιών Κοινωνικής Δικτύωσης και διερεύνηση της αποδοχής των ειδικών εκδηλώσεων του Facebook Πτυχιακή Εργασία Ελένη Κ. Σεϊτίδου Ιωάννα Κ. Φωτοπούλου Επιβλέπων: Λάζαρος Σαρηγιαννίδης Καβάλα, Σεπτέμβριος 2012

Πρόλογος-Ευχαριστίες Η παρούσα πτυχιακή εργασία με θέμα «Παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση Υπηρεσιών Κοινωνικής Δικτύωσης και διερεύνηση της αποδοχής των ειδικών εκδηλώσεων του ΡΗεβύοο^>, εκπονήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 και αποτελεί τον επίλογο των προπτυχιακών σπουδών μας στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Καβάλας. Πριν την παρουσίαση των αποτελεσμάτων, θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μας, κύριο Λάζαρο Σαρηγιαννίδη, Αν. καθηγητή ΤΕΙ Καβάλας, για την ανάθεση του θέματος, τη πολύτιμη βοήθεια, το συμβουλευτικό έργο και τη καθοδήγησή του σε όλη τη διάρκεια της έρευνας και την υλοποίηση της πτυχιακής μας εργασίας. Κλείνοντας, αφιερώνουμε την εργασία στις οικογένειες μας, καθώς η ηθική και υλική υποστήριξη που μας προσέφεραν καθ' όλη τη διάρκεια της φοίτησής μας υπήρξε καθοριστική για την επιτυχή διεκπεραίωση των σπουδών μας. Λένα και Ιωάννα 2

Abstract This study examines Facebook events' as a medium for promoting special events to consumers. This study proposes a Social Technology Acceptance Model, an extension of the TAM model, to examine the influence of trust, expected relationships and perceived enjoyment in forming consumer attitudes towards Facebook and consumers intentions to attend an event. Data was collected through an online survey administered through special event organizer's Facebook Pages'. Findings of the study suggest that users' trust and expected relationship through Facebook had a significant effect on users' acceptance of Facebook and their intended offline behaviour to attend the event. Practical and theoretical implications are discussed. Keywords: Social Capital, Web 2.0, Marketing, Consumer Behavior 3

Περίληψη Η έρευνα αυτή εξετάζει τις «ειδικές εκδηλώσεις» του Facebook ως ένα μέσο για την προώθηση των ειδικών εκδηλώσεων προς τους καταναλωτές. Η έρευνα αυτή προτείνει ένα Κοινωνικό Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας, μια επέκταση του Μοντέλου Αποδοχής Τεχνολογίας, για να εξετάσει την επιρροή της εμπιστοσύνης, των αναμενόμενων σχέσεων και της αντιλαμβανόμενης απόλαυσης στη διαμόρφωση της στάσης απέναντι στο Facebook και στις προθέσεις των καταναλωτών να παρευρεθούν σε μια εκδήλωση. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω μιας online έρευνας η οποία χορηγήθηκε μέσω των σελίδων του Facebook οι οποίες διοργανώνουν ειδικές εκδηλώσεις. Τα αποτελέσματα της έρευνα δηλώνουν ότι η εμπιστοσύνη των χρηστών και οι αναμενόμενες σχέσεις έχουν σημαντική επίδραση στην αποδοχή των χρηστών του Facebook και της προβλεπόμενης συμπεριφοράς τους να παρακολουθήσουν την ειδική εκδήλωση όντας αποσυνδεδεμένοι από το Facebook. Πρακτικές και θεωρητικές προεκτάσεις βρίσκονται υπό συζήτηση. Λέξεις κλειδιά: Κοινωνικό Κεφάλαιο, Ιστός 2.0, Μάρκετινγκ, Συμπεριφορά Καταναλωτών. 4

Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή Σκοπός Στόχοι Έρευνας Δομή Εργασίας 1. Το Διαδίκτυο και ο Νέος Παγκόσμιος Ιστός-Web 2.0 1.1 Προσδιορισμός βασικών εννοιών 1.1.1 Το Διαδίκτυο 1.1.2 Ο παγκόσμιος ιστός (WWW) 1.1.3 Ο Ιστός 1.0 1.2 Ιστορική εξέλιξη Διαδικτύου 1.3 Μετάβαση από τον Ιστό 1.0 στον Ιστό 2.0 1.4 Ο νέος παγκόσμιος Ιστός-Ο Ιστός 2.0 2. Υπηρεσίες Κοινωνικής Δικτύωσης 2.1 Κοινωνικά Δίκτυα 2.1.1 Ορισμός ενός Κοινωνικού Δικτύου 2.1.2 Βασικά Χαρακτηριστικά Κοινωνικών Δικτύων 2.1.3 Κατηγοριοποίηση Κοινωνικών Δικτύων 2.2 Ορισμός και χρήση ΥΚΔ 2.2.1 Ιστορία και Ανάπτυξη ΥΚΔ 2.2.2 ΥΚΔ και στατιστικά στοιχεία 2.2.3 Τύποι ΥΚΔ 2.2.4 Διάκριση ΥΚΔ 2.2.5 Βασικά Χαρακτηριστικά ΥΚΔ 2.2.6 Χαρακτηριστικά διαφοροποίησης ΥΚΔ από άλλους ιστότοπους 11 12 13 14 14 14 14 15 15 16 16 18 18 18 19 20 21 22 27 28 28 29 30 5

2.2.7 Οφέλη και Κίνδυνοι των ΥΚΔ 2.2.8 Κοινωνικές Προεκτάσεις που προκαλούν οι ΥΚΔ 2.3 Οι πιο δημοφιλείς ΥΚΔ στον κόσμο 2.3.1 Youtube 2.3.2 LinkedIn 2.3.3 Flickr 2.3.4 MySpace 2.3.5 Twitter 2.3.6 Friendster 2.3.7 Badoo 2.3.8 Orkut 2.3.9 Ning 2.3.10 Tagged 2.3.11 Google plus 2.4 Παράγοντες ώθησης στη χρήση ΥΚΔ 2.5 Οι ΥΚΔ ως μέσο διαφήμισης των επιχειρήσεων 2.5.1 ΥΚΔ και Ελληνικές επιχειρήσεις 2.6 Event Marketing 2.6.1 ΥΚΔ και Event Marketing 3. Το Facebook 3.1 Εισαγωγή 3.2 Ανασκόπηση υ Facebook 3.3 Σύντομη περιγραφή της λειτουργίας του Facebook 3.4 Λειτουργίες του Facebook 3.5 Facebook και στατιστικά στοιχεία 32 35 38 39 40 42 42 43 44 46 47 47 48 48 49 50 51 52 53 55 55 56 57 57 59 6

3.6 Το Facebook στην ελληνική πραγματικότητα 3.7 Προσωπικότητα και χρήση του Facebook 3.8 Λόγοι χρήσης του Facebook 3.8.1 Η ανάγκη να «ανήκεις» κάπου 3.8.2 Η ανάγκη για αυτοπροβολή του εαυτού μας 3.9 Το Facebook ως μέσο διαφήμισης 3.10 Facebook Groups 3.11 Facebook Pages 3.12 Facebook Events 4. Ερευνητικό μοντέλο και Υποθέσεις 4.1 Εννοιολογικό πλαίσιο και υποθέσεις 4.2 Εμπιστοσύνη 4.3 Αναμενόμενες σχέσεις 4.4 Αντιλαμβανόμενη απόλαυση 4.5 Αντιλαμβανόμενη ευκολία χρήσης 4.6 Αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα 4.7 Στάση 4.8 Πρόθεση 5. Ερευνητική Μ εθοδολογία 5.1 Πεδίο εφαρμογής της έρευνα 5.2 Προσδιορισμός του δείγματος 5.3 Μέθοδος συλλογής δεδομένων 5.4 Ανάλυση μεταβλητών 5.5 Κατάρτιση ερωτηματολογίου 60 62 64 65 66 67 68 69 69 72 72 73 74 74 75 76 77 78 79 79 80 80 81 80 7

6. Ανάλυση Δεδομένω ν-α ποτελέσματα 6.1 Προφίλ χρηστών 83 83 6.2 Περιγραφικά στατιστικά προσδιοριστικών μεταβλητών 85 6.3 Έλεγχος της εγκυρότητας της δομής (construct validity) 6.3.1 Διερευνητική Παραγοντική Ανάλυση 6.3.2 Έλεγχος ερευνητικών υποθέσεων 6.3.3 Πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση 87 87 88 90 6.3.4 Συνοπτικά αποτελέσματα πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης 6.4 Αποτελέσματα Ερευνας-Σχολιασμός 6.4.1 Έλεγχος υποθέσεων 6.5 Γ ενικά Συμπεράσματα Εργασίας-Συζήτηση 6.6 Προηγούμενες μελέτες 6.7 Διοικητικές Επιπτώσεις 6.8 Περιορισμοί Έρευνας 6.9 Μελλοντικές Έρευνες Βιβλιογραφικές Αναφορές Υποσημειώσεις κειμένου Παράρτημα Α Ερωτηματολόγιο έρευνας Παράρτημα Β 91 92 97 100 104 107 108 109 110 117 123 123 130 8

Κατάλογος εικόνων Εικόνα 1: Παγκόσμιος χάρτης κατανομής ΥΚΔ ανά χώρα Εικόνα 2: Λογότυπο του Youtube Εικόνα 3: Λογότυπο του LinkedIn Εικόνα 4: Λογότυπο του Flickr Εικόνα 5: Λογότυπου του Myspace Εικόνα 6: Λογότυπο του Twitter Εικόνα 7: Αρχικό λογότυπο του Friendster Εικόνα 8: Σημερινό λογότυπο του Friendster Εικόνα 9: Λογότυπο του Badoo Εικόνα 10: Λογότυπο του Orkut Εικόνα 11: Λογότυπο του Ning Εικόνα 12: Λογότυπο του Tagged Εικόνα 13: Λογότυπο του Google plus Εικόνα 14: Λογότυπο του Facebook Εικόνα 15: Ηλικιακή κατάταξη των χρηστών του Facebook στην Ελλάδα Εικόνα 16: Αναλογία Ανδρών/Γυναικών στο Facebook στην Ελλάδα Εικόνα 17: Το εννοιολογικό πλαίσιο της έρευνας και οι υποθέσεις Εικόνα 18: Σχηματική αναπαράσταση συσχετίσεων του μοντέλου 38 39 40 42 42 43 44 45 46 47 47 48 48 56 61 62 72 90 9

Λίστα Πινάκων Πίνακας 1: : Ορισμοί του Web 2.0 Πίνακας 2: Προφίλ Ερωτηθέντων Πίνακας 3: Περιγραφικά στατιστικά προσδιοριστικών μεταβλητών Πίνακας 4: Διερευνητική Παραγοντική Ανάλυση Πίνακας 5: Συνοπτικός πίνακας συσχετίσεων Πίνακας 6: Συνοπτικός πίνακας πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης 17 85 85 88 89 92 10

Εισαγωγή Η υπηρεσία του Παγκόσμιου Ιστού και κυρίως το Διαδίκτυο ξεπέρασε κάθε αναμενόμενη προσδοκία και έφερε την επανάσταση στον χώρο της πληροφορικής και της επικοινωνίας. Την τελευταία δεκαετία γινόμαστε μάρτυρες της μεγάλης αλλαγής στη φιλοσοφία του Παγκόσμιου Ιστού. Έτσι, περνώντας στον νέο Παγκόσμιο Ιστό 2.0 και χωρίς να αλλάξει η τεχνολογική φύση του Διαδικτύου, οδηγούμαστε στη δημιουργία νέων πολυμέσων και υπηρεσιών με βασικά κίνητρα την ενημέρωση, τη ψυχαγωγία και την επικοινωνία. Η εγγενής ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία γεννά διαρκώς νέους τρόπους επίτευξής της, καθώς αποτελεί βασική συνιστώσα της διαμόρφωσης των «στενών» σχέσεων, καθώς επιτρέπει στα άτομα την ανάπτυξη και τη διατήρηση των διαπροσωπικών επαφών μεταξύ τους, γεγονός το οποίο παρέχει ευχαρίστηση στην καθημερινή ζωή των ατόμων (Knapp et al., 2002). Μετά τη ραγδαία εξέλιξη που σημειώθηκε στον τομέα της επικοινωνίας, o άνθρωπος σήμερα επιλέγει μεταξύ των πιο σύγχρονων τρόπων επικοινωνίας, το Διαδίκτυο (Internet) ως μέσο επικοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους, όσο συχνά επιθυμεί και καταργώντας τις αποστάσεις. Η χρήση του διαδικτύου αποτελεί σήμερα σημαντικό κομμάτι της ζωής των ανθρώπων (Gemmill & Peterson 2006, Jones 2002, Lenhart & Madden 2007, Subrahmanyam & Greeneld, 2008), με το διαδίκτυο να θεωρείται σήμερα από πολλούς ως το σημαντικότερο εργαλείο πλοήγησης στην καθημερινότητα των ανθρώπων (Amichai-Hamburger & Vinitzky, 2010). Έτσι, από την εφεύρεση του τηλέγραφου από τον Μορς, του τηλεφώνου από τον Μπελ και του ασυρμάτου από τον Μαρκόνι, οδηγηθήκαμε - με την εξέλιξη και τη χρήση του Διαδικτύου- στη δημιουργία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) και των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (social networks). Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) και οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (ή ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα) (social networks) κατακτούν με εκπληκτικά αυξανόμενους ρυθμούς όλο και περισσότερους χρήστες (Zhang, 2010). Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έχουν εισχωρήσει στην καθημερινή 11

ζωή των ανθρώπων και έχουν καταστεί ως η πιο σημαντική βάση επικοινωνίας του ανθρώπου μέσω υπολογιστή (Correa, Hinsley & de Zuniga 2010, Powell 2009, Tapscott 2008). Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν στον χρήστη πολυάριθμες δυνατότητες. Η βασικότερη είναι η δυνατότητα επικοινωνίας με δικούς του ανθρώπους αλλά και με άγνωστους. Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης δηλαδή, βοηθούν στη διατήρηση των επαφών του ατόμου με τους φίλους του, τους συγγενείς του αλλά και στη δημιουργία νέων γνωριμιών. Με το πέρασμα του χρόνου, οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης αναπτύσσονται περισσότερο, παρέχοντας στον χρήστη ολοένα και περισσότερες δυνατότητες. Η αυξανόμενη συμμετοχή των ατόμων στις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί κίνητρο για τις σύγχρονες επιχειρήσεις οι οποίες προσπαθούν πλέον μέσω των κοινωνικών δικτύων να προωθήσουν-διαφημίσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Σε ορισμένες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης μάλιστα, υπάρχουν εξατομικευμένες σελίδες οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις να αυτοπροβάλλονται και να διαφημίζουν τα προϊόντα τους με σκοπό να προσελκύσουν περισσότερους καταναλωτές. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Facebook όπου το ποσοστό των επιχειρήσεων που διατηρούν προφίλ στο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο ανέρχεται στο 54%. Σχεδόν καθημερινά οι χρήστες εντοπίζουν στο προφίλ τους διαφημίσεις διάφορων επιχειρήσεων, οι οποίες εμφανίζονται ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των χρηστών. Τέλος, μέσω του Facebook δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις, να αποστέλλουν προσκλήσεις στους χρήστες για συμμετοχή στις ειδικές εκδηλώσεις που διοργανώνουν. Σκοπος και στοχοι της εργασίας Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάλυση και αναγνώριση των παραγόντων που επηρεάζουν τη χρήση υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης. Επιμέρους στόχοι αποτελούν α) η επιρροή που ασκούν οι παράγοντες αυτοί στους χρήστες των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης και β) η διαπίστωση της αποδοχής ή μη αποδοχής των προσκλήσεων για συμμετοχή στις ειδικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται μέσω του διαδικτυακού τόπου Facebook.com. 12

Δομή εργασίας Η εργασία αυτή απαρτίζεται από επτά κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο, αποτελεί μια εισαγωγική ενότητα στην οποία αναλύονται βασικές έννοιες οι οποίες αποτελούν πρόδρομο των ΥΚΔ. Η ανάλυση θα βοηθήσει στην κατανόηση των όσων ακολουθούν στα επόμενα κεφάλαια. Στο δεύτερο κεφάλαιο, γίνεται μια εκτενής αναφορά στις ΥΚΔ, στην ανάλυση των χαρακτηριστικών που τις διέπουν, ενώ γίνεται και μια σύντομη αναφορά στις πιο δημοφιλής ΥΚΔ του κόσμου. Ακόμη, περιγράφονται οι παράγοντες ώθησης των ατόμων στη χρήση υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης, η επιρροή που ασκούν οι ΥΚΔ σε διάφορους τομείς, ενώ τέλος αναλύεται η σημερινή τάση των επιχειρήσεων για προβολή και διαφήμιση μέσω των Κοινωνικών Δικτύων. Στο τρίτο κεφάλαιο, αναλύεται το δημοφιλές Κοινωνικό Δίκτυο Facebook, γίνεται αναφορά στα βασικά χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες του αλλά και στην επιλογή του ως μέσο διαφήμισης και προώθησης των «ειδικών εκδηλώσεων» που διοργανώνονται από διάφορες επιχειρήσεις και προωθούνται μέσω προσκλήσεων για συμμετοχή στο προφίλ του κάθε χρήστη. Στο τέταρτο κεφάλαιο, παρατίθεται το ερευνητικό μοντέλο της μελέτης διατυπώνονται οι υποθέσεις που εξετάζει η έρευνα ενώ αναλύονται διεξοδικά οι παράγοντες που το συνθέτουν. Στο πέμπτο κεφάλαιο, καθορίζεται το πεδίο εφαρμογής της έρευνας και προσδιορίζεται το δείγμα που εξέτασε η έρευνας. Στην συνέχεια, αναλύεται η μέθοδος που ακολουθήθηκε για τη συλλογή των δεδομένων, ενώ κλείνοντας ακολουθεί η ανάπτυξη των μεταβλητών και η κατάρτιση του ερωτηματολογίου που χρησιμοποιήθηκε για τη μέτρηση των παραγόντων. Στο έκτο κεφάλαιο, αναλύονται τα δεδομένα που συλλέχθηκαν και διεξάγονται τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε. Στο έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο της πτυχιακής εργασίας περιλαμβάνει τα συμπεράσματα που διεξάγονται μετά το πέρας της εργασίας. 13

1 Το Διαδίκτυο και ο νέος παγκόσμιος ιστός-web 2.0 1.1. Προσδιορισμός βασικών εννοιών Πριν ξεκινήσουμε το βασικό μέρος της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, είναι αναγκαίο να επεξηγηθούν βασικές έννοιες οι οποίες αποτελούν τη βάση της δημιουργίας των ΥΚΔ. 1.1.1 Διαδίκτυο Η λέξη Διαδίκτυο προκύπτει από την συνένωση των λέξεων ΔΙΑσύνδεση ΔΙΚΤΥΩΝ και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη (δια)σύνδεση ενός παγκόσμιου δικτύου ηλεκτρονικών υπολογιστών (κόμβων) με άλλα δίκτυα που είναι διασκορπισμένα σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο. Στην Αγγλική γλώσσα ο αντίστοιχος όρος είναι η λέξη!nternet, που προκύπτει από τη σύνθεση των λέξεων Ιnter-Νetwork που σημαίνει «Παγκόσμιο Δίκτυο Δικτύων» [1]. Στην πιο εξειδικευμένη και περισσότερο χρησιμοποιούμενη μορφή, με τους όρους Διαδίκτυο ή Ίντερνετ περιγράφεται το παγκόσμιο πλέγμα διασυνδεδεμένων υπολογιστών που συμπεριλαμβάνει τις υπηρεσίες και τις πληροφορίες που παρέχει στους χρήστες του [2]. 1.1.2 Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web) Συχνά θεωρείται ότι οι όροι Διαδίκτυο και Παγκόσμιος Ιστός είναι δύο ταυτόσημες έννοιες. Στην πραγματικότητα όμως, ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web ή WWW) είναι απλώς μια υπηρεσία του Διαδικτύου. Ωστόσο, αποτελεί το μεγαλύτερο, το δημοφιλέστερο και το ταχύτερα αναπτυσσόμενο κομμάτι του. Συγκεκριμένα, ο Παγκόσμιος Ιστός είναι το μέσο για την εύκολη ανάκτηση του τεράστιου όγκου πληροφοριών που διατίθενται μέσω του Διαδικτύου. Χρησιμοποιεί ένα από τα πρωτόκολλα του Διαδικτύου, το Hypertext 14

Transfer Protocol (HTTP)[3]. Ο Παγκόσμιος Ιστός έχει πολύ μικρότερη ιστορία από το Διαδίκτυο. Το 1989 ο Τιμ Μπέρνερς Λι (Tim Berners - Lee), μέλος του κέντρου CERN (Σερν - Κέντρο Φυσικής Υψηλής Ενέργειας) επινόησε τον Παγκόσμιο Ιστό, προσπαθώντας να βρει ένα τρόπο να αρχειοθετεί τις επιστημονικές μελέτες των συνεργατών του CERN[4]. 1.1.3 Ο Ιστός 1.0 Με την ανάδυση του Διαδικτύου, έλαβε χώρα η κίνηση του Ιστού 1.0. Η κίνηση αυτή μπορούμε να πούμε πως περιγράφει την εννοιολογική εξέλιξη του Παγκόσμιου Ιστού και συμπεριλαμβάνει τους περισσότερους ιστοχώρους την περίοδο μεταξύ του 1994 και 2004. Αρχικά, η πρώτη χρήση του Διαδικτύου είχε το μέσο της εκτύπωσης και του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ο Ιστός 1.0 ξεκίνησε με τα βιβλία, τις ειδήσεις, τη μουσική και ότι άλλο μπορούσε να διακινηθεί σε ψηφιακή μορφή.. Η κοινωνική του διάσταση περιοριζόταν στη δυνατότητα των χρηστών να βλέπουν και να διαβάζουν ιστοσελίδες, και να συμβιβάζονται με τη γνώση που αποκτούν χωρίς, όμως, να μπορούν να επιδράσουν στο περιεχόμενό τους (Wikipedia, Web 1.0). Οι δημιουργοί του περιεχομένου ήταν λίγοι και η συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών λειτουργούσε ως απλός δέκτης του περιεχομένου (Cormode, Krishnamurthy 2008). Ως εκ τούτου, οι πληροφορίες δεν ήταν δυναμικές και ενημερώνονταν μόνο όταν τις ανανέωνε ο διαχειριστής της ιστοσελίδας. Ο Ιστός 1.0 επικεντρωνόταν κυρίως στην παρουσίαση, και όχι στη δημιουργία πληροφορίας -περιεχόμενο που να δημιουργείται από τους χρήστες. 1.2 Ιστορική Εξέλιξη Δ ιαδικτύου 1960: Δημιουργία του δικτύου ΑPRANET από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ για την εξυπηρέτηση στρατιωτικών κυρίως λόγων. Στόχος ήταν το APRANET να γίνει το δίκτυο των δικτύων. Η διάδοση του δικτύου επιτεύχθηκε όταν το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ βελτίωσε την πρόσβαση στα δεδομένα που υπήρχαν σε αυτό και επέτρεψε στα εκπαιδευτικά ιδρύματα να συνδεθούν και να ανταλλάξουν πληροφορίες και σχόλια. Καθώς όλο και περισσότερα δίκτυα συνδέονταν, οι χρήστες άρχισαν να αποκαλούν αυτά τα διασυνδεδεμένα δίκτυα Δίκτυο!nter-Net. Σήμερα το ονομάζουμε απλώς Ίντερνετ ή Διαδίκτυο. 15

1973: Δημιουργείται το Internet Protocol (IP) (Πρωτόκολλο Διαδικτύωσης), από το οποίο πήρε αργότερα το όνομά του το Internet. 1980: Όλο και περισσότερα άτομα αποκτούν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Το ARPANET, το οποίο επιβαρύνεται πολύ και έτσι το 1983, χωρίζεται σε δύο τμήματα: στο MILNET (για στρατιωτικές επικοινωνίες) και στο νέο ARPANET (για χρήση αποκλειστικά από την πανεπιστημιακή κοινότητα και συνέχιση της έρευνας στη δικτύωση). 1990: Κατάργηση του ARPANET. Σύνδεση της Ελλάδας στο NSFNET(Clauton, 2012). 1993: Το εργαστήριο CERN στην Ελβετία παρουσιάζει το World Wide Web (WWW) (Παγκόσμιο Ιστό) που αναπτύχθηκε από τον Tim Berners-Lee (Λεβεντίδης, 1994). 1.3 Μετάβαση από τον Ιστό 1.0 στον Ιστό 2.0 Η μετάβαση από τον Ιστό 1.0 στον Ιστό 2.0, αναφέρεται στη αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του περιεχομένου που διατίθεται στο Διαδικτύου, από τους χρήστες. Η μετάβαση αυτή, έδωσε τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ανταλλάσουν πληροφορίες και να γίνουν μέρος μιας μεγάλης κοινότητας. Με την ανάδυση του Ιστού 2.0, οι χρήστες έπαψαν να είναι παθητικοί δέκτες συλλέγοντας απλώς τις πληροφορίες που διατίθενται στο Διαδίκτυο. Ο Ιστός 2.0, προσέφερε πολλές εφαρμογές στους χρήστες. Καθώς ολοένα και περισσότερα άτομα συνδέονται στο Διαδίκτυο, αυξάνονται οι πληροφορίες που διατίθενται σε αυτό, οι διεπαφές γίνονται πιο φιλικές και δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να συμμετέχουν σε blogs, forums και να αναζητήσουν και να σχολιάσουν κάθε τι που γνωρίζουν[5]. 1.4 Ο Νέος Παγκόσμιος Ιστός-Ο ιστός 2.0 Στο πέρασμα του χρόνου, έχουν δοθεί αρκετοί ορισμοί για να περιγράψουν τον νέο παγκόσμιο ιστό 2.0. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένοι από αυτούς[6]. 16

Ορισμοί του Ιστού 2.0 Stephen Fry Jenkins (2007) «Ο Ιστός 2.0, είναι περισσότερο μια ιδέα στο μυαλό των ανθρώπων παρά μία πραγματικότητα. Είναι μια ιδέα στην οποία δίνεται έμφαση η αμοιβαιότητα μεταξύ του χρήστη και των υπηρεσιών στην οποία δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες τόσο να ανεβάζουν πληροφορίες στο διαδίκτυο όσο και να κατεβάζουν». «Ο Ιστός 2.0, σηματοδοτεί τη συμμετοχική κουλτούρα στην οποία υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για κάποιον να δημιουργήσει και να συμμετάσχει στη συνεργατική μάθηση και να γίνει ένας παγκόσμιος πολίτης (πολίτης όλου του κόσμου), ικανός να επικοινωνεί και να εργάζεται σε διαφορετικά πλαίσια». Tim O'Reilly (2005) Πίνακας 1: Ορισμοί του Web 2.0 «Ο Ιστός 2.0, είναι μια επιχειρησιακή επανάσταση στην βιομηχανία των ηλεκτρονικών υπολογιστών που προκλήθηκε από την ιδέα της θεώρησης του διαδικτύου σαν πλατφόρμα και την προσπάθεια για κατανόηση των κανόνων για επιτυχία σε αυτή την πλατφόρμα». 17

2 Υπηρεσίες Κοινωνικής Δικτύωσης 2.1 Κοινωνικά Δίκτυα 2.1.1 Ορισμός ενός Κοινωνικού Δικτύου Γενικά, ο όρος «κοινωνικό δίκτυο» αναφέρεται σε μια κοινωνική δομή η οποία αποτελείται από άτομα ή οργανώσεις που είναι γνωστοί και ως «κόμβοι». Οι «κόμβοι» αυτοί, συνδέονται μεταξύ τους με έναν ή και περισσότερους τύπους αλληλεξαρτήσεων όπως είναι η φιλία, η συγγένεια, τα κοινά ενδιαφέροντα, η οικονομική ανταλλαγή, η απέχθεια, οι σεξουαλικές σχέσεις, η σχέσεις πεποιθήσεων, η γνώση και το γόητρο. Οι Walker, MacBride και Vachon (1977), όρισαν τα κοινωνικά δίκτυα ως το άθροισμα των προσωπικών επαφών μέσω των οποίων το άτομο διατηρεί την κοινωνική του ταυτότητα, λαμβάνει συναισθηματική υποστήριξη, υλική ενίσχυση και συμμετοχή στις υπηρεσίες, έχει πρόσβαση στις πληροφορίες και δημιουργεί νέες κοινωνικές επαφές. Σύμφωνα με τον Χτούρη (2004), τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να οριστούν ως «πολυδιάστατα συστήματα επικοινωνίας τα οποία συμβάλλουν στη διαμόρφωσης της ανθρώπινης πρακτικής και της κοινωνικής ταυτότητας». Τα κοινωνικά δίκτυα συνήθως αποτελούνται από τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους και τους γνωστούς και περιλαμβάνουν τρεις κρίσιμες έννοιες: α) το μέγεθος ή το εύρος, το οποίο αναφέρεται στον αριθμό των ατόμων που συμμετέχουν στο δίκτυο, β) τη σύνθεση, δηλαδή το ποσοστό συμμετοχής μελών 18

της ευρύτερης οικογένειας ή φίλων στο δίκτυο, γ) τη συχνότητα, που δηλώνει το πόσο συχνά τα μέλη ενός κοινωνικού δικτύου αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (Χτούρης, Παπάνης, Ρόντος, 2004). Η κοινωνική ανάλυση δικτύων βλέπει τις κοινωνικές σχέσεις από την άποψη της θεωρίας δικτύων που αποτελείται από τους κόμβους και τους δεσμούς. Οι κόμβοι είναι οι μεμονωμένοι δράστες μέσα στα δίκτυα, και οι δεσμοί είναι οι σχέσεις μεταξύ των δραστών. Οι προκύπτουσες δομές είναι συχνά πολύ σύνθετες. Μπορούν να υπάρξουν πολλά είδη δεσμών μεταξύ των κόμβων. Η έρευνα σε διάφορους ακαδημαϊκούς τομείς έχει δείξει ότι τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν σε πολλά επίπεδα, από τις οικογένειες μέχρι το επίπεδο εθνών, και διαδραματίζουν έναν κρίσιμο ρόλο στον καθορισμό του τρόπου επίλυσης προβλημάτων, στον τρόπο που λειτουργούν οι οργανώσεις, και στον βαθμό στον οποίο τα άτομα φτάνουν στην επίτευξη των στόχων τους. Στην απλούστερη μορφή του, ένα κοινωνικό δίκτυο είναι ένας χάρτης όλων των σχετικών δεσμών μεταξύ όλων των κόμβων που μελετώνται. Το δίκτυο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να μετρήσει το κοινωνικό κεφάλαιο, δηλαδή την αξία που ένα άτομο παίρνει από το κοινωνικό δίκτυο. Αυτές οι έννοιες επιδεικνύονται συχνά σε ένα κοινωνικό διάγραμμα δικτύων, όπου οι κόμβοι είναι τα σημεία και οι δεσμοί είναι οι γραμμές [1]. 2.1.2 Βασικά Χαρακτηριστικά Κοινωνικών Δικτύων Όπως επισημαίνει η Bard (2010) στο άρθρο της, τα βασικά χαρακτηριστικά των κοινωνικών δικτύων είναι τα εξής: Η Συμμετοχή (Participation): Τα κοινωνικά δίκτυα, ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την ανάδραση των χρηστών. Καθιστούν ασαφή τα όρια μεταξύ των μέσων ενημέρωσης και του κοινού. Οι περισσότερες κοινωνικές υπηρεσίες των μέσων ενημέρωσης είναι ανοιχτές στη συμμετοχή και στην ανατροφοδότηση. Ενθαρρύνουν την ψηφοφορία, τη δημιουργία σχολίων, και την ανταλλαγή πληροφοριών. Σπάνια εμφανίζονται εμπόδια στην πρόσβαση και τη χρήση του περιεχομένου. 19

Η Συνεκτικότητα (Connectedness): Πρωταρχικός ρόλος των περισσοτέρων κοινωνικών δικτύων είναι η συνεκτικότητα. Τα κοινωνικά δίκτυα παρέχουν τη δυνατότητα σύνδεσης με άλλους πόρους, ανθρώπους και ιστοσελίδες. Η Συνομιλία (Conversation): Ενώ τα παραδοσιακά κοινωνικά δίκτυα σχετίζονται κυρίως με το broadcasting, δηλαδή με την κοινοποίηση περιεχομένου σε ευρύ κοινά, τα κοινωνικά δίκτυα είναι ορθότερο να θεωρηθούν ως ένας τρόπος συνομιλίας μεταξύ δύο ατόμων. Η Κοινότητα (community): Τα κοινωνικά δίκτυα επιτρέπουν το γρήγορο σχηματισμό κοινοτήτων για την επίτευξη αποτελεσματικής επικοινωνίας. Τα άτομα που συμμετέχουν στις κοινότητες αυτές, μπορούν να έχουν κοινά ενδιαφέροντα όπως είναι τα κοινά μουσικά ακούσματα, κοινές πολιτικές ή αθλητικές πεποιθήσεις και άλλα πολλά. Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν μια κατηγορία μέσων τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να επικοινωνούν, να συμμετέχουν, και να μοιράζονται πληροφορίες κατά την περιήγησή τους στο Διαδίκτυο (Jones, 2009). Ακόμη, τα κοινωνικά δίκτυα ενθαρρύνουν την ανατροφοδότηση και τη διάχυση της πληροφορίας σε όλα τα επίπεδα. Ωστόσο, μεγαλύτερη βαρύτητα δίνεται στην αλληλεπίδραση παρά στο περιεχόμενο (Zhang, 2010). 2.1.3 Κατηγοριοποίηση Κοινωνικών Δικτύων Σύμφωνα με την Bard (2010) μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες των κοινωνικών δικτύων: Τα Social News: Πρόκειται για ιστότοπους με ειδήσεις και άρθρα όπου ο χρήστης μπορεί να ψηφίσει και να τα σχολιάσει. Τα άρθρα τα οποία λαμβάνουν τις περισσότερες ψήφους αναβαθμίζονται και προωθούνται προς τους αναγνώστες. Το Social Bookmarking: Μέσω του social bookmarking, δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να αξιολογήσουν και να μοιραστούν το περιεχόμενο που θεωρούν αξιόλογο ή σημαντικό. Τέτοια δίκτυα είναι το Delicious, το Digg και το Reddit, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες να τοποθετήσουν κάποιο άρθρο που θεωρούν ενδιαφέρον στα bookmarks τους, να το καταχωρήσουν σε κάποιες 20

κατηγορίες, και με τον τρόπο αυτό να το κάνουν δημοφιλέστερο γεγονός που θα παροτρύνει τους άλλους χρήστες στο να το διαβάσουν. Τα Media Sharing: Αποτελούν δίκτυα στα οποία δίνεται η δυνατότητα δημοσίευσης και κοινοποίησης αρχείων φωτογραφιών, video και audio. Παραδείγματα αποτελούν το κοινωνικό δίκτυο Flickr που αφορά μια διαδικτυακή τοποθεσία που επιτρέπει τη δημιουργία φωτογραφικών άλμπουμ και το Youtube που επιτρέπει το ανέβασμα video από τους χρήστες. Τα συγκεκριμένα κοινωνικά δίκτυα δίνουν τη δυνατότητα σε άλλες εφαρμογές να επικοινωνήσουν μαζί τους μέσω διαδικτύου, με αποτέλεσμα ένας χρήστης να μπορεί να δημοσιεύσει ένα video από το Youtube στο Facebook ή ένα φωτογραφικό άλμπουμ από το Flickr στο blog τους ή σε κάποια άλλη ιστοσελίδα. Τα Social Networks: Πρόκειται ίσως για την πιο διαδεδομένη μορφή κοινωνικών δικτύων μιας και προσφέρουν πιο άμεση επικοινωνία μεταξύ των χρηστών. Τα Social Networks εκμηδενίζουν τις αποστάσεις και ξεπερνούν τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας. Μέσα από αυτές τις υπηρεσίες οι χρήστες επικοινωνούν μεταξύ τους, ενημερώνονται και ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τα ενδιαφέροντά τους και τις δραστηριότητες τους. 2.2 Ορισμός ΥΚΔ και χρήση Στο επίκεντρο της online ανταλλαγής πληροφοριών και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης (Raacke & Bonds-Raacke, 2008), βρίσκεται ο πιο δημοφιλής και γρήγορα αναπτυσσόμενος τύπος ιστοσελίδων, οι ΥΚΔ (Nielsen-Wire, 2010). Οι ΥΚΔ διείσδυσαν στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων με γοργό ρυθμό και σήμερα αποτελούν τη πιο σημαντική διαδικτυακή πλατφόρμα εν μέσω της οποίας διεξάγεται η επικοινωνία των ανθρώπων μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή (Correa, Hinsley, & de Zuniga, 2010; Powell, 2009; Tapscott, 2008). Μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης, ορίζεται ως μια διαδικτυακή πλατφόρμα, υπηρεσία ή χώρος ο οποίος επικεντρώνεται στη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων οι οποίοι μοιράζονται τα ενδιαφέροντα και τις δραστηριότητες τους (Zhang & Lu, 2011). Ωστόσο οι Boyd&Ellison (2007), ορίζουν τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης διαδικτυακές υπηρεσίες οι οποίες επιτρέπουν στα άτομα τη δημιουργία ενός δημόσιου προφίλ, τη διατήρηση ενός 21

καταλόγου αποτελούμενο από χρήστες με τους οποίους έρχονται σε επαφή αλλά και τη δυνατότητα να περιηγηθούν στους καταλόγους όλων των συνδέσεων που διατηρεί το σύστημα της υπηρεσίας. Οι ΥΚΔ έχουν κερδίσει σημαντική δημοτικότητα στο πλαίσιο της απευθείας σύνδεσης των χρηστών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, καθώς οι χρήστες μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους μαζί με φίλους, την οικογένεια, τις τουριστικές επιχειρήσεις αλλά και τους ξένους αναρτώντας τις ιστορίες τους, τα σχόλια τους, καθώς φωτογραφίες και βίντεο (Xiang & Gretzel, 2009). Ορισμένες υπηρεσίες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανταλλαγή απόψεων ή κοινοποίηση περιεχομένου και μέσων ενημέρωσης (Yuta, Ono & Fujiwara, 2007). Σύμφωνα με την Boyd (2007) οι υπηρεσίες αυτές παρέχουν τρόπους για τη διατήρηση επαφών με φίλους και οικογένεια αλλά και για τη δημιουργία νέων γνωριμιών. Πολλές υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους χρήστες τη συμμετοχή ή τη δημιουργία ομάδων ώστε να μπορούν να αλληλεπιδρούν με άλλους χρήστες που έχουν παρόμοια ενδιαφέροντα. Σήμερα, υπάρχουν ΥΚΔ που προσανατολίζονται στο εργασιακό πλαίσιο (π.χ., LinkedIn.com), στην έναρξη προσωπικών και ρομαντικών σχέσεων (ο αρχικός στόχος του Friendster.com), στη σύνδεση ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα όπως η μουσική ή η πολιτική (π.χ., MySpace.com, Youtube.com) ή αυτές που αφορούν τον πληθυσμό των σπουδαστών των κολλεγίων (η αρχική εκδοχή του Facebook.com). Στις ιστοσελίδες αυτές τα άτομα έχουν την δυνατότητα να επικοινωνήσουν με άτομα που γνωρίζουν αλλά και με ξένους. Ωστόσο, υπάρχουν και υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης οι οποίες απευθύνονται και σε συγκεκριμένο κοινό και οι οποίες προσανατολίζονται με βάση την κοινή γλώσσα, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τις σεξουαλικές προτιμήσεις, την ιθαγένεια κ.α. 2.2.1 Ιστορία και Ανάπτυξη των ΥΚΔ Η ιστορία των ΥΚΔ ξεκινάει το 1997, όπου και προωθήθηκε η πρώτη αναγνωρίσιμη ΥΚΔ το λεγόμενο SixDegrees.com. Το SixDegrees.com αποτελούσε έναν ιστότοπο ο οποίος επέτρεπε στους χρήστες του τη δημιουργία ενός προσωπικού προφίλ, τη διατήρηση ενός καταλόγου με φίλους και τη 22

δυνατότητα επικοινωνίας μαζί τους. Η λειτουργία του διήρκησε μόλις τρία έτη ενώ στο «κλείσιμο» του ιστότοπου συνέβαλλε κυρίως το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν το Διαδίκτυο δεν είχαν επεκτείνει τα δίκτυα των φίλων τους με αποτέλεσμα να υπάρχει μικρό περιθώριο ελιγμών ^ te e q Ahmand, 2011). Το εν λόγω κοινωνικό δίκτυο παρείχε δυνατότητες οι οποίες υπήρχαν σε κάποια μορφή πριν από αυτό. Για παράδειγμα, πολλές ιστοσελίδες γνωριμιών και κοινοτικές ιστοσελίδες παρείχαν τη δυνατότητα δημιουργίας προφίλ. Οι ιστοσελίδες φίλων AIM και ICQ υποστήριζαν τους καταλόγους φίλων, αν και εκείνοι οι φίλοι δεν ήταν ορατοί σε άλλους. Ωστόσο, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι συγκεντρώνονταν στο Διαδίκτυο, οι περισσότεροι από αυτούς δεν είχαν επεκτείνει τα δίκτυα των φίλων τους που ήταν συνδεδεμένοι στο δίκτυο. Οι πρώτοι χρήστες έκανα παράπονα πως υπήρχαν ελάχιστα πράγματα τα οποία μπορούσαν να κάνουν μετά την αποδοχή των αιτημάτων φιλίας, ενώ οι περισσότεροι από αυτούς δεν ενδιαφέρθηκαν να γνωρίσουν καινούρια άγνωστα άτομα (Βογά & Ellison, 2007). Με τη δημιουργία του Classmates.com, δόθηκε η ευκαιρία στους χρήστες να συνδεθούν με συμμαθητές και συμφοιτητές τους χωρίς ωστόσο να τους επιτρεπόταν η σύνδεση με άλλα άτομα που δεν είχαν αποφοιτήσει από το ίδιο σχολείο η Πανεπιστήμιο ^ is ^ y e, 2009). Σε αντίθεση με το Classmates.com το SixDegrees ήταν το πρώτο που συνδύασε αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Από το 1997 ως το 2001, διάφορα κοινωνικά δίκτυα άρχισαν να υποστηρίζουν διάφορους συνδυασμούς προφίλ. Το AsianAvenue, BlackPlanet, και MiGente επέτρεψαν στους χρήστες να δημιουργήσουν προσωπικό και επαγγελματικό προφίλ, και οι χρήστες μπορούσαν να προσδιορίσουν τους φίλους τους στα προσωπικά προφίλ τους χωρίς να επιδιώξουν την έγκριση τους. Η κορεατική εικονική παγκόσμια ιστοσελίδα Cyworld άρχισε το 1999 και πρόσθεσε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης το 2001, ανεξάρτητα από αυτές τις άλλες ιστοσελίδες. Ακόμη, όταν ο σουηδικός κοινοτικός Ιστός LunarStorm έγινε κοινωνικό δίκτυο το 2000 περιείχε τους καταλόγους φίλων, τα guestbooks, και τις σελίδες ημερολογίων. Το επόμενο κύμα Υπηρεσιών Κοινωνικής Δικτύωσης άρχισε όταν προωθήθηκε το Ryze.com το 2001 για να βοηθήσει τους ανθρώπους να ενδυναμώσουν τα επιχειρησιακά 23

δίκτυά τους. Ο ιδρυτής του Ryze ανέφερε ότι προώθησε αρχικά την ιστοσελίδα στους φίλους του που ήταν μέλη της κοινότητας επιχειρήσεων και τεχνολογίας του Σαν Φρανσίσκο, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρηματιών και των επενδυτών πίσω από πολλές μελλοντικές υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι πίσω από το Ryze, το Tribe.net, το LinkedIn, και το Friendster περιπλέχτηκαν προσωπικά και επαγγελματικά. Τα άτομα αυτά θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον χωρίς την ύπαρξη ανταγωνισμού μεταξύ τους. Ωστόσο, τελικά το Ryze ποτέ δεν απέκτησε μαζική δημοτικότητα, το Tribe.net έτεινε να προσελκύσει μια εμπαθή βάση χρηστών, το LinkedIn έγινε ισχυρή υπηρεσία επιχείρησης, και το Friendster έγινε το σημαντικότερο, σαν "μια από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις στην ιστορία του Διαδικτύου" (Βογά &Ellison,2007). To 2003 το MySpace δημιουργήθηκε ως εναλλακτική λύση του Friendster. Από το 2003 και μετά, προωθήθηκαν πολλές νέες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης. Οι περισσότερες έλαβαν τη μορφή profile-centric ιστοσελίδων, και προσπάθησαν να αναβιώσουν την πρόωρη επιτυχία του Friendster ή ανέμεναν συγκεκριμένους δημογραφικούς στόχους. Ενώ κοινωνικά-οργανωμένες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης αποσκοπούσαν σε ευρύ ακροατήριο οι επαγγελματικές ιστοσελίδες όπως LinkedIn, Visible Path, και η Xing εστιάζαν σε επιχειρηματίες. Οι Passion-centric" Υπηρεσίες Κοινωνικής Δικτύωσης όπως το Dogster, βοηθούν τους ξένους να συνδεθούν βασισμένοι στα κοινά ενδιαφέροντα τους. Το Care2 βοηθά τους ακτιβιστές να συναντηθούν, το Couchsurfing συνδέει τους ταξιδιώτες με τους ανθρώπους με τους ανθρώπους του «καναπέ», και MyChurch ενώνει τις χριστιανικές εκκλησίες και τα μέλη τους. Επιπλέον, καθώς τα κοινωνικά μέσα αυξήθηκαν, οι ιστοχώροι που είναι βασισμένοι στη διανομή πολυμέσων άρχισαν να γίνονται και τα ίδια Υπηρεσίες Κοινωνικής Δικτύωσης. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν το Flickr (photo sharing), Last.FM (music listening habits), και YouTube (video sharing). Ωστόσο λίγοι είναι εκείνοι που έδωσαν προσοχή σε Υπηρεσίες Κοινωνικής Δικτύωσης οι οποίες κέρδιζαν τη δημοτικότητα σε άλλες περιοχές, ακόμη και σε 24

εκείνες που δημιουργήθηκαν από σημαντικές εταιρίες. Παραδείγματος χάριν, το Orkut της Google απέτυχε να χτίσει μια βιώσιμη αμερικάνικη βάση χρηστών, αλλά από την άλλη το Orkut έγινε η εθνική υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης της Βραζιλίας. Το Windows Live Spaces της Microsoft (MSN) δεν προωθήθηκε σημαντικά στην αμερικάνικη κοινωνία αλλά έγινε εξαιρετικά δημοφιλές αλλού. Λίγοι αναλυτές ή δημοσιογράφοι παρατήρησαν τότε το MySpace που προωθήθηκε στη Σάντα Μόνικα, Καλιφόρνια, εκατοντάδες μίλια μακριά από τη Silicon Valley. Το MySpace άρχισε το 2003 να ανταγωνίζεται το Friendster, το Xanga, και το AsianAvenue, σύμφωνα με τον Tom Anderson. Οι ιδρυτές θέλησαν να προσελκύσουν τους αποξενωμένους χρήστες του Friendster. Αφότου προέκυψαν οι φήμες ότι το Friendster θα υιοθετούσε ένα σύστημα μη βασισμένο στην πληρωμή για τα μέλη του, οι χρήστες τοποθέτησαν μηνύματα στο Friendster που ενθάρρυναν τους ανθρώπους να ενωθούν με άλλες εναλλακτικές υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης συμπεριλαμβανομένου του Tribe.net και του MySpace. Λόγω αυτού, το MySpace ήταν σε θέση να αυξηθεί γρήγορα με την κεφαλαιοποίηση του Friendster. Το MySpace διαφοροποιήθηκε από τα άλλα κοινωνικά δίκτυα με την προσθήκη χαρακτηριστικών γνωρισμάτων ανάλογα με τη ζήτηση χρηστών και δίνοντας την ευχέρεια στους χρήστες να αλλάξουν τις σελίδες τους. Αυτό το "χαρακτηριστικό" προέκυψε επειδή το MySpace δεν περιόρισε τους χρήστες από την προσθήκη HTML στο προφίλ τους. Οι έφηβοι άρχισαν να χρησιμοποιούν μαζικά το MySpace το 2004. Σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους χρήστες, οι περισσότεροι έφηβοι δεν ήταν ποτέ άρρηκτα συνδεδεμένοι με το Friendster, ορισμένοι συνδέθηκαν σε αυτό επειδή θέλησαν να συνδεθούν με τα αγαπημένα τους συγκροτήματα και άλλοι εισήχθησαν στην ιστοσελίδα μέσω των παλαιότερων μελών. Καθώς οι έφηβοι άρχισαν να γίνονται μέλη, ενθάρρυναν τους φίλους τους να συνδεθούν και εκείνοι. Παρότι αρχικά απαγορευόταν η εγγραφή ανήλικων χρηστών, το MySpace άλλαξε την πολιτική και επέτρεψε σε ανήλικα άτομα να γίνουν μέλη. Δεδομένου ότι αυξήθηκε ο αριθμός μελών του κοινωνικού δικτύου, άρχισαν να διαμορφώνονται τρείς ευδιάκριτες ομάδες: μουσικοί/καλλιτέχνες, έφηβοι, και το αστικό κοινωνικό 25

πλήθος. Λόγω έλλειψη κάλυψης από τον Τύπο κατά τη διάρκεια του 2004, πολύ λίγοι παρατήρησαν την αυξανόμενη δημοτικότητα του site. Καθώς το MySpace προσελκούσε την πλειοψηφία της προσοχής των μέσων μαζικής επικοινωνίας στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό, οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης πολλαπλασιαζόταν και αυξανόταν παγκοσμίως. Το Friendster κέρδισε την πρωτιά στα νησιά του Ειρηνικού, το Orkut έγινε η πρώτη υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσηςστη Βραζιλία όσον αφορά τη δημοτικότητα, πριν ακόμη να αυξηθεί η δημοτικότητα του στην Ινδία, το Mixi έγινε ευρέως διαδεδομένο στην Ιαπωνία, το LunarStorm απογειώθηκε στη Σουηδία, οι Ολλανδοί αγκάλιασαν το Hyves, το Grono στην Πολωνία, το Hi5 υιοθετήθηκε στις μικρότερες χώρες στην Λατινική Αμερική, τη Νότια Αμερική, και την Ευρώπη, και το Bebo έγινε πολύ δημοφιλής στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νέα Ζηλανδία, και την Αυστραλία.. Η κινεζική υπηρεσία μηνυμάτων QQ έγινε αμέσως τη μεγαλύτερη υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως όταν πρόσθεσε τα προφίλ και κατέστησε τους κατολόγους φίλων ορατούς, ενώ το φόρουμ Cyworld εισήγαγε τις αρχικές σελίδες (homepages) και τη δυνατότητα δημιουργίας φίλων(βογά &Ellison, 2007). Τέλος, οι υπηρεσίες blogging με τα πλήρη χαρακτηριστικά γνωρίσματα υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης έγιναν επίσης δημοφιλείς. Στις ΗΠΑ, τα blogging εργαλεία με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης, όπως Xanga, LiveJournal, και Vox, προσέλκυσαν τα ευρέα ακροατήρια. Το Skyrock βασιλεύει στη Γαλλία, και το Windows Live Spaces εξουσιάζει στις πολυάριθμες αγορές παγκοσμίως, περιλαμβανομένου του Μεξικό, της Ιταλίας και της Ισπανίας. Αν και τοι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης όπως το QQ, το Orkut, και τα Windows Live Spaces είναι εξίσου μεγάλα, εάν όχι και μεγαλύτερα από το MySpace, λαμβάνουν λίγη κάλυψη στις ΗΠΑ και τα αγγλόφωνα μέσα, κάτι που το καθιστά δύσκολο να αναπτυχθούν. Το 2004 δημιουργήθηκε το Facebook το οποίο γρήγορα κατέστη το πιο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο στον κόσμο. 26

2.2.2 ΥΚΔ και στατιστικά στοιχεία Από την αρχή της εισαγωγής τους στο κόσμο του Διαδικτύου, οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης προσέλκυσαν εκατομμύρια χρήστες, πολλοί από τους οποίους τις ενσωμάτωσαν στις καθημερινές στους δραστηριότητες. Σύμφωνα με το ComScore, πολλές υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης έχουν σημειώσει ραγδαία αύξηση (ComScore, 2007). Υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook, το MySpace και το Friendster αποτελούν επιτυχημένα παραδείγματα (Kang & Lee 2010, Lipsman 2007, Pempek, Yermolayeva, & Yermolayeva, 2009). Η συμμετοχή σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης τελευταία έχει αυξηθεί με εκθετικούς ρυθμούς. Για παράδειγμα, το μερίδιο αγοράς που κατέχουν οι 20 δημοφιλέστερες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης αυξήθηκε κατά 11,5% από τον Ιανουάριο του 2007 ως το Φεβρουάριο του 2007, ενώ η δραστηριότητα της διαδικτυακής κοινωνικής υπηρεσίας αντιπροσώπευε το 6,5% της συνολικής κίνησης στο διαδίκτυο το Φεβρουάριο του 2007 (Hitwise, 2007). Πολλές έρευνες, έδειξαν ότι περίπου το 80-90% των φοιτητών διαθέτει προφίλ σε κάποια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης (Gross et al., 2005, Lampe et al. 2006, Stutzman, 2006). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα παιδιά ηλικίας 13 έως 16 ετών σε ποσοστό 77% και τα παιδιά 9 ετών έως 12 ετών σε ποσοστό 39% διαθέτουν λογαριασμό σε κάποια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή έρευνα που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μαλλάς, 2011). Ωστόσο, στην Ελλάδα υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιεί το 1/3 των Ελλήνων σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της έρευνας Web ID που πραγματοποίησε το Δεκέμβριο του 2011 η Focus Bari, το 36% των Ελλήνων (ηλικίας 13-70 ετών) χρησιμοποιεί σήμερα κάποια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης. Το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τα στοιχεία της αντίστοιχης έρευνας που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο του 2011. Αξιοσημείωτο είναι πως οι άντρες παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά χρήσης των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (40%) σε σχέση με τις γυναίκες (32%), ενώ μάλλον αναμενόμενο είναι πως τα ποσοστά είναι εντυπωσιακά υψηλά στις ηλικίες μέχρι 34 ετών. Συγκεκριμένα, διαμορφώνονται σε 79% στις ηλικίες 13-17 ετών, 72% σε αυτές 18-24, 52% σε 27

εκείνες μεταξύ 25 και 34 ετών για να πέσουν στη συνέχεια στο 29% στις ηλικίες 35-44 ετών, 15% στην κατηγορία 45-54 ετών, ενώ μόλις το 4% των Ελλήνων 55-70 ετών χρησιμοποιεί κάποια από αυτές τις υπηρεσίες (Μαλλάς, 2011). 2.2.3 Τύποι ΥΚΔ Σύμφωνα με τον Haythornthwaite (2005), υπάρχουν δύο τύποι υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης: 1. Η Εσωτερική κοινωνική δικτύωση (Internal Social Networking) 2. Η Εξωτερική κοινωνική δικτύωση (External Social Networkng) Μια υπηρεσία εσωτερικής κοινωνικής δικτύωσης, είναι μία κλειστή κοινότητα που απαρτίζεται από μια ομάδα ανθρώπων προερχομένων από μία επιχείρηση, μια οργάνωση, μία συγκεκριμένη μερίδα πληθυσμού, μία ομάδα ατόμων με ίδια ενδιαφέροντα ή ακόμα και μια ομάδα της οποίας όλα τα μέλη της πρέπει να έχουν προσκαλεστεί προσωπικά από κάποιο υπάρχον μέλος. Μια υπηρεσία εξωτερικής κοινωνικής δικτύωσης είναι «ανοικτή» και προσβάσιμη από όλους τους χρήστες του Internet και έχει ως σκοπό να προσελκύσει άτομα ή εταιρίες που ενδιαφέρονται να διαφημίσουν τα προϊόντα τους. Οι βασικοί τύποι υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης περιέχουν τα εξής χαρακτηριστικά γνωρίσματα: 1. Την υποδιαίρεση των χρηστών σε κατηγορίες (αναλόγως με το σχολείο φοίτησης, τον χώρο εργασίας κ.λπ.) 2. Τους τρόπους σύνδεσης με φίλους (συνήθως με δημιουργία προσωπικών profile) και 3. Ένα έμπιστο σύστημα εύρεσης φίλων. 2.2.4 Διάκριση ΥΚΔ Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης διακρίνονται σε κατηγορίες ανάλογα με (Jagatic et al, 2007): 1. το αντικείμενό τους, δηλαδή το στόχο της δικτύωσης, 2. τον τρόπο εγγραφής και συμμετοχής μελών (ελεύθερη ή περιορισμένη), 3. τον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των μελών τους και 28

4. το είδος του περιεχομένου που ανταλλάσσουν οι χρήστες μεταξύ τους. Υπάρχουν υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης που προσανατολίζονται στο εργασιακό πλαίσιο (π.χ., LinkedIn.com), στην έναρξη προσωπικών και ρομαντικών σχέσεων (ο αρχικός στόχος του Friendster.com), στη σύνδεση ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα όπως η μουσική ή η πολιτική (π.χ., MySpace.com, Youtube.com) ή αυτές που αφορούν τον πληθυσμό των σπουδαστών των κολλεγίων (η αρχική εκδοχή του Facebook.com. 2.2.5 Βασικά χαρακτηριστικά ΥΚΔ Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησαν τα Πανεπιστήμια Rice, Maryland και το Max Planck Institute for Software Systems [2], διακρίνονται πέντε βασικά χαρακτηριστικά των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι, οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης μπορούμε να πούμε πως: Βασίζονται στον χρήστη: Πριν από τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης, οι ιστότοποι λειτουργούσαν με βάση το περιεχόμενο που είχε κοινοποιήσει ο χρήστης και μπορούσαν να το δουν οι επισκέπτες του Διαδικτύου. Η ροή των πληροφοριών ήταν προς μια κατεύθυνση και η κατεύθυνση των μελλοντικών ενημερώσεων καθοριζόταν από τον webmaster ή τον συγγραφέα. Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης είναι «χτισμένες» και «σκηνοθετημένες» από τους χρήστες. Χωρίς αυτούς το δίκτυο θα ήταν ένας άδειος χώρος. Αυτό είναι που κάνει τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης πολύ συναρπαστικές για τους χρήστες του Διαδικτύου. Αλληλεπιδρούν: Ένα άλλο χαρακτηριστικό των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης είναι το γεγονός ότι είναι διαδραστικά. Αυτό σημαίνει ότι ένα κοινωνικό δίκτυο δεν είναι απλώς μια συλλογή chatroom και φόρουμ, αντιθέτως μάλιστα διαθέτουν και άλλες εφαρμογές όπως τεστ γνώσεων, παιχνίδια κ.α. Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης που προσφέρουν αυτές τις δυνατότητες γίνονται γρήγορα «συνήθεια» για τους χρήστες, καθώς προσφέρουν κάτι περισσότερο από απλή διασκέδαση και αποτελούν τον τρόπο με τον οποίον μπορούν να επικοινωνήσουν και να διασκεδάσουν με τους φίλους τους. 29

Δημιουργία κοινοτήτων-ομάδων: Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης έχουν κατασκευαστεί και αναπτυχθεί με την έννοια της κοινότητας. Αυτό σημαίνει ότι όπως οι κοινότητες ή οι κοινωνικές ομάδες σε όλο τον κόσμο στηρίζονται στο γεγονός ότι τα μέλη τους κατέχουν κοινές πεποιθήσεις ή χόμπι- ενδιαφέροντα, έτσι και οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν βασιζόμενες στην ίδια αρχή. Σήμερα, στις πιο σύγχρονες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να βρει ομάδες ανθρώπων με τους οποίους μοιράζονται κοινά σημεία, όπως απόφοιτοι ενός πανεπιστημίου ή μια ομάδα η οποία υποστηρίζει την καλή διαβίωση των ζώων. Τέλος, στις υπηρεσίες αυτές δίνεται η δυνατότητα επανασύνδεσης ατόμων οι οποίοι έχουν χάσει την επαφή τους για καιρό. Δημιουργούν σχέσεις: Σε αντίθεση με τους διαδικτυακούς τόπους του παρελθόντος στις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης αναπτύσσονται σχέσεις. Όσες περισσότερες «σχέσεις» και διασυνδέσεις έχει ένας χρήστης τόσο πιο δημοφιλής είναι μέσα στην υπηρεσίας. Προσδίνουν συγκίνηση για το περιεχόμενο: Το τελευταίο χαρακτηριστικό των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης είναι ο συναισθηματικός παράγοντας. Ενώ οι ιστότοποι του παρελθόντος επικεντρωνόντουσαν κυρίως στην παροχή πληροφοριών σε έναν επισκέπτη, σήμερα οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν στους χρήστες πραγματική συναισθηματική συναίσθηση ότι οι φίλοι τους βρίσκονται σε κοντινή απόσταση και έτσι μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί τους. 2.2.6 Χαρακτηριστικά διαφοροποίησης των ΥΚΔ από άλλους ιστότοπους Σύμφωνα με την έρευνα της Romina Cashia (2008), τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης από άλλους ιστότοπους είναι τα εξής: Η παρουσίαση του εαυτού μας: Η βασική προϋπόθεση εισαγωγής ενός ατόμου σε μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης είναι η δημιουργία ενός προφίλ, μια προσωπική σελίδα δηλαδή που δημιουργεί ο χρήστης και η οποία του δίνει τη δυνατότητα να παρουσιάσει τον εαυτό του μέσω κειμένου, φωτογραφιών, 30

βίντεο και μεταξύ άλλων πολλών επιλογών. Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης δίνουν στο χρήστη τη δυνατότητα να οργανώνει και να καθορίζει τι θα μοιράζεται και με ποιους φίλους ενώ μπορεί να επιτρέψει σε μέλη να μην μπορούν να δουν το προφίλ που διατηρεί. Η δημοσίευση δεδομένων: Οι περισσότερες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους χρήστες να βλέπουν τα δίκτυα των επαφών και σε πολλές περιπτώσεις να τα διαπερνούν, να δημοσιεύουν τα δεδομένα τους ενώ δεν είναι λίγες εκείνες που υποστηρίζουν εφαρμογές που επιτρέπουν στους χρήστες να περιγράψουν τη σχέση που διατηρούν με άλλα μέλη. Οι νέοι τρόποι δημιουργίας κοινότητας: Αν και οι έννοιες των εικονικών κοινοτήτων έχουν υπάρξει από την αρχή των online εφαρμογών στο Διαδίκτυο, οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν στους χρήστες νέους τρόπους να συνδεθούν μεταξύ τους. Οι χρήστες αυτών των περιοχών μπορούν να επιλέξουν να επικοινωνήσουν μέσω των διάφορων ψηφιακών εργαλείων και διαμέσου ενσωματωμένων εφαρμογών σε αυτές τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης. Οι Bottom-up acitivités: Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν ιδανικές πλατφόρμες μέσω των οποίων οι χρήστες με παρόμοιες αξίες, πιστεύω και ενδιαφέροντα μπορούν να επικοινωνήσουν και να συνεργαστούν αποτελεσματικά και χωρίς κανένα κόστος. Για παράδειγμα, οι γιατροί μπορούν να μοιραστούν πληροφορίες για σπάνιες ιατρικές περιπτώσεις ή ακόμη τα ενεργά στελέχη μπορούν να οργανώσουν μια διαμαρτυρία μέσω των ιστότοπων αυτών. Η Ευκολία χειρισμού: Μια σημαντική ιδιότητα των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης είναι η απλότητα της χρήσης τους. Καθένας ο οποίος κατέχει τις βασικές δεξιότητες χειρισμούς του Διαδικτύου είναι σε θέση να δημιουργήσει και να διαχειριστεί τη παρουσία του σε μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον όλες οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης είναι δωρεάν και ανοικτές για όλες τους χρήστες. Οι περισσότερες απαιτούν εγγραφή για τη χρήση της υπηρεσίας ενώ τα υπάρχοντα μέλη των ιστότοπων μπορούν να προσκαλέσουν και άλλα άτομα για τη χρήση της υπηρεσίας. 31

Η Αναδιοργάνωση της διαδικτυακής γεω γραφίας: Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης υποστηρίζουν νέα σημεία εισόδου στο διαδίκτυο: τους προσωπικούς κόσμους των ανθρώπων. Μέχρι πρόσφατα οι άνθρωποι μιλούσαν για το διαδίκτυο σε μεταφορές των χώρων (πόλεις, διευθύνσεις, ιστοσελίδες). Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης έχουν μετατοπίσει την εν λόγω τοποθεσία που βασίζεται σε προσωπικές μεταφορές (προφίλ, τα blogs, φωτογραφίες μου, ο χώρος μου κλπ. 2.2.7 Οφέλη και Κίνδυνοι των ΥΚΔ Η χρήση των κοινωνικών δικτύων προσφέρει στους χρήστες τους πολλά οφέλη και πλεονεκτήματα. Όσον αφορά στις δυνατότητες κοινωνικής δικτύωσης, τα κοινωνικά δίκτυα έχουν παγκόσμια έκταση και πολυφωνία. Επομένως τα οφέλη τους είναι: Η δυνατότητα δημιουργίας δεσμών με πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων, εφόσον το Διαδίκτυο συγκεντρώνει πλήθος ατόμων από όλο τον κόσμο. Η δυνατότητα δημιουργίας δεσμών με άτομα που μπορεί να βρίσκονται σε μεγάλη γεωγραφική απόσταση το ένα από το άλλο, εφόσον το Διαδίκτυο καταργεί τις αποστάσεις. Αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει στα στενά κοινωνικά δίκτυα του άμεσου πραγματικού περιβάλλοντος του ατόμου. Η δυνατότητα δημιουργίας μεγάλης ποικιλίας κοινωνικών δεσμών εφόσον στο Διαδίκτυο συρρέουν άτομα από διαφορετικές χώρες, κοινωνίες, πολιτισμούς και με διαφορετικές συνήθειες και χαρακτηριστικά. Η δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε μεγάλο πλήθος κοινωνικών ομάδων και η αναζήτηση της ομάδας που εκφράζει και ωφελεί το άτομο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η δυνατότητα επαφής με πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς και επομένως η δυνατότητα διεύρυνσης των γνώσεων και των πνευματικών οριζόντων του ατόμου. 32

Η δυνατότητα δραστηριοποίησης και σύμπραξης για κοινούς σκοπούς με άτομα που μπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε στη γη και επομένως η ενίσχυση του κοινού σκοπού με μεγάλο πλήθος συμμετεχόντων. Όσον αφορά στην πρόσβαση των χρηστών τους σε χρήσιμο περιεχόμενο, τα σημαντικότερα από τα οφέλη τους είναι: Η δυνατότητα αναζήτησης και ανεύρεσης περιεχομένου (φωτογραφιών, βίντεο κλπ) στο οποίο οι χρήστες δε θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση με διαφορετικό τρόπο (π.χ. από έντυπα μέσα). Η δυνατότητα άμεσης και από πρώτο χέρι ενημέρωσης για οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο, εφόσον οι ειδήσεις μεταδίδονται μεταξύ των χρηστών του Διαδικτύου από τη μια άκρη της γης στην άλλη, σε ελάχιστο χρόνο. Η ενημέρωση μπορεί να είναι γενική ή στοχευμένη, δηλ. με συγκεκριμένο αντικείμενο. Η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε ψυχαγωγικό περιεχόμενο, από το σπίτι, μέσω π.χ. της παρακολούθησης βίντεοκλιπ και μέσω της ενασχόλησης με εφαρμογές ψυχαγωγικού χαρακτήρα όπως τα παιχνίδια. Εκτός όμως από τα παραπάνω σημαντικά οφέλη, υπάρχουν και σοβαροί κίνδυνοι που σχετίζονται με την online κοινωνική δικτύωση. Κάποιοι από τους κινδύνους αυτούς αφορούν και στην δικτύωση στον πραγματικό κόσμο. Για παράδειγμα, όπως υπάρχει ο κίνδυνος του αγνώστου κατά την κοινωνικοποίηση σε πραγματικούς χώρους όπως το σχολείο, η εργασία ή το μπαρ, το ίδιο ισχύει και κατά την online κοινωνική δικτύωση. Υπάρχουν όμως επιπλέον κίνδυνοι που οφείλονται στο μέγεθος και στη φύση του κυβερνοχώρου. Σε αυτούς τους επιπλέον κινδύνους συμπεριλαμβάνονται: Η έκθεση σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό κινδύνων κοινωνικού χαρακτήρα. Ενώ θα περίμενε κανείς ότι το Διαδίκτυο λόγω της απόστασης που εμπεριέχει, θα προφύλασσε τα άτομα από την επαφή με πραγματικούς κινδύνους, είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου ιδιαίτερα οι νέοι βιώνουν έντονα καταστάσεις μέσα από την χρήση του κυβερνοχώρου, οι οποίες 33