ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ Κ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ

Ε ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ Κ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα: «Ζ εθαξκνγή ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζηε ρώξα καο ζήκεξα» Δπηβιέπσλ: αθθάο Θσκάο πνπδάζηξηα: Καινγήξνπ νθία

ΑΘΖΝΑ - 2010 1

ΠΔΡΗΛΖΦΖ ην πιαίζην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο επηρεηξήζεθε λα ζθηαγξαθεζεί ε άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα.Γεδνκέλεο,φκσο ηεο έληαμεο ηεο ρψξαο ζηελ δψλε ηνπ επξψ ην 2001 θαη ηεο άζθεζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο κέζσ ηεο αλεμάξηεηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο,κειεηψληαη νη ζηφρνη ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ηεο ΔΚΣ,φπσο ηζρχνπλ γηα φιν ην επξσζχζηεκα. Αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο απνηειεί ε κειέηε ησλ ζηφρσλ πνπ επηδηψθεη ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη θπξίσο ε δηεξεχλεζε ηεο επίδξαζεο ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο ζηα κεγέζε ηεο πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο,κέζσ δηάθνξσλ κεραληζκψλ κεηάδνζεο.ηδηαίηεξε αλαθνξά γίλεηαη θαη ζηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη λνκηζκαηηθέο αξρέο πξνθεηκέλνπ λα πεηχρνπλ ηνπο επηζπκεηνχο ζθνπνχο. Δηδηθφηεξα,ην θχξην κέξνο ηεο εξγαζίαο αλαθέξεηαη ζηελ κειέηε ηεο εληαίαο επξσπατθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο θαη ηελ ζηξαηεγηθή πνπ εθαξκφδεη ε ΔΚΣ,ππφ ην πξίζκα ηεο εμηζνξξφπεζεο κεηαμχ ηεο αληηκεηψπηζεο ηεο δηεζλνχο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο πνπ έπιεμε θαη ηελ Δπξψπε,θαη ηνπ θχξηνπ ζηφρνπ ηεο πνπ είλαη ε δηαηήξεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ κέζσ ηνπ ειέγρνπ ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο.καηφπηλ,αλαθέξνληαη νη επηδξάζεηο ηεο πνιηηηθήο απηήο ζηηο αγνξέο ρξήκαηνο,θεθαιαίσλ θαη πηζηψζεσλ ζηελ ρψξα καο κε ηδηαίηεξε αλαθνξά ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα πνπ νπζηαζηηθά θαιείηαη λα ηελ εθαξκφζεη,ελψ παξάιιεια ππνγξακκίδνληαη θαη νη δεκνζηνλνκηθέο πξννπηηθέο ηεο ρψξαο. Με ζεσξεηηθφ εξγαιείν,ινηπφλ,ηε λνκηζκαηηθή ζεσξία,γίλεηαη αληηιεπηφ πνηφο είλαη ν ξφινο πνπ δηαδξακαηίδνπλ,θαηά ηελ θαηάζηξσζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο,παξάγνληεο φπσο ην δηεζλέο νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη νη δεκνζηνλνκηθέο εμειίμεηο ησλ θξαηψλ κειψλ. Δπηπιένλ,γηα ηελ πιεξφηεηα ηεο εξγαζίαο γίλεηαη ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηηο αξκνδηφηεηεο ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο,ηελ κεηάβαζε ζηελ ΟΝΔ θαη ηελ εθρψξεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ζηελ ΔΚΣ. Σέινο,βάζεη ηεο παξνχζαο αλάιπζεο,εμάγνληαη νξηζκέλα ζπκπεξάζκαηα αλαθνξηθά κε ηελ θαηεχζπλζε πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζεί ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή,ηνπο παξάγνληεο πνπ νθείινπλ λα ιακβάλνληαη ππφςε γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο θαη ηνλ ξφιν ηεο ζηελ ζπλνρή ηνπ επξσπατθνχ νηθνδνκήκαηνο. 2

SUMMARY In the present study there has been an attempt to outline the conduct of monetary policy in Greece.However,considering the country's accession to the euro zone in 2001 and the conduct of monetary policy by the independent European Central Bank, the objectives of the ECB's monetary policy, as applied in the whole Eurosystem, are studied. The aim of this essay is to study the objectives pursued by monetary policy and especially to examine the effect of money supply in the real economy through several transmission mechanisms.there has been also particular reference to the means used by the monetary authorities in order to achieve the desired objectives. In particular,the main part of the essay refers to the study of the single european monetary policy and the strategy adopted by the ECB in terms of maintaining balance between confronting the international financial crisis that affected Europe and its main objective to maintain price stability by controlling money supply.afterwards, the effects of this policy on money, capital and credit markets of our country are indicated with particular reference to the banking system,which is actually called to applicate it,while at the same time the financial potential of the country is highlighted. Thus,using monetary theory as a theoretical tool,one clarifies what role is played in the formulation of monetary policy by factors such as international economic environment and financial developments in the Member States. Moreover,in order to complete the essay,a retrospect on the competencies of the Bank of Greece, the transition to EMU and the transfer of competencies to the ECB is made. Finally,based on this analysis,several conclusions are drawn regarding the direction to be followed by monetary policy,the factors that must be taken into account during its design and its role in the cohesion of the european construction. 3

ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα,Δπξσπατθφ χζηεκα Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ, Δπξσζχζηεκα, ΟΝΔ, λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, Say, Fisher, Cambridge, κεραληζκφο κεηάδνζεο, ξεπζηφηεηα, επηηφθην, ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία, ηξάπεδεο, νκφινγα, spread, έιιεηκκα, δεκφζην ρξένο 4

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ......7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ 1.1. Ηζηνξηθή αλαδξνκή Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο..9 1.2 Αξκνδηφηεηεο ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο ζην πιαίζην ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο.12 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο Ζ ΑΚΖΖ ΣΖ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ 2.1 Ο λφκνο ηνπ Say...15 2.2 Ζ πνζνηηθή ζεσξία πεξί ρξήκαηνο 16 2.2.1 H εμίζσζε ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπ Fischer....16 2.2.2 Ζ εμίζσζε ησλ ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ ηεο ζρνιήο ηνπ Cambridge. 17 2.3 Μεραληζκνί κεηάδνζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο.. 18 2.3.1 Ο δίαπινο ηνπ επηηνθίνπ..19 2.3.2 Ο δίαπινο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο 19 2.3.3 Ο κεραληζκφο κεηάδνζεο κέζσ ησλ ηηκψλ ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ 20 2.3.4 Ο κεραληζκφο κεηάδνζεο κέζσ ησλ ηξαπεδηθψλ δαλείσλ 20 2.4 Ρεπζηφηεηα....21 2.5 Οη δίαπινη δηάρπζεο ηεο ξεπζηφηεηαο 22 2.6 Μέζα άζθεζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία πξηλ ηελ ΟΝΔ 23 2.7 ηξαηεγηθή λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο...25 2.8 Δπίδξαζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο ζηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. 26 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ο Ζ ΑΚΖΖ ΣΖ ΔΝΗΑΗΑ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ 3.1 Ζ ηζηνξηθή δηαδξνκή ηεο επξσπατθήο ελνπνίεζεο θαη ε πνξεία πξνο ηελ νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε...28 3.2 Δπξσπατθφ χζηεκα Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ θαη Δπξσζχζηεκα 32 5

3.3 Γνκή ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο 33 3.4 Μέζα λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο Δπξσζπζηήκαηνο..35 3.4.1 Πξάμεηο αλνηθηήο αγνξάο (open market operations).35 3.4.2 Πάγηεο δηεπθνιχλζεηο (standing facilities).37 3.4.3 Σήξεζε ησλ ειάρηζησλ απνζεκαηηθψλ 38 3.5 Ζ ζηξαηεγηθή ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ηεο ΔΚΣ.38 3.6 Μεραληζκφο κεηάδνζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ΔΚΣ ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία...40 3.6.1 Μεηαβνιή ησλ επίζεκσλ επηηνθίσλ...40 3.6.2 Δπεξεαζκφο ησλ ηξαπεδψλ θαη ησλ επηηνθίσλ ηεο ρξεκαηαγνξάο.41 3.6.3 Δπεξεαζκφο ησλ πξνζδνθηψλ 41 3.6.4 Δπεξεαζκφο ησλ ηηκψλ ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ 41 3.6.5 Δπεξεαζκφο ηεο απνηακίεπζεο θαη ησλ επελδπηηθψλ απνθάζεσλ...41 3.6.6 Δπεξεαζκφο ζηελ πξνζθνξά ησλ πηζηψζεσλ 42 3.6.7 Μεηαβνιέο ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη ησλ ηηκψλ 42 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ν ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΤΡΧΤΣΖΜΑ 4.1 Ζ εληαία λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη νη παξεκβάζεηο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο...43 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ν ΑΓΟΡΔ ΥΡΖΜΑΣΟ, ΠΗΣΧΔΧΝ ΚΑΗ ΚΔΦΑΛΑΗΧΝ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 5.1 Ννκηζκαηηθά κεγέζε..50 5.2 Δπηηφθηα θαηαζέζεσλ 51 5.3 Υξεκαηνδφηεζε ηεο νηθνλνκίαο.. 52 5.4.Δπηηφθηα ηξαπεδηθψλ δαλείσλ.. 53 5.5 Ζ αγνξά νκνιφγσλ ηνπ δεκνζίνπ......55 5.6. Οη εμειίμεηο ζηνλ ηξαπεδηθφ θιάδν...58 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ν ΓΖΜΟΗΟΝΟΜΗΚΔ ΔΞΔΛΗΞΔΗ 6.1 Ζ εμέιημε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ κεγεζψλ θαη νη πξννπηηθέο.. 61 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 65 6

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ.......67 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ. 70 Νφκνο 3723 / 2008 [ παξαξηεκα\νομο 3723 2008.pdf ] 71 Απφθαζε 13264 Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ [ παξαξηεκα\αποφαζ 13264 ΤΠ.ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ.pdf]...74 Απφθαζε ΔΚΣ 6 εο Μα νπ 2010 [ παξαξηεκα\αποφαζ ΔΚΣ 6εο ΜΑΗΟΤ 2010.pdf]....76 Καηαζηαηηθφ ΔΚΣ,ΔΚΣ [παξαξηεκα\κασασασηκο ΔΚΣ,ΔΚΣ.pdf]. 78 Καηαζηαηηθφ Σξάπεδαο Διιάδνο (Έθδνζε Θ,άξζξν 55) [παξαξηεκα\κασασασηκο ΣΣΔ Έθδνζε_Θ.pdf]. 99 Σξάπεδαο Διιάδνο :Οηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο ρξήζεσο 2009 [παξαξηεκα\isologismos_2009.pdf]...109 Δλνπνηεκέλε απφδνζε ηεο ζπλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηεο πλζήθεο γηα ηελ ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο (άξζξα 105-115) [παξαξηεκα\τνθζκζδδ.pdf]...112 7

EΗΑΓΧΓΖ Ζ ιεηηνπξγία ελφο εχξσζηνπ θαη απνηειεζκαηηθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ζπληζηά ηνλ αθξνγσληαίν ιίζν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο κηαο ρψξαο.tν ηξαπεδηθφ ζχζηεκα έρεη αλακθίβνια ζεηηθή ζπκβνιή ζηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο.οη ηξάπεδεο παξέρνπλ έλα επξχ θάζκα ππεξεζηψλ ζε ηδηψηεο,επηρεηξήζεηο αιιά θαη ζην ειιεληθφ Γεκφζην.Ζ θχξηα δξαζηεξηφηεηα ηνπο ζπλίζηαηαη ζηελ εμαζθάιηζε ξεπζηφηεηαο γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε ηεο αγνξάο.ζ ρξεκαηνδνηηθή δξαζηεξηφηεηά ηνπο ζπκβάιιεη,έηζη,ζηελ πξνψζεζε ηνπ εθζπγρξνληζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ,ηδίσο ησλ κηθξνκεζαίσλ,θαη ζπλαθφινπζα ζηε δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε δπλακηθψλ θιάδσλ ηεο νηθνλνκίαο.απηή είλαη ζεκαληηθή φρη κφλνλ δηφηη ζπκβάιιεη ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ επελδχζεσλ θαη ηεο θαηαλάισζεο (θαη ζπλεπψο ζηελ αχμεζε ηνπ ΑΔΠ ηεο ρψξαο),αιιά θαη δηφηη πεξηνξίδεη ηελ πξνζθπγή ζηε ζρεηηθή παξανηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα.οη ζρεηηθά πςεινί ξπζκνί αλάπηπμεο θαη ν εθζπγρξνληζκφο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ηα ηειεπηαία δεθαπέληε ρξφληα ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ απειεπζέξσζε, ηελ αλαδηάξζξσζε θαη ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ειιεληθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ έληαμε ηεο ρψξαο ζηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα επέβαιε ηελ πξνζαξκνγή ζηηο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο ηνπ εληαίνπ επξσπατθνχ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ρψξνπ θαζψο θαη ηελ πξνεηνηκαζία γηα ηελ έληαμε ηεο ρψξαο ζηελ επξσδψλε.οη ηξάπεδεο ιεηηνπξγνχλ ππφ ηελ επίδξαζε ελφο απζηεξνχ ζεζκηθνχ θαη νξγαλσηηθνχ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο ην νπνίν ηζρχεη γηα φιεο ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.Δπηπιένλ,ε άζθεζε απηφλνκεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο απφ ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα θαη ε εθρψξεζε επξείσλ εμνπζηψλ ζε απηή,ζεκαηνδνηεί ηελ εμάξηεζε ησλ εγρψξησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ απφ ηηο εμειίμεηο ζηνλ επξσπατθφ ρψξν θαη ηηο απνθάζεηο ηεο ΔΚΣ αλαθνξηθά κε ηελ πνιηηηθή επηηνθίσλ.πιένλ,ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο δεζκεχεηαη απφ ηελ επηινγή ηεο ΔΚΣ αλαθνξηθά κε ηνλ ζηφρν λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο πνπ επηδηψθεηαη,είηε ηελ κείσζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ,είηε ηελ αχμεζή ηεο γηα ηελ παξνρή ξεπζηφηεηαο ζηελ νηθνλνκία. 8

Δπηπιένλ,ζην πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πθίζηαληαη νξηζκέλα ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία ζηήξημεο ησλ ρσξψλ εθείλσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ζνβαξέο δεκνζηνλνκηθέο δηαηαξαρέο θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ παξέρεηαη κία δηθιείδα αζθαιείαο πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίδεηαη ε ζηαζεξφηεηα ηνπ επξψ. ηα επφκελα θεθάιαηα ζα ζθηαγξαθήζνπκε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ε αζθνχκελε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή απφ ηελ ΔΚΣ πξνζπάζεζε λα εμνπδεηεξψζεη ηηο δπζκελείο επηδξάζεηο ηεο παγθφζκηαο θξίζεο θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν απηή δηαρέεηαη ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία κέζσ ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. 9

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ 1.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο Ζ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο ηδξχζεθε ζε ζπλέρεηα ηνπ Πξσηνθφιινπ ηεο Γελεχεο ηεο 15εο επηεκβξίνπ 1927 θαη άξρηζε λα ιεηηνπξγεί ζηηο 15 Μα νπ 1928,θάησ απφ ηελ πίεζε ησλ μέλσλ πηζησηψλ ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο,πνπ κέζσ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ απαίηεζαλ ηε δεκηνπξγία αλεμάξηεηεο απφ ηελ θπβέξλεζε Κεληξηθήο Σξάπεδαο,πξνθεηκέλνπ λα εθιείςεη ε λνκηζκαηηθή αζηάζεηα πνπ ραξαθηήξηδε ηελ Διιάδα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1920. 1 Μέρξη ηελ ίδξπζε ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, ηηο ιεηηνπξγίεο θεληξηθήο ηξάπεδαο αζθνχζε ε κεγαιχηεξε εκπνξηθή ηξάπεδα ηεο ρψξαο,ε Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο,ε νπνία είρε ηδξπζεί ην 1841 θαη βαζκηαία είρε απνθηήζεη κνλνπψιην επί ηνπ εθδνηηθνχ πξνλνκίνπ. 2 χκθσλα κε ηελ Κνηλσλία ησλ Δζλψλ,ζηελ Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο ππήξρε αζπκβίβαζην γηα ηελ άζθεζε δεκφζηαο εμνπζίαο, φπσο ε έθδνζε ηνπ ραξηνλνκίζκαηνο,παξάιιεια κε ηε δξαζηεξηφηεηα εκπνξηθήο ηξάπεδαο.ηε λέα, θεληξηθή, ηξάπεδα κεηαβηβάζηεθαλ απφ ηελ Δζληθή Σξάπεδα ζηνηρεία ελεξγεηηθνχ (θπξίσο ρξπζφο θαη νκφινγα ηνπ Γεκνζίνπ) θαη παζεηηθνχ (ην εθδνζέλ ραξηνλφκηζκα θαη ηδίσο νη θαηαζέζεηο ηνπ Γεκνζίνπ). 3 Σν Πξσηφθνιιν ηεο Γελεχεο θαζφξηζε,επίζεο,ην πεξηερφκελν ηεο δξαρκήο ζε ρξπζφ θαη φξηζε φηη ε δξαρκή ζα αθνινπζνχζε ηνλ Καλφλα Υξπζνχ-πλαιιάγκαηνο. 4 1 Βι. Αινγνζθνχθεο Γ.«Ζ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο θαη ν πιεζσξηζκφο.αλεμαξηεζία θαη Γεκνθξαηηθφο έιεγρνο»,ζει.2-5 2 Βι. Μνξθσηηθφ Ίδξπκα Δζληθήο Σξαπέδεο 1985 «Σν πιαίζην αλαθνξάο :Ζ Δζληθή Σξάπεδα»,ζει 8 3 Βι. Σξάπεδα ηεο Διιάδνο «Σα πξψηα πελήληα ρξφληα ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο» 1978,ζει.59-73 4 χκθσλα κάιηζηα κε ην 'Aξζξν 4 ηνπ αξρηθνχ Καηαζηαηηθνχ ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο "θχξηνλ θαζήθνλ ηεο Σξαπέδεο είλαη ε εμαζθάιηζηο ηεο ζηαζεξφηεηνο ηεο εηο ρξπζφλ αμίαο ησλ γξακκαηίσλ απηήο.πξνο ηνλ ζθνπφλ ηνχηνλ ζα ξπζκίδε,εληφο ησλ νξίσλ ηνπ Καηαζηαηηθνχ απηήο,ηελ θπθινθνξίαλ θαη ηελ πίζηηλ ελ Διιάδη". 10

Μεηά ηηο κεγάιεο λνκηζκαηηθέο αλαζηαηψζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1920,πνπ ζπλέβαιαλ ζηελ απφθαζε γηα ηελ ίδξπζή ηεο,ε Σξάπεδα δηήλπζε κία επηηπρεκέλε πξψηε δεθαεηία ζπκβάιινληαο ζεκαληηθά ζηελ λνκηζκαηηθή ζηαζεξνπνίεζε.ζ δεθαεηία ηνπ 1930,πνπ δηεζλψο ραξαθηεξίζηεθε απφ ζεκαληηθή λνκηζκαηηθή αλαηαξαρή,ππήξμε γηα ηελ Διιάδα πεξίνδνο ζρεηηθήο ζηαζεξφηεηαο.μεηαπνιεκηθά,ε Σξάπεδα έπαημε ζεκαληηθφ ξφιν ζηε λνκηζκαηηθή κεηαξξχζκηζε θαη ζηελ εκπέδσζε θαη δηαηήξεζε ηεο λνκηζκαηηθήο ζηαζεξφηεηαο γηα κία εηθνζαεηία,απφ ην 1954 έσο ην 1973.Ο πιεζσξηζκφο δηαηεξήζεθε ζε πνιχ ρακειά επίπεδα,ε αμηνπηζηία ηεο δξαρκήο εκπεδψζεθε θαη ε λνκηζκαηηθή ζηαζεξφηεηα ζπλδπάζηεθε κε ηαρεία αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο.σν πηζησηηθφ ζχζηεκα ήηαλ σζηφζν έληνλα ειεγρφκελν θαζψο ε Ννκηζκαηηθή Δπηηξνπή απνθάζηδε γηα ηελ θαηαλνκή ησλ πηζηψζεσλ ζε έλα πεξηβάιινλ δηνηθεηηθά θαζνξηδφκελσλ επηηνθίσλ. 5 ε απηφ ην πεξηβάιινλ,νη ζρέζεηο ηεο Σξάπεδαο κε ηηο θπβεξλήζεηο ήηαλ εμαηξεηηθά ζηελέο θαη δχζθνια ζα κπνξνχζε θαλείο λα κηιήζεη γηα ηελ απηνλνκία ηνπ ηδξχκαηνο,δεδνκέλεο ηεο ζχλζεζεο θαη ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο Ννκηζκαηηθήο Δπηηξνπήο. 6 Ωο απνηέιεζκα απηνχ,ε Σξάπεδα γηα κεγάια δηαζηήκαηα δηεπθφιπλε ηε λνκηζκαηηθή ρξεκαηνδφηεζε ηνπ δεκνζίνπ.γερφηαλ θαηαζέζεηο απφ νξγαληζκνχο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα (αζθαιηζηηθά ηακεία) θαη ρξεζηκνπνηνχζε ηα θεθάιαηα απηά γηα ηελ αγνξά θξαηηθψλ ρξενγξάθσλ πνπ ηεξνχληαλ ζε ινγαξηαζκνχο ηεο Σξάπεδαο.Ζ απηνλνκία ηεο Σξάπεδαο άξρηζε λα εληζρχεηαη ζηε δεθαεηία ηνπ 1980.πγθεθξηκέλα,ην 1982 ε Ννκηζκαηηθή Δπηηξνπή θαηαξγήζεθε θαη νη δηθαηνδνζίεο ηεο κεηαθέξζεθαλ ζηνλ Γηνηθεηή ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο,ελψ κε ηελ ζηαδηαθή απειεπζέξσζε ηνπ πηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο άξρηζε λα κεηαβάιιεη ηελ πξνεγνχκελε αθνινπζνχκελε πνιηηηθή ηεο.ζ πνιηηηθή ηεο 5 Βι Ν.1015/1946 «Πεξί ζπζηάζεσο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο Ννκηζκαηηθήο επηηξνπήο» 6 Ζ Ννκηζκαηηθή Δπηηξνπή ηδξχζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 1946 κεηά ηηο πξψηεο απνηπρεκέλεο πξνζπάζεηεο λνκηζκαηηθήο κεηαξξχζκηζεο.ήηαλ εθηειεζηηθφ φξγαλν κε αξκνδηφηεηα ηνλ έιεγρν ησλ πηζηψζεσλ θαη ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο.απνηειείην απφ πέληε κέιε,ηνλ Τπνπξγφ πληνληζκνχ,ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ,ηνλ δηνηθεηή ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο θαη δχν αιινδαπνχο εθπξνζψπνπο,έλαλ ηεο Αγγιίαο θαη έλαλ ησλ ΖΠΑ.Ήηαλ αξκφδηα λα επηβάιιεη πξφζηηκα ζε πηζησηηθά ηδξχκαηα,λα εγθξίλεη ηελ ίδξπζε λέσλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ θαη λα ειέγρεη ηηο πξάμεηο επί ζπλαιιάγκαηνο. 11

αλεμαξηεζία θαηνρπξψζεθε κε ην λφκν 2548/1997. 7 Σα πξαγκαηηθά επηηφθηα άξρηζαλ λα αλεβαίλνπλ πξνο ηα δηεζλή επίπεδα,ε πηζησηηθή επέθηαζε ηφζν πξνο ην δεκφζην φζν θαη πξνο ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα άξρηζε λα πεξηνξίδεηαη,νη δηεπθνιπληηθέο ππνηηκήζεηο απνθεχρζεθαλ θαη ε δηνιίζζεζε ηεο δξαρκήο πεξηνξίζζεθε ζε επίπεδα αηζζεηά ρακειφηεξα απφ ηε δηαθνξά πιεζσξηζκνχ κεηαμχ ηεο Διιάδνο θαη ησλ εκπνξηθψλ εηαίξσλ.ηελ πεξίνδν ηεο πνιηηηθήο αζηάζεηαο ην 1989-1990,ε Σξάπεδα απνδείρζεθε ν ζηπινβάηεο ηεο εκπηζηνζχλεο ζηε δξαρκή θαη απέηξεςε εμειίμεηο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα είραλ νδεγήζεη ζε βαζεηά θξίζε εκπηζηνζχλεο κε αλππνιφγηζηεο ζπλέπεηεο. Με ηνπο λφκνπο 2609/1998 θαη 2832/2000 αληηζηνίρσο,ην Καηαζηαηηθφ ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο ηξνπνπνηήζεθε ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο ηεο πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε.Ζ ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ αλαθέξεηαη πιένλ ξεηψο σο ζεκειηψδεο ζηφρνο ηεο Σξάπεδαο.Δπίζεο,εμαζθαιίδεηαη ε αλεμαξηεζία ηεο θαη πξνζδηνξίδνληαη νη ζρέζεηο ηεο κε ηε Βνπιή θαη ηελ Κπβέξλεζε. 8 Γεκηνπξγήζεθε έλα λέν φξγαλν,ην πκβνχιην Ννκηζκαηηθήο Πνιηηηθήο, αξκφδην γηα ηε λνκηζκαηηθή θαη ζπλαιιαγκαηηθή πνιηηηθή. Μέρξη ηελ έληαμε ηεο Διιάδαο ζηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε ηελ 1.1.2001, ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο ήιεγρε ηε ξεπζηφηεηα έκκεζα, θπξίσο κε πξάμεηο αλνηρηήο αγνξάο,κε ηελ κεηαβνιή ησλ επίζεκσλ επηηνθίσλ θαη ησλ απαηηήζεσλ ηήξεζεο απνζεκαηηθψλ.σν πιαίζην ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ηξνπνπνηήζεθε ην 1998 κεηά ηελ έληαμε ηεο δξαρκήο ζηνλ Μεραληζκφ πλαιιαγκαηηθψλ Ηζνηηκηψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Ννκηζκαηηθνχ πζηήκαηνο θαη ηελ έκθαζε πνπ δηλφηαλ ζηε ζηαζεξφηεηα ηεο ηζνηηκίαο ζηνλ κεραληζκφ απηφ. Ζ ηζνηηκία ηεο δξαρκήο απνηεινχζε ελδηάκεζν ζηφρν λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ελψ ηα λνκηζκαηηθά θαη πηζησηηθά κεγέζε παξαθνινπζνχληαλ σο δείθηεο. Μεηά ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ εζληθνχ λνκίζκαηνο απφ ην επξψ, ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο ιεηηνπξγεί σο αλαπφζπαζην κέξνο ηνπ Δπξσπατθνχ πζηήκαηνο Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ (εθεμήο ΔΚΣ) ηφζν θαηά ηελ επηδίσμε ηνπ πξσηαξρηθνχ ηεο ζθνπνχ φζν θαη,σο πξνο ζεηξά βαζηθψλ αξκνδηνηήησλ ηεο,ελεξγψληαο 7 Βάζεη ηνπ άξζξνπ 3 «Καηά ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο, ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο θαη ηα κέιε ησλ νξγάλσλ ηεο δε δεηνχλ νχηε δέρνληαη νδεγίεο απφ ηελ Κπβέξλεζε ή νξγαληζκνχο.» 8 Βι. http://www.bankofgreece.gr/pages/el/bank/history/historicalreview.aspx 12

ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη νδεγίεο ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο. 1.2 Αξκνδηόηεηεο ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο ζην πιαίζην ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο Ζ αλάιεςε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ ΔΚΣ κε ηελ έλαξμε ηνπ ηξίηνπ ζηαδίνπ ηεο ΟΝΔ,δηακφξθσζε κία λέα πξαγκαηηθφηεηα βάζεη ηεο νπνίαο ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο θαιείηαη λα πξνζαξκφζεη ηε ιεηηνπξγία ηεο ζε έλα λέν ζεζκηθφ πιαίζην πνπ πξνζδηνξίδεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 105-115 ηεο πλζήθεο ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη απφ ην θαηαζηαηηθφ ηνπ ΔΚΣ θαη ηεο ΔΚΣ.Οη αξκνδηφηεηέο ηεο είλαη νη αθφινπζεο: Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή πκκεηέρεη ζηε ράξαμε ηεο εληαίαο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ηεο δψλεο ηνπ επξψ θαη ηελ εθαξκφδεη ζηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη ηηο νδεγίεο ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο.Βάζεη ηνπ άξζξνπ 18 ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπ ΔΚΣ,δηελεξγεί ηέζζεξηο θαηεγνξίεο πξάμεσλ αλνηθηήο αγνξάο: α)πξάμεηο θχξηαο θαη πην καθξνπξφζεζκεο αλαρξεκαηνδφηεζεο, β) πξάμεηο γηα ηελ εμνκάιπλζε βξαρππξφζεζκσλ δηαθπκάλεσλ ηεο ξεπζηφηεηαο γ) δηαξζξσηηθέο πξάμεηο (κέζσ αληίζηξνθσλ ζπλαιιαγψλ θαη έθδνζεο ρξενγξάθσλ).δπίζεο,παξέρεη πάγηεο δηεπθνιχλζεηο νξηαθήο ρξεκαηνδφηεζεο θαη απνδνρήο θαηαζέζεσλ ζηα πηζησηηθά ηδξχκαηα γηα ηε ρνξήγεζε θαη απνξξφθεζε ξεπζηφηεηαο, αληηζηνίρσο.σέινο, δηαηεξεί ηνπο ινγαξηαζκνχο ζηνπο νπνίνπο θαηαηίζεληαη ηα ειάρηζηα απνζεκαηηθά απφ ηηο ηξάπεδεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηε ρψξα. 9 πλάιιαγκα θαη ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα Γηαρεηξίδεηαη γηα ινγαξηαζκφ ηεο ΔΚΣ κέξνο ησλ ζε ζπλάιιαγκα θαη ρξπζφ δηαζεζίκσλ ηεο ηειεπηαίαο, ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηεο ΔΚΣ. Σξαπεδνγξακκάηηα θαη θέξκαηα Δθδίδεη ηξαπεδνγξακκάηηα επξψ,ηα νπνία θπθινθνξνχλ σο λφκηκν ρξήκα, κεηά απφ έγθξηζε ηεο ΔΚΣ,θαη είλαη αξκφδηα γηα ηελ θπθινθνξία θαη δηαρείξηζε ησλ 9 Βι. Παξάξη. Καηαζηαηηθφ Σξάπεδαο Διιάδνο,άξζξα 55 13

ηξαπεδνγξακκαηίσλ θαη θεξκάησλ επξψ ζηελ Διιάδα.Φξνληίδεη γηα ηελ πξνκήζεηα ησλ αλαγθαίσλ πνζνηήησλ αλά αμία,είηε απφ ην Ίδξπκα Δθηχπσζεο Σξαπεδνγξακκαηίσλ θαη Αμηψλ (ΗΔΣΑ) είηε απφ δηαζπλνξηαθέο ρξεκαηαπνζηνιέο,θαζψο θαη γηα ηελ αζθαιή απνζήθεπζε, δηαθίλεζε θαη ηελ επαλαθπθινθνξία ή ηελ θαηαζηξνθή ηνπο.δπηπιένλ, κεξηκλά γηα ηε δηαζθάιηζε απξφζθνπησλ ζπλαιιαγψλ ζηελ αγνξά θαη ηνλ νκαιφ εθνδηαζκφ ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ζε φιε ηελ επηθξάηεηα κε ηηο εθάζηνηε αλαγθαίεο πνζφηεηεο ηξαπεδνγξακκαηίσλ θαη θεξκάησλ επξψ,κέζσ ηνπ δηθηχνπ ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο. 10 εκεηψλεηαη φηη ε παξαθνινχζεζε θαη ε εληνιή εθηχπσζεο,απφζπξζεο,θαηαζηξνθήο ησλ θεξκάησλ ηειεί ππφ ηελ επνπηεία θαη εληνιή ηνπ Γεληθνχ Λνγηζηεξίνπ ηνπ Κξάηνπο. πζηήκαηα πιεξσκώλ θαη δηαθαλνληζκνύ Αζθεί ηελ επίβιεςε ησλ ζπζηεκάησλ θαη ησλ κέζσλ πιεξσκψλ,κε ζθνπφ ηε δηαζθάιηζε ηεο ζηαζεξφηεηαο, ηεο αμηνπηζηίαο θαη ηεο απνδνηηθφηεηάο ηνπο.γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηεο,παξαθνινπζεί ηηο εμειίμεηο ζην ζεζκηθφ πιαίζην θαη ηηο ππνδνκέο κεηαθνξάο θεθαιαίσλ δηεζλψο, ζπγθεληξψλεη, επεμεξγάδεηαη θαη αλαιχεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ηηο πιεξσκέο, θαηαξηίδεη ζηαηηζηηθά δειηία, δηεξεπλά ηηο δπλαηφηεηεο βειηίσζεο ησλ κεζφδσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ πνπ ζπλδένληαη κε ηα ζπζηήκαηα πιεξσκψλ θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ ππνδνκψλ θαη ηηο αλαζεσξεί,εάλ απηφ θξίλεηαη ζθφπηκν.απφ ηηο 19 Μα νπ 2008 ζπκκεηέρεη ζην Target2, ην λέν δηεπξσπατθφ ζχζηεκα ηαρείαο κεηαθνξάο θεθαιαίσλ θαη δηαθαλνληζκνχ ζε ζπλερή ρξφλν, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηηο κεηαθνξέο θεθαιαίσλ κεγάιεο αμίαο κεηαμχ ηξαπεδψλ θαη γηα ηε δηεμαγσγή πιεξσκψλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. 11 Υξεκαηνπηζησηηθή ζηαζεξόηεηα Δίλαη αξκφδηα γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο ζηαζεξφηεηαο,ε νπνία απνβιέπεη ζηνλ εληνπηζκφ ησλ παξαγφλησλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα πξνθαιέζνπλ αζηάζεηα ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο θαη αμηνινγεί ην βαζκφ αλζεθηηθφηεηάο ηνπ. 10 Βι. http://www.bankofgreece.gr/pages/el/bank/responsibilities.aspx 11 Βι. Γθφξηζνο Υ.,«Σξαπεδηθφ θαη Ννκηζκαηηθφ Γίθαην», Διιεληθφ αλνηθηφ Παλεπηζηήκην,2000, ζει.9 επ. 14

ηαηηζηηθά ζηνηρεία πιιέγεη ζηνηρεία γηα ηα ηξαπεδηθά επηηφθηα θαζψο θαη ζηνηρεία πνπ απαξηίδνπλ ηε λνκηζκαηηθή ζηαηηζηηθή (δάλεηα,θαηαζέζεηο θαη ινηπά ζηνηρεία ηνπ ελεξγεηηθνχ θαη παζεηηθνχ ησλ λνκηζκαηηθψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ).σα ζηνηρεία απηά απνζηέιινληαη ζηελ ΔΚΣ θαη ζπλεθηηκψληαη ζηνλ ππνινγηζκφ ηνπ κέζνπ χςνπο ησλ ηξαπεδηθψλ επηηνθίσλ ζηε δψλε ηνπ επξψ θαη ζηελ θαηάξηηζε ησλ ζπγθεληξσηηθψλ λνκηζκαηηθψλ θαη πηζησηηθψλ κεγεζψλ.σα κεγέζε απηά παξαθνινπζνχληαη ζην πιαίζην ηεο λνκηζκαηηθήο αλάιπζεο ηνπ επξσζπζηήκαηνο θαη ε δηακφξθσζή ηνπο επεξεάδεη άκεζα ηηο απνθάζεηο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. 15

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο Ζ ΑΚΖΖ ΣΖ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ Ζ δηεξεχλεζε ηνπ ξφινπ ηνπ ρξήκαηνο σο πξνζδηνξηζηηθνχ παξάγνληα ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζπλαξηάηαη κε ηελ εμέηαζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο νη κεηαβνιέο ζε θάπνην λνκηζκαηηθφ κέγεζνο δηαρένληαη ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο.δπίζεο,αλαθέξεηαη θαη ζηελ εμέηαζε ησλ επηδξάζεσλ πνπ απηή ε κεηαβνιή ζα πξνθαιέζεη ζηνπο δείθηεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα.αλαθεξφκελνη ζην λνκηζκαηηθφ κέγεζνο,ελλννχκε ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο,δειαδή ην ζχλνιν ησλ ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ θαη πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο 12.Δλψ,σο δείθηε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ρξεζηκνπνηνχκε ην χςνο ηνπ νλνκαζηηθνχ εηζνδήκαηνο.σν εξψηεκα πνπ εμεηάδεη ε λνκηζκαηηθή ζεσξία είλαη ην θαηά πφζν κία κεηαβνιή ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο ζα επεξεάζεη ην νλνκαζηηθφ εηζφδεκα θαη θαη επέθηαζε ην γεληθφ επίπεδν ηηκψλ θαη ην πξντφλ ηεο νηθνλνκίαο. Σελ απάληεζε ζην αθφινπζν εξψηεκα ζα πξνζπαζήζνπκε λα αλαδείμνπκε κέζσ ησλ θαησηέξσ ζεσξεηηθψλ ππνδεηγκάησλ. 2.1 Ο λόκνο ηνπ Say 13 Ο Γάιινο νηθνλνκνιφγνο Jean Baptiste Say,πξηλ αθφκε δεκνζηεπζεί ε Γεληθή Θεσξία ηνπ Keynes,αλέπηπμε ηελ ζεσξία ηνπ,ε νπνία ππνζηήξηδε φηη ζε κία εκπξάγκαηε νηθνλνκία,ε πξνζθνξά δεκηνπξγεί ηε δήηεζή ηεο,δειαδή ε πξνζθνξά πξντφληνο δεκηνπξγεί απηφκαηα κία ηζφπνζε δήηεζε.οη θιαζηθνί σζηφζν ζεσξνχζαλ φηη ν λφκνο ηνπ Say έρεη εθαξκνγή θαη ζε κία εγρξήκαηε νηθνλνκία φπνπ ην ρξήκα ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ δηεπθφιπλζε ησλ 12 Ζ ΔΚΣ έρεη θαηαιήμεη ζηνλ νξηζκφ ηξηψλ λνκηζκαηηθψλ κεγεζψλ: Μ 1,Μ 2 θαη Μ 3.Σν Μ 1 νξίδεηαη σο ην άζξνηζκα ηνπ λνκίζκαηνο ζε θπθινθνξία θαη ησλ θαηαζέζεσλ δηάξθεηαο κίαο εκέξαο.σν M 2 πεξηιακβάλεη ην Μ 1,ηηο θαηαζέζεηο κε ζπκθσλεκέλε δηάξθεηα έσο δχν εηψλ θαη ηηο θαηαζέζεηο ππφ πξνεηδνπνίεζε έσο ηξηψλ κελψλ.σν M 3 πεξηιακβάλεη ην M 2,ηηο ζπκθσλίεο επαλαγνξάο (repos),ηα κεξίδηα ακνηβαίσλ θεθαιαίσλ ηεο αγνξάο ρξήκαηνο θαη ηα ρξεφγξαθα δηάξθεηαο έσο θαη δχν εηψλ. 13 Βι. F.M. Taylor :Principles of Economics 9 th Ed.Ronald,1921,ζει.196-205 16

ζπλαιιαγψλ.ζ άπνςε ησλ θιαζηθψλ ζηεξηδφηαλ ζηελ ππφζεζε φηη ηα άηνκα θξαηνχλ ρξήκα κφλν γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπο θαη δελ ππάξρεη δήηεζε ρξήκαηνο γηα ηελ δηαηήξεζε ηνπ κε ηελ κνξθή ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ.αθφκε θαη ζηελ πεξίπησζε φκσο πνπ ηα άηνκα δαλείζνπλ ηα ρξήκαηά ηνπο ιακβάλνληαο ηνλ αλαινγνχληα ηφθν,ηα άηνκα πνπ ζα δαλεηζηνχλ ηα πνζά απηά επηβαξπλφκελα κε ηνλ ηφθν,δελ ζα ηα θξαηήζνπλ αδξαλή,αιιά ζα ηα επελδχζνπλ πεξαηηέξσ.δπνκέλσο,ηα ρξήκαηα πνπ απνηακηεχνληαη απφ ηνπο ιήπηεο ησλ εηζνδεκάησλ,δαπαλψληαη απφ ηνπο επελδπηέο.αλ δελ ππάξρεη επαξθήο δήηεζε γηα δάλεηα,ηα επηηφθηα δαλεηζκνχ αλαπξνζαξκφδνληαη αλαιφγσο ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ρξεζηκνπνίεζε νιφθιεξνπ ηνπ πνζνχ ησλ απνηακηεχζεσλ. 2.2 Ζ πνζνηηθή ζεσξία πεξί ρξήκαηνο Ζ ζεσξία απηή καο δίλεη κία απιή εξκελεία ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν ε πξνζθνξά ρξήκαηνο επεξεάδεη ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα.έρεη παξνπζηαζηεί κε δχν γεληθέο κνξθέο:σελ εμίζσζε ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπ Fisher θαη ηελ εμίζσζε ησλ ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ ηεο ζρνιήο ηνπ Cambridge. 2.2.1 H εμίζσζε ησλ ζπλαιιαγώλ ηνπ Fischer 14 Απνηειεί ηελ πεξηζζφηεξν ζπλεζηζκέλε κνξθή ηεο πνζνηηθήο ζεσξίαο.αλ ζπκβνιηζηεί κε Μ ε πνζφηεηα ρξήκαηνο πνπ ππάξρεη ζε κία νηθνλνκία θαη V t ε θπθινθνξηαθή ηαρχηεηα ηνπ ρξήκαηνο,ε νπνία δείρλεη πφζεο θνξέο ρξεζηκνπνηείηαη κία ρξεκαηηθή κνλάδα γηα ηε δηεθπεξαίσζε ζπλαιιαγψλ θαηά ηε δηάξθεηα κηαο νξηζκέλεο πεξηφδνπ,ην γηλφκελν M*V t δίλεη ηελ ρξεκαηηθή αμία ησλ ζπλαιιαγψλ θαηά ηελ πεξίνδν απηή.ζ ρξεκαηηθή αμία ησλ ζπλαιιαγψλ κπνξεί λα παξνπζηαζηεί θαη σο ην άζξνηζκα ηεο αμίαο ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ απεηέιεζαλ αληηθείκελν αγνξαπσιεζίαο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ.αλ ζπκβνιηζηεί κε Ρ t ν κέζνο φξνο ηηκψλ θαη κε Σ ε πνζφηεηα ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ γίλνληαη αληηθείκελν ζπλαιιαγήο,ηφηε παίξλνπκε ηελ αθφινπζε ηαπηφηεηα 14 Βι. Irving Fischer: «The Purchasing Power of Money,New York» :Mcmillan,1911 17

M*V t = Ρ t *Τ. Αλ ππνηεζεί φηη i. ε θπθινθνξηαθή ηαρχηεηα ηνπ ρξήκαηνο εμαξηάηαη απφ παξάγνληεο πνπ ζην βξαρπρξφλην δηάζηεκα παξακέλνπλ ζηαζεξνί ii. ν δείθηεο πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ πνζφηεηα ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ γίλνληαη αληηθείκελν ζπλαιιαγήο είλαη ζηαζεξφο,κηαο θαη ζχκθσλα κε ηνπο θιαζηθνχο ε νηθνλνκία ηζνξξνπεί ζην επίπεδν ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο iii. ε πνζφηεηα ηνπ ρξήκαηνο πξνζδηνξίδεηαη εμσγελψο απφ ηηο λνκηζκαηηθέο αξρέο, πξνθχπηεη σο ζπκπέξαζκα φηη ην επίπεδν ηηκψλ πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ πνζφηεηα ηνπ ρξήκαηνο πνπ ππάξρεη ζηελ νηθνλνκία θαη κάιηζηα ε ζρέζε απηή είλαη αλαινγηθή.αλ δειαδή δηπιαζηαζηεί ε πνζφηεηα ηνπ ρξήκαηνο,ζα δηπιαζηαζηεί θαη ην γεληθφ επίπεδν ησλ ηηκψλ. 2.2.2 Ζ εμίζσζε ησλ ξεπζηώλ δηαζεζίκσλ ηεο ζρνιήο ηνπ Cambridge Οη νηθνλνκνιφγνη ηεο ζρνιήο ηνπ Cambridge δηαηχπσζαλ κία δηαθνξεηηθή εθδνρή ηεο πνζνηηθήο ζεσξίαο.έδσζαλ έκθαζε ζηε δήηεζε ρξήκαηνο γηα δηαηήξεζε ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ θη φρη γηα ηελ δηεπθφιπλζε ησλ ζπλαιιαγψλ.χκθσλα κε ηελ ζεσξία ηνπο,ε δηαηήξεζε ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ παξέρεη ρξεζηκφηεηα ζηα άηνκα επηηξέπνληάο ηνπο λα έρνπλ ξεπζηφηεηα,δειαδή δπλαηφηεηα αγνξάο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ νπνηεδήπνηε,ρσξίο θφζηνο θαη ρξνλνηξηβή.δπηπιένλ,ε δήηεζε γηα ηελ δηαηήξεζε ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ απνηειεί έλα νξηζκέλν πνζνζηφ ηνπ εηζνδήκαηφο ηνπο.γειαδή, Μ d =k*p*y, (1) φπνπ Μ d είλαη ε δήηεζε ρξήκαηνο, P ην επίπεδν ησλ ηηκψλ, y ην πξντφλ ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο,k ην πνζνζηφ εηζνδήκαηνο πνπ ηα άηνκα επηζπκνχλ λα δηαηεξνχλ κε ηε κνξθή ρξεκαηηθψλ δηαζεζίκσλ.ηελ σο άλσ εμίζσζε ην πξαγκαηηθφ πξντφλ y είλαη ζηαζεξφ θαζψο είλαη ην πξντφλ ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο,φπσο επίζεο ζηαζεξφ είλαη θαη ην πνζνζηφ εηζνδήκαηνο πνπ ηα άηνκα επηζπκνχλ λα θξαηνχλ κε ηελ κνξθή ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ k.αλ ζπκβνιηζηεί κε Μ ε πξνζθνξά ρξήκαηνο ζηελ νηθνλνκία,ηφηε γηα λα ππάξμεη ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ρξήκαηνο ζα πξέπεη M=M d (2).H εμίζσζε (1) κεηαζρεκαηίδεηαη ζε Μ=k*P*y (3). 18

Απφ ηελ εμίζσζε (3) θαίλεηαη φηη εθφζνλ ηα κεγέζε k θαη y παξακέλνπλ ζηαζεξά,κία αχμεζε ηεο πνζφηεηαο ρξήκαηνο ζα απμήζεη ην επίπεδν ησλ ηηκψλ θαηά ην ίδην πνζνζηφ. Βιέπνπκε ινηπφλ φηη ην ζπκπέξαζκα ηεο ζεσξίαο απηήο ζπκπίπηεη κε ην ζπκπέξαζκα ηεο ζεσξίαο ηνπ Fischer.Ο πιεζσξηζκφο είλαη έλα λνκηζκαηηθφ θαηλφκελν,δηφηη εμαξηάηαη απφ ην ξπζκφ λνκηζκαηηθήο επέθηαζεο.ζ δηαθνξά κεηαμχ ηνπ ξπζκνχ λνκηζκαηηθήο επέθηαζεο θαη ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ηνπ πξαγκαηηθνχ πξντφληνο,απνηειεί ηελ πιενλάδνπζα ξεπζηφηεηα ηεο νηθνλνκίαο,ε νπνία είηε ζα απνξξνθεζεί ζηα επελδπηηθά ραξηνθπιάθηα ησλ ηδησηψλ είηε ζα δηνρεηεπηεί ζηελ αγνξά σο ππεξβάιινπζα δήηεζε αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ,πξνθαιψληαο πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο. 15 Ωζηφζν,νη δχν παξαιιαγέο απηέο παξνπζηάδνπλ νπζηψδεηο δηαθνξέο.ηελ ζεσξία ηνπ Fischer,ε πξνζέγγηζε γίλεηαη απφ ηελ καθξννηθνλνκηθή ζθνπηά ηεο δηαδηθαζίαο ησλ ζπλαιιαγψλ.αληίζεηα,ζηελ παξαιιαγή ηεο πνζνηηθήο ζεσξίαο ηεο ζρνιήο ηνπ Cambridge,ε πξνζέγγηζε γίλεηαη απφ κηθξννηθνλνκηθή ζθνπηά θαη ε έκθαζε δίλεηαη ζηηο απνθάζεηο ησλ αηφκσλ ζρεηηθά κε ηελ δηαηήξεζε ησλ ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ. 2.3 Μεραληζκνί κεηάδνζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο θευλζηαλήο ζεσξίαο είλαη ε εμεηδίθεπζε ηνπ κεραληζκνχ κέζσ ηνπ νπνίνπ ε πξνζθνξά ρξήκαηνο επεξεάδεη ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα.ζ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή απνηειεί ηζρπξφ εξγαιείν άζθεζεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο,ε απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ηεο νπνίαο πξνυπνζέηεη φηη νη αξρέο γλσξίδνπλ ηηο επηδξάζεηο ηεο ζηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη ηηο ηηκέο.σν ζχλνιν ησλ δηαδηθαζηψλ δηακέζνπ ησλ νπνίσλ νη απνθάζεηο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο κεηαδίδνληαη θαη επηδξνχλ ζηνπο ελδηάκεζνπο θαη ηνλ ηειηθφ ζηφρν,ηε δηαηήξεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ,ζπληζηνχλ ηνλ κεραληζκφ κεηάδνζεο. 16 ηελ παξάγξαθν απηή,ζα κειεηήζνπκε ηνπο πηζαλνχο δηαχινπο κέζα απφ ηνπο νπνίνπο νη επηπηψζεηο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο 15 Βι. Κνξιίξαο Παλαγηψηεο «Ννκηζκαηηθή ζεσξία θαη πνιηηηθή»,2006,ζει.319 16 Βι. Εφλδεινο Ν. «Ο κεραληζκφο κεηάδνζεο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο:σα απνηειέζκαηα πεηξάκαηνο ηεο ΔΚΣ γηα ηελ Διιάδα»,Οηθ. Γειηίν Σξάπεδαο Διιάδνο,ηεχρνο 18,ζει.41 19

δηαρένληαη ζηελ νηθνλνκία.απηνί είλαη ν δίαπινο ηνπ επηηνθίνπ,ν δίαπινο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο,ν δίαπινο ησλ ηηκψλ ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ν δίαπινο ησλ ηξαπεδηθψλ δαλείσλ. 2.3.1 Ο δίαπινο ηνπ επηηνθίνπ χκθσλα κε ηνλ κεραληζκφ κεηάδνζεο κέζσ ηνπ επηηνθίνπ,ε πεξηνξηζηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή,δειαδή ε κείσζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο,απμάλεη ηα βξαρππξφζεζκα επηηφθηα θαη φηαλ νη ηηκέο έρνπλ έλαλ βαζκφ αθακςίαο,ηα καθξνπξφζεζκα επηηφθηα αλεβαίλνπλ θη απηά,επεξεάδνληαο ηηο επελδχζεηο θαη ηηο θαηαλαισηηθέο δαπάλεο γηα αγαζά.πγθεθξηκέλα,ε αχμεζε ησλ επηηνθίσλ πξνθαινχλ αληίζηνηρε κείσζε ησλ επελδχζεσλ θαη ζπλαθφινπζα κείσζε ηνπ ηειηθνχ πξντφληνο.ρεκαηηθά, Μ i Η Τ,φπνπ Μ ε πξνζθνξά ρξήκαηνο,i ην επηηφθην,η νη επελδχζεηο θαη Τ ην πξντφλ 2.3.2 Ο δίαπινο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο Ζ απειεπζέξσζε ησλ δηεζλψλ ζπλαιιαγψλ θαη ε πηνζέηεζε θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ απφ κεγάιν αξηζκφ ρσξψλ έρνπλ απμήζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ αζθνχλησλ ηελ πνιηηηθή γηα ηε κεηάδνζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο κέζσ ηνπ δηαχινπ ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο.ο δίαπινο απηφο ζπλεπάγεηαη επίζεο επηδξάζεηο κέζσ ηνπ επηηνθίνπ.με ζηαζεξνχο ηνπο ινηπνχο παξάγνληεο,κηα αχμεζε ηνπ νλνκαζηηθνχ βξαρππξφζεζκνπ επηηνθίνπ ζα θαηαζηήζεη ηηο θαηαζέζεηο ζε εγρψξην λφκηζκα πην ειθπζηηθέο ζε ζρέζε κε ηηο θαηαζέζεηο ζε μέλν λφκηζκα 17.Απηφ ζα νδεγήζεη ζε αλαηίκεζε ηεο νλνκαζηηθήο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαη, αλ ππνηεζεί φηη νη ηηκέο παξνπζηάδνπλ αθακςία, ζε αλαηίκεζε ηεο πξαγκαηηθήο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο (βξαρππξφζεζκα).έηζη, νη θαζαξέο εμαγσγέο (επνκέλσο θαη ε 17 Βι.Taylor J.B., 1995, «The monetary transmission mechanism: an empirical framework», journal of economic perspectives 9: ζει. 11 26» 20

ζπλνιηθή δήηεζε) ζα κεησζνχλ,αθνχ ηα πξντφληα ηεο ρψξαο θαζίζηαληαη αθξηβφηεξα γηα ηνπο μέλνπο.μαθξνπξφζεζκα ην πξντφλ ζα κεησζεί. 18 ρεκαηηθά Μ i Δ Υ Τ,φπνπ Δ ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαη Υ νη εμαγσγέο ηελ Διιάδα, ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηεο δξαρκήο έλαληη ησλ λνκηζκάησλ ησλ άιισλ ρσξψλ ηεο ΔΔ ρξεζηκνπνηήζεθε σο ζηφρνο πνιηηηθήο θαηά κεγάιν κέξνο ηεο πεξηφδνπ 1987-1999. 2.3.3 Ο δίαπινο ησλ ηηκώλ ησλ πεξηνπζηαθώλ ζηνηρείσλ Έλαο άιινο δξφκνο κέζα απφ ηνλ νπνίν κπνξνχλ λα δηαρπζνχλ ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία νη επηπηψζεηο απφ ηε κεηαβνιή ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο είλαη απηφο ησλ ηηκψλ ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ,ηδηαίηεξα ησλ κεηνρψλ.απηφ κπνξεί λα ζπκβεί κέζσ ηεο επίπησζήο ηνπο ζηελ θαηαλάισζε. Ζ επίπησζε ηεο πεξηνξηζηηθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζηηο ηηκέο ησλ κεηνρψλ,είλαη ην απνηέιεζκα πνπ πξνθαιεί ε κείσζε ηεο πνζφηεηαο ηνπ ρξήκαηνο πνπ έρνπλ ζηελ θαηνρή ηνπο ηα άηνκα.απηή ε κεησκέλε πνζφηεηα ρξήκαηνο κεηψλεη θαη ηελ πνζφηεηα ησλ κεηνρψλ πνπ πξνηίζεληαη λα δηαθξαηήζνπλ ηα άηνκα θαη θαη επέθηαζε ηελ ηηκή ηνπο.ζ κείσζε απηή ηεο αμίαο ησλ κεηνρψλ,έρεη σο ζπλέπεηα ηελ πηψζε ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ιφγσ κείσζεο ηνπ πινχηνπ.ωο απνηέιεζκα ην πξντφλ ζα κεησζεί.ρεκαηηθά, Μ P e πινχηνο θαηαλάισζε Τ,φπνπ P e ε ηηκή ησλ κεηνρψλ 2.3.4 Ο δίαπινο ησλ ηξαπεδηθώλ δαλείσλ Ζ εξκελεία απηή δίλεη έκθαζε ζην ξφιν ηνπ ηξαπεδηθνχ δαλεηζκνχ θαη ζηα ηακεηαθά δηαζέζηκα.ζ πεξηνξηζηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κεηψλνληαο ηελ πνζφηεηα ρξήκαηνο,κεηψλεη ηα δηαζέζηκα θαη ηηο θαηαζέζεηο ησλ ηξαπεδψλ.οη ηξάπεδεο κε ηε ζεηξά ηνπο κεηψλνπλ ηα δάλεηα πξνο ηηο επηρεηξήζεηο θαη θαη επέθηαζε κεηψλνληαη θαη νη επελδχζεηο.ρεκαηηθά, 18 Βι.Μπξηζίκεο., Μαγγίλαο Ν., πκηγηάλλεο Γ., Σαβιάο Γ., 2001, «Εεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ κεηάδνζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο», Σ.Δ., Οηθνλνκηθέο Δπηδφζεηο & Πξννπηηθέο ηεο Διιάδνο, ζει.297 21

Μ θαηαζέζεηο δάλεηα Η Τ Όζηεξα απφ ηελ αλάιπζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε,κπνξνχκε λα ζρεκαηίζνπκε ηελ ζπλνιηθή εηθφλα ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο.δάλ εθηηκάηαη φηη ε ζπλνιηθή πξνζθνξά πξντφληνο είλαη βξαρπρξνλίσο αλειαζηηθή,ηφηε νπνηαδήπνηε αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο,ζα απμήζεη ηε ζπλνιηθή δήηεζε πξντφληνο θαη ζα πξνθαιέζεη πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο.αληίζηξνθα,εάλ ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε θαηάζηαζε έληνλσλ πιεζσξηζηηθψλ πηέζεσλ,ν πεξηνξηζκφο ηεο λνκηζκαηηθήο επέθηαζεο,ζα ιεηηνπξγήζεη σο παξάγνληαο κείσζεο ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη ζα απνηειέζεη απνηειεζκαηηθφ κέζν αληηπιεζσξηζηηθήο πνιηηηθήο. 19 2.4 Ρεπζηόηεηα Ο φξνο ξεπζηφηεηα αλαθέξεηαη ζηελ χπαξμε αλεκπφδηζησλ ξνψλ κεηαμχ ησλ ζπληειεζηψλ ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο.δηδηθφηεξα, δηαθξίλνληαη ηξεηο κνξθέο ξεπζηφηεηαο: ε ξεπζηφηεηα ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο, ε ξεπζηφηεηα αγνξάο θαη ε ξεπζηφηεηα αλαρξεκαηνδφηεζεο.ζ πξψηε αλαθέξεηαη ζηε ξεπζηφηεηα πνπ παξέρεη ε θεληξηθή ηξάπεδα πξνο ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα,ε δεχηεξε ζηε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ζπλαιιαγψλ κε ρακειφ ζπλαιιαθηηθφ θφζηνο θαη ζε αληαγσληζηηθέο αγνξαίεο ηηκέο θαη ε ηξίηε ζηε δπλαηφηεηα ησλ θεξέγγπσλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ λα αληαπνθξηζνχλ εγθαίξσο ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπο φηαλ απηέο θαζίζηαληαη απαηηεηέο.ζ ξεπζηφηεηα αλαρξεκαηνδφηεζεο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκε γηα ηε ιεηηνπξγία κηαο νηθνλνκίαο,δεδνκέλεο ηεο ζεκαζίαο ηνπο γηα ηε δηνρέηεπζε ηεο ξεπζηφηεηαο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο πξνο ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα.καη αληηζηνηρία, ν θίλδπλνο ξεπζηφηεηαο αληαλαθιά ηελ πηζαλφηεηα έιιεηςεο θάπνηαο απφ ηηο πξναλαθεξζείζεο κνξθέο ξεπζηφηεηαο.ο θίλδπλνο ξεπζηφηεηαο αγνξάο, δειαδή ν θίλδπλνο αδπλακίαο λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζπλαιιαγέο ζηηο επηκέξνπο αγνξέο,ζπλαξηάηαη κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ αγνξψλ αιιά θαη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ επελδπηψλ ζηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο.ο θίλδπλνο 19 Βι. Αζελά Πεηξάθε Κψηηε & Γεσξγίνπ Υξηζη. Κψηηε «χγρξνλε Μαθξννηθνλνκηθή»,,ζει.316 22

ξεπζηφηεηαο αλαρξεκαηνδφηεζεο αληαλαθιά ηελ πηζαλφηεηα,εληφο νξηζκέλνπ ρξνληθνχ νξίδνληα, έλα ρξεκαηνπηζησηηθφ ίδξπκα λα θεξχμεη παχζε πιεξσκψλ ησλ αλεηιεκκέλσλ ππνρξεψζεψλ ηνπ. 2.5 Οη δίαπινη δηάρπζεο ηεο ξεπζηόηεηαο Οη ηξεηο απηέο δηαθξηηέο κνξθέο ξεπζηφηεηαο είλαη άξξεθηα θαη δπλακηθά ζπλπθαζκέλεο κεηαμχ ηνπο.ε πεξηφδνπο νκαιφηεηαο θαη ρακεινχ θηλδχλνπ ξεπζηφηεηαο,νη κεηαμχ ηνπο δηαζπλδέζεηο ζπκβάιινπλ θαηαιπηηθά ζηελ νκαιή θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο,πξνάγνληαο ηε ζηαζεξφηεηά ηνπ θαη επλνψληαο ηε βέιηηζηε θαηαλνκή ησλ θεθαιαίσλ θαη ησλ ινηπψλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ ζηελ νηθνλνκία.ε πεξηφδνπο δηαηαξάμεσλ ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα φκσο,νη δηαζπλδέζεηο απηέο θαζίζηαληαη δίαπινη κέζσ ησλ νπνίσλ ν θίλδπλνο ξεπζηφηεηαο αλαπαξάγεηαη θαη κεηαδίδεηαη ζε φιν ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα.υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ε πεξίνδνο ηνπ Οθησβξίνπ 2008,φηαλ ε δηαηξαπεδηθή αγνξά νπζηαζηηθά έπαςε λα ιεηηνπξγεί,κε αιπζηδσηέο επηπηψζεηο ζε φιν ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα.παξφηη νη πεξηπηψζεηο ηδηαίηεξα πςεινχ ζπζηεκηθνχ θηλδχλνπ ξεπζηφηεηαο είλαη ζρεηηθά ζπάληεο,ν θίλδπλνο ξεπζηφηεηαο είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα εγγελήο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, αθνχ απνξξέεη απφ ηνλ ίδην ην ξφιν ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ σο δηακεζνιαβεηψλ κεηαμχ θαηαζεηψλ θαη επελδπηψλ.οη ηξάπεδεο παξέρνπλ ξεπζηφηεηα ππφ κνξθή καθξνπξφζεζκσλ δαλείσλ, ηελ νπνία αληινχλ απφ ηηο βξαρππξφζεζκεο (δειαδή άκεζα ξεπζηνπνηήζηκεο) θαηαζέζεηο ησλ πειαηψλ ηνπο.δθηίζεληαη έηζη,εθ ησλ πξαγκάησλ,ζε θίλδπλν ξεπζηφηεηαο αλαρξεκαηνδφηεζεο,ιφγσ ηεο εγγελνχο αλαληηζηνηρίαο κεηαμχ ησλ ππνρξεψζεσλ θαη ησλ απαηηήζεψλ ηνπο, ζε φ,ηη αθνξά ηε δηάξθεηά ηνπο.ε πεξίπησζε πνπ βξεζνχλ αληηκέησπεο κε ππεξβάιινπζα δήηεζε γηα άκεζε ξεπζηφηεηα (ε μαθληθή απαίηεζε εθ κέξνπο ησλ θαηαζεηψλ γηα άκεζε ξεπζηνπνίεζε ησλ θαηαζέζεψλ ηνπο απνηειεί ην πην αθξαίν ηέηνην παξάδεηγκα),αθφκε θαη νη πιένλ θεξέγγπεο θαη αμηφρξεεο ηξάπεδεο θηλδπλεχνπλ λα ρξενθνπήζνπλ. Ο θίλδπλνο ξεπζηφηεηαο αλαρξεκαηνδφηεζεο ελφο κεκνλσκέλνπ πηζησηηθνχ ηδξχκαηνο κπνξεί ηαρχηαηα λα δηαρπζεί θαη ζε άιια πηζησηηθά 23

ηδξχκαηα,ηφζν κέζσ ηεο δηαηξαπεδηθήο αγνξάο φζν θαη κέζσ ηεο θεθαιαηαγνξάο,κεηαζρεκαηηδφκελνο έηζη ζε ζπζηεκηθφ θίλδπλν ξεπζηφηεηαο.ηελ θαζεκεξηλή ηνπο πξαθηηθή,νη ηξάπεδεο παξέρνπλ ξεπζηφηεηα ε κία ζηελ άιιε ελ είδεη πνιχ βξαρππξφζεζκσλ δαλείσλ,κέζσ ηεο δηαηξαπεδηθήο αγνξάο.μηα αζπλήζεο αχμεζε ησλ αλαγθψλ ξεπζηφηεηαο κηαο ηξάπεδαο πεξηνξίδεη ην θνηλφ απηφ απφζεκα ξεπζηφηεηαο,κε ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ησλ επηηνθίσλ ζηε δηαηξαπεδηθή αγνξά θαη ηε κείσζε ηεο κέζεο δηάξθεηαο ησλ δαλείσλ.γηα ην ιφγν απηφ, νη ππφινηπεο ηξάπεδεο ελδέρεηαη λα εληείλνπλ πξνιεπηηθά θαη ηηο δηθέο ηνπο πξνζπάζεηεο γηα εμαζθάιηζε ξεπζηφηεηαο,κε απνηέιεζκα ηελ ηαρεία κεηεμέιημε ηεο έιιεηςεο ξεπζηφηεηαο ελφο κεκνλσκέλνπ ηδξχκαηνο ζε ζπζηεκηθή έιιεηςε ξεπζηφηεηαο,ε νπνία κπνξεί λα ππξνδνηήζεη πνιιαπιέο πησρεχζεηο ηξαπεδψλ.δπηπιένλ, ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα ζπρλά επηδηψθνπλ λα εληζρχζνπλ πεξαηηέξσ ηε ξεπζηφηεηά ηνπο πξνβαίλνληαο ζηελ άκεζε ξεπζηνπνίεζε ηκήκαηνο ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ηνπο,κε απνηέιεζκα ηελ απφηνκε κείσζε ησλ ηηκψλ θαη ηελ παξάιιειε αχμεζε ηεο κεηαβιεηφηεηαο ζηηο θεθαιαηαγνξέο.οη ηζρπξνί κεραληζκνί δηαζχλδεζεο κεηαμχ ηεο ξεπζηφηεηαο αγνξάο θαη ηεο ξεπζηφηεηαο αλαρξεκαηνδφηεζεο κπνξνχλ ελ ζπλερεία λα ππξνδνηήζνπλ θαη δεπηεξνγελείο επηδξάζεηο,νδεγψληαο ζε πεξαηηέξσ επηδείλσζε ηεο θξίζεο ξεπζηφηεηαο. 20 2.6 Μέζα άζθεζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο Γηα λα αζθήζεη ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή,ε Κεληξηθή Σξάπεδα παίξλεη κέηξα πνπ απνζθνπνχλ ζηνλ επεξεαζκφ ηεο ζπλνιηθήο πξνζθνξάο ρξήκαηνο θαη ηεο ξεπζηφηεηαο ηελ νηθνλνκίαο.απηά ηα κέηξα είλαη γεληθνχ ραξαθηήξα θαη ε απφδνζή ηνπο εμαξηάηαη απφ ην πψο θαη πφζν επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ηξαπεδψλ. Έλα απφ ηα πην βαζηθά κέζα άζθεζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο απνηειεί ην πνζνζηφ ησλ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ.γχλαληαη ινηπφλ,νη αξρέο λα κεηαβάιινπλ ην πνζνζηφ ησλ ηξαπεδηθψλ θαηαζέζεσλ πνπ πξέπεη λα δηαηεξείηαη κε ηε κνξθή ξεπζηψλ ζηα ηακεία ησλ ηξαπεδψλ ή ζε 20 Βι. «Ννκηζκαηηθή πνιηηηθή» Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο 2009-2010, ζει.161-162 24

ινγαξηαζκνχο θαηαζέζεσλ ζηελ θεληξηθή ηξάπεδα. 21 ηελ πεξίπησζε απηή,ε πξνζθνξά ρξήκαηνο απμνκεηψλεηαη κε ηελ κεηαβνιή ησλ ππνινίπσλ ησλ ινγαξηαζκψλ απηψλ.πγθεθξηκέλα,φηαλ ε θεληξηθή ηξάπεδα επηδηψθεη λα κεηαβάιεη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο,κεηαβάιιεη ην πνζνζηφ ησλ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ πνπ πξέπεη λα έρνπλ νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ επεξεάδεη ηελ δπλαηφηεηά ηνπο λα δαλείδνπλ ρξήκα ζηελ νηθνλνκία.γηα παξάδεηγκα,αλ νη λνκηζκαηηθέο αξρέο επηζπκνχλ ηελ κείσζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο,απμάλνπλ ην πνζνζηφ ησλ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ θαη έηζη νη ηξάπεδεο αλαγθάδνληαη λα πεξηνξίζνπλ ηηο πηζηψζεηο ηνπο.αλ αληίζεηα,επηζπκνχλ ηελ αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο,κεηψλνπλ ην σο άλσ πνζνζηφ,γεγνλφο πνπ απμάλεη ηελ δαλεηνδνηηθή δπλαηφηεηά ησλ ηξαπεδψλ. Έλα άιιν βαζηθφ κέζν λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο απνηεινχλ θαη νη πξάμεηο αλνηθηήο αγνξάο.ζ πνιηηηθή απηή ζπλίζηαηαη ζηελ κεηαβνιή ησλ δηαζεζίκσλ ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ κέζσ ηεο αγνξαπσιεζίαο θξαηηθψλ νκνινγηψλ θαη εληφθσλ γξακκαηίσλ.ηαλ ε Κεληξηθή Σξάπεδα πσιεί θξαηηθά ρξεφγξαθα ζηελ αλνηθηή αγνξά,κεηψλεη ηελ ξεπζηφηεηα ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη εκκέζσο πεξηνξίδεη θαη ηελ ξεπζηφηεηα ησλ ηξαπεδψλ,πξνθαιψληαο κείσζε ηεο δαλεηνδνηηθήο ηνπο δπλαηφηεηαο θαη ηάζε αχμεζεο ησλ επηηνθίσλ.αληίζεηα,φηαλ ε Κεληξηθή Σξάπεδα αγνξάδεη θξαηηθά ρξεφγξαθα,εληζρχεη ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα κε πξφζζεηε ξεπζηφηεηα,πξνθαιψληαο επέθηαζε ηεο δαλεηνδνηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ ηξαπεδψλ θαη ηάζε κείσζεο ησλ επηηνθίσλ. Δπηπιένλ,έλα άιιν κέζν γηα ηελ κεηαβνιή ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο είλαη νη κεηαβνιέο ηνπ πξνεμνθιεηηθνχ επηηνθίνπ. 22 ηαλ νη λνκηζκαηηθέο αξρέο επηζπκνχλ ηελ κείσζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο,απμάλνπλ ην πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην,νπφηε απνζαξξχλεηαη ε αλαπξνεμφθιεζε ηίηισλ εθ κέξνπο ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ θαη έηζη πεξηνξίδνληαη ηα δηαζέζηκά ηνπο.ηελ αληίζεηε πεξίπησζε,κεηψλνπλ ην πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην. 21 Απηφ ην θάλεη γηα λα εμαζθαιηζηεί ε απαξαίηεηε ξεπζηφηεηα γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζπλαιιαγψλ ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ, αιιά θπξίσο γηα λα κπνξνχλ νη ηειεπηαίεο λα αληηκεησπίδνπλ θαηλφκελα απφζπξζεο θαηαζέζεσλ. 22 Σν πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην είλαη ην επηηφθην πνπ επηβάιιεη ε Κεληξηθή Σξάπεδα ζηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο φηαλ δεηήζνπλ αλαπξνεμφθιεζε ηκήκαηνο ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ηνπο,ιφγσ πξνζσξηλψλ απμεκέλσλ αλαγθψλ ηνπο. 25

Πέξαλ ησλ κέηξσλ πνπ παίξλεη γηα λα επεξεάζεη ηελ ξεπζηφηεηα,ε Κεληξηθή Σξάπεδα πνιιέο θνξέο παίξλεη κέηξα πνπ αθνξνχλ ζηνλ επεξεαζκφ ηεο θαηαλνκήο ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ.σα κέηξα απηά εληάζζνληαη ζηελ άζθεζε πηζησηηθήο πνιηηηθήο θαη ζηνρεχνπλ ζηνλ επεξεαζκφ ηεο ζχλζεζεο ηνπ ελεξγεηηθνχ ησλ ηξαπεδψλ.σέηνηα κέηξα είλαη: 23 1. ε θαζηέξσζε κηαο ππνρξεσηηθήο ηνπνζέηεζεο ελφο πνζνζηνχ ησλ ζπλνιηθψλ θαηαζέζεσλ ησλ ηξαπεδψλ ζε αγνξά θξαηηθψλ ρξενγξάθσλ 2. ε θαζηέξσζε ηεο ππνρξέσζεο ησλ ηξαπεδψλ λα πξνβαίλνπλ ζε δαλεηνδνηήζεηο νξηζκέλσλ θιάδσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ,κέρξη έλα ζπγθεθξηκέλν πνζφ πνπ αληηζηνηρεί ζε θάπνην πνζνζηφ ησλ ζπλνιηθψλ ηνπο θαηαζέζεσλ. 2.7 ηξαηεγηθή λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο Οη θεληξηθέο ηξάπεδεο ζέηνπλ νξηζκέλνπο ζηφρνπο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο θαη ρεηξίδνληαη δηάθνξα κέζα πνπ έρνπλ ζηελ δηάζεζή ηνπο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ απηψλ.οη ζηφρνη δηαθξίλνληαη ζε ελδηάκεζνπο θαη απψηεξνπο. Δλδηάκεζνο λνκηζκαηηθφο ζηφρνο (intermediate target),κπνξεί λα είλαη ν επεξεαζκφο ησλ επηηνθίσλ ή ν έιεγρνο ηεο ξεπζηφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο,ελψ απψηεξνο ζηφρνο κπνξεί λα είλαη ν επεξεαζκφο ησλ βαζηθψλ κεηαβιεηψλ ηνπ καθξννηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο,δειαδή ν ξπζκφο πιεζσξηζκνχ ή ην πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο.σα κέζα πνπ δηαζέηνπλ είλαη ην ζχλνιν ησλ ελεξγεηψλ πνπ θαηαηείλνπλ ζηνλ έιεγρν ελφο βαζηθνχ λνκηζκαηηθνχ κεγέζνπο (π.ρ. Μ 1,Μ 2,Μ 3 ).Πξψηα νη λνκηζκαηηθέο αξρέο ζέηνπλ απψηεξνπο ζηφρνπο θαη έπεηηα ηίζεληαη νη ελδηάκεζνη ζηφρνη.ηε ζπλέρεηα ρξεζηκνπνηνχλ ηα κέζα λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ψζηε λα επηηχρνπλ ηνλ ελδηάκεζν ζηφρν.ηελ πξάμε, νη θεληξηθέο ηξάπεδεο πνπ αθνινπζνχλ ζηξαηεγηθή ελδηάκεζνπ λνκηζκαηηθνχ ζηφρνπ,πέξα απφ ηελ αλαθνίλσζε ελφο εχξνπο δηαθχκαλζεο ηνπ λνκηζκαηηθνχ κεγέζνπο,παξαθνινπζνχλ ηαπηφρξνλα θη έλα ζχλνιν απφ άιιεο νηθνλνκηθέο κεηαβιεηέο, φπσο ν ππξήλαο ηνπ πιεζσξηζκνχ, νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο, ηα καθξνπξφζεζκα επηηφθηα θ.ά. Ζ παξαθνινχζεζε θαη ε αλάιπζε απηψλ ησλ κεηαβιεηψλ επηηξέπνπλ ζηελ θεληξηθή ηξάπεδα λα δηαπηζηψζεη εάλ νη 23 Βι. Βι.Κνξιίξα Παλαγηψηε «Ννκηζκαηηθή ζεσξία θαη πνιηηηθή»,2006,ζει.148 26

απνθιίζεηο ζην ξπζκφ κεηαβνιήο ηνπ λνκηζκαηηθνχ κεγέζνπο απφ ην ζηφρν πνπ έρεη ηεζεί απεηινχλ ηνλ πξσηαξρηθφ ζθνπφ ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ ή είλαη πξνζσξηλνχ ραξαθηήξα. Σν πιενλέθηεκα ηεο πηνζέηεζεο ελδηάκεζσλ ζηφρσλ είλαη φηη νη ελδηάκεζνη ζηφρνη αληαπνθξίλνληαη ηαρχηεξα ζε κεηαβνιέο ησλ κέζσλ πνιηηηθήο,ζε αληίζεζε κε ηελ αληίδξαζε ησλ ηειηθψλ ζθνπψλ πνπ παξνπζηάδνπλ νξηζκέλε ρξνληθή πζηέξεζε. 24 Eπηπιένλ,είλαη επθνιφηεξε ε παξαθνινχζεζε ησλ κεγεζψλ απηψλ. Ζ ζεσξεηηθή ζεκειίσζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηνπ ελδηάκεζνπ λνκηζκαηηθνχ ζηφρνπ βξίζθεηαη ζηελ ηζρχ ηεο πνζνηηθήο ζεσξίαο ηνπ ρξήκαηνο καθξνρξφληα, δειαδή κε δεδνκέλε ηε ζπλνιηθή πξνζθνξά ηεο νηθνλνκίαο ν πιεζσξηζκφο απνηειεί λνκηζκαηηθφ θαηλφκελν.δπηπιένλ, ππάξρεη κία ζηαζεξή, ή ηνπιάρηζηνλ πξνβιέςηκε,ζρέζε αλάκεζα ζηα λνκηζκαηηθά κεγέζε πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο ελδηάκεζνη ζηφρνη θαη ηνλ πιεζσξηζκφ, έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε επίηεπμε ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ κέζσ ηνπ ειέγρνπ ηεο λνκηζκαηηθήο επεθηάζεσο. 2.8 Δπίδξαζε ηνπ δεκόζηνπ ρξένπο ζηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή Ζ εκθάληζε ειιεηκκάησλ ζηνλ πξνυπνινγηζκφ κίαο ρψξαο,ηδηαίηεξα φηαλ ε λνκηζκαηηθή ρξεκαηνδφηεζε ηνπο είλαη κηθξή ή δελ ρξεζηκνπνηείηαη θαζφινπ 25,νδεγεί ζηελ ζπζζψξεπζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο.γηφηη νη ηίηινη πνπ εθδίδνληαη γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε ησλ ειιεηκκάησλ θαη πσινχληαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα,πξνζηίζεληαη ζε έλα ήδε πθηζηάκελν απφζεκα ηίηισλ,ψζηε ην ζπλνιηθφ ρξένο λα απμάλεηαη φζν ππάξρνπλ ειιείκκαηα πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη κε δαλεηζκφ. Οη δαλεηαθέο αλάγθεο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα σο πνζνζηφ ηνπ νλνκαζηηθνχ εζληθνχ εηζνδήκαηνο απνηεινχλ βαζηθέο παξακέηξνπο ηεο καθξννηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο κηαο ρψξαο θαη επεξεάδνπλ ηελ ράξαμε καθξννηθνλνκηθήο (δεκνζηνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο) πνιηηηθήο.ο πξναλαθεξζείο ιφγνο ρξένπο/αδπ,ζα κπνξνχζε λα κεησζεί εάλ ν παξνλνκαζηήο απμεζεί ηαρχηεξα απφ ηνλ αξηζκεηή.απηφ κπνξεί λα γίλεη είηε κε ηαρχηεξε αχμεζε ηνπ 24 Βι.Friedman 1990 25 Απηφ ζπκβαίλεη ζηε ρψξα καο ιφγσ ηεο ζπκκεηνρήο ζηελ ΟΝΔ 27

πξαγκαηηθνχ πξντφληνο,νπφηε ππάξρεη νπζηαζηηθή κείσζε ηνπ βάξνπο ηνπ ρξένπο,είηε κε πξνζθνξά ρξήκαηνο θαη αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ,νπφηε ε κείσζε ηνπ βάξνπο είλαη κάιινλ εηθνληθή.ζ αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ είλαη ζρεδφλ βέβαην φηη ζα ζπλεπάγεηαη θαη άλνδν ηνπ επηηνθίνπ δαλεηζκνχ,ψζηε νη ηίηινη πνπ πξνζθέξεη ε ρψξα λα είλαη πην ειθπζηηθνί θαη λα απνθεπρζεί ε δηαξξνή θεθαιαίσλ ζην εμσηεξηθφ.σαπηφρξνλα,ηα πςειά επηηφθηα ηνπ θξαηηθνχ δαλεηζκνχ παξαζχξνπλ φια ηα επηηφθηα(ηξαπεδηθψλ θαηαζέζεσλ θαη ρνξεγήζεσλ) ζε αληίζηνηρα πςειά επίπεδα κε απνηέιεζκα ηελ ππνλφκεπζε ησλ αλαπηπμηαθψλ ξπζκψλ ηεο νηθνλνκίαο.πξάγκαηη,ε δηαηήξεζε ησλ επηηνθίσλ ζε ηφζν πςειά επίπεδα ιεηηνπξγεί απνζαξξπληηθά γηα ηελ αλάιεςε θάζε επελδπηηθήο πξσηνβνπιίαο,ελψ επηπιένλ ε αθαίκαμε ηξαπεδηθψλ θεθαιαίσλ απφ ην Γεκφζην,ππφ ηελ κνξθή πξνζαλαηνιηζκνχ ηνπο ζηα πςειήο απφδνζεο θαη αζθάιεηαο θξαηηθά ρξεφγξαθα, ιεηηνπξγεί αληαγσληζηηθά γηα ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα,ν νπνίνο απνζηεξείηαη απφ πνιχηηκνπο ρξεκαηνδνηηθνχο πφξνπο (crowding out) κε απνηέιεζκα ν κελ δεκφζηνο ηνκέαο λα αληιεί ηνπο πφξνπο πνπ ρξεηάδεηαη ελψ ν ηδησηηθφο ηνκέαο λα εθηνπίδεηαη.ην ηέινο,ε νηθνλνκία παγηδεχεηαη ζε έλα θαχιν θχθιν επηηνθίσλ θαη ειιεηκκάησλ πνπ νδεγνχλ ζε άλνδν ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο. Έηζη,ζχκθσλα κε ηελ θευλζηαλή ζεσξία,φηαλ ππάξρεη κεγάιν ζπζζσξεπκέλν δεκφζην ρξένο,ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή παγηδεχεηαη ζηηο αλάγθεο θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο θαη έρεη πεξηνξηζκέλνπο βαζκνχο αλεμαξηεζίαο. 26 26 Βι.Κνξιίξα Παλαγηψηε «Ννκηζκαηηθή ζεσξία θαη πνιηηηθή»,2006,ζει.427 28

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ν Ζ ΑΚΖΖ ΣΖ ΔΝΗΑΗΑ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ 3.1 Ζ ηζηνξηθή δηαδξνκή ηεο επξσπατθήο ελνπνίεζεο θαη ε πνξεία πξνο ηελ νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε Ζ νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε απνηειεί έλα πξνεγκέλν ζηάδην νηθνλνκηθήο νινθιήξσζεο,ην νπνίν πξνυπνζέηεη κηα θνηλή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη ζπληνληζκέλεο νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ.ζ ζπλζήθε ηεο Ρψκεο δελ πξνέβιεπε κία λνκηζκαηηθή νξγάλσζε ηεο Κνηλφηεηαο,θαζψο θπξίσο απέβιεπε ζηελ δεκηνπξγία κίαο θνηλήο αγνξάο.δμάιινπ,θαηά ηελ επνρή ηεο ζχληαμεο ηεο ζπλζήθεο ππήξρε κία λνκηζκαηηθή νξγάλσζε,ην ζχζηεκα ηνπ Bretton Woods,ε νπνία εμαζθάιηδε ηελ κεηαηξεςηκφηεηα φισλ ησλ λνκηζκάησλ ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ ζε ζηαζεξέο ηζνηηκίεο.απφ ηε ζχλνδν θνξπθήο ηεο Υάγεο,ην Γεθέκβξην ηνπ 1969,ε νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε απνηέιεζε ηνλ βαζηθφ ζηφρν ηεο επξσπατθήο θνηλφηεηαο.ζ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ κέρξη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 δελ θαηέζηε δπλαηή,εμαηηίαο θπξίσο ηεο αδπλακίαο ησλ θξαηψλ κειψλ λα επηηχρνπλ ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ζχγθιηζεο θαη ηεο απξνζπκίαο ηνπο λα πεξηνξίζνπλ ηα θπξηαξρηθά ηνπο δηθαηψκαηα. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 πνπ άξρηζε λα θαηαξξέεη ην Bretton Woods,ηα επξσπατθά θξάηε άξρηζαλ ηηο πξνζπάζεηεο γηα ηελ δεκηνπξγία κίαο θνηλήο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο.έηζη,κία επηηξνπή ππφ ηελ πξνεδξία ηνπ πξσζππνπξγνχ ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ Pierre Werner,αλέιαβε λα θαηαξηίζεη έλαλ «νδηθφ ράξηε» γηα ηελ δεκηνπξγία ηεο ΟΝΔ ζε ηξεηο θάζεηο,δηάξθεηαο ζπλνιηθά δέθα εηψλ (1971-1980).Καηά ηελ πεξίνδν απηή ζα πξαγκαηνπνηνχληαλ ε ειεχζεξε θίλεζε ησλ θεθαιαίσλ θαη ν πεξηνξηζκφο ησλ δηαθπκάλζεσλ κεηαμχ ησλ θνηλνηηθψλ λνκηζκάησλ,κέρξη ηεο επίηεπμεο ηνπ νξηζηηθνχ πξνζδηνξηζκνχ ζηαζεξψλ ηζνηηκηψλ.ζ έθζεζε απνδείρζεθε ζηελ πξάμε ππεξαηζηφδνμε,ηφζν ζε φ,ηη αθνξά ηελ νινθιήξσζε ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο ην 1980, φζν θαη ηελ ζέιεζε ησλ θξαηψλ-κειψλ λα απεκπνιήζνπλ ηελ εζληθή ηνπο λνκηζκαηηθή πνιηηηθή,ράξηλ θάπνηνπ ππεξεζληθνχ νξγάλνπ. 27 27 Βι.Θενδσξφπνπινο., 1997,«Ζ Δπξσπατθή Ννκηζκαηηθή Έλσζε», Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Ο ινθιήξσζε, ζει. 123 29

Έηζη,πξηλ αξρίζεη ε εθαξκνγή ησλ ζπκθσλεζέλησλ κέηξσλ,εθδειψζεθε δηεζλήο νηθνλνκηθή θξίζε,ε νπνία νδήγεζε ζε κία λέα δηεπζέηεζε,γλσζηή σο κηζζφληα πκθσλία.ζ ζπκθσλία απηή επέηξεπε ηελ δηαθχκαλζε ησλ λνκηζκάησλ ζε πνζνζηφ ±2,25% έλαληη ηνπ δνιαξίνπ.έηζη δεκηνπξγήζεθε ην ιεγφκελν «επξσπατθφ θίδη» πνπ εθθξάδεη ην θνηλφ φξην δηαθχκαλζεο.σν «Φίδη κέζα ζην ηνχλει ηνπ δνιαξίνπ»,απνηεινχληαλ απφ θνηλνηηθά λνκίζκαηα πνπ φια καδί ηζρπξφηεξα θαη αζζελέζηεξα,ζα θηλνχληαλ ζε δψλεο κε εχξνο δηαθχκαλζεο ±2,25% έλαληη ηνπ δνιαξίνπ αιιά θαη κεηαμχ ηνπο.σν θπξηφηεξν ζηνηρείν ηνπ θηδηνχ ππήξμαλ νη παξεκβάζεηο κε ζηφρν ηε δηαηήξεζε ησλ παξαπάλσ δηαθπκάλζεσλ.μεηά ηελ θξίζε ηνπ 1973,σζηφζν,θαη ηελ εθ λένπ ππνηίκεζε ηνπ δνιαξίνπ θαηά 10% πνπ ζεκαηνδφηεζε ηελ θαηάιπζε ηνπ ζπζηήκαηνο Bretton Woods,ηα θξάηε κέιε άθεζαλ ηα λνκίζκαηά ηνπο λα θπκαίλνληαη ειεχζεξα έλαληη ηνπ δνιαξίνπ θαη ησλ λνκηζκάησλ ησλ άιισλ ρσξψλ,κε απνηέιεζκα ην «θίδη λα βγεη απφ ηε ζήξαγγα».πξνθεηκέλνπ λα απνθαηαζηαζεί ε αμηνπηζηία ηνπ φινπ εγρεηξήκαηνο πνπ είρε θινληζηεί,δεκηνπξγήζεθε ηνλ Μάξηην ηνπ 1979 ην Δπξσπατθφ Ννκηζκαηηθφ χζηεκα (Δ.Ν..),πνπ απνζθνπνχζε ζηελ δεκηνπξγία κίαο δψλεο ζηαζεξφηεηαο θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ ζην πεδίν ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Σα ζεκειηψδε ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Δ.Ν.., ήηαλ: 28 Ο Μεραληζκφο πλαιιαγκαηηθψλ Ηζνηηκηψλ Μ..I. (Exchange Rate Mechanism E.R.M.). Καζηεξψζεθε κηα επίζεκε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (θεληξηθή ηζνηηκία) γηα θάζε λφκηζκα, ζε ζρέζε κε ηα άιια λνκίζκαηα θαη ηελ ECU,θαζψο θαη κηα δψλε γχξσ απφ ηελ νπνία νη θεληξηθέο απηέο ηζνηηκίεο κπνξνχλ ειεχζεξα λα θπκαίλνληαη.σα πεξηζψξηα δηαθχκαλζεο ηεο δψλεο απηήο ηέζεθαλ ζην ±2,25%.Σα θξάηε κέιε είραλ ηελ ππνρξέσζε λα δηαηεξνχλ ηα λνκίζκαηά ηνπο εληφο ησλ πεξηζσξίσλ δηαθχκαλζεο αιιηψο ππνρξενχλην λα εγθαηαιείςνπλ ην ΔΝ. 28 Βι. Υξηζηνδνπιίδεο Θεφδσξνο «Απφ ηελ Δπξσπατθή ηδέα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε : ε ηζηνξηθή δηάζηαζε ηνπ επξσπατθνχ εγρεηξήκαηνο 1923-2004»,ζει. 58-59 30