ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ Η: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΗΑ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗKH

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΘΖΝΩΝ ρνιή Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Γεκόζηαο Γηνίθεζεο ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ Η: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΗΑ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗKH Νίθνο Κνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο Κπξηάθν Φηιίλε θαη άθε Μαλνχδα

2 ΠΖΓΔ-ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εςπωπαϊκή Μακποοικονομική, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα Krugman, P. - Wells, R. (2009) Μακποοικονομική, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε Mankiw, N. G. -Taylor, M. P. (2010) Απσέρ Οικονομικήρ Θεωπίαρ, Σφκνο Β, Gutenberg, Αζήλα Samuelson, P. - Nordhaus, W. (2000) Οικονομική, Σφκνο Β, Παπαδήζεο, Αζήλα Stiglitz, J. E. - Walsh,C. E. (2009) Απσέρ ηηρ Μακποοικονομικήρ, Παπαδήζεο, Αζήλα

3 Ζ ΜΑΚΡΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΣΖ ΑΝΟΗΚΣΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ

4 Βαζηθέο έλλνηεο Κιεηζηή νηθνλνκία: νηθνλνκία πνπ δελ αζθεί νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο κε άιιεο νηθνλνκίεο ζηνλ θφζκν. Αλνηθηή νηθνλνκία: νηθνλνκία πνπ αζθεί νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο κε άιιεο νηθνλνκίεο ζηνλ θφζκν. Γειαδή, κηα νηθνλνκία πνπ αληαιιάζζεη αγαζά, ππεξεζίεο θαη πεξηνπζηαθά ζηνηρεία κε άιιεο νηθνλνκίεο. Εεηήκαηα πνπ απαζρνινχλ ηελ καθξννηθνλνκηθή ηεο αλνηθηήο νηθνλνκίαο: ην εκπνξηθφ ηζνδχγην (θαη ε δηαθνξά κεηαμχ ηεο αμίαο ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ πσιεί κηα ρψξα ζε άιιεο θαη ηεο αμίαο ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ αγνξάδεη απφ άιιεο) νη ξνέο θεθαιαίσλ (νη δηεζλείο θηλήζεηο ρξεκαην-νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ) ε δηαθχκαλζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ (ηεο ζρέζεο κεηαμχ ησλ αμηψλ ησλ δηαθφξσλ εζληθψλ λνκηζκάησλ)

5 Οη δηεζλείο ξνέο αγαζώλ Δμαγσγέο: αγαζά θαη ππεξεζίεο πνπ παξάγνληαη ζηε ρψξα θαη πσινχληαη ζην εμσηεξηθφ. Δηζαγσγέο: αγαζά θαη ππεξεζίεο πνπ παξάγνληαη ζην εμσηεξηθφ θαη πσινχληαη ζηελ εγρψξηα αγνξά. Καζαξέο εμαγσγέο ή εκπνξηθό ηζνδύγην: ε αμία ησλ εμαγσγψλ κηαο ρψξαο κείνλ ηελ αμία ησλ εηζαγσγψλ ηεο. Σν εκπνξηθφ ηζνδχγην κπνξεί λα είλαη: Πιενλαζκαηηθφ: φηαλ νη εμαγσγέο είλαη κεγαιχηεξεο απφ ηηο εηζαγσγέο. Διιεηκκαηηθφ: φηαλ νη εμαγσγέο είλαη κηθξφηεξεο απφ ηηο εηζαγσγέο. Ηζνζθειηζκέλν: αλ νη εμαγσγέο είλαη ίζεο κε ηηο εηζαγσγέο, δειαδή νη θαζαξέο εμαγσγέο είλαη κεδεληθέο. Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ην εκπνξηθφ ηζνδχγην είλαη: 1.Οη πξνηηκήζεηο ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηα εγρψξηα θαη ηα μέλα πξντφληα. 2.Οη ηηκέο ησλ εγρψξησλ αγαζψλ ζε ζρέζε κε ηα εηζαγφκελα. 3.Οη ηηκέο ζπλαιιάγκαηνο. 4.Σα εηζνδήκαηα ησλ θαηαλαισηψλ ζηε ρψξα θαη ζην εμσηεξηθφ. 5.Σν θφζηνο κεηαθνξάο αγαζψλ απφ ρψξα ζε ρψξα. 6.Οη θπβεξλεηηθέο πνιηηηθέο πξαθηηθέο πνπ επεξεάδνπλ ην δηεζλέο εκπφξην.

6 Γηάγξακκα θπθιηθήο ξνήο: αλνηρηή νηθνλνκία Κξαηηθέο αγνξέο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ Κπβέξλεζε Γαλεηνιεςία θπβέξλεζεο Αγνξέο γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο Καηαλαισηηθέο δαπάλεο Δμαγσγέο Δηζαγσγέο Αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ Δπελδπηηθέο δαπάλεο Φφξνη Ννηθνθπξηά Δπηρ/ζεηο Τπφινηπνο θφζκνο Κξαηηθέο κεηαβηβάζεηο Μηζζνί, θέξδε, ηφθνη, ελνίθηα Μηζζνί, θέξδε, ηφθνη, ελνίθηα Ηδησηηθέο απνηακηεχζεηο Αγνξέο ζπληειεζηψλ Γαλεηνιεςία θαη κεηνρέο εθδηδφκελεο απφ επηρ/ζεηο Δμσηεξηθή δαλεηνιεςία θαη πσιήζεηο κεηνρψλ Δμσηεξηθφο δαλεηζκφο θαη αγνξέο κεηνρψλ Υξεκαηννηθνλνκηθέο αγνξέο Μηα θπθιηθή ξνή θεθαιαίσλ ζπλδέεη ηνπο ηέζζεξηο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο (λνηθνθπξηά, επηρεηξήζεηο, θπβέξλεζε θαη ηνλ ππφινηπν θφζκν) κέζσ ηξηψλ επηκέξνπο αγνξψλ: ησλ αγνξψλ ησλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ, ησλ αγνξψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ θαη ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ αγνξψλ.

7 Ηζνδύγην ηξερνπζώλ ζπλαιιαγώλ Σν ηζνδύγην ηξερνπζώλ ζπλαιιαγώλ κηαο ρψξαο είλαη ην ηζνδχγην πιεξσκψλ ηεο γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο (δειαδή ε δηαθνξά κεηαμχ εμαγσγψλ θαη εηζαγσγψλ θαηά ηε δηάξθεηα κηα δεδνκέλεο πεξηφδνπ) ζπλ ηηο θαζαξέο δηεζλείο κεηαβηβάζεηο πιεξσκψλ θαη εηζνδήκαηνο ζπληειεζηψλ. Δμαγσγέο Δηζαγσγέο Δμαγσγέο ππεξεζηψλ Δηζαγσγέο ππεξεζηψλ Δηζξνέο θεθαιαίσλ απφ κεηαβηβάζεηο πιεξσκψλ θαη εηζνδήκαηα ζπληειεζηψλ Δθξνέο θεθαιαίσλ απφ κεηαβηβάζεηο πιεξσκψλ θαη εηζνδήκαηα ζπληειεζηψλ

8 Ηζνδύγην ρξεκαηννηθνλνκηθώλ ζπλαιιαγώλ Σν ηζνδύγην ρξεκαηννηθνλνκηθώλ ζπλαιιαγώλ κηαο ρψξαο είλαη ε δηαθνξά κεηαμχ ησλ πσιήζεψλ ηεο ρξεκαην-νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ ζε μέλνπο θαη ησλ αγνξψλ ηεο ρξεκαην-νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ απφ μέλνπο, θαηά ηε δηάξθεηα κηαο δεδνκέλεο πεξηφδνπ. Πιεξσκέο γηα ρξεκαηννηθνλνκηθά ζηνηρεία πξνο ηνλ ππφινηπν θφζκν Δπξσδψλε Πιεξσκέο πξνο ηνλ ππφινηπν θφζκν γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο, εηζφδεκα ζπληειεζηψλ θαη κεηαβηβάζεηο Πιεξσκέο πξνο ηελ Δπξσδψλε γηα αγαζά θη ππεξεζίεο, εηζφδεκα ζπληειεζηψλ θαη κεηαβηβάζεηο Τπφινηπνο θφζκνο Πιεξσκέο πξνο ηελ Δπξσδψλε γηα ρξεκαην-νηθνλνκηθά ζηνηρεία Ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ (CA) + Ηζνδχγην ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ζπλαιιαγψλ (FA)=0 Γειαδή:CA = - FA Έλα πιενλαζκαηηθφ ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ αληηζηνηρεί ζε έλα ειιεηκκαηηθφ ηζνδχγην ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ζπλαιιαγψλ

9 Οινηαρώο πξνο ηελ ύθεζε Οινηαρψο πξνο ηελ χθεζε, γηα πξψηε ρξνληά κεηά ην 1993, βαδίδεη ε ειιεληθή νηθνλνκία. ζν θη αλ ε θπβέξλεζε πξνζπαζεί λα κελ επηθξαηήζεη παληθφο ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη λα απνδείμεη φηη ειέγρεη ηελ θαηάζηαζε, νη εμειίμεηο ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία θαη νη αξηζκνί ηε δηαςεχδνπλ. Καη θέξλνπλ εκέξα κε ηελ εκέξα πην θνληά ηηο δχζθνιεο απνθάζεηο πνπ θαιείηαη λα ιάβεη, θαζψο καδί κε ηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία θαηαξξένπλ θαη ηα έζνδα ηνπ Γεκνζίνπ. Ωζηφζν, πην θνληά απφ θάζε άιιε θνξά είλαη ε αιιαγή ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ κε ηελ πηνζέηεζε επέιηθησλ κνξθψλ εξγαζίαο απφ ηηο επηρεηξήζεηο, αιιά θαη ε ζπγθξάηεζε ησλ νλνκαζηηθψλ απμήζεσλ ζηηο απνδνρέο ψζηε λα πεξηνξηζηνχλ ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο ησλ παξαγσγηθψλ κνλάδσλ θαη νη δεκηέο. Μεγαιχηεξε απεηιή γηα ηελ νηθνλνκία καο, αθφκε θαη απφ ηελ χθεζε, απνδεηθλχνληαη ηα «δίδπκα ειιείκκαηα», δειαδή ε αχμεζε ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πνπ μεπέξαζε θαηά πνιχ ην 4% ηνπ ΑΔΠ (10 δηζ. επξψ) ην 2008 θαη ηνπ ειιείκκαηνο ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ πνπ αλέβεθε ζην 13% ηνπ ΑΔΠ (31 δηζ. επξψ) ην Απηφ ζεκαίλεη φηη ηα ηακεία ηνπ Γεκνζίνπ είλαη άδεηα πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε θνξά θαη ε Διιάδα ράλεη ζπλερψο αληαγσληζηηθφηεηα, κεηαθέξνληαο ζην εμσηεξηθφ έλα κεγάιν κέξνο ηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο. Γηα λα αληηκεησπηζηεί απηή ε θαηάζηαζε νη ιχζεηο ζα είλαη επψδπλεο. πσο ηφληζε ζε πξφζθαηε νκηιία ηνπ ν νηθνλνκηθφο ζχκβνπινο ηνπ πξσζππνπξγνχ θ. Φηιηππφπνπινο, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ πξνβιήκαηνο ζα απαηηεζεί ζπλδπαζκφο κέηξσλ, πεξηνξηζκνχ ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη αχμεζεο ηεο θνξνινγίαο, αιιά γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο απψιεηαο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ρξεηάδεηαη αθφκε κεγαιχηεξε θαη δηαξθήο πξνζπάζεηα. Ζ ιχζε, θαηά ηνλ θ. Φηιηππφπνπιν, βξίζθεηαη ζηελ «παιηά ζπληαγή» ηεο ζπγθξάηεζεο ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο αλά κνλάδα πξντφληνο πνπ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα ππάξμεη ζπγθξάηεζε ησλ κηζζνινγηθψλ απμήζεσλ ζε επίπεδν αλ φρη ρακειφηεξν, ίδην κε ην επίπεδν ησλ αληαγσληζηξηψλ νηθνλνκηψλ θαη θπξίσο αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο. Ζ εθαξκνγή κηαο ηέηνηαο πνιηηηθήο θαζίζηαηαη αθφκε πην δχζθνιε ζε πεξίνδν ζπξξίθλσζεο ηεο παξαγσγήο θαη αχμεζεο ηεο αλεξγίαο αιιά, ην θπξηφηεξν, ζθνληάθηεη επί ζεηξά εηψλ ζην πνιηηηθφ θφζηνο. Αλ απηά ηα πξνβιήκαηα δελ αληηκεησπίζηεθαλ ηελ επνρή ησλ «παρηψλ αγειάδσλ» ζήκεξα είλαη πην δχζθνια θαη γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο θαη γηα ηνπο θπβεξλψληεο. ΣΟ ΒΖΜΑ, 05/04/2009

10 Ρνή θεθαιαίσλ Καζαξή εθξνή θεθαιαίνπ (net capital outflow): ε δηαθνξά φηαλ απφ ηα μέλα θεθάιαηα πνπ αγφξαζαλ νη θάηνηθνη ηεο ρψξαο, αθαηξέζνπκε ηα εγρψξηα θεθάιαηα πνπ αγφξαζαλ θάηνηθνη άιισλ ρσξψλ. Οη μέλεο επελδχζεηο έρνπλ δχν κνξθέο: 1. Άκεζε μέλε επέλδπζε (foreign direct investment): ε καθξνρξφληα μέλε επέλδπζε ζε πξαγκαηηθφ θεθάιαην ζηελ εγρψξηα νηθνλνκία. 2. Ξέλε επέλδπζε ραξηνθπιαθίνπ (foreign portfolio investment): ε βξαρπρξφληα μέλε επέλδπζε ραξηνθπιαθίνπ ζηελ εγρψξηα θεθαιαηαγνξά θαη ρξεκαηηζηεξηαθή αγνξά. Μεηαβιεηέο πνπ επεξεάδνπλ ηελ θαζαξή εθξνή θεθαιαίνπ: Γηεζλείο δηαθνξέο ησλ επηηνθίσλ (πξνζθνξάο θαη δήηεζεο θεθαιαίσλ). Ο νηθνλνκηθφο θαη πνιηηηθφο θίλδπλνο πνπ ζπλεπάγεηαη ε θαηνρή θεθαιαίσλ ζην εμσηεξηθφ. Οη θπβεξλεηηθέο πνιηηηθέο πνπ επεξεάδνπλ ηελ θαηνρή εγρψξησλ θεθαιαίσλ απφ αιινδαπνχο.

11 Δπηηέινπο, κηα επέλδπζε! Ξεθίλεζε ηε ιεηηνπξγία ηνπ έλα εξγνζηάζην παξαγσγήο θσηνβνιηατθψλ πςειήο ηερλνινγίαο. Σν εξγνζηάζην απηφ νλνκάδεηαη Ζιηφζθαηξα, είλαη ην κεγαιχηεξν ηεο Δπξψπεο ζηνλ ηνκέα ηνπ θαη, σ ηνπ ζαχκαηνο, βξίζθεηαη ζηελ Σξίπνιε! Πξφθεηηαη γηα κηα επέλδπζε αμίαο 180 εθαη. επξψ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ακεξηθαληθά θεθάιαηα χςνπο 50 εθαη. επξψ, κε επηδφηεζε 30 εθαη. επξψ θαη κε δάλεην 90 εθαη. επξψ απφ ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο. Ζ είδεζε είλαη εληππσζηαθή. Δίρακε πνιιά ρξφληα λα αθνχζνπκε γηα μέλε επέλδπζε ζε εξγνζηάζην θαη κάιηζηα ηφζν κεγάιε. Οη ιφγνη πνπ ζηήζεθε ζηελ Διιάδα απηφ ην εξγνζηάζην είλαη δχν: Πξψηνλ, δηφηη ππήξρε κεγάιε επηδφηεζε θαη, δεχηεξνλ, δηφηη πξνβιέπεηαη φηη ζα ππάξμεη ηεξάζηηα δήηεζε γηα θσηνβνιηατθά, ηδίσο γηα απηά πνπ κπαίλνπλ ζηηο ηαξάηζεο. Ώζπνπ λα «μεθνιιήζεη» ε γξαθεηνθξαηία ηνπ Γεκνζίνπ θαη λα δνζνχλ νη άδεηεο γηα ηα θσηνβνιηατθά, ην εξγνζηάζην ζα εμάγεη ηελ παξαγσγή ηνπ. Δίλαη κηα θιαζηθή πεξίπησζε επέλδπζεο ηεο «πξάζηλεο αλάπηπμεο». Ση απνδεηθλχεη απηή ε επέλδπζε; ηη κπνξεί λα ππάξμεη βηνκεραλία πςειήο ηερλνινγίαο ζηελ Διιάδα. ηη κπνξεί λα γίλεη μέλε επέλδπζε εθφζνλ ππάξρνπλ νη αλάινγεο πξνυπνζέζεηο. ηη ε «πξάζηλε αλάπηπμε» είλαη εκθαλψο ε αλαπηπμηαθή δηέμνδφο καο. ηη αλ θηηάμνπκε έλα ζσζηφ πξντφλ κπνξνχκε λα ην εμάγνπκε (ην εξγνζηάζην απηφ εθέηνο ζα εμαγάγεη ην 90% ηεο παξαγσγήο ηνπ). ηη νη ηξάπεδεο, παξά ηελ θξίζε, δίλνπλ δάλεηα αλ είλαη βηψζηκν ην επελδπηηθφ ζρέδην. Ζ επέλδπζε απηή νλνκάδεηαη ζηελ νξνινγία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο «ζηνρεπκέλε δξάζε». Απηέο νη ζηνρεπκέλεο δξάζεηο, δειαδή νη πνιχ ζπγθεθξηκέλεο επελδχζεηο, είλαη απηέο πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ απνξξφθεζε ησλ επξσπατθψλ θνλδπιίσλ θαη ζα νδεγήζνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. ΣΟ ΒΖΜΑ, 05/07/2009

12 Οη πνιπεζληθέο γηγαληώλνληαη αιιά ν αξηζκόο ησλ εξγνζηαζίσλ ηνπο κεηώλεηαη Σν θαηλφκελν ηεο απνρψξεζεο κεγάισλ πνιπεζληθψλ νκίισλ απφ ηελ Διιάδα- ηειεπηαίν θξνχζκα ήηαλ ε πψιεζε ηνπ δηθηχνπ ηεο ΒΡ ζηα Διιεληθά Πεηξέιαηα- νθείιεηαη ηφζν ζε ελδνγελείο φζν θαη ζε εμσγελείο παξάγνληεο θαη ε πξνζέγγηζή ηνπ δελ κπνξεί λα είλαη κνλνζήκαληε. Σα ηειεπηαία πελήληα ρξφληα νη ειιεληθέο θπβεξλήζεηο δελ έρνπλ θάλεη απνιχησο ηίπνηε γηα λα πξνζειθχζνπλ παξαγσγηθέο επελδχζεηο αιιά νχηε θαη γηα λα δηαηεξήζνπλ απηέο πνπ γηα θάπνηνλ ιφγν, θάπνηε, μέλεο εηαηξείεο πείζηεθαλ θαη «έζηεζαλ» ζηελ Διιάδα. Σα ηειεπηαία πελήληα ρξφληα δελ έρεη ζεζπηζηεί θαλέλα θνξνινγηθφ θίλεηξν. Δίηε είζαη ε Ζeineken είηε είζαη έλαο κηθξφο Έιιελαο βηνηέρλεο, νη πξνυπνζέζεηο γηα λα δεκηνπξγήζεηο κία κνλάδα είλαη νη ίδηεο. ηη δηθαηνινγεηηθά (άπεηξεο εγθξίζεηο θαη ππνγξαθέο) πξέπεη λα ζπκπιεξψζεη έλαο Έιιελαο, ππνβάιιεη θαη κηα πνιπεζληθή. Τπάξρνπλ επίζεο νη ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Μέρξη πξφηηλνο ε ρψξα καο δελ είρε ππνδνκέο. Τζηεξνχζε θαλεξά έλαληη ηνπ αληαγσληζκνχ. Γελ ππήξραλ αζθαιείο θαη γξήγνξνη δξφκνη, ιεηηνπξγηθά ιηκάληα, νχηε θαλ έλα ζχγρξνλν αεξνδξφκην. Οη παξαπάλσ ιφγνη ήηαλ απνηξεπηηθνί γηα λα θάλεηο κηα επέλδπζε ζηελ Διιάδα αιιά θαη ηθαλνί γηα λα νδεγήζνπλ κηα εηαηξεία πνπ ήδε βξηζθφηαλ ζηελ Διιάδα λα απνθαζίζεη ηελ εξσηθή έμνδφ ηεο. Βεβαίσο ην εξγαηηθφ θφζηνο είλαη έλαο κφλν παξάγνληαο πνπ θαζηζηά ηελ Διιάδα ιηγφηεξν αληαγσληζηηθή ζε ζρέζε κε ηελ Σνπξθία ή ην Μαξφθν. Σα θφζηε ζε θαχζηκα ή ζε ξεχκα είλαη κεγαιχηεξα ζηελ Διιάδα θαη, αθφκε θη αλ ην εξγαηηθφ θφζηνο ζπκκεηέρεη κε ρακειά πνζνζηά ζην ζπλνιηθφ θφζηνο, αζξνηζηηθά ε επέλδπζε ζηελ Διιάδα είλαη πην «αθξηβή» γηα ηνλ μέλν ζε ζρέζε κε άιιεο ρψξεο. Τπάξρνπλ φκσο θαη νη εμσγελείο αηηίεο πνπ επζχλνληαη γηα ηηο πεξηζζφηεξεο απνρσξήζεηο μέλσλ εηαηξεηψλ. Ζ θξάζε-«θιεηδί» γηα λα πξνζεγγίζεη θαλείο ην θαηλφκελν απηφ είλαη ε «γεωγπαθική διαθοποποίηζη ηηρ παπαγωγικήρ ικανόηηηαρ». Οη απνθάζεηο ησλ κεηξηθψλ νκίισλ απφ ηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 λα πεξηθφςνπλ θφζηε θαη λα κεηαθέξνπλ ηηο παξαγσγηθέο κνλάδεο ηνπο ζε ρψξεο κε ρακειφηεξα εκεξνκίζζηα έπιεμαλ πνιιέο νηθνλνκίεο ζηελ Δπξψπε θαη φρη κφλν ηελ Διιάδα. Γελ είλαη ηπραίν φηη απφ ηφηε νη πνιπεζληθέο γηγαληψλνληαη, αιιά ν αξηζκφο ησλ εξγνζηαζίσλ ηνπο κεηψλεηαη. Δπίζεο πνιιέο κεηξηθέο εηαηξείεο εμαγνξάζηεθαλ απφ άιιεο πνιπεζληθέο θαη νη λένη ηδηνθηήηεο ζεψξεζαλ φηη ην κέγεζνο ηεο ειιεληθήο αγνξάο δελ είλαη ηφζν κεγάιν, ψζηε λα δηαηεξείο παξαγσγηθή κνλάδα, αθφκε θαη αλ είλαη θεξδνθφξα. ΣΟ ΒΖΜΑ, 05/07/2009

13 Ηζόηεηα θαζαξώλ εμαγσγώλ θαη θαζαξώλ μέλσλ επελδύζεσλ Σν ΑΔΠ (Y) κηαο ρψξαο ρσξίδεηαη ζε ηέζζεξα ζπζηαηηθά κέξε: θαηαλάισζε (C), επέλδπζε (Η), δεκφζηεο δαπάλεο (G), θαη θαζαξέο εμαγσγέο (ΝΥ): Y = C + I + G + NX (1) Ζ εζληθή απνηακίεπζε είλαη ην κέξνο ηνπ εηζνδήκαηνο κηαο ρψξαο, ην νπνίν πξνθχπηεη φηαλ αθαηξέζνπκε απφ ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα ηελ ηξέρνπζα θαηαλάισζε θαη ηηο δεκφζηεο δαπάλεο: S = Y C G Απφ ηελ (1) πξνθχπηεη: Y C G = I + NX Άξα S = I + NX S I = NX Δπεηδή ε θαζαξή εθξνή θεθαιαίνπ NCO = S I NCO = NX Καζαξή Δθξνή Κεθαιαίνπ = Καζαξέο Δμαγσγέο

14 Ζ απνηακίεπζε, ε επέλδπζε θαη ε ζρέζε ηνπο κε ηηο δηεζλείο ξνέο θεθαιαίνπ Y = C + I + G + NX Y C G = I + NX (1) Απφ πξηλ μέξνπκε φηη : Y C G = S (2) θαη NX = NCO (3) Άξα απφ ηηο (1), (2) θαη (3) πξνθχπηεη φηη: S = I+NCO Απνηακίεπζε = εγρψξηα επέλδπζε + θαζαξή εθξνή θεθαιαίνπ ε κηα αλνηθηή νηθνλνκία ε απνηακίεπζε έρεη δχν ρξήζεηο: ηελ εγρψξηα επέλδπζε θαη ηελ θαζαξή μέλε επέλδπζε

15 Πίλαθαο 10.1:Γηεζλείο ξνέο αγαζώλ θαη θεθαιαίνπ: πεξίιεςε Δκπνξηθφ έιιεηκκα Ηζνζθειηζκέλν Δκπνξηθφ πιεφλαζκα εκπνξηθφ ηζνδχγην Δμαγσγέο < Δηζαγσγέο Καζαξέο εμαγσγέο < 0 Y < C + I + G Απνηακίεπζε< Δπέλδπζε Καζαξή εθξνή θεθαιαίνπ < 0 Δμαγσγέο = Δηζαγσγέο Καζαξέο εμαγσγέο = 0 Y = C + I + G Eπέλδπζε=Απνηακίεπζε Καζαξή εθξνή Κεθαιαίνπ = 0 Δμαγσγέο > Δηζαγσγέο Καζαξέο εμαγσγέο > 0 Y > C + I + G Απνηακίεπζε >Δπέλδπζε Καζαξή εθξνή Κεθαιαίνπ > 0

16 Σηκέο δηεζλώλ ζπλαιιαγώλ Ζ νλνκαζηηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (e) είλαη ε ηηκή ζηελ νπνία θάπνηνο κπνξεί λα αληαιιάμεη ην λφκηζκα κηαο ρψξαο κε ην λφκηζκα κηαο άιιεο ρψξαο. Ζ πξαγκαηηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία είλαη ε ηηκή ζηελ νπνία θάπνηνο κπνξεί λα αληαιιάμεη αγαζά θαη ππεξεζίεο κηαο ρψξαο κε αγαζά θαη ππεξεζίεο κηαο άιιεο. Δίλαη, δειαδή, ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο πξνζαξκνζκέλεο ζηηο δηεζλείο δηαθνξέο ησλ επηπέδσλ ηηκψλ (P, P ). Πξαγκαηηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία = (e P) / P* Πξαγκαηηθή ζπλαιιαγκαηηθή = ηζνηηκία Ολνκαζηηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία Ξέλε ηηκή εγρψξηα ηηκή Ζ πξαγκαηηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία είλαη έλαο θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ πνζφηεηα ησλ εμαγσγψλ θαη ησλ εηζαγσγψλ κηαο ρψξαο. ζν πςειφηεξε είλαη, ηφζν θζελφηεξα ζα είλαη ηα εηζαγφκελα πξντφληα ζε ζρέζε κε ηα εγρψξηα.

17 Ζ πξαγκαηηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ΖΠΑ θαη Ηαπσλίαο (παξάδεηγκα)

18 Σηκέο δηεζλώλ ζπλαιιαγώλ Αλαηίκεζε είλαη ε αχμεζε ηεο αμίαο ηνπ λνκίζκαηνο κηαο ρψξαο, δειαδή ε αιιαγή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ψζηε έλα λφκηζκα λα κπνξεί λα αγνξάζεη πεξηζζφηεξε πνζφηεηα μέλνπ λνκίζκαηνο. Τπνηίκεζε είλαη ε κείσζε ηεο αμίαο ηνπ λνκίζκαηνο κηαο ρψξαο, δειαδή ε αιιαγή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ψζηε έλα λφκηζκα λα αγνξάδεη ιηγφηεξε πνζφηεηα μέλνπ λνκίζκαηνο. Ηζνξξνπία ηζνηηκίαο ζπλαιιάγκαηνο είλαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ζηελ νπνία ε πνζφηεηα πνπ δεηείηαη ζηελ αγνξά μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο είλαη ίζε κε ηελ πνζφηεηα πνπ πξνζθέξεηαη. Γηάγξακκα 10.1: Ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο πλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ( /$) Ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο. Πξνζθνξά 1=1$ Δ Εήηεζε 1 Πνζφηεηα

19 Γηάγξακκα 10.2: Σηκέο δηεζλώλ ζπλαιιαγώλ πλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ( /$) 2. νδεγεί ζε κία αλαηίκεζε ηνπ επξψ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ. XR 2 XR 1 Δ 2 Πξνζθνξά Εήηεζε Δ 1 D 2 D Πνζφηεηα 1.Mηα αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα επξψ... Μηα αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα επξψ, εμαηηίαο, γηα παξάδεηγκα, κηαο επλντθήο γηα ηα επξσπατθά πξντφληα κεηαβνιήο ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ ακεξηθαλψλ θαηαλαισηψλ ζα κεηαηνπίζεη ηελ θακπχιε δήηεζεο πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε D1 ζηε ζέζε D2), απμάλνληαο ηε ζρέζε αληαιιαγήο ησλ δχν λνκηζκάησλ (απφ XR1 ζε XR2).

20 Ο δείθηεο Big Mac Παξακέλεη ην επξώ αθξηβόηεξν από ην δνιάξην κεηά ηα ζεκαληηθά θέξδε ηνπ δνιαξίνπ ην ηειεπηαίν δηάζηεκα; Απάληεζε ζ' απηφ πξνζπαζεί λα δψζεη ην γλσζηφ πεξηνδηθφ «Economist» δεκνζηεχνληαο ζηνηρεία απφ ην δείθηε Big Mac. Πξφθεηηαη γηα έλα δείθηε πνπ ρξεζηκνπνηεί ηηο ηηκέο πνπ ρξεψλεη ε αιπζίδα Mac Donald's ζε δηαθνξεηηθέο ρψξεο γηα ην πιένλ γλσζηφ πξντφλ ηεο, ην Big Mac (ράκπνπξγθεξ). Ζ ζχγθξηζε βαζίδεηαη ζηε ζεσξία φηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ησλ λνκηζκάησλ ζα πξέπεη λα είλαη ηέηνηα ψζηε ε ηηκή ηνπ ίδηνπ πξντφληνο λα είλαη ίδηα ζε θάζε ρψξα. χκθσλα ινηπφλ κε ηα πην πξφζθαηα ζηνηρεία (ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο, ηηκέο Big Mac), πξνθχπηεη φηη ην ειβεηηθφ θξάγθν είλαη ην πιένλ αθξηβφ λφκηζκα ζε ζχγθξηζε κε ην δνιάξην. Ζ ηηκή ελφο ράκπνπξγθεξ ζηελ Διβεηία αλεξρφηαλ πξφζθαηα ζην ηζνδχλακν ησλ 5,75 δνιαξίσλ έλαληη 3,54 ζηηο ΖΠΑ. Αθνινπζνχλ ηα λνκίζκαηα ηεο Ννξβεγίαο, ηεο Γαλίαο, ηεο νπεδίαο θαη ηεο Δπξσδψλεο. Σν Big Mac θφζηηδε ην ηζνδχλακν ησλ 4,50 δνιαξίσλ ζηελ Δπξσδψλε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε ηηκή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ράκπνπξγθεξ ζηελ Δπξσδψλε αληηπξνζσπεχεη ηε κεζνζηαζκηθή ηηκή ζηηο ρψξεο-κέιε. Πξηλ πάλησο ηξέμεηε λα αγνξάζεηε δνιάξηα πνπιψληαο επξψ, ζθεθζείηε ηη κπνξεί λα ζπκβεί ζε ιίγνπο κήλεο αλ ηα πηεζηήξηα ηεο Fed ζπλερίζνπλ λα εθηππψλνπλ ρξήκα κε ηνπο ζεκεξηλνχο ξπζκνχο. ΔΛΔΤΘΔΡΟΣΤΠΗΑ, 26/01/2009

21 Οη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνύ θύθινπ θαη νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ηα ρακειφηεξα επίπεδα ησλ ηειεπηαίσλ ηξηψλ εβδνκάδσλ ππνρψξεζε ζήκεξα (14/02/2013) ην επξψ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ. Σν απφγεπκα ην επξψ δηαπξαγκαηεπφηαλ ζηα δνιάξηα απφ ην επίπεδν ησλ 1,3453 δνιαξίσλ πνπ έθιεηζε αξγά ρζεο ην βξάδπ ζηελ αγνξά ηεο Νέαο Τφξθεο. Ζ ελδεηθηηθή ηζνηηκία επξψ/δνιαξίνπ πνπ αλαθνίλσζε Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα δηακνξθψζεθε ζηα 1,3327 δνι. Ζ ππνρψξεζε ηνπ επξψ ζπλδέεηαη κε ηελ αλεζπρία πνπ πξνθάιεζαλ ηα ζηνηρεία γηα ηελ επηδείλσζε ηεο χθεζεο ζηελ επξσδψλε. Σν Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ (ΑΔΠ) ηεο επξσδψλεο κεηψζεθε θαηά 0,6% ην ηειεπηαίν ηξίκελν ηνπ έηνπο δηαςεχδνληαο ηηο πην αηζηφδνμεο πξνβιέςεηο ησλ αλαιπηψλ. Ζ επίδνζε απηή ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ δεκνζηνπνίεζε ε Eurostat είλαη ε ρεηξφηεξε πνπ θαηαγξάθεηαη απφ ην βξίζθνληαη ζήκεξα. Καζεκεξηλή, 14/02/2013

22 Πόιεκνο λνκηζκάησλ «Γηλφκαζηε κάξηπξεο ελφο παγθφζκηνπ πνιέκνπ λνκηζκάησλ, κηαο γεληθήο απνδπλάκσζεο ηνπ λνκίζκαηνο. Απηφ καο απεηιεί γηαηί καο θάλεη κε αληαγσληζηηθνχο». Σν πην πάλσ παξάπνλν εμέθξαζε απνιχησο δηθαηνινγεκέλα ν Guido Mantega, Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ ηεο Βξαδηιίαο. ε κηα επνρή φπνπ ππάξρεη έιιεηκκα δήηεζεο, νη εθδφηεο λνκηζκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο ζπλαιιαγκαηηθά απνζέκαηα πηνζεηνχλ επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη νη κε εθδφηεο αληηδξνχλ κε παξεκβάζεηο ζην λφκηζκα. κσο, απηνί πνπ δελ αλήθνπλ ζηελ πξψηε θαηεγνξία θαη πξνηηκνχλ λα κελ αληηγξάθνπλ ηε δεχηεξε, φπσο ε Βξαδηιία, βιέπνπλ ηα λνκίζκαηά ηνπο λα θηλδπλεχνπλ θαη θνβνχληαη γηα ηα απνηειέζκαηα. Γελ είλαη ε πξψηε θνξά πνπ ηίζεηαη ζέκα δηακάρεο κεηαμχ ησλ λνκηζκάησλ. Σν επηέκβξε ηνπ 1985, δειαδή 25 ρξφληα πίζσ, νη θπβεξλήζεηο ηεο Γαιιίαο, ηεο ηφηε Γπηηθήο Γεξκαλίαο, ησλ ΖΠΑ θαη ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο ζπλαληήζεθαλ ζην μελνδνρείν Plaza ζηε Νέα Τφξθε θαη ζπκθψλεζαλ λα γίλεη κηα ππνηίκεζε ηνπ ακεξηθαληθνχ δνιαξίνπ. Νσξίηεξα, ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1971, ν πξφεδξνο ησλ ΖΠΑ Richard Nixon επέβαιε ην ιεγφκελν «ζνθ ηνπ Nixon», πνπ θαζφξηδε κηα πξνζαχμεζε 10% ζηηο εηζαγσγέο θαη έζεηε ηέινο ζηε δπλαηφηεηα κεηαηξνπήο ηνπ δνιαξίνπ ζε ρξπζφ. Καη νη δχν πξάμεηο θαλέξσλαλ ηελ επηζπκία ησλ ΖΠΑ λα ππνηηκήζνπλ ην δνιάξην. Σελ ίδηα επηζπκία έρνπλ θαη ζήκεξα. Μφλν πνπ απηή ηε θνξά είλαη δηαθνξεηηθά: ην επίθεληξν ηεο πξνζνρήο δελ βξίζθεηαη ζε θάπνην ζχκκαρν ν νπνίνο εχθνια ζπκκνξθψλεηαη, φπσο ε Ηαπσλία, αιιά ζηελ επφκελε ππεξδχλακε: ηελ Κίλα. ηαλ ηέηνηνη ειέθαληεο θαπγαδίδνπλ, νη γχξσ είλαη πνιχ πηζαλφλ φηη ζα πνδνπαηεζνχλ. Financial Times 28/09/2010

23 πλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο θαη εκπόξην Αύμεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαη εμαγσγέο Έζησ φηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ/δνιαξίνπ απμάλεηαη απφ 1=$1 ζε 1=$2 Πξηλ κεηαβιεζεί ε ηζνηηκία, νη ακεξηθαλνί θαηαλαισηέο πξνθεηκέλνπ λα αγνξάζνπλ έλα ηηαιηθφ απηνθίλεην αμίαο έπξεπε λα μνδέςνπλ $ Μεηά ηε κεηαβνιή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ην ηηαιηθφ απηνθίλεην πσιείηαη ζηηο ΖΠΑ έλαληη $ πλεπώο, ε αύμεζε (κείωζε) ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαζηζηά αθξηβόηεξα (θζελόηεξα) ηα εγρώξηα πξντόληα ζην εμσηεξηθό, κεηώλνληαο (απμάλνληαο) ηελ αληαγσληζηηθόηεηά ηνπο. Αύμεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαη εηζαγσγέο Έζησ φηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ/δνιαξίνπ απμάλεηαη απφ 1=$1 ζε 1=$2 Πξηλ κεηαβιεζεί ε ηζνηηκία, νη επξσπαίνη θαηαλαισηέο πξνθεηκέλνπ λα αγνξάζνπλ έλαλ ακεξηθαληθφ Ζ/Τ αμίαο $1.000 έπξεπε λα μνδέςνπλ Μεηά ηε κεηαβνιή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ν ακεξηθαληθφο Ζ/Τ πσιείηαη ζηελ επξσδψλε έλαληη 500. πλεπώο, ε αύμεζε (κείωζε) ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαζηζηά θζελόηεξα (αθξηβόηεξα) ηα εηζαγόκελα πξντόληα, θαζηζηώληαο ηα πεξηζζόηεξν (ιηγόηεξν ) αληαγσληζηηθά ζηελ εγρώξηα αγνξά.

24 πλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο θαη εκπόξην Εθόζον η ςποηίμηζη ενόρ νομίζμαηορ ενιζσύει ηην ανηαγωνιζηικόηηηα ηων εγσώπιων πποϊόνηων ζηο εξωηεπικό, γιαηί οι νομιζμαηικέρ απσέρ δεν πποβαίνοςν ζε ςποηίμηζη ηος νομίζμαηορ; Ζ ππνηίκεζε ηνπ λνκίζκαηνο απμάλεη ηηο ηηκέο ησλ εηζαγφκελσλ πξντφλησλ, δεκηνπξγψληαο πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο. Ζ αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ εηζαγφκελσλ πξντφλησλ, εμαηηίαο κηαο ππνηίκεζεο, ζα πξνθαιέζεη άλνδν ησλ ηηκψλ ησλ εηζαγφκελσλ πξψησλ πιψλ. Οη λνκηζκαηηθέο αξρέο κηαο άιιεο νηθνλνκίαο κπνξεί λα ππνηηκήζνπλ θαη απηέο ην λφκηζκά ηνπο, αθήλνληαο, ηειηθά, αλεπεξέαζηε ηε ζρέζε αληαιιαγήο ησλ δχν λνκηζκάησλ. Η αληαγωληζηηθόηεηα ηωλ εγρώξηωλ πξνϊόληωλ ζην εμωηεξηθό είλαη πξνηηκόηεξν λα επηηπγράλεηαη κε πνιηηηθέο πνπ έρνπλ καθξνρξόληα απνηειέζκαηα, όπωο ε αύμεζε ηεο παξαγωγηθόηεηαο ηωλ παξαγωγηθώλ ζπληειεζηώλ, ε βειηίωζε ηεο πνηόηεηάο ηνπο, ε δηαθνξνπνίεζή ηνπο θιπ.

25 Δμηζνξξόπεζε ηεο βξεηαληθήο νηθνλνκίαο από ηελ ππνηίκεζε ηεο ιίξαο εκαληηθή ζπκβνιή ζηελ εμηζνξξφπεζε ηεο βξεηαληθήο νηθνλνκίαο είρε ε ππνηίκεζε ηεο ιίξαο έλαληη ηνπ επξψ θαη ησλ θπξηφηεξσλ λνκηζκάησλ. Σνχην επεζήκαλε ν δηνηθεηήο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο ρψξαο θ. Mervyn King, ν νπνίνο φκσο πξφζζεζε φηη γηα λα ζπλερηζηεί ε αλάθακςε είλαη απαξαίηεηε ε ελίζρπζε ησλ εμαγσγψλ. χκθσλα κε ηνλ ίδην, ε εμηζνξξφπεζε πνπ έρεη ζεκεησζεί κεηά ηελ θνξχθσζε ηεο θξίζεο, είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ νηθνλνκία, εθηηκψληαο φηη ην επφκελν δηάζηεκα ζα πξέπεη λα κεησζεί ην έιιεηκκα ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ ηεο ρψξαο. «Ζ πηψζε ηεο ιίξαο ζα βνεζήζεη πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε, θαζψο κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ άλνδν ησλ θαζαξψλ εμαγσγψλ» ηφληζε ν θ. King, πξνζζέηνληαο φκσο φηη απαηηείηαη θαη ε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ πξντφλησλ ησλ βξεηαληθψλ επηρεηξήζεσλ. newstime.gr, 24/09/2009

26 Γηράδεη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ην ηζρπξό επξώ Ζ αλάθακςε ηεο ηζνηηκίαο ηνπ επξψ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ θαη ηνπ γηελ, πξνθαιεί έληνλν πξνβιεκαηηζκφ, ηφζν ζηνπο θφιπνπο ηεο ΔΚΣ, φζν θαη κεηαμχ ησλ Δπξσπαίσλ εγεηψλ. Ζ εζηία ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ έγθεηηαη ζηελ, θάζε άιιν παξά ακειεηέα πηζαλφηεηα, ε άλνδνο ηνπ επξψ λα απνηειέζεη ηξνρνπέδε ζηηο πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιινπλ νη πεξηθεξεηαθέο ρψξεο κέιε ηεο Δπξσδψλεο, πξνθεηκέλνπ λα αλαθηήζνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηνπο. Δπηπιένλ, ε ηζρπξνπνίεζε ηνπ επξψ απνηειεί αλαζρεηηθφ παξάγνληα ζηελ πξνζπάζεηα ησλ βαιιφκελσλ απφ ηελ θξίζε νηθνλνκηψλ, λα απεγθισβηζηνχλ απφ ηελ χθεζε, κέζσ αχμεζεο ησλ εμαγσγψλ ηνπο. Οη εθθιήζεηο νξηζκέλσλ επξσπατθψλ ρσξψλ-θαη θπξίσο ηεο Γαιιίαο- γηα ζπληνληζκέλεο ελέξγεηεο ζπγθξάηεζεο ηνπ επξψ, ζπλάληεζαλ ηηο έληνλεο αληηξξήζεηο ηεο Γεξκαλίαο πνπ ηάζζεηαη θαηά ησλ παξεκβάζεσλ ζηηο αγνξέο ζπλαιιάγκαηνο. ην πιαίζην απηφ, ν Γεξκαλφο ππνπξγφο Οηθνλνκηθψλ Βφιθγθαλγθ φηκπιε, πξνεηδνπνίεζε ρζεο γηα ηνλ θίλδπλν λέαο, παγθφζκηαο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο, εάλ νη αλεπηπγκέλεο νηθνλνκίεο ζπλερίζνπλ λα πιεκκπξίδνπλ ηελ νηθνλνκία κε θζελή ξεπζηφηεηα, αζθψληαο εκκέζσο πιελ ζαθψο θξηηηθή ζηελ επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή πνπ αζθνχλ ε Fed θαη ε θεληξηθή ηξάπεδα ηεο Ηαπσλίαο. Ναπηεκπνξηθή, 14/02/2013

27 Δμηζνξξόπεζε ηεο βξεηαληθήο νηθνλνκίαο από ηελ ππνηίκεζε ηεο ιίξαο εκαληηθή ζπκβνιή ζηελ εμηζνξξφπεζε ηεο βξεηαληθήο νηθνλνκίαο είρε ε ππνηίκεζε ηεο ιίξαο έλαληη ηνπ επξψ θαη ησλ θπξηφηεξσλ λνκηζκάησλ. Σνχην επεζήκαλε ν δηνηθεηήο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο ρψξαο θ. Mervyn King, ν νπνίνο φκσο πξφζζεζε φηη γηα λα ζπλερηζηεί ε αλάθακςε είλαη απαξαίηεηε ε ελίζρπζε ησλ εμαγσγψλ. χκθσλα κε ηνλ ίδην, ε εμηζνξξφπεζε πνπ έρεη ζεκεησζεί κεηά ηελ θνξχθσζε ηεο θξίζεο, είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ νηθνλνκία, εθηηκψληαο φηη ην επφκελν δηάζηεκα ζα πξέπεη λα κεησζεί ην έιιεηκκα ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ ηεο ρψξαο. «Ζ πηψζε ηεο ιίξαο ζα βνεζήζεη πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε, θαζψο κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ άλνδν ησλ θαζαξψλ εμαγσγψλ» ηφληζε ν θ. King, πξνζζέηνληαο φκσο φηη απαηηείηαη θαη ε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ πξντφλησλ ησλ βξεηαληθψλ επηρεηξήζεσλ. newstime.gr, 24/09/2009

28 Πιεζσξηζκόο, επηηόθην θαη ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία Οη λνκηζκαηηθέο αξρέο ηεο ρψξαο Α αληηδξνχλ ζε κηα αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ απμάλνληαο ην επηηφθην. Ζ αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ, κε ηε ζεηξά ηεο, ζα πξνθαιέζεη εηζξνέο θεθαιαίσλ θαη αχμεζε ηεο δήηεζεο ηνπ εγρψξηνπ λνκίζκαηνο έλαληη ησλ μέλσλ λνκηζκάησλ, πξνθαιψληαο ηελ αλαηίκεζή ηνπ. Ζ αλαηίκεζε θαζηζηά ηα εμαγφκελα πξντφληα αθξηβφηεξα θαη ηα εηζαγφκελα θζελφηεξα, πεξηνξίδνληαο ηηο θαζαξέο εμαγσγέο ηεο ρψξαο Α. Σν αληίζεην ζπκβαίλεη φηαλ κηα μέλε νηθνλνκία Β απμήζεη ην επηηφθηφ ηεο, θαζηζηψληαο ηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ηεο ειθπζηηθφηεξα, γεγνλφο πνπ νδεγεί ζε ππνηίκεζε ηνπ λνκίζκαηνο ηεο Α έλαληη απηνχ ηεο Β. Ζ ππνηίκεζε θαζηζηά ηα εμαγφκελα πξντφληα ηεο Α πξνο ηε Β θζελφηεξα θαη ηα εηζαγφκελα απφ ηε Β ζηελ Α αθξηβφηεξα, απμάλνληαο ηηο θαζαξέο εμαγσγέο ηεο Α.

29 Καζεζηώηα ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Τπάξρνπλ ηξία είδε θαζεζηψησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ: Καζεζηώο ζηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ: νη λνκηζκαηηθέο αξρέο δηαηεξνχλ ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηνπ λνκίζκαηνο έλαληη ελφο άιινπ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν επίπεδν. Καζεζηώο θπκαηλόκελσλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ: νη λνκηζκαηηθέο αξρέο αθήλνπλ ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηνπ λνκίζκαηνο έλαληη ελφο άιινπ λα θαζνξίδεηαη απφ ηελ αγνξά. Καζεζηώο ζηαζεξά θπκαηλόκελσλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ: νη λνκηζκαηηθέο αξρέο αθήλνπλ ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηνπ λνκίζκαηνο έλαληη ελφο άιινπ λα κεηαβάιιεηαη εληφο κηαο «δψλεοζηφρνπ».

30 Γηάγξακκα 10.3: Καζεζηώο ειεύζεξα θπκαηλόκελεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο πλαιιαγκαηηθή Ηζνηηκία /$ 1 = $1,5 1 = $1 D 1 D 2 A B S Ζ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία κεηαμχ δχν λνκηζκάησλ ζα θαζνξηζηεί ζχκθσλα κε ηελ ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο. Αλ απηή ε ηζνξξνπία δηαηαξαρζεί, δειαδή απμεζεί ε δήηεζε ηνπ ελφο λνκίζκαηνο έλαληη ηνπ άιινπ, ηφηε ε ζρέζε αληαιιαγήο ησλ δχν λνκηζκάησλ ζα κεηαβιεζεί θαη, επνκέλσο, ζα έρνπκε αλαηίκεζε ηνπ ελφο λνκίζκαηνο έλαληη ηνπ άιινπ. 1 2 Πνζφηεηα Δπξψ ην ζεκείν Α έρνπκε ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο φπνπ 1 επξψ αληηζηνηρεί ζε 1 δνιάξην. Ζ θακπχιε δήηεζεο D 1 κεηαηνπίδεηαη έμσ θαη δεμηά πξνο ηε ζέζε D 2, ιφγσ κηαο αχμεζεο ηεο δήηεζεο επξψ, πνπ κπνξεί λα πξνέιζεη γηα παξάδεηγκα απφ κηα κεηαβνιή ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ ακεξηθαλψλ θαηαλαισηψλ ε νπνία είλαη επλντθή γηα ηα επξσπατθά πξντφληα. Έηζη απμάλεηαη ε ζρέζε αληαιιαγήο ησλ δύν λνκηζκάησλ από 1=$1 ζε 1 = $1,5.

31 Ζ δηαηήξεζε ζηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ κέζσ παξεκβάζεσλ ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Έζησ φηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ/δνιαξίνπ είλαη ζηαζεξή θαη έρεη νξηζζεί ζε 1= $1,5, ελψ ε ηζνηηκία ησλ δχν λνκηζκάησλ ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο ζα θαζνξηδφηαλ ζε 1=$1 (δηάγξακκα 10.4). ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ηείλεη λα δεκηνπξγεζεί πιενλάδνπζα πξνζθνξά επξψ ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο, ηελ νπνία ζα πξέπεη λα αγνξάζνπλ νη λνκηζκαηηθέο αξρέο ηεο επξσδψλεο, πξνζθέξνληαο δνιάξηα, απνηξέπνληαο ηελ πηψζε ηεο ηζνηηκίαο. Γειαδή, νη λνκηζκαηηθέο αξρέο παξεκβαίλνπλ πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηήζνπλ ζπαληφηεξν ην επξψ ζε ζρέζε κε ην δνιάξην ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο. Αληίζεηα, αλ ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία νξηζζεί ζε ηηκή κηθξφηεξε απφ απηή πνπ ζα θαζνξηδφηαλ ζηελ αγνξά, φπσο γηα παξάδεηγκα είλαη ε ζρέζε αληαιιαγήο ησλ δχν λνκηζκάησλ 1=$0,8, νη λνκηζκαηηθέο αξρέο ηεο επξσδψλεο ζα πξέπεη λα παξέκβνπλ πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηήζνπλ ζπαληφηεξν ην δνιάξην έλαληη ηνπ επξψ ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο. Απηφ κπνξνχλ λα ην πεηχρνπλ αγνξάδνληαο δνιάξηα, δίλνληαο σο αληάιιαγκα επξψ.

32 Γηάγξακκα 10.4: Ζ δηαηήξεζε ζηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ κέζσ παξεκβάζεσλ ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο πλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ( /$) 1=$1,5 1=$1 D Πιενλάδνπζα πξνζθνξά S 1=$0,8 Πιενλάδνπζα δήηεζε Πνζφηεηα επξψ

33 Γηάγξακκα 10.5: Ζ δηαηήξεζε ζηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ κέζσ ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο Έζησ φηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ/δνιαξίνπ είλαη ζηαζεξή θαη έρεη νξηζζεί ζε 1 =1,5$, ελψ ε ηζνηηκία ησλ δχν λνκηζκάησλ ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο ζα θαζνξηδφηαλ ζε 1 =1$. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε νη λνκηζκαηηθέο αξρέο ηεο επξσδψλεο κπνξνχλ λα απμήζνπλ ην επηηφθην ησλ ηνπνζεηήζεσλ ζε επξψ. Έηζη, ζα απμεζεί ε δήηεζε γηα επξψ, απφ D1 ζε D2 θαη ζα κεησζεί απηή γηα δνιάξηα, απμάλνληαο ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ησλ δχν λνκηζκάησλ. πλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ( /$) D1 D2 S 1 = 1,5$ 1 = 1$ 1 2 Πνζφηεηα επξψ

34 Ζ δηαηήξεζε ζηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ κέζσ ζπλαιιαγκαηηθώλ ειέγρσλ Οη λνκηζκαηηθέο αξρέο κηα ρψξαο κπνξνχλ λα δηαηεξήζνπλ ζηαζεξή ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ειέγρνληαο ηελ πξνζθνξά ηνπ λνκίζκαηνο ζηελ αγνξά μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο. Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ζπλαιιαγκαηηθώλ ειέγρσλ, δειαδή κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο αδεηνδφηεζεο πνπ πεξηνξίδεη ην δηθαίσκα ησλ ηδησηψλ λα αγνξάδνπλ μέλν λφκηζκα. Έηζη, απαηηείηαη απφ ηνπο θαηνίθνπο ηεο ρψξαο πνπ ζέινπλ λα αγνξάζνπλ μέλν λφκηζκα ε ιήςε κηαο εηδηθήο άδεηαο, ε νπνία δίλεηαη κφλν ζε πξφζσπα πνπ δηελεξγνχλ εγθεθξηκέλεο ζπλαιιαγέο.

35 Καζεζηώο ζηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ: ππέξ θαη θαηά Τπέξ: Ζ κείσζε ηεο αβεβαηφηεηαο θαη ησλ θηλδχλσλ ζηηο δηεζλείο ζπλαιιαγέο. Ζ ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ. Καηά: Οη λνκηζκαηηθέο αξρέο πξέπεη λα δηαηεξνχλ ζε απνζέκαηα κεγάιεο πνζφηεηεο μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο, πξνθεηκέλνπ λα ζηεξίδνπλ ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία. Ζ δηαηήξεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο κέζσ ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο εκπνδίδεη ηελ επίηεπμε άιισλ ζηφρσλ ηεο, φπσο είλαη ε ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ θαη ε ζηαζεξνπνίεζε ηεο παξαγσγήο θαη ηεο απαζρφιεζεο. Οη ζπλαιιαγκαηηθνί έιεγρνη δεκηνπξγνχλ θφζηνο ζπλαιιαγψλ θαη ζηξεβιψζεηο ζηα θίλεηξα ησλ επηρεηξήζεσλ γηα εηζαγσγέο θαη εμαγσγέο. Οη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ρξεηάδεηαη ζπρλά λα αιιάδνπλ, πξνθεηκέλνπ λα πξνζαξκφδνληαη ζηηο κεηαβαιιφκελεο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο. Τπάξρνπλ δπζθνιίεο ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζηαζεξήο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο.

36 Μαθξννηθνλνκηθή πνιηηηθή θαη θαζεζηώηα ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Ννκηζκαηηθή πνιηηηθή ζε θαζεζηώο θπκαηλόκελσλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Ζ κείσζε ηνπ επηηνθίνπ έρεη σο απνηέιεζκα: Α) ηελ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ θαη ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο. Β) ηελ εθξνή θεθαιαίσλ πξνο νηθνλνκίεο φπνπ ην επηηφθην είλαη πςειφηεξν. Ζ εθξνή θεθαιαίσλ νδεγεί ζε ππνηίκεζε ηνπ λνκίζκαηνο, ηνλψλνληαο ηηο εμαγσγέο θαη ηε ζπλνιηθή δήηεζε. Ζ δηεζλήο ζχγθιηζε ησλ επηηνθίσλ ζα απνδπλακψζεη ηα νθέιε (Α θαη Β) απφ ηελ άζθεζε ηεο επεθηαηηθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Ννκηζκαηηθή πνιηηηθή ζε θαζεζηώο ζηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Ζ κείσζε ηνπ επηηνθίνπ έρεη σο απνηέιεζκα: Α) ηελ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ θαη ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο. Β) ε εθξνή θεθαιαίσλ δελ ζα νδεγήζεη ζε ηφλσζε ησλ εμαγσγψλ, θαζψο ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία είλαη ζηαζεξή. Ζ δηεζλήο ζχγθιηζε ησλ επηηνθίσλ ζα απνδπλακψζεη ην φθεινο (Α) απφ ηελ άζθεζε ηεο επεθηαηηθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο.