ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 1017 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον αγωνιστικό αθλητισμό (αντοχή)» 12η Διάλεξη: «Η προπόνησηστουψόμετρο» Δρ. Σούλας Δημήτριος, Επίκουρος Καθηγητής
Σε αυτή την θεματική ενότητα οι φοιτητές θα ενημερωθούν για : Την αναγκαιότητα της χρήσης του υψομέτρου για τη βελτίωση της Αντοχής; Έρευνες σχετικές με την επίδραση του υψομέτρου Μερικές βιοχημικές και οργανικές επιδράσεις που προκαλούνται από την παραμονή στο υψόμετρο Τις προσαρμογές οι οποίες συμβαίνουν μέσω της προπόνησης στο υψόμετρο Την προπόνηση σε περιοχές με μέσο υψόμετρο 1.000m έως 1200m Τις μεθόδους προσομοίωσης της προπόνησης στο υψόμετρο (υποβαρικό δωμάτιο) Την άσκηση σε υποξικό περιβάλλον
Η ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΣΤΟ ΥΨΟΜΕΤΡΟ
Είναι αναγκαία η χρήση του υψομέτρου για τη βελτίωση της Φ.Ι.(φυσικής ικανότητας) της Αντοχής; Για τη χρήση του υψομέτρου στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται πολλά στοιχεία και πολλές φορές αυτά είναι αντικρουόμενα. Υπάρχουν μερικοί συγγραφείς που προτείνουν χρήση υψομέτρων πάνω από 3000μ (είναιοιλιγότεροι). Και άλλοι που προτείνουν μεσαία υψόμετρα όπως αυτά των 1500μ έως1800μ. διαβιώνοντας σ αυτά και προπονούμενοι σε υψόμετρο μεταξύ των 1200μ και 1000μ ή στο επίπεδο της θάλασσας.
Είναι αναγκαία η χρήση του υψομέτρου για τη βελτίωση της Φ.Ι. της Αντοχής; (IΙ) Ηεμπειρία μαςλέειότιτο1/3 των αθλητών που έκαναν χρήση του υψομέτρου πέτυχαν να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, το άλλο 1/ 3 δεν τις βελτίωσε καθόλου και το άλλο 1/3 όχι μόνο δεν τις βελτίωσε αλλά απεναντίας χειροτέρεψε τις επιδόσεις του. Γενικά είναι δύσκολο να πει κάποιος συγκεκριμένα αν η χρήση του υψομέτρου συμβάλλει στη βελτίωση των επιδόσεων σε ότι αφορά αυτές που επηρεάζονται από τη Φ.Ι. της Αντοχής.
Είναι αναγκαία η χρήση του υψομέτρου για τη βελτίωση της Φ.Ι. της Αντοχής; (IIΙ) Οι παράγοντες που επηρεάζουν την φ.ι. της αντοχής είναι συνάρτηση προσωπικών χαρακτηριστικών των αθλητών και των προπονητικών μεθόδων που ακολουθούν. Υπάρχουν όμως κάποιες αναμφισβήτητες παραδοχές: Η προπόνηση στο υψόμετρο δεν επιτρέπει τη χρήση μεγάλης έντασης. Αυτό σημαίνει ότι όταν πλησιάζουν οι αγώνες δεν μπορείς να το χρησιμοποιήσεις. Σε αντίθεση περίπτωση όταν δεν συμβαίνει κάποια αθλήματα να μηναπαιτούνυψηλέςεντάσεις, τότε μάλλον η διαβίωση στο υψόμετρο έχει θετικές επιδράσεις.
Είναι αναγκαία η χρήση του υψομέτρου για τη βελτίωση της Φ.Ι. της Αντοχής; (IV) Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να γνωρίζουμε τις θετικές επιδράσεις που ασκεί στον οργανισμό του αθλητή η χρήση υψομέτρων από 1600μ έως2000μ. Το μεγαλύτερο υψόμετρο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι αυτό των 3000μ. Σεπιο μεγάλαυψόμετραυφίστανταιαρνητικοίπαράγοντες όπως για παράδειγμα η χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση, η ανεπαρκής ποσότητα του Ο2 για τις ανάγκες του οργανισμού, οι ειδικές κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν, κ.λ.π. οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο αθλητής δεν θα ωφεληθεί. Σήμερα εκτός από τη χρήση του υψομέτρου έχουμε και τη χρήση των «υποβαρικών δωματίων» ή altidud haus όπως επικράτησε να λέγεται.
Έρευνεςσχετικέςμετηνεπίδρασητουυψομέτρου(Ι) Μια μελέτη από τους Levin & Gundersen (2001) εξέτασε αθλητές αντοχής μετά από έξι εβδομάδες διαβίωσης σε 2500μ. και προπόνησης σε 1250μ. υψόμετρο. Τα αποτελέσματα έδειξαν αύξηση των ερυθρών κυττάρων του αίματος κατά 9%, αύξηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου κατά 3% και διπλασιασμό της ερυθροποιητίνης στο αίμα.
Έρευνεςσχετικέςμετηνεπίδρασητουυψομέτρου(ΙΙ) Μια άλλη μελέτη στη Φινλανδία από τους Koistinen et al. (2000) σύγκρινε τα αποτελέσματα της παραμονής αθλητών για μία εβδομάδα σε υψόμετρο 2500m και της παραμονής αθλητών μόνο για 12 ώρες την ημέρα επίσης για μία εβδομάδα σε υψόμετρο 2500m. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και οι δύο ομάδες σημείωσαν αύξηση της ερυθροποίησης κατά 70%, του DPG κατά 17% και των δικτυοερυθροκύτταρων κατά 30%. Τα δικτυοερυθροκύτταρα είναι νέα, πρόσφατα διαμορφωμένα ερυθρά κύτταρα του αίματος και είναι δείκτες της αυξανόμενης παραγωγής ερυθρών κυττάρων του αίματος και μιας επικείμενης αύξησης στο συνολικό όγκο των ερυθρών κυττάρων του αίματος. Αυτή η μελέτη υποστηρίχθηκε από τη Φινλανδική Ολυμπιακή Επιτροπή και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η καθημερινή παραμονή σε τεχνητό υποξικό περιβάλλον παράγει τα ίδια αιματολογικά αποτελέσματα με αυτά της έκθεσης σε αντίστοιχο πραγματικό υψόμετρο.
Μερικές βιοχημικέςκαιοργανικές επιδράσεις που προκαλούνται από την παραμονή στο υψόμετρο (Ι) Η έκθεση σε υψόμετρο ή σε τεχνητό υποξικό περιβάλλον(υποξικό διαμέρισμα ή υποξική υπνοσκηνή κ.λ.π.) μειώνει την μερική πίεση του οξυγόνου στο αίμα που σημαίνει ότι ο κορεσμός του αρτηριακού οξυγόνου μειώνεται σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα περίπου στο 98%. Η ελάττωση της μερικής πίεσης του ατμοσφαρικού Ο2 οδηγεί σε ανάλογη πτώση της μερικής πίεσης του Ο2 στις κυψελίδες των πνευμόνων και τον κορεσμό του αρτηριακού αίματος σε Ο2 (West, 1984). Η μερική πίεση του Ο2 απόπό 159,1 mm Hg που είναι στην επιφάνεια της θάλασσας πέφτει στα 84,8 mm Hg σε υψόμετρο 5000m. ΗμείωσητηςVO2 max συμβαίνει από τα 580m ενώ παλαιότερα πιστευόταν ότι η μείωση αυτή συνέβαινε σε υψόμετρο πάνω από τα 1500m. Στο υψόμετρο των 580m οι αθλητές υψηλού επιπέδου χάνουν το 7% της επιπέδου και τα αγύμναστα άτομα το μισό (Gore et al 1996).
Ποσότητα Ο2 που περιέχει ο ατμοσφαιρικός αέρας σε σχέση με το υψόμετρο (J., H., Wilmore & David, L., Costill,1994 ) ΥΨΟΜΕΤΡΟ (m) P B (mmhg) PO 2 (mmhg) 0 760 159.2 1,000 674 141.2 2,000 596 124.9 3,000 526 110.2 4,000 462 96.9 9,000 231 48.4 ΣΗΜΕΙΩΣΗ: ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ (PO 2 ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΟΥΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΟΞΥΓΟΝΟΥ
Μερικές βιοχημικέςκαιοργανικές επιδράσεις που προκαλούνται από την παραμονή στο υψόμετρο (ΙΙ) ΟρυθμόςμείωσηςτηςVO2 max για αθλητές είναι 1% για κάθε 305m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (Jackson et al 1988). Πάνω από τα 6.300m ημείωσητηςvo2 max είναι περισσότερο απότομη εξ αιτίας της απώλειας της μυϊκής μάζας και της ελάττωσης της ροής του αίματος. Με την αύξηση του υψομέτρου μειώνεται η ατμοσφαιρική υγρασία. Αυτή η πτώση με τη σειρά της προκαλεί μια πιο γρήγορη πτώση των υγρών του σώματος από ότι στην επιφάνεια της θάλασσας, μ αποτέλεσμα ο αθλητής να κινδυνεύει να πάθει αφυδάτωση. Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία αυξάνει κατά 2-4% και από εκεί και πάνω πολύ περισσότερο.
Μερικές βιοχημικέςκαιοργανικές επιδράσεις που προκαλούνται από την παραμονή στο υψόμετρο (ΙΙΙ) Οσο αυξάνει το υψόμετρο τόσο μειώνεται η βαρύτητα. Ετσι αγωνίσματα των αλμάτων και των ταχυτήτων ευνοούνται στο υψόμετρο για την επίτευξη καλυτέρων επιδόσεων ενώ το αντίθετο συμβαίνει για τα αθλήματα που διαρκούν περισσότερο από 2. Ο ιονισμός της ατμόσφαιρας οφείλεται στις ακτίνες Χ και Γάμα (Verdugo, M., 2005).
Προσαρμογές οι οποίες συμβαίνουν μέσω της προπόνησης στο υψόμετρο Αύξηση ερυθροποιητίνης (EPO) με αποτέλεσμα την αύξηση των κυττάρων (RBCs) Αύξηση τροχοειδών αγγείων Αύξηση μιτοχονδρίων και των ένζυμων των μιτοχονδρίων Μείωση της καρδιακής συχνότητας και αρτηριακής πίεσης Αύξηση παραγωγής αυξητικής ορμόνης Αύξηση του μεταβολισμού του λίπους Μείωση οξειδωτικού στρες ερυθρών
Αύξηση της ερυθροποιητίνης μετά από παραμονή 24 ωρών σε διάφορα υψόμετρα
Μείωση της απόδοσης (Ι) Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της μείωσης της VO2 max που συμβαίνει με την αύξηση του υψομέτρου και της απόδοσης σε αγωνίσματα που διαρκούν περισσότερο από 2 (Κλεισούρας,2003). Για αθλήματα που διαρκούν από 2 έως5 η πτώση της απόδοσης συμβαίνει σε υψόμετρο πάνω από 1600m. Για αθλήματα που διαρκούν περισσότερο από 20 ημείωσητης απόδοσης αρχίζει από τα 600m έως 700m (έχει αναφερθεί ότι η αισθητή μείωση αρχίζει από τα 580m). Ο ρυθμός μείωσης είναι 2% σε προσπάθειες που διαρκούν από 2 έως 5 καισευψόμετρο2.300m (Κλεισούρας,2003). Ο ρυθμός μείωσης είναι 7% σε προσπάθειες που διαρκούν από 20 έως 30 και17% όταν αυτές διαρκούν πάνω από 2 ώρες (Fulco et al, 1998).
Μείωση της απόδοσης (ΙΙ) Στους Ολυμπιακούς αγώνες της πόλης του Mexico το 1968 που έγιναν σε υψόμετρο 2.300m, (η VO2max είναι χαμηλότερη κατά 10% από ότι στην επιφάνεια της θάλασσας και η αντίσταση του αέρα είναι χαμηλότερη αφού ο αέρας είναι 24% πιο αραιός από την επιφάνεια της θάλασσας) παρατηρήθηκαν τα εξής (Κλεισούρας,2003): 1. Στους δρόμους ταχύτητας (Π.Ρ. στα 400μ) στα άλματα (Π.Ρ. στο άλμα σε μήκος με 8m& 90cm) και μέχρι τα 800μ όχιμόνοδενπαρατηρήθηκεμείωση των αποδόσεων αλλά αντίθετα έγιναν και παγκόσμιες επιδόσεις. 2.Υπήρξε προοδευτική μείωση των επιδόσεων στα αγωνίσματα από 3000μέως 10000μ από2% έως 8,5%. 3.Στα αγωνίσματα αυτά διέπρεψαν οι αθλητές από την Κένυα και Αιθιοπία, οι οποίοι διαβιούν σε υψόμετρο 2.500m. Γενικώς δεν παρατηρείται μείωση της απόδοσης σε αναερόβιες προσπάθειες που διαρκούν <30.
Η αντίδραση του οργανισμού τις πρώτες ώρες στο υψόμετρο Από τη στιγμή που ο αθλητής φτάσει στο υψόμετρο τότε προκαλούνται μια σειρά αντιδράσεων στον οργανισμό του και για να αντιμετωπιστούν αυτές οι «έκτακτες καταστάσεις» συμβαίνουν τα εξής: 1. Αύξηση του πνευμονικού αερισμού 2. Αύξηση των καρδιακών σφυγμών για την αποστολή μεγαλύτερης ποσότητας οξυγονομένου αίματος στην περιφέρεια. 3. Στο αίμα παρατηρείται πτώση του πλάσματος 4. Αύξηση του Ph 5. Μεγαλύτερη απώλεια του CO2 6. Μειώνεται η κατανάλωση του Ο2
Η αντίδραση του οργανισμού στις πρώτες 48 ώρες στο υψόμετρο Μετά από αρκετές ώρες (48ώρες) διαμονής στο υψόμετρο στον οργανισμό του ανθρώπου συμβαίνουν οι εξής προσαρμογές: 1. Αύξηση των ενζυμικών επιπέδων στους μυς, 2. Καλύτερη εκμετάλλευση του Ο2, 3. Μεγαλύτερη ανοχή στη συσσώρευση του γαλακτικού οξέος και 4. Αύξηση των ερυθρών κυττάρων του αίματος.
Η αντίδραση του οργανισμού σε ότι αφορά το μεταβολισμό Είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε τις μεταβολές που συμβαίνουν στον μεταβολισμό του αθλητή κατά τη διάρκεια της παραμονής στο υψόμετρο από την επίδραση της προπόνησης. Μπορούμε όμως να επισημάνουμε τα πιο κάτω με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία: 1. Εάν η παραμονή στο υψόμετρο γίνει για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να συμβεί πτώση της μυϊκής μάζας. 2. Δεν έχει αποδειχτεί επαρκώς η αύξηση της μυοσφαιρίνης. Αθλητές όμως που διαβιούν σε υψόμετρα έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση μυοσφαιρίνης. 3. Η προπόνηση στο υψόμετρο προκαλείται αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων σαν προσαρμογή για την κάλυψη των μεγαλύτερων αναγκών σε Ο2. 4. Στο υψόμετρο υπάρχει η τάση για μεγαλύτερη χρήση από τον οργανσιμό των λιπών απ ότι στην επιφάνεια της θάλασσας με αποτέλεσμα να έχουμε μεγαλύτερη οικονομία του γλυκογόνου. Αλλοι αθλητές έχουν καλύτερες προπονητικές επιδόσεις όταν χρησιμοποιούν την αναερόβια γαλακτική προπόνηση ενώ αντίθετα άλλοι έχουν μειωμένη απόδοση.
Η αντίδραση του οργανισμού κατά τη διάρκεια της παραμονής στο υψόμετρο Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές αντιδράσεις που συμβαίνουν στον οργανισμό κατά τη διάρκεια παραμονής στο υψόμετρο, όπου άλλες παρατηρούνται γρήγορα και άλλες καθυστερημένα. Ετσι έχουμε: 1. Ο πνευμονικός αερισμός διατηρείται με την αύξηση του ρυθμού και της έντασης της αναπνοής. 2. Αυτό προκαλεί καταστάσεις υπεραλκάλωσης και πτώση του ph (θεωρείται κατάλληλο περιβάλλον για την προπόνηση σε υψηλές εντάσεις και σε υψηλές ζώνες του βιοενεργειακού πλάνου (Verdugo, M., 2005). 3. Αυξάνει το καρδιακό έργο ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας για να αρχίσει μια σταδιακή μείωση λόγω των προσαρμογών που συμβαίνουν στο συστολικό όγκο.
Η αντίδραση του οργανισμού κατά τη διάρκεια της προπόνησης στο υψόμετρο (Ι) Κατά τη διάρκεια της προπόνησης στο υψόμετρο παρατηρούνται τα εξής: 1. Διατηρούνται οι εφεδρείες του Fe για την υποβοήθηση της αύξησης της ερυθρογέννεσης. Γι αυτό μετά από συνεργασία με τον γιατρό πρέπει να χορηγούνται άκρως ελεγχόμενα αντίστοιχα φάρμακα. 2. Χορήγηση υγρών για την αντιμετώπιση της πτώσης του όγκου του πλάσματος. 3. Εκθεση στο μικρότερο δυνατό χρόνο στην ηλιακή ακτινοβολία, χρησιμοποιώντας κατάλληλες κρέμες. 4. Η προπονητική επιβάρυνση πρέπει να αυξάνεται προοδευτικά κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας όπου συμβαίνουν οι περισσότερες προσαρμογές. 5. Οι προπονήσεις των πρώτων 48-72 ωρών πρέπει να είναι «χαλαρές».
Η αντίδραση του οργανισμού κατά τη διάρκεια της προπόνησης στο υψόμετρο (ΙΙ) 6. Πρέπει να εξατομικευτεί η προπονητική επιβάρυνση(ένταση - ποσότητα) γιατί δεν έχουμε τις ίδιας προσαρμογές σε όλους τους αθλητές στο υψόμετρο. 7.Ο υπεραερισμός που συμβαίνει στο υψόμετρο προκαλεί μια αναπνευστική αλκάλωση που με τη σειρά της προκαλεί μεγαλύτερη εκπνοή του CO2. 8. Όταν επιλέγονται αποστάσεις διάρκειας μεγαλύτερης των 3 συνιστάταιηπτώση της έντασης υπέρ της ποσότητας. 9. Στο υψόμετρο η κούραση αυξάνεται πολύ περισσότερο απ ότι στην επιφάνεια της θάλασσας. 10. Στο υψόμετρο μπορεί να συμβούν ορισμένες ιώσεις, όπως φαρυγγίτιδες, καταρροές κ.λ.π.
Η αντίδραση του οργανισμού μετά την κάθοδο από το υψόμετρο Πολλές φορές η άγνοια της περιόδου προσαρμογής στο επίπεδο της θάλασσας μετά την κάθοδο από το υψόμετρο προκαλεί πολλά προβλήματα εάν δεν έχουμε τα πιο κάτω υπ όψη μας: 1. Την πρώτη και δεύτερη μέρα μετά την κάθοδο από το υψόμετρο δεν μπορεί κάποιος αθλητής να έχει καλά αποτελέσματα (προπονητικά - αγωνιστικά). 2.Δεν πρέπει να προγραμματίζονται προπονήσεις μεγάλης έντασης στις πρώτες μέρες. 3.Από την 6η,7η αρχίζει η βελτίωση της απόδοσης. 4.Από τη 10η και μετά η βελτίωση είναι μεγάλη και φτάνει στα επίπεδα πριν την ανάβαση στο υψόμετρο. 5.Από την 10η,11η μέραηκαμπύληαπόδοσης αρχίζειναδιαγράφειτροχιάπου φτάνει στη μέγιστη απόδοση μεταξύ της 20ης και 23ης μέρας. 6. Στο επίπεδο της θάλασσας ο αθλητής μπορεί να ανεχθεί πιο πολύ επιβαρύνσεις στον αναερόβιο γαλακτικό μηχανισμό.
Προπόνηση σε περιοχές με μέσο υψόμετρο 1.000m έως 1200m Στο υψόμετρο αυτό πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την επιβάρυνση των αθλητών μας ιδιαίτερα τις τρεις πρώτες μέρες. Μετά την τρίτη μέρα αρχίζει μια περίοδος προσαρμογής 7 έως 10 ημέρων όπου μπορεί να αρχίσει η προγραμματισμένη προπόνηση. Για να έχουμε τις αναμενόμενες προσαρμογές από τη χρήση του υψομέτρου πρέπει ο αθλητής να παραμείνει τουλάχιστο ένα μήνα. Μετά την κάθοδο από το υψόμετρο μπορεί ο αθλητής να αγωνιστεί στο επίπεδο της θάλασσας μετά από τρεις μέρες πετυχαίνοντας τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Η απόδοση όμως του αθλητή σε υψηλό επίπεδο δεν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα πολύ γρήγορα. Αυτήηπροετοιμασίαείναικατάλληλημόνογιαένααγώνα.
Η απόδοση ενός αθλητή κατά τη διάρκεια παραμονής τριών (3) εβδομάδων για προπόνηση σε υψόμετρο 1600μ-2000μ (Verdguo,M.,2005, τροποποιημένο από Σούλα, Δ.,Ελ., 2005) ) Απόδοση Μέρες
Η καμπύλη απόδοσης ενός αθλητή μετά την προπόνηση σε υψόμετρο (Verdguo,M.,2005 τροποποιημένο από Σούλα,Δ.,Ελ., 2005) ) Απόδοση Μέρες
Η καμπύλη απόδοσης ενός αθλητή σε υψόμετρο 1.000m έως 1200m (Verdguo,M.,2005 τροποποιημένο από Σούλα,Δ.,Ελ., 2005) Απόδοση Μέρες
Η απόδοσης ενός αθλητή μετά από παραμονή ενός μηνός σε υψόμετρο 1.000m έως 1200m (Verdguo,M.,2005 τροποποιημένο από Σούλα,Δ.,Ελ., 2005) Απόδοση Μέρες
Πρόσληψη Ο2 κοντά στο επίπεδο του αναερόβιου κατωφλιού(πάνω) και επίδοση στα δρόμο των 5000μ για άνδρες αθλητές (κάτω) μετά από συνδυασμούς παραμονής και προπόνησης σε υψόμετρο- επίπεδο θάλασσας (από Εργοφυσιολογία Κλεισούρα,Β., 2003)
ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΥΨΟΜΕΤΡΟ Η χρήση του τεχνητού υποξικού περιβάλλοντος Οι έρευνες οδήγησαν στην κατασκευή συσκευών οι οποίες δημιουργούν συνθήκες υψομέτρου αποφεύγοντας έτσι την μεταφορά των αθλητών για διαβίωση στο υψόμετρο. Γεννήτρια δημιουργίας συνθηκών υψομέτρου Θάλαμοι διαβίωσης
Intermittent Hypoxic Training (IHT) Το IHT είναι ένα νέο πρωτόκολλο προπόνησης σε υψόμετρο 3-5 min υποξικού αέρα (9-10% O2, 21000ft/6400m) 2-5 min ατμοσφαιρικού αέρα O παραπάνω μηχανισμός υπάρχει κατά την ανάπτυξη του εμβρύου των θηλαστικών
Διαμονή στο υψόμετρο Sleeping at Altitude or Live High and Train Low - Χαμηλή ένταση άσκησης εξαιτίας της χαμηλής περιεκτικότητας του αέρα σε οξυγόνο - Μείωση μυϊκής μάζας - Υψηλή εφίδρωση - Κόπωση
Άσκηση σε υποξικό περιβάλλον Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι 2-3 φορές την εβδομάδα μέτριας έντασης άσκηση σε υποξικό περιβάλλον σε συνδυασμό με προπόνηση στο επίπεδο της θάλασσας επιφέρει βελτίωση στην απόδοση των αθλητών. Η μέτριας έντασης άσκηση σε υποξικό περιβάλλον θα μειώσει SpO2 (Blood Oxygen Saturation) από 98% στο 83-85%. Άσκηση στο επίπεδο της θάλασσας επιφέρει μείωση στο 95%.
Θέματα που σχετίζονται με εφαρμογές στην αθλητική πρακτική Αν θεωρείται ότι η παραμονή της ομάδας σας ή των αθλητών σας (ατομικό άθλημα) στο υψόμετρο είναι αναγκαία προκειμένου να έχετε τις ευεργετικές βιοχημικές κυρίως επιδράσεις τότε ζητείται να αιτιολογήσετε τις πιο κάτω επιλογές σας: Α. Ποιο κατά τη γνώμη σας είναι το καταλληλότερο υψόμετρο; Β. Ποια επιλογή θα προτιμούσατε: 1. Διαμονή στο υψόμετρο και προπόνηση σε χαμηλότερα επίπεδα; 2. Διαμονή και προπόνηση στο υψόμετρο;
Θέματα προς συζήτηση Είναι αναγκαία η χρήση του υψομέτρου; Ποια κατά τη γνώμη σας είναι η καταλληλότερη περίοδος της χρήσης του υψομέτρου σε σχέση με τις απαιτήσεις και τον προγραμματισμό του αθλήματός σας ή αγωνίσματός σας; Θεωρείτε αξιόπιστη τη λύση του υποβαρικού δωματίου τέτοια που να αντικαθιστά με τα ίδια αποτελέσματα μια πραγματική μετάβαση και παραμονή στο υψόμετρο;
Επίλογος Η έκθεση σε υψόμετρο ή σε τεχνητό υποξικό περιβάλλον(υποξικό διαμέρισμα ή υποξική υπνοσκηνή κ.λ.π.) μειώνει την μερική πίεση του οξυγόνου στο αίμα. Η ελάττωση της μερικής πίεσης του ατμοσφαρικού Ο2 οδηγεί σε ανάλογη πτώση της μερικήςπίεσηςτουο2 στις κυψελίδες των πνευμόνων και τον κορεσμό του αρτηριακού αίματος σε Ο2. ΗμείωσητηςVO2 max συμβαίνει από τα 580m ενώ παλαιότερα πιστευόταν ότι η μείωση αυτή συνέβαινε σε υψόμετρο πάνω από τα 1500m. ΟρυθμόςμείωσηςτηςVO2 max για αθλητές είναι 1% για κάθε 305m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Με την αύξηση του υψομέτρου μειώνεται η ατμοσφαιρική υγρασία. Αυτή η πτώση με τη σειρά της προκαλεί μια πιο γρήγορη πτώση των υγρών του σώματος από ότι στην επιφάνεια της θάλασσσας, μ αποτέλεσμα ο αθλητής να κινδυνεύει να πάθει αφυδάτωση. Οσο αυξάνει το υψόμετρο τόσο μειώνεται η βαρύτητα. Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της μείωσης της VO2 max που συμβαίνει με την αύξηση του υψομέτρου και της απόδοσης σε αγωνίσματα που διαρκούν περισσότερο από 2. Αντίθετα σε προσπάθειες που διαρκούν λιγότερο από 2 οι αθλητές πετυχαίνουν καλύτερες επιδόσεις. Η χρήση του τεχνητού υποξικού περιβάλλοντος μπορεί να προκαλέσει θετικές προσαρμογές σε αθλητές αγωνισμάτων αντοχής και ορειβάτες όμοιες με αυτές που προκαλούνται από την έκθεση σε φυσικό υποξικό περιβάλλον.
Σχετική Βιβλιογραφία Billat, V. (2001a).Interval training for performance: A scientific and empirical practice. Aerobic interval training. Sports Medicine, 31(1), 13-31. Billat, V. (2001b).Interval training for performance: A scientific and embirical practice. Anaerobic interval training. Sports Medicine, 31 (2), 75-90. Billat, V., Sirvent P., Lepretre, P. M. & Koralsztein, J. (2004).Training effect on performance, substrate balance and blood lactate concentration at ΜLSS in master endurance-runners. Pflugers Arch-Eur J Physiology. 447: 875-883. Bravo, J., Ga Verdugo, M., Gil F., Landa M, Marin J., Pascua M. (1998). Carreras y Marcha. Madrid. R.F.E.A. Christensen S. (2000), Strength Training For Endurance Runners With. Track Coach -152. Cometti, G.(2006). L entrainement de la vitesse. Paris.Chiron. Hawiey J., Burke L.(2000).Rendimiento deportivo maximo. Estrategias para el entrenamiento y la nutricion en el deporte.bercelona. Ed. Paidiatrivo. Garcia, Verdugo, M., Leibar, X. (1997). Entrenamiento de la resistencia de los corredores de medio fondo y fondo. Garcia, Verdugo, M., (2000). Una propuesta para el desarrollo de la fuerza en los corredores de madio fondo. Atletismo Espanol,. 521: 40-45. Garcia, Verdugo, M.(2003). Los metodos de entrenamiento en funcion de las zonas de intensidad. Cuadernos de atletismo 50. Madrid. RFEA. Garcia, Verdugo, M.(2005). Medio fondo y fondo. La preparacion del corredor de rasistencia.atletismo 4. Madrid. RFEA. Garcia, Verdugo, M.(2007). Resistencia y Entrenamiento. Una metodoligia practica. Barcelona. Paidotribo. Grosser M., Starischka, S. (2000). Προπόνηση Φυσικής Κατάστασης σε όλα τα αθλήματα και τις ηλικίες. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Σάλτο. Κέλλης, Σ. (2004). Προπονητική. Σημειώσειςαπότιςπαραδόσειςτουμαθήματος. Θεσσαλονίκη: Υπηρεσία δημοσιευμάτων ΑΠΘ. Kλεισούρας, B. (2004). Εργοφυσιολογία. Aθήνα. Π.Χ. Πασχαλίδης. Koistinen, P. O., Rusco, H., Irjala, K., Rajamaki, A., Penttinen, K., Sapraranta, V-P, Karpakka, J., and Leppaluoto, J. (2000). EPO, red cells, and serum transferrin receptor in continuous and intermittent hypoxia. Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 32, No. 4, pp. 800 804. Manso,G.,Navarro,M., Caballero, R.(1996).Bases teoreticas del entrenamiento deportivo.principios y aplicaciones. Madrid. Gymnhos. Martin, D., Carl, K. & Lehnertz, K (2000). Εγχειρίδιο Προπονητικής. Η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη. Κομοτηνή: Αλφάβητο. Navarro, F.(1998) La resistencia. Madrid. Gymnos. Peronet, F. (1991). Marathon. Paris. Vigot. Rodas, G., Ventura, J.L., Cadefau, J.A., Cusso, R. & Parra, J. (2000).A short training program for a rapid improvement of both aerobic and anaerobic metabolism. European Journal of Applied Physiology. 82 (5-6): 480-486. Soulas, D. (1993). Contributii la perfectionarea metodologiei antrenamentului atletilor de mare performanta pentru probele de semifond, fond si maraton.teza de doctorat.universitatea Bucuresti. Facultatea de Sociologie, Psihologie, Pedagogie. Τζιωρτζής Στ. (2004). Προπονητική. Θεωρία Αθλητικής Προπόνησης. Αθήνα. Art work. Weineck, J(1997). Προπονητική. Φυσική κατάσταση στο ποδόσφαιρο. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Σάλτο. Zintl F. (1993). Προπόνηση Αντοχής. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Σάλτο.