ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Γιώργος Πιερράκος Αναπληρωτής Καθηγητή στο ΤΕΙ Αθήνας Τμήμα Διοίκησης Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας gpierrakos@teiath.gr
ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Βασικές έννοιες Κοινωνικο-οικονομική οικονομική Αξιολόγηση Ποιότητα Ζωής Χρηματοδότηση Υπηρεσιών Υγείας Αγορά της Υγείας Προσφορά και Ζήτηση Υπηρεσιών Υγείας Δαπάνες Υγείας
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Οι ρίζες της οικονομικής σκέψης στης αρχαιότητα Εμποροκράτες Φυσιοκράτες Κλασσικοί: φιλελεύθερη προσέγγιση (Adam Smith αόρατο χέρι) Σοσιαλιστές: Karl Marx διαλεκτικός υλισμός συγκρουσιακές σχέσεις Νεοκλασικοί: ο οριακή ανάλυση, επίδραση της τιμής σε ένα προϊόν Κεϋνσιανισμός (Keynes). Το κράτος μπορεί να επηρεάσει τις κοιωνικο-οικονομικές εξελίξεις Οικονομικά της Υγείας (K. Arrow, M. Grossman, A.Cochrane, Α. Maynard, B. Abel -Smith)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Οι επιθυμίες και οι ανάγκες του ατόμου κάθε κοινωνίας είναι απεριόριστες. Ηανεπάρκειακαιη σπανιότητα όμως των αγαθών και υπηρεσιών εκδηλώνονται σ όλες τις μορφές της ζωής. Έτσι λοιπόν υπάρχει ο νόμος της ανεπάρκειας σε κάθε οικονομία που ορίζεται ως : ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Κανένα οικονομικό σύστημα και καμιά χώρα δεν έχει αρκετούς πόρους για να ικανοποιήσει όλες της ανάγκες των πολιτών της.
ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ α) Τι αγαθά και υπηρεσίες χρειαζόμαστε για την ικανοποίηση των αναγκών μας: β) Πως θα παραχθούν τα αγαθά αυτά και οι υπηρεσίες; Ποια είναι η τεχνολογική υποδομή και η κατάλληλη λ παραγωγική διαδικασίαδ που απαιτείται για την παραγωγή των αγαθών και υπηρεσιών; γ) Ποια αγαθά και υπηρεσίες θα πρέπει να παραχθούν και σε τι ποσότητες. δ) Πως θα διανεμηθούν οι υπηρεσίες; 1) εισόδημα 2) εργασία 3) γεωγραφικά 4) αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης ε) Ανάπτυξη συστήματος, βελτίωση ποιότητας ζωής Το οικονομικό πρόβλημα διατυπώνεται σε τέσσερεις ερωτήσεις
Οικονομία της Υγείας Μάκρο επίπεδο: Α) Προβλήματα Β) Δαπάνες Γ) Καταναλωτές Δ) Τιμές Ε) Ανθρώπινοι Πόροι ΣΤ) Ανισότητες
Οικονομία της Υγείας Μίκρο επίπεδο: Α) Προσφορά και Ζήτηση Β) Μονάδες υγείας Γ) Χρηματοδότηση Δ) Ορθολογική διαχείριση και αξιολόγηση Ε) Οργανωτικές μέθοδοι
Κοινωνικο-οικονομική οικονομική Αξιολόγηση η
Ορισμός κοινωνικο- οικονομικής αξιολόγησης Η Η συγκριτική ανάλυση εναλλακτικών στρατηγικών ως προς το κόστος και το αποτέλεσμα Drummond et al (1987)
Παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη των μελετών κοινωνικο-οικονομικήςοικονομικής αξιολόγησης Πολιτικές συγκράτησης του κόστους και ελέγχου των δαπανών Ανάγκη γ η για την απόδειξη της οικονομικής αποδοτικότητας των υπηρεσιών υγείας Έμφαση στην ανάπτυξη θεραπευτικών στρατηγικών και όχι μόνο προϊόντων
Κοινωνικο-οικονομική οικονομική αξιολόγηση Αφορά επιλογή Αφορά κοινωνική επιλογή Α Επιλογή Β Είναι η επιλογή Α καλύτερη, το ίδιο καλή, ή χειρότερη από την επιλογή Β;
ΑΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΞΕΝΩΝΑ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΟΙΚΙΑΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΡΕΥΝΑ
ΕΜΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΔΙΑΦΥΓΟΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ
ΚΡΥΦΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΟΝΟΣ ΦΟΒΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ = ΑΜΕΣΟ + ΕΜΜΕΣΟ + ΚΡΥΦΟ
Είδη Κοινωνικο-οικονομικής οικονομικής αξιολόγησης Ανάλυση κόστους ασθένειας (COI) Ανάλυση ελαχιστοποίησης του κόστους (CMA) Ανάλυση κόστους - οφέλους (CBA) Aνάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας (CEA) Ανάλυση κόστους - χρησιμότητας (CUA)
Συνηθισμένα λάθη στην ανάλυση ελαχιστοποίησης του κόστους Όλα τα κόστη δεν μετρώνται Μόνο μέρος της θεραπείας υπολογίζεται Η ισοδύναμη αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών θεραπευτικών μεθόδων αμφισβητείται
ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΦΕΛΟΥΣ
Προβλήματα στην ανάλυση κόστους - οφέλους Δεν είναι πάντα εύκολο να υπολογίσουμε τις προτιμήσεις των μελών μιας κοινωνίας Δεν είναι πάντα εύκολο να αποτιμήσουμε το κόστος και το όφελος Shadow pricing Ποια είναι η αξία της υγείας;
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας Συγκρίνονται εναλλακτικές μέθοδοι για την επίτευξη ενός στόχου Αυτές έχουν ομοιογενείς δείκτες αποτελέσματος Το όφελος που επιτυγχάνεται δεν ποσοτικοποιείται Στόχος είναι η αποδοτικότητα Το κριτήριο αξιολόγησης είναι το κόστος ανά παραγόμενη μονάδα έργου
Πως μετράμε το αποτέλεσμα; Νοσηρότητα Θνησιμότητα Ποιότητα ζωής Συνθετικοί δείκτες Ικανοποίηση ασθενών;
Προβλήματα της ανάλυσης κόστους - αποτελεσματικότητας Μόνο προγράμματα με ομοιογενείς δείκτες αποτελεσματικότητας μπορούν να συγκριθούν Εάν δεν είναι δυνατόν πρέπει να βρεθεί ένας κοινός δείκτης για το όφελος, π.χ. Αποτίμηση σε οικονομικούς όρους Η ποιότητα και η διάρκεια της παραγόμενης ζωής είναι σημαντικοί στόχοι των υπηρεσιών υγείας
Ανάλυση κόστους - χρησιμότητας Μια ιδιαίτερη μορφή ανάλυσης κόστους αποτελεσματικότητας που λαμβάνει υπ όψιν της την ποιότητα και ποσότητα της ζωής του ασθενούς Η αποτελεσματικότητα μετράται σε Ποιοτικώς Προσαρμοσμένα Χρόνια Ζωής (Quality Adjusted Life Years, QALYs)
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ
Ποιότητα ζωής Έξοδος από το νοσοκομείο Επιστροφή στην εργασία Αναπηρία ή μη - αναπηρία Πόνος, δυσφορία, νευρικότητα, κατάθλιψη, αάθ φυσική κινητικότητα, όηα, κοινωνικές σχέσεις Άλλες διαστάσεις δασ άσεςτης ποιότητας οόηαςζωής (ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης)
Παράδειγμα Εάν η κατάσταση υγείας έχω στηθάγχη σταθμίζεται ως 40% της πλήρους υγείας (ποιοτική στάθμιση), τότε ένας χρόνος προσδόκιμο επιβίωσης για ένα ασθενή με στηθάγχη υπολογίζεται ως 0,4 QALYs ή 0,4 χρόνια σε πλήρη υγεία μας δίνει τον ίδιο αριθμό QALYs, δηλαδή 0,4
Η βασική ιδέα της ανάλυσης κόστους - χρησιμότητας Συγκερασμός ποιότητας και διάρκειας ζωής σε ένα δείκτη δί Επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ διαφορετικών μορφών θεραπείας, διαγνώσεων και παρεμβάσεων
Γραφική απεικόνιση των ΠΠΕΖ Θεραπεία Β Πλήρης Υγεία 1 Θεραπεία Α Ο,44 Στηθάγχη Νεκρός 0 10 15 Διάρκεια ζωής (χρόνια)
Γραφική απεικόνιση των ΠΠΕΖ Ποιότητα ζωής Διάρκεια ζωής
ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Ποιότητα ζωής Φυσική διάσταση Ψυχολογική διάσταση Κοινωνική διάσταση Κινη Αυτοεξυπη Ικανότητα Φυσική Υποκειμενικοί Τρόπος Οικογενειακή Κοινωνική τικότητα ρέτηση εργασίας λειτουργία παράγοντες ζωής ζωή ζωή Ζωτικότητα Εσωτερική ηρεμία Διάθεση Φόβοι, Ανησυχίες Αντιμετώπιση του μέλλοντος Αυτοεκτίμηση
Εργαλεία μέτρησης Ποιότητας ζωής EuroQol 5 διαστάσεις, 3 επίπεδα ή 15 διαστάσεις σε 5 επίπεδα Nottingham Health Profile 1 ο μέρος 36 καταστάσεις υγείας, 2 ο μέρος 8 πεδία καθημερινής ζωής Rosser Index Δείκτες μέτρηση ανικανότητας (8 κατηγορίες) και 4 επίπεδα κατάθλιψης Short Form 36 36 ερωτήσεις 8 διαστάσεις Short Form 12 12 ερωτήσεις 2 γενικές διαστάσεις Sickness Impact 136 ερωτήσεις 12 κατηγορίες (ανεξαρτησία, φυσική δραστηριότητα, ψυχολογικές διακυμάνσεις)
Μέθοδοι κοινωνικο-οικονομικής οικονομικής αξιολόγησης Ανάλυση κόστους ασθένειας Ανάλυση ελαχιστοποίησης Κόστος - Όφελος Κόστος αποτελεσματικότητα Κόστος χρησιμότητα Μόνο το κόστος της νόσου υπολογίζεται. Δεν συγκρίνεται με εναλλακτική επιλογή. Δεν μετράται η αποδοτικότητα Μόνο το κόστος υπολογίζεται Δε μετράται το αποτέλεσμα ισοδύναμο μεταξύ των δύο επιλογών Το αποτέλεσμα (όφελος) μετράται σε οικονομικούς (χρηματικούς) όρους Φυσικές μονάδες παραγόμενου έργου- αποτελέσματος Αποτελεσματικότητα εμπεριέχει υπολογισμό της ποιότητας ζωής και της διάρκειας ζωής που παράγεται Χρησιμότητα= Utility
ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Αβεβαιότητα ως προς το κόστος Κρατική παρέμβαση ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Ασύμμετρη πληροφόρηση Εξωτερικές επιδράσεις
Κρατική παρέμβαση Αναγνώριση πτυχίων επαγγελματιών υγείας Κάλυψη πληθυσμού Έλεγχος τιμών
Αβεβαιότητα Δεν γνωρίζουμε την έκβαση της ασθένειας, ατυχήματος κλπ Απρόβλεπτη ζήτηση (αβεβαιότητα ως προς της ζήτηση) Αβεβαιότητα ως προς την προσφορά Δύσκολος ο σχεδιασμός και οι προβλέψεις
Εξωτερικές επιδράσεις Ατομικές δραστηριότητες Συλλογικές δραστηριότητες Ο Ο τρίτος πληρωτής - Ασφάλιση Ο Ο κίνδυνος ηθικής βλάβης (moral hazard) α) για τον ασθενή, β) για τον γιατρό (supplier induced demand)
ΑΣΥΜΜΕΤΡΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ Γιατρός Πληροφόρηση Ασθενής Προκλητή Ζήτηση Φαρμακευτικές εταιρείες Αγορά της Υγείας
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Πηγές Μέθοδοι
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Νεοφιλελεύθερη προσέγγιση Το κοινωνικό κράτος είναι δαπανηρό Οι υπηρεσίες αναποτελεσματικές σε σχέση με τους πόρους Ευνοούνται ύ οι πελατειακές σχέσεις Δεν ευνοείται ηανεξαρτησία κι υπευθυνότητα των πολιτών Friedman 1962, Hayek 1978, Offe 1984, Mishra 1985
Προσέγγιση κατά Keynes Η υγεία κοινωνικό αγαθό οι κοινωνικές ανισότητες δεν συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη Η φύση ορισμένων ασθενειών δημιουργεί προβλήτα και σε άλλα μελή του κοινωνικού συνόλου Ασυμμετρία της πληροφόρησης Το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής ορισμένες φορές αίρεται Οι υπηρεσίες υγείας διανέμονται με βάση την ανάγκη Μέσω των δαπανών υγείας συμβάλλει το κράτος για έξοδο από την κρίση Το κοινωνικό κράτος συνυπάρχει με την ελεύθερη αγαορά Keynes 1936 Arrow 1963, Titmuss 1970, WHO 1980, Abel Smith 1985
Συστήματα Χρηματοδότησης Πρότυπο Bismarck, με βασικές αρχές της αυτοβοήθειας και της αυτονομίας του ασφαλιζομένου. Πρότυπο σύστημα Beveridge, όπου πρυτανεύει η αρχή της καθολικής κάλυψης του πληθυσμού.
Τα χαρακτηριστικά του μοντέλου Bismarck είναι τα εξής: Αρχή της Ανταποδοτικότητας Το κράτος υποκαθιστά την αγορά στην παροχή υπηρεσιών. Ενίσχυση των ατόμων που έχουν ασταθή επαγγελματική και κοινωνική θέση. Το κράτος αμβλύνει τις ακραίες συνέπειες της λειτουργίας της αγοράς
Τα χαρακτηριστικά του προτύπου Beveridge είναι τα εξής: Η Κοινωνική αρωγή παρέχεται με βάση τον έλεγχο του εισοδήματος. Ελάχιστη κοινωνική ασφάλιση, ισχυρές ιδιωτικές ασφάλειες. Μηχανισμός κοινωνικής διαστρωμάτωσης Σχετική ισότητα των φτωχών αποδεκτών μεταξύ τους και διαφοροποίηση μεταξύ φτωχών και άλλων πιο εύπορων. «Ισότητα προς τα κάτω».
Νότιο- Ευρωπαϊκό Πρότυπο Οικογένεια --- Πυρήνας της κοινωνίας Έλλειψη ισχυρού κοινωνικού δικτύου Οικογενειακοί δεσμοί Κυριαρχούν Κ ύ μοντέλα με στοιχεία και από τον σύστημα Bismarck και Beveridge
Τυπολογία Συστημάτων Υγείας ΤΥΠΟΣ ΚΕΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ- ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΗ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΡΤΟΥΣ ΗΣΗ ΣΤΟΧΟΣ Ιδιωτική ασφάλιση Υγείας Κοινωνική Ασφάλιση Υγείας Κρατική Υπηρεσία Υγείας Αρχή της ανταποδοτικότητας Αρχή Κοινωνικής Αλληλεγγύης Αρχή της Ισότητας Παροχή υπηρεσιών σύμφωνα με την ικανότητα πληρωμής Ρύθμιση αγοράς ασφάλισης Πρόνοια Φτωχών Ιδιωτική: Ασφάλιστρα ανάλογα με το ρίσκο Ίση πρόσβαση Θεσμοθέτηση Δημόσια: στις υπηρεσίες πλαισίων Εποπτεία Εισφορές Ανάλογα υγείας των Ταμείων με το εισόδημα Ίση πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας Οργανωτικός και χρηματοδοτικός φορέας υπηρεσιών υγείας το Κράτος Δημόσια: Φόροι ανάλογα με το εισόδημα
Μέθοδοι χρηματοδότησης ΠΦΥ
Κλασσικές Μέθοδοι Χρηματοδότησης Αμοιβή κατά πράξη (fee for service) Αμοιβή με πάγιο μισθό Αμοιβή κατά κεφαλή
Αμοιβή κατά πράξη (fee for service) Μειονεκτήματα: Πληθωρισμός λόγω του ελεύθερου καθορισµού του ύψους της αμοιβής Παραοικονομία και προκλητή ζήτηση Πλεονεκτήματα: Ελευθερία επιλογής Δυνατότητα αξιολόγησης των ιατρών και µε οικονομικά κριτήρια
Αμοιβή με πάγιο μισθό Μειονεκτήματα Προκαλεί αντιπαραγωγική συµπεριφορά των ιατρών Η απουσία οικονοµικών κινήτρων είναι πολλές φορές σε βάρος της ποιότητας Πλεονεκτήματα: Περιορίζει το κόστος σε ελεγχόµενα επίπεδα σε µικρο και µακρο-επίπεδο Περιορίζει τα κίνητρα για τη δηµιουργία προκλητής ζήτησης
Αμοιβή κατά κεφαλή Μειονεκτήματα: Κίνδυνος για υπερβολικό έλεγχο του κόστους Στρεβλώσεις στην αντιμετώπιση των ασθενών Πλεονεκτήματα: Καθιστά κυρίαρχη ρχη την πλευρά του καταναλωτή ο οποίος έχει ελευθερία επιλογής ιατρού Δημιουργεί κίνητρα στους ιατρούς για αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών τους Περιορίζει την προκλητή ζήτηση δεδομένου ότι η αποζημίωση είναι ανεξάρτητη από τον όγκο των υπηρεσιών Έλεγχος δαπανών
Σύγχρονες εναλλακτικές μέθοδοι χρηματοδότησης Οργανισμοί Διατήρησης της Υγείας, (Health Maintenance Organizations HMO s) Δίκτυα συντονισμένων Φροντίδων, (Reseaux de Soins Coordonnes RSC s)
Οργανισμοί Διατήρησης της Υγείας, (Health Maintenance Organizations HMO s) Εξωνοσοκομειακή περίθαλψη από ομάδες γιατρών Αμείβονται εκ των προτέρων, ρ,µ µε καθορισμένο ποσό ετησίως. Εγγραφόμενα μέλη λαμβάνουν πακέτο της «απεριόριστης» χρήσης υπηρεσιών
Οργανισμοί Διατήρησης της Υγείας Μειονεκτήματα Κίνδυνος αποκλεισμού ομάδων ασθενών λόγω του κερδοσκοπικού χαρακτήρα Πλεονεκτήματα: Μείωση του κόστους, µε τον έλεγχο στην χρησιμοποίηση των υπηρεσιών Έμφαση στην εξωνοσοκοµειακή περίθαλψη μείωση των ασθενών που παραπέµπονται στα νοσοκοµεία
ΗΠΑ: Οργανισµοί Επιλεγµένων Προµηθευτών (Preferred Provider Organizations PPOs) Εξελιγµένη µορφή των HMOs απέναντι στους οποίους λειτουργούν ανταγωνιστικά Συνιστούν «κλειστά» εταιρικά σχήµατα στον πυρήνα των οποίων βρίσκονται ασφαλιστικές εταιρίες συµβεβληµµένες ββλ µε προµηθευτές υπηρεσιών υγείας (ιατρούς, νοσοκοµεία). Στα πλαίσια των συµβάσεων αυτών, οι εταιρείες επιλέγουν τους συνεργάτες τους, οι οποίοι στην περίπτωση αυτή αµείβονται µ κατά πράξη και περίπτωση
Οργανισµοί Επιλεγµένων Προµηθευτών Μειονεκτήµατα: Οι PPOs, δεν είναι παρά η έκφραση της επιθυµίας των ασφαλιστικών εταιρειών, να ανταγωνιστούν τους Οργανισµούς ιατήρησης της Υγείας και έτσι και σε αυτούς παρατηρούνται φαινόµενα αποκλεισµού ευπαθών οµάδων του πληθυσµού Πλεονεκτήματα: Οι ασθενείς δεν δεσµεύονται από τις επιλογές των ασφαλιστικών εταιρειών µια και µπορούν να επιλέξουν από µια πληθώρα συµβεβληµένων ιατρών και νοσοκοµείων Η δυνατότητά τους για διαπραγµάτευση των συµβολαίων και η επιλογή της κατά πράξη χρηµατοδότησης, βοηθά στην συγκράτηση του κόστους και είναι ελκυστική για ευρύτερες συνεργασίες
Δίκτυα συντονισμένων Φροντίδων, (Reseaux de Soins Coordonnes RSC s) Οργάνωση εξωνοσοκοµειακής σε μορφή δικτύου με στόχο τη µείωση η της νοσοκοµειακής µ περίθαλψης Στα πλαίσια των δικτύων, συµµετέχουν ασφαλιστικές εταιρείες, δηµόσια νοσοκοµεία, ιδιωτικές κλινικές και οµάδες ιατρών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
Μέθοδοι χρηματοδότησης ησης Νοσοκομειακής Περίθαλψης
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ: Προγραμματισμένες δαπάνες που απαιτούνται για την επίτευξη ή και την υπέρβαση προκαθορισμένων στόχων.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Επαυξανόμενος ή Αυξητικός Προϋπολογισμός: Στηρίζεται στα δεδομένα της προηγούμενης χρονιάς και στη συνέχεια συνυπολογίζεται ο αναμενόμενος πληθωρισμός: Συνήθως αποτελεί μια διαδικασία ρουτίνας, στην οποία ο Προϋπολογισμός της προηγούμενης χρονιάς τροποποιείται με απλή αριθμητική πράξη (συνήθως πολλαπλασιασμό) με το αναμενόμενο ποσοστό πληθωρισμού Αναπαραγάγει το παρελθόν και έχει περιορισμένη εμβέλεια ως εργαλείο διοίκησης
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Προϋπολογισμός Μηδενικής Βάσης: Συντάσσεται με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο καθώς καμιά δαπάνη δεν θεωρείται δεδομένη, είναι σαν να ξεκινάει κανείς από το μηδέν. Οι δαπάνες συνεκτιμώνται συνεχώς τόσο ως προς το ύψος τους όσο και ως προς τη σκοπιμότητά τους. Ωστόσο, η ανάγκη για επανειλημμένη αιτιολόγηση μιας αναποτελεσματικής δαπάνης μπορεί να οδηγήσει τελικά στην περικοπή της ακόμα και όταν λόγοι διοικητικοί, θεσμικοί ή πολιτικοί την επιβάλλουν
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Ελαστικός Προϋπολογισμός: Στηρίζεται στην πρόβλεψη του μεταβλητού κόστους, το οποίο αυξάνεται ή μειώνεται ανάλογα με τον οικονομικό προγραμματισμό του νοσοκομείου
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Προγραμματικός Προϋπολογισμός: Οι δαπάνες κατατάσσονται σύμφωνα με τους στόχους τους οποίους οι ενέργειες αυτές εξυπηρετούν και όχι με το είδος των πόρων που χρησιμοποιούνται για να υλοποιηθούν τα διάφορα προγράμματα και ενέργειες. Έτσι δεν αναφερόμαστε π.χ. σε δαπάνες μισθοδοσίας γενικά αλλά σε δαπάνες λειτουργίας της ΜΕΘ, των ΤΕΙ κλπ στις οποίες εντάσσονται οι δαπάνες για τη μισθοδοσία του απαραίτητου προσωπικού τους. Δημιουργεί προβληματισμούς σχετικά με τους στόχους του οργανισμού και τα απαραίτητα προγράμματα για την επίτευξή τους
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Σφαιρικός Προϋπολογισμός: Χαρακτηρίζεται από την ετήσια, εκ των προτέρων, πληρωμή μιας συνολικής σφαιρικής χρηματοδότησης των λειτουργιών του Νοσοκομείου από μια κοινή δράση των υπευθύνων στη διαδικασία κατάρτισής του Η χρηματοδότηση των Νοσοκομείων με βάση τον Σ.Π. περιλαμβάνει κυρίως την κατάτμηση της οργανωτικής δομής του Νοσοκομείου και τη συμμετοχή των διαφόρων υπευθύνων του στην κατάρτιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού. Σήμερα συναντάται με παραλλαγές στις περισσότερες Ευρωπαϊκές Σήμερα συναντάται με παραλλαγές στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ολλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, Ιρλανδία, Φιλανδία κ.ά.)
Δείκτες Νοσοκομειακού Κόστους Μέσο κόστος νοσηλείας ασθενή ανά γιατρό, κλινική, τομέα, νοσοκομείο. Μέσο κόστος ανά ημέρα νοσηλείας ανά κλινική, τομέα, νοσοκομείο Μέσο κόστος φαρμακευτικής κατανάλωσης ανά γιατρό, κλινική, τομέα, νοσοκομείο Μέσο κόστος φαρμακευτικής κατανάλωσης ανά ασθενή, κλινική, τομέα, νοσοκομείο Μέσο κόστος φαρμακευτικής κατανάλωσης ανά ημέρα νοσηλείας ανά κλινική, τομέα,, νοσοκομείο. Μέσο κόστος διαγνωστικών εξετάσεων ανά γιατρό, κλινική, τομέα, νοσοκομείο Μέσο κόστος διαγνωστικών εξετάσεων ανά ημέρα νοσηλείας ασθενούς ανά κλινική, τομέα, νοσοκομείο. Μέσο κόστος εργαστηριακών εξετάσεων ανά ασθενή, κλινική, τομέα, νοσοκομείο Μέσο κόστος εργαστηριακών εξετάσεων ανά ημέρα νοσηλείας ασθενούς ανά κλινική, τομέα, νοσοκομείο. Μέσο κόστος προμηθειών υγειονομικού υλικού ανά γιατρό, νοσηλευτή, κλινική, τομέα, νοσοκομείο. Μέσο κόστος προμηθειών υγειονομικού υλικού εξετάσεων ανά ημέρα νοσηλείας ασθενούς ανά κλινική, τομέα, νοσοκομείο. Μέσο κόστος χειρουργικών επεμβάσεων ανά γιατρό, κλινική, νοσοκομείο. Μέ ό έ βά ή ί
Ομοιογενείς Διαγνωστικές κατηγορίες DRGs (Diagnosis Related Groups) Αναπτύχθηκαν Α ύ θ στις αρχές της δεκαετίας του 70 Η Η πιο διαδεδομένη μέθοδος αποζημίωσης των νοσοκομείων. Ομαδοποίηση όλων των νοσηλειών ασθενών σε κατηγορίες, Απλοποιείται π η διαδικασία ασία τιμολόγησης, ελέγχου, εκκαθάρισης τιμολογίων και αποζημίωσης ης των νοσηλευτικών ιδρυμάτων από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
Λογική λειτουργίας των DRGs Ασθενείς με την ίδια ή παρόμοια διάγνωση και ίδιο προφίλ απαιτούν παρόμοιες διαδικασίες και αναλώνουν ίδιους νοσοκομειακούς πόρους. Οι ασθενείς κατατάσσονται σε 25 Κύριες Διαγνωστικές Ομάδες (Major Diagnostic Categories MDC), Οι 25 MDC διαιρούνται σε πολλαπλάσιες Ομοιογενείς Διαγνωστικές Κατηγορίες, ανάλογα με τα κριτήρια που προαναφέρθηκαν.
Μεθοδολογία κοστολόγησης top down προσέγγιση είτε micro (bottom up) activity based costing Διαχείριση με διάφορες μεθοδολογίες των ειδικών περιπτώσεων (outliers) Υπολογισμός συντελεστή βαρύτητας: πόροι που απαιτούνται για τη διαχείριση ενός DRG Πόροι: Ανθρώπινοι πόροι (Labor Related) και Λειτουργικό κόστος (Non-Labor Lb Rltd) Related
Προσφορά και Ζήτηση Υπηρεσιών Υγείας
Ανθρώπινο κεφάλαιο Δυνατότητες Γνώσεις Ικανότητες
Ανθρώπινο κεφάλαιο (Becker 1965 Grossman 1972) Υγεία: Διαρκές αγαθό Κληρονομείται Απαξιώνεται Αυξάνεται με επένδυση σε «υγεία»
Κληρονομούμενο Απόθεμα Κατανάλωση αποθέματος Κοινωνικό περιβάλλον Ανθρώπινο κεφάλαιο Εισόδημα Κατανάλωση υπηρεσιών Εισόδημα Κατανάλωση Άλλων προϊόντων
Ανθρώπινο κεφάλαιο U=U U (Φο Ηο. ΦnΦ Ηn,, Ζο. Ζ n) Ηο κληρονομούμενο απόθεμα υγείας Ηi Απόθεμα υγείας κατά την ι χρονική στιγμή Φi καταναλωμένη ποσότητα υπηρεσιών κατά μονάδα αποθέματος Φi Ηi η συνολική κατανάλωση των «υπηρεσιών υγείας» Ζi η συνολική κατανάλωση ενός άλλου βασικού αγαθού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου Η ζωή ενός ατόμου εξαρτάται από την ποσότητα υγείας Η τη χρονική στιγμή i
ΖΗΤΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Ζήτηση μη επηρεαζόμενη από οικονομικές παραμέτρους Ζήτηση υποκείμενη στις αποφάσεις του καταναλωτή Τιμή ιατρικών υπηρεσιών Εισόδημα
ΥΓΕΙΑ ΩΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ s P D Q
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΖΗΤΗΣΗ Εισόδημα καταναλωτή Σοβαρότητα της Ασθένειας Φύλο Ηλικία Είδος Ασφάλειας Κοινωνικό περιβάλλον D=f (Εισόδημα, Τιμές, Κρισιμότητα Ασθένειας )
ΥΓΕΙΑ ΩΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Καμπύλη ελαστικότητας ηd= % Μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας % Μεταβολή στην τιμή
Παράγοντες που επηρεάζουν την ευαισθησία της Ζήτησης Επίπτωση μοναδικότητας Επίπτωση άγνοιας περί ύπαρξης υποκατάστατων Επίπτωση της δυσκολίας κατά τη σύγκριση Επίπτωσης της συνολικής δαπάνης Επίπτωση τελικού πλεονεκτήματος Επίπτωση του κοινώς επωμιζόμενου κόστους Επίπτωση συνδυασμένης επένδυσης Επίπτωση της τιμής-ποιότητας Επίπτωση του αποθέματος
ΥΓΕΙΑ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΚΤΙΡΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΓΗΣ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ
Κρίσιμο ερώτημα Κατά πόσο η αύξηση της εισροής συμβάλει στην αύξηση η της εκροής; Η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη Τρείς φάσεις παραγωγής: Φάση Ι. Αύξουσα μέση απόδοση Φάση ΙΙ.. Φθίνουσα Μέση απόδοση Φάση ΙΙΙ Αρνητική οριακή απόδοση
Φθίνουσα παραγωγή Εισροές: Ιατροί Σταθερές μεταβλητές: α)ιατρική τεχνολογία, β)κρεβάτια, γ)κτίρια Εκροές: Ασθενείς Επεκτατική Δραστηριότητα Ράντζα
Μέσο και Οριακό Προϊόν Νοσοκομείο Α: 1.200 κρεβάτια Νοσοκομείο Β: 100 κρεβάτια Σύγκριση;;;; Μέσο προϊόν Οριακό προϊόν
Ασθενείς (Q) Ιατρικό Μέσο προϊόν Οριακό προϊόν δυναμικό (I) Q/Ι (ΔQ/ΔΙ) 0 0 4 1 4 4 12 2 6 8 24 3 8 12 40 4 10 16 45 5 9 5 48 6 8 3 49 7 7 1 48 8 6-1 45 9 5-3 40 10 4-5
Φάση Ι. Αύξουσα μέση απόδοση Φάση ΙΙ. Φθίνουσα Μέση απόδοση Φάση ΙΙΙ Αρνητική οριακή απόδοση ασθενείς Ιατρικό Δυναμικό Μέ έσο οριακό προ οϊόν Μέσο προϊόν Q/Ι Οριακό προϊόν (ΔQ/ Q/ΔΙ) Ιατρικό δυναμικό
ΦΘΙΝΟΥΣΑ ΟΡΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Εκροέ ές υγείας Β: Ευθύγραμμο μέρος της καμπύλης Γ: Αρνητική οριακή αποδοτικότητα Α: Θετική αλλά φθίνουσα οριακή αποδοτικότητα Πόροι Εισροές
ΑΡΙΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΑΠΑΝΗΣ: Σημείο Α όπως πολλοί γιατροί ισχυρίζονται όπου η ανταπόδοση της αυξανόμενης δαπάνης είναι υψηλή Σημείο Β, όπου η ανταπόδοση της αυξανόμενης δαπάνης είναι ίση με το μηδέν Σημείο Γ, όπου η ανταποδοτικότητα είναι αρνητική και οι μηχανισμοί παραγωγής υπηρεσιών υγείας ασθενούν
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Υφαντόπουλος Ι. Τα οικονομικά της Υγείας θεωρία και πολιτική εκδ. Τυπωθήτω Δαρδανός 2008 Πιερρράκος Γ. Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και Τοπική Κοινωνία εκδ. Παπαζήση 2008 Πιερράκος Γ. Μοντέλα Διοίκησης Μακροχρόνιας Φροντίδας Υγείας στην Τοπική Κοινωνία Εκ. Παπαζήση 2013 Τούντας Γ. Υπηρεσίες Υγείας εκδ. Οδυσσέας/ Νέα Υγεία 2008 Σούλης Σ. Οικονομική της Υγείας εκδ. Παπαζήση 1998 Θεοδώρου Μ. Σαρρής Μ., Σούλης Σ. Συστήματα Υγείας Εκδόσεις Παπαζήση 1999 Drummond M. Berine J. Stoddart G, Torrance G. Μέθοδοι Οικονομικής Αξιολόγησης των προγραμμάτων υγείας Εκδ. Κριτική 2002 Rice T. Τα οικονομικά της Υγείας σε επανεξέταση (Πρόλογος επιμέλεια Ματσαγγάνης Μ.) Εκδ. Κριτική 200 Sullivan E.J., Decker P.J Αποτελεσματική Ηγεσία και Διοίκηση στις Υπηρεσίας Υγείας Μετ. Μπελλάλη Θ. Εκδ. Γιούρδας 2005 Τούντας Γ. Αξιολόγηση Υπηρεσιών και συστημάτων Υγείας Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας, 24(1) : 7 21, 2007 (ελεύθερο στο διαδίκτυο) Γ. Πιερράκος, Μ. Σαρρής, Σ. Σούλης, Α. Γούλα, Δ Λατσού, I. Πατέρας, Κ.Βουρλιώτου, Π. Γιαννουλάτος Συγκριτική Ανάλυση δυο Ερευνών μέτρησης της Ικανοποίησης Των Εξωτερικών Ασθενών στην Πρωτοβάθμια Περίθαλψη Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 2013, 30(3):316-324 (ελεύθερο στο διαδίκτυο) Γ. Πιερράκος, Αθ. Καλοκαιρινού, Θ. Αδαμακίδου, Γ. Νικολαδός, Δ. Λατσού, Κ. Βουρλιώτου, Μ. Σαρρής Αξιολόγηση της Λειτουργιάς των Ιατρείων Πόνου του ΕΣΥ Νοσηλευτική 2013, 52 (1): 81-92 (ελεύθερο στο διαδίκτυο) Πιερράκος Γ., Πατέρας Γ., Σαρρής Μ., Σούλης Σ., Φαρφαράς Θ., Νικολαδός Γ., Β.Κατσίκας, Τζιλαλής Β., Παπαστρατής Γ., Εκτίμηση της Ποιότητας Ζωής Ασθενών μετά από Λαπαροσκοπική αποκατάσταση της Βουβωνικής Κήλης Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας 29(3):325-330 2012 (ελεύθερο στο διαδίκτυο) Πιερράκος Γ., Μιχοπούλου Ε. Κονδύλη Ι., Σαρρής Μ., Ποιότητα Ζωής Σχετιζόμενη Με Την Υγεία Καπνιστών Και Μη Καπνιστών, Νοσηλευτική 2011, 50(2): 203 213 (ελεύθερο στο διαδίκτυο) Πιερράκος Γ., Πατέρας I, Τζιλαλής Β., Λαζαρίδης M., Σιμόπουλος Χ., Κατσίκας Β., Σαρρής M., Υφαντόπουλος Ι. Συγκριτική Διερεύνηση της Ποιότητας Ζωής Ασθενών Ενδαγγειακής (EVAR) και Ανοικτής Χειρουργικής (ελεύθερο στο διαδίκτυο) Αποκατάστασης Ανευρύσματος της Κοιλιακής Αορτής Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας 2010, 27(6):918-923 Πιερράκος Γ.,, Τομάρας Π.Η Ικανοποίηση η των Ασθενών στην Ανάπτυξη του Μάρκετινγκ Υπηρεσιών Υγείας Νοσηλευτική 2009, 48(1): 104 113 (ελεύθερο στο διαδίκτυο) Πιερράκος Γ., Υφαντόπουλος Ι. Παράγοντες που Διαμορφώνουν την Αξιολόγηση των Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας 24 (6) 578-582 2007 (ελεύθερο στο διαδίκτυο)