ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Β ΚΥΚΛΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ: ΚΑΡΑΡΓΥΡΗ ΓΙΟΥΛΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΖΗΣΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ Α' 1. α. Σωστό β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Λάθος 2. Η κρίση της δημοκρατικής ιδέας οφείλεται σε διάφορα αίτια. Πιο συγκεκριμένα, ο πολίτης πρέπει να έχει διανύσει κάποια στάδια εσωτερικού εκπολιτισμού για να φανεί αντάξιος του δημοκρατικού πολιτεύματος. Όταν λοιπόν δεν έχει φθάσει στο επιθυμητό επίπεδο πολιτισμού, ο πολίτης εύκολα μπορεί να παρασυρθεί από αυταρχικές αντιλήψεις. Ένας άλλος παράγοντας που θέτει σε κίνδυνο τη δημοκρατία εντοπίζεται στον ίδιο τον πολίτη και πιο συγκεκριμένα στην ανωριμότητά του και στην έλλειψη κοινωνικής αγωγής. Τέλος, η κρίση της δημοκρατίας οφείλεται και στις ιδιαίτερες ιστορικές συνθήκες, όπως οι περίοδοι κρίσεως που προκαλούνται συνήθως από πολέμους ή οικονομικές αναταράξεις τοπικού και παγκόσμιου χαρακτήρα. Σχόλιο ιδασκόντων καθηγητών Η διατύπωση του ερωτήματος κρίνεται ως ασαφής και μάλλον ασύμβατη με το περιεχόμενο του κειμένου. Το ίδιο το κείμενο προσδιορίζει τα βασικά αίτια κρίσης της δημοκρατικής ιδέας σε εσωτερικά και εξωτερικά, υποκατηγορίες των οποίων μπορούν να εντοπιστούν σε όλο το κείμενο. Άρα τα τρία αίτια που είναι υποχρεωμένοι να αναζητήσουν οι εξεταζόμενοι εντάσσονται στα παραπάνω δύο βασικά αίτια. 1
ΕΝΟΤΗΤΑ Β' 1. α. απατηλές = παραπλανητικές κλονίσει = ταράξει προσηλώνεται = αφοσιώνεται συμπληρωθεί = ολοκληρωθεί αθυμία = δυσθυμία β. απόληξη αφετηρία ξεκάθαρες θολές άξιος ανίκανος κάμψη άνοδος αμεριμνησία έγνοια 2. α. Ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγική συλλογιστική πορεία. Ήδη από την πρώτη περίοδο του κειμένου αναφέρει το θέμα με το οποίο θα ασχοληθεί σε όλο το υπόλοιπο δοκίμιό του, ότι δηλαδή ένας λαός πρέπει να διαθέτει κάποιες αρετές για να είναι αντάξιος της δημοκρατίας (γενικό), και στη συνέχεια αναφέρεται διεξοδικότερα σ αυτές τις αρετές και προσπαθεί να τις προσδιορίσει (ειδικό). β. Τρίτη παράγραφος: «Όταν η δημοκρατική ιδέα περνά κρίση, τα αίτια δεν εντοπίζονται μόνο στις ιστορικές συνθήκες, αλλά και στην ανωριμότητα των λαών». Πέμπτη παράγραφος: «Ο λαός που είναι άξιος της δημοκρατίας, την έχει ανάγει σε τρόπο ζωής και διαθέτει στην καθημερινή του δραστηριότητα κοινωνική αγωγή και αυτοπειθαρχία». ΕΝΟΤΗΤΑ Γ' 1. Το δοκίμιο αναφέρεται στις αρετές που πρέπει να διαθέτει ένας λαός, για να είναι αντάξιος του δημοκρατικού πολιτεύματος. Σύμφωνα με το δοκιμιογράφο, ο λαός υποβάλλεται σε δοκιμασία για να αποδειχτεί άξιος της δημοκρατίας, ιδιαίτερα σε περιόδους που υπάρχει πολιτική και ιδεολογική αστάθεια, και, για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της, πρέπει να διαθέτει υψηλή καλλιέργεια και εσωτερική πειθαρχία. Όταν λοιπόν η δημοκρατική ιδέα περνά 2
μια κρίση, τα αίτια δεν εντοπίζονται μόνο στις ιστορικές συνθήκες αλλά και στην ανωριμότητα των λαών. Δείγμα ανωριμότητας είναι η επιπόλαιη προτίμηση κάποιων πολιτών στα δικτατορικά καθεστώτα, γιατί έχουν την ψευδή εντύπωση ότι αυτά εγγυώνται την ασφάλειά τους. Αντίθετα, ο λαός που είναι άξιος της δημοκρατίας την έχει ανάγει σε τρόπο ζωής και διαθέτει στην καθημερινή του δραστηριότητα κοινωνική αγωγή και αυτοπειθαρχία. (120 λέξεις) 2. Κεντρική έννοια: Δημοκρατία Δεδομένα: Η δημοκρατία θεωρείται το κορυφαίο πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης μιας χώρας. Ζητούμενα: 1. Τι προσφέρει το δημοκρατικό πολίτευμα α. στο άτομο β. στην κοινωνία 2. Πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε πολίτες με δημοκρατική συνείδηση. Επικοινωνιακό Άρθρο σε σχολική εφημερίδα, Τίτλος, γ ενικό / πληθυντικό και πλαίσιο: α πληθυντικό πρόσωπο. Τίτλος: «Δημοκρατία: η κορωνίδα των πολιτευμάτων!» Α Πρόλογος: Οι ανθρώπινες κοινωνίες στη διάρκεια της μακραίωνης πορείας τους πέρασαν από διάφορα στάδια πολιτιστικής εξέλιξης και πολιτειακής οργάνωσης, αναζητώντας το πολίτευμα εκείνο που θα τους εξασφάλιζε την καλύτερη διαβίωση. Στα πλαίσια αυτής της αναζήτησης αποδείχθηκε πρακτικά ότι το πολίτευμα εκείνο που βοηθά στην πρόοδο τόσο του ατόμου όσο και ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου είναι η δημοκρατία, στην οποία ιεραρχικά ανώτερο όργανο είναι ο λαός. Ζητούμενο 1: Η δημοκρατία προσφέρει τα μέγιστα και στο άτομο και στην κοινωνία: Άτομο: - Ελευθερία σκέψης, έκφρασης ιδεών, ανεξιθρησκία. - Αναβάθμιση βιοτικού επιπέδου των ατόμων. - Καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών, σεβασμός στο συνάνθρωπο, αλληλεγγύη, ανθρωπιά. - Δικαίωμα διαμαρτυρίας, απεργίας, διεκδίκηση του δικαίου από το κράτος. 3
- Αρμονική συνύπαρξη των πολιτών, αφού καλλιεργείται ο διάλογος και ο σεβασμός. - Διασφάλιση κοινωνικών παροχών για τον πολίτη, όπως ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ασφάλιση, συνταξιοδότηση, εκπαίδευση. - Παροχή εκπαίδευσης πνευματική καλλιέργεια, ανάπτυξη κριτικής σκέψης. - Ελεύθερη επιλογή τόπου διαμονής, εργασίας και άσκησης επαγγέλματος. Κοινωνία: - Πρόοδος, αφού κυριαρχούν η δικαιοσύνη και η ειρήνη, η κατοχύρωση όλων των μορφών ελευθερίας. - Ανάπτυξη της οικονομίας, αφού αξιοποιείται το εργατικό δυναμικό για επενδυτικά έργα, ελευθερία οικονομικών συναλλαγών. - Ανάπτυξη επιστημών και γραμμάτων. - Αξιοποίηση των επιτευγμάτων της τεχνολογίας και βιομηχανίας. - Κοινωνική ειρήνη και αρμονία. - Διασφάλιση αξιοκρατίας, που προάγει τους ικανούς και τους άξιους συμβολή στην εξέλιξη της κοινωνίας. - Ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά (λαϊκή κυριαρχία). - Αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων ανισοτήτων στη βάση του διαλόγου (π.χ. ρατσισμός, φτώχεια, βία κ.λ.π.). - Καλλιέργεια σεβασμού απέναντι στις παραδόσεις, στην εθνική κληρονομιά και κουλτούρα. - Τόνωση της τέχνης και της πνευματικής δημιουργίας. Ζητούμενο 2: Η δημοκρατία αποτελούσε και αποτελεί και στη σύγχρονη εποχή την προσδοκία των ατόμων και τη λύση σε πολλά προβλήματα των κοινωνιών. Για να υλοποιηθεί όμως η αυθεντική της μορφή, πρέπει να διαμορφωθούν πολίτες με δημοκρατική συνείδηση. Αυτό θα επιτευχθεί με: - Τη συνειδητοποίηση από τους πολίτες των αγαθών της δημοκρατίας. - Την καλλιέργεια της δημοκρατικής αγωγής και συνείδησης μέσα από την οικογένεια, το σχολείο, τα Μ.Μ.Ε.. - Την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και τις πολιτειακές διαδικασίες. Σ αυτό θα συμβάλει η αποκέντρωση των πολιτικών δυνάμεων και η ενίσχυση του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης. 4
- Την εκπροσώπηση των πραγματικών αναγκών των ατόμων από τα πολιτικά κόμματα και αποφυγή μετατροπής τους σε μέσο εξυπηρέτησης των συμφερόντων, του λαϊκισμού, των σκοπιμοτήτων και των προσωπικών φιλοδοξιών ανάδειξης των ιθυνόντων. Έτσι ο πολίτης δεν θα αποστασιοποιείται απογοητευμένος από τα κοινά. - Την ύπαρξη ενός «κράτους δικαίου» το οποίο θα στηρίζεται στην ισονομία και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και που θα λειτουργεί ως παράδειγμα δημοκρατικής αναφοράς στους πολίτες. - Την ανάπτυξη και προώθηση του πνευματικού πολιτισμού, που θα συμβάλει στον εξοπλισμό του ατόμου με πνευματικές αρετές και ψυχικές δυνάμεις καθώς και με κριτική ικανότητα, που θα του καλλιεργήσουν δημοκρατικό ήθος. Σημαντικός εδώ κρίνεται ο ρόλος των διανοουμένων και γενικά της πνευματικής ηγεσίας κάθε κοινωνίας, που με το παράδειγμά τους και το λόγο τους μπορούν να συντελέσουν στην πολιτική αφύπνιση των πολιτών. - Τη σφαιρική γνώση της Ιστορίας, που θα διδάξει τους πολίτες, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης, θα προωθήσει το διάλογο ανάμεσα στους ανθρώπους και θα συμβάλει στην αναζήτηση της αλήθειας. Γ ΕΠΙΛΟΓΟΣ: - Ανακεφαλαίωση των συνθηκών που προάγουν τη δημοκρατική συνείδηση των πολιτών και της προσφοράς του δημοκρατικού πολιτεύματος. - Ευχή για ουσιαστική πραγμάτωση του δημοκρατικού πολιτεύματος ιδιαίτερα στις δύσκολες κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα. Σημείωση: Οι απαντήσεις των θεμάτων βρίσκονται στις σελ. 77, 83, 84, 85, 93 του Φροντιστηριακού βιβλίου «Τα Εξεταζόμενα Κείμενα της Ύλης των Τ.Ε.Ε.» και στις σελ. 49, 50 και 52 του Φροντιστηριακού βιβλίου «Λεξικό Εννοιών». 5